Pozorne odchylenie od praw Mendla:

• są wynikiem specyficznego działania genów

• geny mogą różnie oddziaływać na ujawnianie się cech i zmieniają fenotypowy stosunek rozszczepień

• genotypowy stosunek rozszczepień nie ulega zmianie

• prawa Mendla pozostają zachowane!

Niepełne dominowanie:

Zakłada istnienie równocennych alleli warunkujących wystąpienie danej cechy.

Cechy niepełnego dominowania:

• działa w obrębie jednej pary genów

• gen dominujący nie w pełni zasłania działanie genu recesywnego

• heterozygota Aa ma fenotyp pośredni pomiędzy fenotypem AA oraz aa

AA – czerwony

aa – biały

Aa – różowy

Przy jednej parze alleli w pokoleniu F2 genotypowy stosunek rozszczepień jest identyczny jak fenotypowy stosunek rozszczepień i wynosi:

1 : 2 : 1

Czyli każdy genotyp ma odrębny fenotyp. Oczekiwany stosunek rozszczepień przy pełnym dominowaniu powinien wynosić 3:1

Pełne dominowanie Niepełne dominowanie

Typ PISUM Typ ZEA

1:2:1 genotyp 1:2:1

¾ ¼ fenotyp ¼ ²/₄ ¼

3 : 1 1 : 2 : 1

Zadanie 1

Skrzyżowano roślinę o kwiatach czerwonych z rośliną o kwiatach białych.

R – czerwony, r – biały

R nie w pełni dominuje nad r i kwiaty heterozygoty są różowe. Jaki będzie wynik, gdy:

1. roślinę F1 skrzyżujemy z rośliną rodzicielską białą?

Rr x rr

	(R)	(r)
(r)	Rr	rr

1 : 1

różowy biały

2. Rr x RR

	(R)	(r)
(R)	RR	Rr

1 : 1

czerwony różowy

Zadanie 2

U wyżlinu kwiaty o kształcie normalnym (N) dominują nad promienistym (n), wysokie rośliny (W) dominują nad karłowatymi (w), barwa czerwona (C) nie w pełni dominuje nad białą (c) i heterozygoty pod względem tej cechy są różowe.

Skrzyżowano dwie homozygoty: roślinę wysoką o kwiatach czerwonych i kształcie normalnym z karłową o kwiatach białych i promienistych. Jaka część pokolenia F2 będzie wyglądała jak F1?

WWCCNN x wwccnn

(WCN) x (wcn)

F1 WwCcNn wysokie, różowe, normalne

	(WCN)	(wCN)	(WCn)	(wCn)	(WcN)	(wcN)	(Wcn)	(wcn)
(WCN)	WWCCNN	WwCCNN	WWCCNn	WwCCNn	WWCcNN	WwCcNN	WWCcNn	WwCcNn
(wCN)	WwCCNN	wwCCNN	WwCCNn	wwCCNn	WwCcNN	wwCcNN	WwCcNn	wwCcNn
(WCn)	WWCCNn	WwCCNn	WWCCnn	WwCCnn	WWCcNn	WwCcNn	WWCcnn	WwCcnn
(wCn)	WwCCNn	wwCCNn	WwCCnn	wwCCnn	WwCcNn	wwCcNn	WwCcnn	wwCcnn
(WcN)	WWCcNN	WwCcNN	WWCcNn	WwCcNn	WWccNN	WwccNN	WWccNn	WwccNn
(wcN)	WwCcNN	wwCcNN	WwCcNn	wwCcNn	WwccNN	wwccNN	WwccNn	wwccNn
(Wcn)	WWCcNn	WwCcNn	WWCcnn	WwCcnn	WWccNn	WwccNn	WWccnn	Wwccnn
(wcn)	WwCcNn	wwCcNn	WwCcnn	wwCcnn	WwccNn	wwccNn	Wwccnn	wwccnn

Geny współdziałające (kompromisowe)

Jedna cecha organizmu może być warunkowana przez dwie lub więcej par alleli dziedziczących się niezależnie:

• na skutek współdziałania odrębnych genów powstaje NOWA wartość cechy organizmu

• nowa wartość powstanie wtedy, gdy w mieszańcu F1:

• wystąpi po jednym allelu dominującym z każdej pary genów

• lub wszystkie allele będą recesywne

• brak rekombinatów

Przykład: dziedziczenie grzebieni u kur

R – różyczkowy, r – pojedynczy, G – groszkowy, g – pojedynczy

P: GGrr x ggRR

groszkowy różyczkowy

F1: GgRr

orzeszkowy

F2: 9 : 3 : 3 : 1

orzeszkowy groszkowy różyczkowy pojedynczy

R.G. rrG. R.GG rrgg

Powinno być

rodzic rekombinat rodzic

9 : 3 : 3 : 1

Jest

nowy rodzic nowy

9 : 3 : 3 : 1

Zadanie 3

R.G. – orzeszkowy, rrG. – groszkowy, R.gg – różyczkowy, rrgg – pojedynczy

Skrzyżowano kury o grzebieniach:

1. RrGg x RrGg

	(RG)	(rg)
(RG)	RRGG	RrGg
(rg)	RrGg	rrgg

3 : 1

orzeszkowy pojedynczy

2. RRGg x rrGg

	(RG)	(Rg)
(rG)	RrGG	RrGg
(rg)	RrGg	Rrgg

3 : 1

orzeszkowy różyczkowy

3. rrGG x RrGg

	(rG)	(rG)
(RG)	RrGG	RrGG
(rg)	rrGg	rrGg

2 : 2

orzeszkowy groszkowy

Zadanie 4

Skrzyżowano kury o grzebieniach:

Orzeszkowy x pojedynczym = ¼ orzeszkowy, ¼ różyczkowy, ¼ groszkowy i ¼ pojedynczy

Jakie są genotypy rodziców i potomstwa?

P:

RrGg x rrgg

F1:

¼ RrGg, ¼ Rrgg, ¼ rrGg, ¼ rrgg

Geny kumulatywne

Należą do różnych par alleli i działają identyczne na tą samą cechę, a efekt ich działania sumuje się, jeśli występują w formie dominującej.

Im więcej genów dominujących, tym większa intensywność cechy.

Jedna cecha warunkowana jest przez minimum dwie pary alleli leżące na dwóch różnych parach chromosomów homologicznych.

Przykład: barwa skóry u człowieka zależy od dwóch par genów kumulatywnych.

A,B – skóra czarna; a,b – skóra biała

P: AABB x aabb

czarna biała

F1: AaBb

Mulat

F2: 1/16 AABB 4 allele dominujące

4/16 AABB lub AaBB 3 allele dominujące

6/16 AAbb lub AaBb lub aaBB 2 allele dominujące

4/16 Aabb lub aaBb 1 allel dominujące

1/16 aabb 0 alleli dominujących

genotyp fenotyp

9 : 3 : 3 : 1 skala intensywności danej cechy

1 : 4 : 6 : 4 : 1

czarna gama brązów biała

Zadanie 5

Wyniki krzyżówek pomiędzy Murzynami i Białymi wskazują, że różnice w barwie skóry uzależniona jest od dwóch par genów kumulatywnych.

Jaki będzie kolor skóry potomstwa?:

1. Murzynki i Białego

AABB x aabb

Mulat

2. Mulatki i Mulata (gdy są heterozygotami)

AaBb x AaBb

	(AB)	(Ab)	(aB)	(ab)
(AB)	AABB	AABb	AaBB	AaBb
(Ab)	AABb	AAbb	AaBb	Aabb
(aB)	AaBB	AaBb	aaBB	aaBb
(ab)	AaBb	Aabb	aaBb	aabb

1 : 4 : 6 : 4 : 1

czarna gama brązów biała

Zadanie 6

Jakie były genotypy rodziców:

Mulat x jasnobrązowa skóra = 1/8 skóra ciemnobrązowa, 3/8 Mulaci, 3/8 skóra jasnobrązowa, 1/8 skóra biała

P: AAbb Aabb (2)

(4) AaBb x aaBb (2)

aaBB

F1: 8

Zadanie 7

Kolor ziarna pszenicy zależy od trzech par genów kumulatywnych. Aa, Bb, Cc. Każdy z dominujących genów powoduje czerwone zabarwienie ziaren. Ziarno białe to cecha w pełni recesywna. Jakie są genotypy form wyjściowych jeżeli z krzyżówek otrzymano:

1. czerwony x czerwony = 3:1 = 4

2x2, 1x4

Aabbcc Aabbcc

aaBbcc x aaBbcc

aabbCc aabbCc

2. czerwony x czerwony = 7:1 = 8

2x4, 1x8

Aabbcc AaBbcc

aaBbcc x AabbCc

aabbCc aaBbCc

3. czerwony x biały = 3:1 = 4

2x2, 1x4

AaBbcc x aabbcc

AabbCc

aaBbCc