Pozorne odchylenie od praw Mendla:
są wynikiem specyficznego działania genów
geny mogą różnie oddziaływać na ujawnianie się cech i zmieniają fenotypowy stosunek rozszczepień
genotypowy stosunek rozszczepień nie ulega zmianie
prawa Mendla pozostają zachowane!
Niepełne dominowanie:
Zakłada istnienie równocennych alleli warunkujących wystąpienie danej cechy.
Cechy niepełnego dominowania:
działa w obrębie jednej pary genów
gen dominujący nie w pełni zasłania działanie genu recesywnego
heterozygota Aa ma fenotyp pośredni pomiędzy fenotypem AA oraz aa
AA - czerwony
aa - biały
Aa - różowy
Przy jednej parze alleli w pokoleniu F2 genotypowy stosunek rozszczepień jest identyczny jak fenotypowy stosunek rozszczepień i wynosi:
1 : 2 : 1
Czyli każdy genotyp ma odrębny fenotyp. Oczekiwany stosunek rozszczepień przy pełnym dominowaniu powinien wynosić 3:1
Pełne dominowanie Niepełne dominowanie
Typ PISUM Typ ZEA
1:2:1 genotyp 1:2:1
¾ ¼ fenotyp ¼ 2/4 ¼
3 : 1 1 : 2 : 1
Zadanie 1
Skrzyżowano roślinę o kwiatach czerwonych z rośliną o kwiatach białych.
R - czerwony, r - biały
R nie w pełni dominuje nad r i kwiaty heterozygoty są różowe. Jaki będzie wynik, gdy:
roślinę F1 skrzyżujemy z rośliną rodzicielską białą?
Rr x rr
|
(R) |
(r) |
(r) |
Rr |
rr |
1 : 1
różowy biały
Rr x RR
|
(R) |
(r) |
(R) |
RR |
Rr |
1 : 1
czerwony różowy
Zadanie 2
U wyżlinu kwiaty o kształcie normalnym (N) dominują nad promienistym (n), wysokie rośliny (W) dominują nad karłowatymi (w), barwa czerwona (C) nie w pełni dominuje nad białą (c) i heterozygoty pod względem tej cechy są różowe.
Skrzyżowano dwie homozygoty: roślinę wysoką o kwiatach czerwonych i kształcie normalnym z karłową o kwiatach białych i promienistych. Jaka część pokolenia F2 będzie wyglądała jak F1?
WWCCNN x wwccnn
(WCN) x (wcn)
F1 WwCcNn wysokie, różowe, normalne
|
(WCN) |
(wCN) |
(WCn) |
(wCn) |
(WcN) |
(wcN) |
(Wcn) |
(wcn) |
(WCN) |
WWCCNN |
WwCCNN |
WWCCNn |
WwCCNn |
WWCcNN |
WwCcNN |
WWCcNn |
WwCcNn |
(wCN) |
WwCCNN |
wwCCNN |
WwCCNn |
wwCCNn |
WwCcNN |
wwCcNN |
WwCcNn |
wwCcNn |
(WCn) |
WWCCNn |
WwCCNn |
WWCCnn |
WwCCnn |
WWCcNn |
WwCcNn |
WWCcnn |
WwCcnn |
(wCn) |
WwCCNn |
wwCCNn |
WwCCnn |
wwCCnn |
WwCcNn |
wwCcNn |
WwCcnn |
wwCcnn |
(WcN) |
WWCcNN |
WwCcNN |
WWCcNn |
WwCcNn |
WWccNN |
WwccNN |
WWccNn |
WwccNn |
(wcN) |
WwCcNN |
wwCcNN |
WwCcNn |
wwCcNn |
WwccNN |
wwccNN |
WwccNn |
wwccNn |
(Wcn) |
WWCcNn |
WwCcNn |
WWCcnn |
WwCcnn |
WWccNn |
WwccNn |
WWccnn |
Wwccnn |
(wcn) |
WwCcNn |
wwCcNn |
WwCcnn |
wwCcnn |
WwccNn |
wwccNn |
Wwccnn |
wwccnn |
Geny współdziałające (kompromisowe)
Jedna cecha organizmu może być warunkowana przez dwie lub więcej par alleli dziedziczących się niezależnie:
na skutek współdziałania odrębnych genów powstaje NOWA wartość cechy organizmu
nowa wartość powstanie wtedy, gdy w mieszańcu F1:
wystąpi po jednym allelu dominującym z każdej pary genów
lub wszystkie allele będą recesywne
brak rekombinatów
Przykład: dziedziczenie grzebieni u kur
R - różyczkowy, r - pojedynczy, G - groszkowy, g - pojedynczy
P: GGrr x ggRR
groszkowy różyczkowy
F1: GgRr
orzeszkowy
F2: 9 : 3 : 3 : 1
orzeszkowy groszkowy różyczkowy pojedynczy
R.G. rrG. R.GG rrgg
Powinno być
rodzic rekombinat rodzic
9 : 3 : 3 : 1
Jest
nowy rodzic nowy
9 : 3 : 3 : 1
Zadanie 3
R.G. - orzeszkowy, rrG. - groszkowy, R.gg - różyczkowy, rrgg - pojedynczy
Skrzyżowano kury o grzebieniach:
RrGg x RrGg
|
(RG) |
(rg) |
(RG) |
RRGG |
RrGg |
(rg) |
RrGg |
rrgg |
3 : 1
orzeszkowy pojedynczy
RRGg x rrGg
|
(RG) |
(Rg) |
(rG) |
RrGG |
RrGg |
(rg) |
RrGg |
Rrgg |
3 : 1
orzeszkowy różyczkowy
rrGG x RrGg
|
(rG) |
(rG) |
(RG) |
RrGG |
RrGG |
(rg) |
rrGg |
rrGg |
2 : 2
orzeszkowy groszkowy
Zadanie 4
Skrzyżowano kury o grzebieniach:
Orzeszkowy x pojedynczym = ¼ orzeszkowy, ¼ różyczkowy, ¼ groszkowy i ¼ pojedynczy
Jakie są genotypy rodziców i potomstwa?
P:
RrGg x rrgg
F1:
¼ RrGg, ¼ Rrgg, ¼ rrGg, ¼ rrgg
Geny kumulatywne
Należą do różnych par alleli i działają identyczne na tą samą cechę, a efekt ich działania sumuje się, jeśli występują w formie dominującej.
Im więcej genów dominujących, tym większa intensywność cechy.
Jedna cecha warunkowana jest przez minimum dwie pary alleli leżące na dwóch różnych parach chromosomów homologicznych.
Przykład: barwa skóry u człowieka zależy od dwóch par genów kumulatywnych.
A,B - skóra czarna; a,b - skóra biała
P: AABB x aabb
czarna biała
F1: AaBb
Mulat
F2: 1/16 AABB 4 allele dominujące
4/16 AABB lub AaBB 3 allele dominujące
6/16 AAbb lub AaBb lub aaBB 2 allele dominujące
4/16 Aabb lub aaBb 1 allel dominujące
1/16 aabb 0 alleli dominujących
genotyp fenotyp
9 : 3 : 3 : 1 skala intensywności danej cechy
1 : 4 : 6 : 4 : 1
czarna gama brązów biała
Zadanie 5
Wyniki krzyżówek pomiędzy Murzynami i Białymi wskazują, że różnice w barwie skóry uzależniona jest od dwóch par genów kumulatywnych.
Jaki będzie kolor skóry potomstwa?:
Murzynki i Białego
AABB x aabb
Mulat
Mulatki i Mulata (gdy są heterozygotami)
AaBb x AaBb
|
(AB) |
(Ab) |
(aB) |
(ab) |
(AB) |
AABB |
AABb |
AaBB |
AaBb |
(Ab) |
AABb |
AAbb |
AaBb |
Aabb |
(aB) |
AaBB |
AaBb |
aaBB |
aaBb |
(ab) |
AaBb |
Aabb |
aaBb |
aabb |
1 : 4 : 6 : 4 : 1
czarna gama brązów biała
Zadanie 6
Jakie były genotypy rodziców:
Mulat x jasnobrązowa skóra = 1/8 skóra ciemnobrązowa, 3/8 Mulaci, 3/8 skóra jasnobrązowa, 1/8 skóra biała
P: AAbb Aabb (2)
(4) AaBb x aaBb (2)
aaBB
F1: 8
Zadanie 7
Kolor ziarna pszenicy zależy od trzech par genów kumulatywnych. Aa, Bb, Cc. Każdy z dominujących genów powoduje czerwone zabarwienie ziaren. Ziarno białe to cecha w pełni recesywna. Jakie są genotypy form wyjściowych jeżeli z krzyżówek otrzymano:
czerwony x czerwony = 3:1 = 4
2x2, 1x4
Aabbcc Aabbcc
aaBbcc x aaBbcc
aabbCc aabbCc
czerwony x czerwony = 7:1 = 8
2x4, 1x8
Aabbcc AaBbcc
aaBbcc x AabbCc
aabbCc aaBbCc
czerwony x biały = 3:1 = 4
2x2, 1x4
AaBbcc x aabbcc
AabbCc
aaBbCc