1. Prawo cywilneto najbardziej powszechna gałąź prawa obejmująca ogół regulacji dotyczących stosunków majątkowych oraz niemajątkowych pomiędzy podmiotami tego prawa opartych na zasadzie równorzędności podmiotów.

Prawo cywilne składa się z podstawowych 5 działów :

1) część ogólna

2) prawo rzeczowe

3) zobowiązania – prawo obligacyjne

4) prawo spadkowe

5. prawo rodzinne

11. Nieważność czynności prawnej

Nieważność – wada czynności prawnej, która polega na niewywołaniu przez czynność zamierzonych skutków prawnych związanych z jej dokonaniem. Przyczyną nieważności może być:

• brak zdolności do czynności prawnych osoby dokonującej czynności;

• dokonanie czynności z pominięciem wymogu formy zastrzeżonej przez ustawę lub strony pod rygorem nieważności;

• treść czynności sprzeczna z ustawą albo mająca na celu jej obejście lub sprzeczna z zasadami współżycia społecznego;

• wada oświadczenia woli.

12. Wykładnia oświadczenia woli Art. 65

    polega - zgodnie z KC - na takim tłumaczeniu jego treści, jak tego wymagają (w danych okolicznościach) zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W przypadku interpretacji umów należy przede wszystkim badać, jaki był zgodny zamiar stron oraz cel zawieranej umowy. Dopiero w drugiej kolejności należy skupiać się na dosłownym brzmieniu umowy.

22. ZOBOWIĄZANIA

Mamy 3 podstawowe działy:

1. obrotu – głównie umowy obligacyjne;

2. rozkładania ciężaru szkód – odpowiedzialność cywilna (zajmuje się sankcjami naruszenia zobowiązania oraz kwestiami naprawienia szkody);

3. bezpodstawne wzbogacenie – służy przywróceniu zachwianej równowagi majątkowej.

Te wszystkie cele gospodarcze osiągane są za pomocą konstrukcji prawnej zobowiązania - zobowiązanie jest stosunkiem prawnym, (węzłem prawnym, jak mówili rzymianie - vinculum iuris), polegającym na tym, że jedna osoba, którą nazywamy wierzycielem może domagać się od drugiej osoby, zwanej dłużnikiem spełnienia świadczenia, a dłużnik ma obowiązek to świadczenie spełnić.

Przedmiotem tego stosunku jest zawsze jakieś świadczenie dłużnika względem wierzyciela - świadczenie – jest to zawsze określone zachowanie dłużnika, które ma zaspokoić określony interes wierzyciela.

23. Odsetki ustawowe

Odsetki ustawowe stanowią najpowszechniejszą formę odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych. Dzięki ustanowieniu odsetek ustawowych strony nie muszą wykazywać swoich strat, wystarczy udowodnienie okresu zwłoki oraz wysokości kwoty dłużnej, aby otrzymać odszkodowanie. Odszkodowanie może być częściowe, ale bez kosztownych procedur dowodowych.

Odsetki ustawowe należą się zarówno przedsiębiorcom, jak i osobom nie prowadzącym działalności gospodarczej.

Wysokość odsetek ustawowych określa Rada Ministrów.

Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z: - czynności prawnej - albo z ustawy, - z orzeczenia sądu - lub z decyzji innego właściwego organu.

Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona - należą się odsetki ustawowe.

CZYNY NIEDOZWOLONE:

Czyny niedozwolone to określenie zbiorcze i jednocześnie termin techniczno-prawny. Zbiorcze, bowiem mowa tutaj o „czynach” – przypadków tych jest wiele. Techniczno-prawne, ponieważ nie należy tego określenia rozumieć w języku potocznym dosłownie – mamy w ramach czynów niedozwolonych przypadki, które nie są czynami, zachowaniami ludzkimi - możemy mieć do czynienia ze szkodą wyrządzoną zachowaniem zwierzęcia, czy też zawaleniem się budowli lub oderwaniem się jej części – nie ma więc świadomego, kierowanego wolą człowieka zachowania.

Ponadto zdarzają się przypadki, gdy trudno mówić o niedozwoloności/bezprawności działania – np. szkoda wyrządzona ruchem przedsiębiorstwa – ruch przedsiębiorstwa jest na ogół zdarzeniem pozytywnym, przynoszącym korzyści i świadczącym o rozwoju gospodarki. A jednak - jeśli z ruchu przedsiębiorstwa wynika szkoda może powstać odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego.

Odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych nazywana jest również odpowiedzialnością deliktową, a czyny niedozwolone deliktami (chociaż w prawie rzymskim pojęcie deliktu miało nieco inne, węższe znaczenie).

W odniesieniu do czynów niedozwolonych mamy 3 zasady odpowiedzialności – tłumaczą one dlaczego przerzuca się ciężar szkody z poszkodowanego na inną osobę (odpowiedzialnego):

1 Zasada winy – przerzuca ciężar na kogoś, kto zawinił – zachował się nieprawidłowo i przez to wywołał szkodę;

2. Zasada ryzyka – odpowiedzialność obiektywna, niezależna od winy – prawo przerzuca odpowiedzialność za szkodę, która może się wydarzyć w związku z określonym czynnikiem na określoną z góry osobę, i to bez względu czy osoba ta mogła szkodzie zapobiec, czy zachowała się poprawnie, czy też zawiniła;

3. Zasada słuszności – w nielicznych, szczególnych przypadkach ustawodawca pozostawia ostateczną decyzję co do tego, czy obciążyć określoną osobę obowiązkiem naprawienia szkody ocenie sądu – a sąd ocenić ma całokształt okoliczności w świetle zasad współżycia społecznego.

Podział czynów niedozwolonych:

1). Odpowiedzialność za czyn własny – czyli czyn sprawcy, który za wyrządzoną przez siebie szkodę ponosi odpowiedzialność – art. 415 k.c.;

2). Odpowiedzialność za cudze czyny – obejmuje kilka przypadków których cechą charakterystyczną jest fakt, że za szkodę odpowiada inna osoba, od tej która szkodę wyrządziła;

3). Odpowiedzialność organów władzy publicznej (według kryterium szczególnych cech podmiotu odpowiedzialnego) – za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej (odpowiedzialność Skarbu Państwa, ewentualnie j. s. t., czy innych osób prawnych, które wykonują władzę publiczną);

4). Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy;

5). Odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z wykorzystaniem sił przyrody.

24. WINA:

Generalnie pojęcie winy ujmowane jest podobnie jak w prawie karnym. Mamy 2 ujęcia:

· ujęcie psychologiczne – wina to ujemne nastawienie psychiczne sprawcy do czynu, przy założeniu świadomości i woli działania – pewien naganny przebieg psychiczny, postawa psychiczna względem czynu. Ujęcie to na gruncie prawa cywilnego jest powszechnie uważane za niewystarczające - w prawie cywilnym szkoda najczęściej wyrządzona jest bowiem z winy nieumyślnej – przebiegu psychicznego nie ma, ktoś wyrządza szkodę niechcący, przez nieostrożność, nieuwagę;

· ujęcie normatywne – wina to osobisty zarzut kierowany do sprawcy, ujemna ocena jego postępowania z powodu zachowania nieprawidłowego, sprzecznego porządkiem prawnym. Nie chodzi tutaj o przeżycie psychiczne, pojawia się obiektywne kryterium bezprawności.

Przepis art. 415 nie rozróżnia winy i bezprawności – mówi po prostu o winie. Doktryna przyjmuje, że pojęcie winy na gruncie art. 415 jest złożone i obejmuje:

1). Element obiektywny – bezprawność, czyli ujemną ocenę całokształtu postępowania sprawcy ze względu na sprzeczność tego postępowania z porządkiem prawnym.

2). Element subiektywny – okoliczności podmiotowe w postaci umyślności lub niedołożenia należytej staranności.

Oba te elementy składają się na treść zarzutu stawianego sprawcy – natomiast warunkiem postawienia zarzutu jest jego poczytalność.

25.WEKSEL

Przepisy dot. weksla zawarte są w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe

Najprościej mówiąc weksel jest dokumentem będącym bezwarunkowym poleceniem zapłaty określonej sumy pieniężnej.

Dokument aby był wekslem musi zawierać:

1. nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono.

2. polecenie bezwarunkowe zapłacenia określonej sumy pieniężnej.

3. nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata).

4. oznaczenie terminu płatności.

5. oznaczenie miejsca płatności;

6. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenia zapłata ma być dokonana.

7. oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu.

8. podpis wystawcy wekslu.

Dokument, który spełnia te wymagania jest wekslem trasowanym

Weksel może stanowić formę krótkoterminowego kredytu, może być wykorzystywany jako forma zapłaty w transakcjach kupna - sprzedaży, jako zabezpieczenie kredytu. Poza tym, może być używany także do regulowania należności w wielu operacjach gospodarczych niezwiązanych ze sobą, dzięki przenoszeniu praw z niego na inne osoby.

W zależności od osoby dłużnika wyróżnia się:

• weksel własny (sola) - wystawca weksla zobowiązuje się w nim do zapłaty określonej kwoty. Jeżeli twojej firmie brakuje środków na zapłatę zobowiązań, możesz wystawić wierzycielowi weksel.

• weksel trasowany (weksel ciągniony) - wystawca zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta). Kiedy twoja firma jako producent nie jest w stanie zapłacić za dostawę materiałów dopóki odbiorca produktów nie ureguluje wobec ciebie zobowiązań, weksel trasowany rozwiązuje ten problem. Wystawiając go polecasz odbiorcy (trasatowi), aby bezpośrednio uregulował twoje zobowiązania wobec dostawcy. Weksel jest dokumentem, w którym jako wystawca możesz zobowiązać odbiorcę twoich produktów (zwanego trasatem) do zapłaty określonej sumy twojemu dostawcy, którego nazwisko będzie wyszczególnione na wekslu.

W zależności od osoby remitenta rozróżnia się:

• weksel na zlecenie - upoważnia do przeniesienia prawa do wierzytelności w drodze indosu. Aby indosować weksel, czyli przekazać swoje prawa z weksla na inną osobę, wystarczy napisać na jego odwrocie np. "Ustępuję na rzecz (imię i nazwisko)" (indos imienny), "Indosuję" (indos in blanco) lub "Ustępuję na zlecenie okaziciela" (indos na okaziciela) i podpisać się. Każdy dodatkowy podpis na wekslu jest dodatkową gwarancją spłaty długu

• weksel imienny - zawiera ścisłe określenie osoby remitenta

• weksel na okaziciela

Oprócz tych rodzajów weksli możesz się również spotkać z tak zwanymi wekslami in blanco, które celowo wystawiane są w stanie niezupełnym tzn. nie posiadają wszystkich koniecznych dla ważności weksla elementów (zwykle sumy wekslowej, terminu płatności itp.). Ten rodzaj weksla jest często stosowany w celu zabezpieczenia np. kredytu bankowego. Jego zaletą jest to, że nie zamraża gotówki (jak np.kaucja).

Sposoby realizacji weksla

Weksle mogą być płatne:

• za okazaniem - zawiera klauzulę "za okazaniem"; płatny przy przedstawieniu, ale w tym samym roku, w którym był wystawiony

• w pewien czas po okazaniu - zawiera formułę np. "8 dni po okazaniu"; płatny w ciągu roku od wystawienia

• w pewien czas po dacie - zawiera formułę np. "3 tygodnie po dacie"

26.HIPOTEKA

Ustawa o księgach wieczystych i hipotece zdefiniowała precyzyjnie hipotekę w art. 65 ust. 1 jako prawo obciążające nieruchomość (część ułamkową lub prawa określone w ust. 3 – 4) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, dającej wierzycielowi uprawnienia do dochodzenia zaspokojenia z obciążonej nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi wierzyciela nieruchomości. Z przepisu tego wynika, że wierzycielowi hipotecznemu przysługują dwa prawa. Pierwsze dotyczy pierwszeństwa zaspokojenia się z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi, co oznacza, że wierzycielowi hipotecznemu przysługuje pierwszeństwo zaspokojenia w stosunku do wierzycieli osobistych, czyli takich, którzy nie korzystają z zabezpieczenia hipotecznego. O pierwszeństwie między nimi decyduje kolejność złożenia wniosku o wpis hipoteki, chyba, że z mocy szczególnego przepisu określona hipoteka – dotyczy to tzw. hipotek ustawowych – korzysta z pierwszeństwa niezależnie od wpisu. Niezależnie od wpisu pierwszeństwo przed wszelkimi hipotekami przysługuje także tym wierzycielom, dla których przewidziany jest tzw. przywilej egzekucyjny. Drugie prawo, z którego korzysta wierzyciel hipoteczny to skuteczność obciążenia względem każdoczesnego właściciela nieruchomości, oznacza to, że wierzyciel może wykonywać uprawnienia płynące z hipoteki, czyli przede wszystkim zaspokoić się z nieruchomości obciążonej, choćby własność tej nieruchomości przeszła na inną osobę.

Wyróżniamy cztery rodzaje hipotek, a mianowicie:

• umowną,

• przymusową,

• łączną oraz

• kaucyjną.

Hipoteka umowna

Hipoteka ta jak sama nazwa wskazuje powstaje na podstawie umowy, którą zawiera z jednej strony wierzyciel, na rzecz, którego hipoteka jest ustanawiana, a po drugiej właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką lub podmiot innego prawa, które może być przedmiotem hipotekia mianowicie użytkownik wieczysty, podmiot spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub domku jednorodzinnego, wierzyciel hipoteczny.

Hipoteka przymusowa

Hipoteka przymusowa w znacznej mierze pełni rolę szczególnego środka egzekucyjnego w szerokim znaczeniu, którego celem jest zabezpieczenie realizacji wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym, a także w wypadkach (przewidzianych w przepisach odrębnych) określonych należności publicznoprawnych przez obciążenie wszystkich nieruchomości stanowiących własność dłużnika. Wpis do księgi wieczystej ma charakter konstytutywny, a rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych ze względu na naturę hipoteki przymusowej nie osłania rozporządzeń wierzytelnością zabezpieczoną hipoteką przymusową.

Hipoteka łączna

Hipoteka łączna tym różni się od hipoteki zwykłej, że w celu zabezpieczenia tej samej nieruchomości obciąża więcej niż jedną nieruchomość tego samego właściciela lub różnych właścicieli z tym skutkiem, że wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka łączna, moze żądać według swojego uznania, zaspokojenia w całości lub w części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych nich lub ze wszystkich łącznie. Może także według swojego uznania dokonać jej podziału miedzy poszczególne nieruchomości.

Hipoteka kaucyjna

Hipoteka kaucyjna przeznaczona jest do zabezpieczania wierzytelności, które nie mogą być przedmiotem hipoteki zwykłej, ponieważ nie spełniają przesłanek wynikających z art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Skuteczność zabezpieczenia wierzytelności hipoteka kaucyjną nie dorównuje hipotece zwykłej, bowiem w przeciwieństwie do hipoteki zwykłej domniemanie istnienia prawa (którego dotyczy art. 71) wynikające z wpisu hipoteki kaucyjnej, nie obejmuje, jeżeli chodzi o odpowiedzialność z nieruchomości, wierzytelności zabezpieczonej tą hipoteką. Zatem wierzyciel nie może powołać się na wpis hipoteki kaucyjnej w celu udowodnienia wierzytelności zabezpieczonej, co zawarte jest w przepisie art. 105 i musi udowodnić istnienie wierzytelności na ogólnych zasadac

ALIMENTY

Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci precyzuje art. 135, który wskazuje iż do ustalenia wysokości alimentów sąd bierze pod uwagę:

a) usprawiedliwione potrzeby dziecka,

ograniczając równocześnie maksymalną wysokość świadczenia do:

b) możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców.

Potrzeby są różne i zależą od wieku dziecka, stanu zdrowia itp.

Jako zasadę przyjmuje się w praktyce orzeczniczej, iż rodzice partycypują w kosztach utrzymania dziecka po równo, solidarnie, chyba że któraś ze stron ma istotne przeszkody ku temu (np. jest niepełnosprawna) - mówi o tym art 133.

Podczas ustalania wysokości świadczenia brane są pod uwagę realne potrzeby dziecka (sąd zazwyczaj prosi o przedstawienie rzeczywistych miesięcznych wydatków na dziecko) z odniesieniem do średniego poziomu życia w Polsce. W obecnej praktyce orzeczniczej dla rodziców zarabiających powyżej średniej krajowej, wysokość alimentów nie zależy od dochodów - przyjmuje się, że uzasadnione potrzeby dziecka nie ulegają zmianie pomimo wzrostu dochodów któregoś z rodziców. Pod pojęciem uzasadnione potrzeby dziecka sąd weźmie pod uwagę typowe koszty związane z wyżywieniem, opieką medyczną, mieszkaniem, nauką itd.

INTERCYZA

Umowa majątkowa małżeńska (potocznie: intercyza) - umowa zawierana pomiędzy małżonkami lub osobami zamierzającymi wstąpić w związek małżeński, prowadząca do wprowadzenia odmiennego aniżeli ustawowy majątkowego ustroju małżeńskiego. Jej zasady regulują Rodziały II (Umowne ustroje majątkowe) i III (Przymusowy ustrój majątkowy) Działu III (Małżeńskie ustroje majątkowe) Tytułu I (Małżeństwo) ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy - artykuły od 47 do 54.

Umowa majątkowa małżeńska spisywana jest w formie aktu notarialnego przez notariusza, przed lub po zawarciu małżeństwa. W interesie małżonka leży poinformowanie wierzycieli o fakcie zawarcia umowy oraz jej rodzaju, zgodnie bowiem z art. 47¹ ustawy Małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Ważną okolicznością umowy jest termin jej podpisania, a to dlatego, że nie może ona mieć mocy wstecznej. W konsekwencji sporządzenie intercyzy nie wyklucza wspólnej odpowiedzialności małżonków za zobowiązania powstałe przed dniem jej podpisania.

Rodzaje intercyzy:

• umowa wyłączająca wspólność majątkową (wprowadzająca rozdzielność majątkową albo rozdzielność z wyrównaniem dorobków)

• umowa rozszerzająca wspólność majątkową

• umowa ograniczająca wspólność majątkową

• umowa przywracająca wspólność ustawową

Separacja

Separacja prawna polega na uchyleniu wspólnoty małżeńskiej, jednak bez prawa wstępowania przez małżonków w nowy związek małżeński.

Przesłanką separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków (lecz niejednocześnie trwały, albowiem jest to przesłanką orzeczenia rozwodu). Nie można jej jednak udzielić, jeżeli z tego powodu ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci lub jeżeli udzielenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Separację można natomiast orzec na zgodny wniosek małżonków, gdy nie mają oni wspólnych małoletnich dzieci (sąd nie orzeka wówczas o winie rozkładu pożycia, lecz następują takie skutki, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy).

Zasadniczo orzeczenie separacji wywołuje takie same skutki, jak orzeczenie rozwodu. Ustawa może jednak w tej mierze postanowić inaczej, czego przykładem jest regulacja odnosząca się do kwestii powrotu małżonka do poprzednio noszonego nazwiska (małżonek rozwiedziony może bowiem w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego powrócić do nazwiska, które zmienił wskutek zwarcia związku małżeńskiego; jeżeli zaś orzeczono separację, to nie ma takiej możliwości). Wskutek orzeczenia separacji ustaje wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami[1], nie działa również domniemanie pochodzenia od męża matki dziecka urodzonego po upływie 300 dni od ustania separacji.

Sąd wydaje postanowienie o separacji po obowiązkowym przeprowadzeniu rozprawy. W toku postępowania sąd nakłania strony do pojednania. W przypadku, gdy ono nie nastąpi (i niecelowe okaże się odroczenie rozprawy) sąd przystępuje do rozpoznania sprawy.

Również postanowienie o zniesieniu separacji sąd wydaje dopiero po przeprowadzeniu rozprawy. W momencie wszczęcia postępowania o zniesienie separacji zawiesza się z urzędu postępowanie w sprawie o:

• eksmisję jednego z małżonków pozostających w separacji ze wspólnego mieszkania,

• korzystanie przez tychże małżonków ze wspólnego mieszkania.

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zniesieniu separacji, powyższe postępowania umarza się z urzędu. Postępowanie zostaje również umorzone z chwilą śmierci jednego z małżonków.

Rozwód

Rozwód – rozwiązanie ważnego związku małżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków. Rozwód oprócz owdowienia i unieważnienia małżeństwa jest jedną z okoliczności kończących małżeństwo.

Rozdzielność majątkowa

Rozdzielność majątkowa to ustrój majątkowy małżeński, który charakteryzuje się tym, że nie występuje w nim majątek wspólny małżonków, lecz jedynie dwa majątki osobiste, z których każdy należy do jednego z małżonków. Są one odrębne od siebie w sensie prawnym. Każde z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Ustrój ten nie wyłącza jednak wspólnego nabywania przez małżonków różnego rodzaju praw (np. własności mieszkania, samochodu itp.). Przedmioty te należą wówczas do małżonków na zasadach współwłasności.

Rozdzielność majątkowa w drodze umowy
Wprowadzenie rozdzielności majątkowej w drodze umowy zawartej przed notariuszem wymaga zgodnego działania współmałżonków. Jeżeli jedna ze stron będzie sprzeciwiała się takiemu uregulowaniu stosunków majątkowych, to wówczas notariusz nic nie poradzi, ponieważ nie może on wprowadzić rozdzielności tylko na podstawie żądania jednego z małżonków. Małżeńska umowa majątkowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. W przeciwnym razie jest nieważna. Można w niej określić dowolny termin, od kiedy będzie obowiązywała, może to być nawet data wsteczna. W praktyce najczęściej zawierane są umowy wchodzące w życie z dniem ich zawarcia.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

W zasadzie nie różni się on niczym od klasycznej rozdzielności majątkowej. Jego odmienność ujawnia się dopiero w momencie ustania małżeństwa lub ustania rozdzielności majątkowej (np. w drodze zawarcia umowy ustanawiającej wspólność). Wówczas możliwe jest żądanie wyrównania różnicy w dorobkach (w przyroście wartości majątków) między małżonkami, czyli małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka (bo np. prowadził dom, wychował dzieci, stan jego zdrowia nie pozwalał mu osiągać wyższych dochodów), może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa. Wyrównania dorobków mogą dokonać umownie sami małżonkowie. Jeśli jednak nie dojdą w tym zakresie do porozumienia co do sposobu lub wysokości wyrównania, wówczas rozstrzygnie za nich sąd.

Rozdzielność majątkowa na mocy orzeczenia sądu
Ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd można domagać się wówczas, gdy między małżonkami nie ma zgody co do tej kwestii i nie można tego zrobić w drodze umowy przed notariuszem. Żądanie takie musi być uzasadnione ważnymi powodami. Obowiązujące przepisy nie definiują pojęcia „ważne powody”. W praktyce będą to sytuacje natury majątkowej polegające na: trwonieniu majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizmu, rażącej niegospodarności itp., uchylaniu się od pomnażania i utrzymywania substancji majątku wspólnego albo też zatrzymaniu tego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczeniu współmałżonka do korzystania z niego. Mogą to być także okoliczności natury niemajątkowej, np. faktyczna separacja małżonków, zaistnienie podstaw do domagania się rozwodu itp. Ważnych powodów nie stanowią natomiast okoliczności niezawinione przez małżonka bądź niezależne od jego woli, np. długotrwała choroba.
Zniesienie wspólności majątkowej może nastąpić tylko w czasie trwania małżeństwa, gdy istnieje między małżonkami wspólność majątkowa.

Podział majątku

Jak wynika z art.31 § 1 Kodeksu rodzinnego, w momencie zawarcia małżeństwa pojawia się tzw. wspólność majątkowa (ustawowa). Do jej ustanowienia nie jest konieczne żadne oświadczenie małżonków, ponieważ powstaje ona z mocy samego prawa.

Wspólność majątkowa nie powstanie, gdy małżonkowie przed zawarciem małżeństwa podpiszą intercyzę, czyli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową.

Wspólność ustawowa obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Tworzą one tzw. majątek wspólny, który stanowi przedmiot podziału.

Wspólność ustawowa to wspólność łączna, czyli bezudziałowa. Oznacza to, że w jej trakcie nie można określić wysokości udziału, jaki przysługuje każdemu małżonkowi.


CO SKŁADA SIĘ NA MAJĄTEK WSPÓLNY MAŁŻONKÓW?

W skład majątku wspólnego wchodzą:

• przedmioty majątkowe nabyte przez oboje małżonków oraz

• przedmioty majątkowe nabyte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej.

Wśród przedmiotów majątkowych składających się na majątek wspólny, Kodeks rodzinny wymienia:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

W praktyce największe znaczenie mają dwie pierwsze grupy przedmiotów, czyli pobrane wynagrodzenia i dochody z majątku zarówno wspólnego, jak i osobistego.


Dochody z innej działalności zarobkowej
Przez działalność zarobkową należy rozumieć każdy przejaw aktywności zawodowej małżonków, którego celem jest zarobkowanie, np. działalność gospodarcza, kontrakty menedżerskie, prace zawierane w ramach umów cywilnoprawnych, takich jak umowa o dzieło, umowa zlecenie itp.


Dochody z majątku wspólnego i osobistego
Przepisy prawa rodzinnego nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Zarówno dochody z majątku wspólnego, jak i dochody z osobistych majątków małżonków, zasilają ich majątek wspólny.

Jeżeli małżeństwo ulega rozwiązaniu przez rozwód lub zostaje unieważnione, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków – są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu (art. 126 ww. ustawy).

MAJĄTEK OSOBISTY

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (przedmioty nabyte przed ślubem),

• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,

• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubrania, przedmioty związane z hobby małżonka itp.),

• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,

• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Majątki osobiste nie podlegają podziałowi.