BADANIE UKŁADU NERWOWEGO

Zachowanie się zwierzęcia to pierwszy objaw, który może zawiadomić właściciela zwierzęcia o chorobie ( zaburzenia świadomości) chodzi tu o różny stopień nasilenia reakcji na bodźce środowiska

• Osowiałość ( apatia)

  • brak zainteresowania otoczeniem

  • reakcje jeszcze zachowane ale są zwolnione

  • najlżejsza postać zaburzeń świadomości

  • nie zawsze dotyczy ośrodkowego układu nerwowego, może dotyczyć chorób pasożytniczych, jest obecna przy gorączce

• senność ( somnelentia)

  • zachowane są reakcje na silne bodźce

  • wygląd zmęczony: chwiejny chód, upadanie

  • utrudnione poruszanie, niechętne

  • występuje też po dużym wysiłku fizycznym

• otępienie ( stupor)

  • pogłębienie senności

  • zaburzenia czucia głębokiego

  • zaburzenia w występowaniu odruchów

• zamroczenie ( obnubilatio)

  • głęboki sen ( sopor)

  • słaba reakcja na silne bodźce

  • zwierzę leży bez ruchu, z zamkniętymi oczami

  • pogłębieniem tego stanu jest śpiączka

• śpiączka ( coma)

  • zupełna utrata świadomości

  • są zachowane czynności wegetatywne: oddychanie, praca serca

  • zniesione są odruchy: rogówkowe, skórne, ścięgnowe

  • choroby metaboliczne: cukrzyca, ketoza, zwiotczenie mięśni, choroby układu ośrodkowego, mocznica, hepatargie*, cukrzyca --> śpiączka cukrzycowa

• zawroty ( vertigo)

  • zaburzenia świadomości połączone z zaburzeniami równowagi

  • np.: zawroty głowy

• omdlenie ( syncope)

  • nagła utrata świadomości występuje wraz z zanikającym tętnem

  • na skutek zaburzeń w ukrwieniu mózgu

  • choroby układu krążenia, płuc, niedokrwistości

• podniecenie ( agitatio)

  • napady niepokoju ruchowego

  • występują zaburzenia świadomości, źrenica jest trwale rozszerzona, nieruchoma

  • choroby ośrodkowego układu nerwowego

  • zwiększona aktywność ruchowa, stres

• halucynacje ( omam, halucinatio): majaczenie ( derilium)

  • występuje regularnie

  • występują pozornie celowe ruchy: stroszenie sierści,łapanie nieobecnych much

ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI NA TLE:

Zmian organicznych mózgu	Pochodzenia organicznego
Wylewy	Padaczka
Krwotoki	Porażenie poporodowe
Zatory miażdzycowe	Udar słoneczny
Miażdzyca	Mocznica
Uszkodzenie tkanki nerwowej przez wirusy wścieklizy, nosówki, choroby Aujeszkiego	Tężyczka pastwiskowa
	Narkotyki
	hepatargie*

Badania czucia i narządów zmysłów

1. Badanie czucia powierzchniowego

   - skóra i śluzówka --> wrażliwe receptory skóry i śluzówki na bodźce

2. Badanie czucia głębokiego

   - odruchy stawowe, mięśniowe, ścięgnowe, statyczne, równowagi

3. Badania czucia równowagi

4. Badanie narządów zmysłów: wzroku, słuchu, węchu

Badanie czucia powierzchownego – czucie bólu

• Badanie czucia powierzchniowego

  • sprowadza się do badania czucia bólu, wywołujemy reakcję bólową

  • metody:

    • chwytanie pęsetą chirurgiczną fałdu skóy

    • ukłucia igłą

      wzdłuż linii grzbietu, przechodząc na kończyny, kończyny tylne w szparze międzypalcowej, u psów i kotów szczypie się opuszki

• miejsca wrażliwe na ból

  • okolica:

    • wargi

    • koronki

    • wewnętrzna uda

    • krocza i odbytu

    • tarczy ryjowej i nosa

• zaburzenia czucia miejscowe

  • dotyczy ograniczonych miejsc ciała

  • spowodowane przez uszkodzenie nerwów czuciowych spowodowane przecięciem nerwu lub jego uszkodzeniem ( np.: wścieklizna rabies)

• zaburzenia czucia ogólne

  • z reguły wiąże się z zaburzeniami świadomości

• zmniejszone, obniżone ( hypoanasthesia)

  • występuje łącznie z zaburzeniami świadomości

  • po uszkodzeniu nerwów czuciowych w skutek m.in.: rozległych urazów skóry, oparzeń, ran

• czucie zniesione ( anaesthesia)

  • znieczulenie w anastezjologii po zastosowaniu wziewnych środków znieczulających

• czucie zwiększone ( hyperanasthaesia), przeczulica ( hyperalgesia)

  • wiąże się z nadmiernym czuciem bólu

  • może być związane z zapaleniem wieloneuronowym ( nerwy mięśni kończyn i kręgosłupa)

  • u psów sponditis – zesztywnienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa w okolicy lędźwiowej, ogonowej, kończyn tylnych – ucisk, ból, schorzenia narządów wewnętrznych ( czepiec – próba Kahlschmidta)

  • nadmierna bolesność może prowadzić do samookaleczeń

• czucie zboczone, nieprawidłowe ( paraaesthesia)

  • choroby układu nerwowego

Czucie głębokie

• jest to złożony mechanizm odruchowy

• warunkuje prawidłową postawę, pozycję, koordynację poszczególnych części ciała

• składa się na to czucie mięśniowe, stawowe, kostne, ścięgnowe, związane z czuciem równowagi

Koń:

• obserwacja jak koń stawia kopyta na podłoże ( koń porusza się na różnym terenie w różny sposób)

  • stawianie kopyt z dużą siłą na twarde podłoże – brak czucia

  • badamy przechodzenie konia z podłoża twardego na miękkie i z powrotem na twarde

• prowadzenie konia do przodu i tyłu

  • niechętne cofanie się to zaburzenia czucia głębokiego, koń „nie wie” co jest za nim

• próba krzyżowa kończyn przednich

  • koń zdrowy powraca do pozycji wyjściowej

  • gdy pozostaną one skrzyżowane zaburzenie to może być przydatne przy diagnozowaniu wodogłowia

• zmuszanie do zginania szyi

Pies

• zginanie i puszczanie kończyn

• zginanie szyi

• próba zapadniowa

  • pod kończynę stojącego zwierzęcia wkładamy kartkę papieru i wyciągmy ją

  • gdy kończyna pozostaje na kartce do chwili upadku zwierzęcia – zaburzenie

• kończynę stawiamy na deseczce i opuszczamy

Czucie statyczne

• wiąże się z czuciem głębokim

• pozwala na prawidłowe ustawienie kończyn w obwodowej części ciała, pozycja i postawa

• zaburzenia wystęują wraz z objawami niezborności

• niezborność ( ataxia)

  • brak koordynacji ruchowej przy zachowanej sile mięśniowej

  • może dotyczyć fazy ruchu lub spoczynku

niezborność statyczna dynamiczna lokalizacja

móżdżkowa obwodowa przedsionkowa

Narządy zmysłów

Badanie wzroku

• uwzględniane jest badanie stanu obecnego

• obejmuje powieki, gałkę oczną, źrenicę

Elementy badania oka

1. oczopląs ( nystagmus)

• poziomy ( nystagmus horisontalis)

• pionowy ( nystagmus verticalis)

• okrężny ( nystagmus rotatorius)

2. rozszerzenie źrenicy (mydriasis)

3. zwężenie źrenicy ( myosis)

4. zez ( strabismus)

• zbieżny ( strabismus convergens)

• rozbieżny ( strabismus divergens)

• góra dół ( strabismus sursumvergens)

• porażeniowy ( strabismus paralyticus)

• skurczowy ( strabismus spasticus)

5. ślepota jedno i dwustronna ( anopsia)

6. opadanie powieki ( ptosis)

7. wypadnięcie gałki ocznej ( retractio)

Badanie narządu węchu

• znaczenie u psów myśliwskich oraz służbowych

• osłabienie węchu następuje z wiekiem po 4 – 5 latach lub na skutek chorób jamy nosowej np.:

  • surowicze zapalenie błony śluzowej – katar

  • nosówka

  • zjawiska wrodzone

Bezwęch - anosmia

Badani narządu słuchu

Zaburzenia związane są z

• zaburzeniami układu nerwowego

• zapaleniem ucha zewnętrznego ( otitis externa)

• chorobach alergicznych – miejscowy wyprysk, który może prowadzić do stanu przewlekłego powodując zmiany ( wysięk ropny, podrażnienia naskórka, przerost, zwężenie przewodu słuchowego)

• zaleganie woszczyny związane ze złą pielęgnacją

• drażnienie much związane z zanikiem nabłonka słuchowego

• antybiotyki mogą powodować zanik nabłonka słuchowego

  • detromycyna ( chloramfenikol) dobre działanie przeciwbakteryjne ale może mieć duże skutki uboczne

Psy nie chorują na zapalenie ucha środkowego

Głuchota – surditus

Badanie czynności ruchowych ( odruchy)

Obserwacja

• zmiany napięcia mięśni

• zdolność do wykonywania ruchów czynnych i biernych

• ruchy przymusowe ( automatyczne, niezależne)

• niedowłady, bezwłady, porażenia, skurcze mięśniowe

• pobudliwość mięśni i nerwów obwodowych

Badanie napięcia mięśni i zdolność ruchowa

• Badanie przeprowadza się przez oglądanie, omacywanie,

• zwraca się uwagę na pozycję oraz postawę zwierzęcia

• sprawdza się czy wyczuwalne jest prawidłowe napięcie mięśni

  • hypotonia

    • objawia się zwiotczeniem częściowym ( zmniejszony opór) przy przebiegu bezwładu ( porażenie) i niedowładu wiotkiego ( pochodzenia obwodowego) prowadzącego do zaniku mięśni ( porażenie nerwów obwodowych przy zaburzeniach troficznych: zanik z niedożywienia, choroby móżdżku

  • hypertonia

    • przy bezwładzie lub niedowładzie spastycznym pochodzenia ośrodkowego, przy nie wykonywaniu ruchów biernych mięśnie stawiają opór ( uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, nie ma ruchu a mięśnie twarde) stan ten dotyczy pewnych grup mięśni np.: kończyn lub obejmuje wszystkie mięśnie

    • tężec – enterotoksyna porażająca m.in mięśnie oddechowe powodując śmierć przez uduszenie

Badanie zdolności do wykonywania ruchów czynnych i biernych

• niezborność ruchowa – ataxia

• zaburzenia lub brak koordynacji ruchowej przy zachowanej sile mięśniowej

• dzielimy ją na

  • dynamiczną – ruchową

  • statyczną – spoczynkową

• objawia się

  • zataczaniem chodu i głowy

  • nieprawidłowym ustawieniem kończyn w ruchu i spoczynku

  • zaburzeniami związanymi z czuciem głębokim

• w zależności od miejsca wystąpienia uszkodzenia szlaku nerwowego mówi się o

  • niezborności móżdżkowej

    • psy przy nerwowej postaci nosówki lub przy zapaleniu mózgu

  • niezborności obwodowej

    • uszkodzenia rdzenia kręgowego po urazie mechanicznym, po zapaleniu kikuta rdzenia kręgowego

  • niezborności przedsionkowej

    • związana z komorami, błędnikiem, zapaleniem ucha

    • u psów i kotów często związane z zapaleniem ucha zewnętrznego na tle alergicznym, bakteryjnym. Może prowadzić do zapalenia mózgu przez gronkowce, grzybice

Badanie ruchów przymusowych ( motus compulsivus ) ruchy poniewolne

• są to ruchy wykonywane pozornie bezcelowo, spowodowane zaburzeniami na tle korowych ośrodków ruchowych i móżdżku, występuje równocześnie osłabienie a nawet utrata przytomności

  • ruchy maneżowe ( kołowe, wskazówkowe)

    • słabe, powolne poruszanie się zwierzęcia po obwodzie koła, ze zmniejszającą się średnicą ( po ślimaku) obroty w okół jednej kończyny. Po zakończeniu jednego koła zwierzę przystaje na chwilę i zaczyna obracać się od nowa.

    • Świnie – choroba Aujeszki'ego

  • napieranie do przodu, tyłu, na boki

    • zwierzęta bez względu na przeszkody dążą z głową opuszczoną, podniesioną lub skrzywioną na bok. Po zaparciu na przeszkodę powstają uszkodzenia ciała

  • ruchy toczenia, obracania

    • obroty wokół własnej osi( zwierzęta małe, ptaki) zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego

  • przymusowe wędrowanie

    • wiąże się z otępieniem, zwierzę stale chodzi, drepce bez celu, staje bez ruchu gdy trafi na przeszkodę ( np. Ścianę boksu) wypuszczone cały dzień wędurją

    • np. w I fazie wścieklizny wędrowanie lisów po mieście

Badanie niedowładów, bezwładów, porażeń, skurczy mięśniowych

• niedowład – paresis

• bezwład – paralysis

• porażenie ruchowe – paralysis motorica

• porażenie – utrata lub upośledzenie zdolności wykonywania ruchów czynnych bierne mogą być zachowane lub zniesione, skurcze mięśni, niedowład, bezwład to częściowe lub całkowite zniesienie czynności ruchowych

• porażenie pochodzenia obwodowego ( porażenie wiotkie)

  • powstaje w następstwie uszkodzenia nerwów obwodowych ruchowych, mięśnie ulegają zwiotczeniu, dochodzi do ich zaniku, odruchy zniesione lub osłabione, ruchy bierne zachowane

    • mięsożerne – przy porażeniu neuronów ze zwojów lędźwiowo – krzyżowych zwierzę przyjmuje pozycję foki – ciągnie tył, opiera się o grzbietową powierzchnię palców ( odrapania, rany) ale zniesione jest już czucie bólu

    • po uszkodzeniu rdzenia kręgowego, po wypadkach, porażenie również pęcherza moczowego, odbytu

• porażenia pochodzenia ośrodkowego

  • następstwo uszkodzenia nerwu centralnego ( mózg, rdzeń)

    • napięcie mięśni jest zwiększone ( są one twarde)

    • odruchy są zachowane lub wzmożone ( ścięgnowe, śluzówkowe, mięśniowe )

    • ruchy bierne są utrudnione, zniesione tzw. Porażenie spastyczne

Rodzaje porażeń ( paralysis motorica)

• niedowład – paralysis to stan w którym zniesione są ruchy czynne

• niedowład niezupełny – paresis – ruch jest częściowo upośledzony, częściowo zachowany ( porażenia rdzenia kręgowego) spondyloza – przy zmianach w obrębie chrząstek kręgosłupa, powstają kostne nacieki na kręgach, zsuwanie się otworów kręgowych bocznych)

  • zmniejszenie się – ucisk na nerwy – miejscowy ( stan zapalny, zapalenie odcinków obwodowych porażenie ruchowe ( u bokserów – brak objawów bólowych )

  • Zależnie od okolicy

    • porażenie 1 kończyny – monoplegia

    • porażenie połowy ciała – hemiplegia

    • porażenie parzystych kończyn – paraplegia

    • porażenie całego ciała – paralysis diffusa