10

PIERWSZA POMOC W RAZIE WYPADKU

Podstawową zasadą pierwszej pomocy jest:

1. Bezpieczeństwo osobiste

2. Bezpieczeństwo w miejscu zdarzenia

3. Bezpieczeństwo i potrzeby ofiary zdarzenia.

Chcąc udzielić pomocy ofiarom wypadku:

1. OPANUJ SIĘ! (OPANUJ WŁASNE EMOCJE). WEŹ GŁĘBOKI WDECH! OCEŃ SYTUACJĘ!

2. OSTRZEŻ KRZYKIEM INNYCH W REJONIE ZAGROŻENIA!

3. BEZWZGLĘGNIE!!! CHROŃ SIĘ PRZED KONTAKTEM Z KRWIĄ, WYDALINAMI I WYDZIELINAMI POSZKODOWANYCH!

4. WEZWANIE POMOCY! TEL. 999 PODAJ: co się stało, gdzie (adres ), liczba i stan ofiar.

5. ZADBAJ O BEZPIECZEŃSTWO W MIEJSCU UDZIELANIA POMOCY

OCENA STANU POSZKODOWANEGO:

1. SPRAWDŹ PRZYTOMNOŚĆ ( GŁOŚNO PYTAJ NP. CO SIĘ STAŁO, OTWÓRZ OCZY) , LEKKO POTRZĄSAJ ZA RAMĘ – jeżeli nie reaguje na głos i dotyk uznajemy że jest nieprzytomny

2. SPRAWDŹ CZY ODDYCHA PRZEZ 10 SEKUND ( WIDZĘ, SŁYSZĘ,CZUJĘ ) –

3. JEŻLI BRAK ODDECHU – UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE ( wcześniej sprawdź czy nie ma uszkodzeń kręgosłupa) odchyl głowę - jedna ręka naciska na czoło , druga podciąga ku górze żuchwę.

4. JEŻELI UMIESZ SPRAWDŹ OBECNOŚĆ TĘTNA ( TĘTNICE SZYJNE, UDOWE)

5. JEŻELI POSZKODOWANY ODDYCHA ALE JEST NIEPRZYTOMNY - UŁÓŻ GO W POZYCJI BEZPIECZNEJ ( OKRYJ KOCEM, KONTROLUJ ODDECH I TĘTNO), WEZWIJ POGOTOWIE.

6. JEŻELI JEST NIEPRZYTOMNY, NIE ODDYCHA , BRAK TĘTNA – PODEJMIJ RESUSCYTACJĘ ( RKO), WEZWIJ POGOTOWIE.

SCHEMAT POSTEPOWANIA W ZATRZYMANIU KRĄŻENIA.

Resuscytacja krążeniowo oddechowa = RKO

1. ZAPEWNIJ BEZPIECZEŃSTWO ( WŁASNE – maseczka zabezpieczająca z jednokierunkowym przepływem powietrza, rękawiczki ochronne ; bezpieczeństwo RATOWANEGO)

2. SPRAWDŹ PRZYTOMNOŚĆ - ( JEŻELI NIEPRZYTOMNY)

3. ZAWOŁAJ O POMOC ( KRZYCZ DO OSÓB POSTRONNYCH)

4. WYKONAJ ABC (A – drożność dróg oddechowych, B obecność oddechu, C – widoczne oznaki krążenia jest to tzw. Triada życia ) - JEŻELI BRAK

5. WEZWIJ POGOTOWIE ( 112, 999 ) pomyśl o AED – AUTOMATYCZNY DEFIBRYLATOR

6. WYKONAJ 30 UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ

7. 2 ODDECHY RATOWNICZE ( zawsze przy odchylonej głowie ratowanego )

8. CO 1 MIN. SPRAWDZAJ CZY ODDECH I KRĄŻENIE WRÓCIŁO

9. CZYNNOŚCI TE POWTARZA SIĘ DO MOMENTU:

A, wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia bezpieczeństwa ratownika

B. pojawienia się oznak samodzielnego krążenia

C. zmiany przez innego ratownika

D. Przyjazdu służb medycznych

E. wyczerpania sił ratownika

SCHEMAT UŻYCIA AUTOMATYCZNEGO DEFIBRYLATORA AED W ZATRZYMANIU KRĄŻENIA

1. ROZPOCZNIJ RESUSCYTACJĘ 30:2 (SCHEMAT POWYŻEJ)

2. ZAWOŁAJ O DEFIBRYLATOR

3. PODŁĄCZ URZĄDZENIE

4. POSTEPUJ ZGODNIE Z POLECENIAMI URZĄDZENIA.

OPATRYWANIE RAN

RAN URAZOWYCH NIE PŁUCZE SIĘ, NIE ODKAŻA.

NIE USUWA SIĘ CIAŁ OBCYCH – należy je ustabilizować UNIERUCHOMIĆ.

RANĘ NIEZALEŻNIE OD RODZAJU, NALEŻY:

1. OKRYĆ CZYSTYM OPATRUNKIEM

2. JEŻELI OPATRUNEK PRZEKRWAWIA DOKŁADA SIĘ NA WIERZ NOWY

3. JEŻELI RANA SILNIE KRWAWI SILNEJ - ZAKŁADA SIĘ OPATRUNEK UCISKOWY

4. RANY GŁOWY OPATRUJEMY OPATRUNKIEM CHŁONNYM

5. RANY KLATKI PIERSIOWEJ OPATRUJEMY OPATRUNKIEM ZASTAWKOWYM

6. USZKODZONE KOŃCZYNY UNIERUCHAMIAMY

7. POSZKODOWANEGO UKŁADAMY W OPTYMALNEJ POZYCJI ( w urazach klatki piersiowej – pozycja półsiedząca z podparciem)

8. POSZKODOWANEGO CHRONIMY PRZED UTRATA CIEPŁA

9. W AMPUTACJI URAZOWEJ KOŃCZYNY NA JEJ KIKUT ZAKŁADA SIĘ OPATRUNEK OSŁANIAJĄCY, OBSERWUJEMY KIKUT W RAZIE WYSTĄPIENIA KRWOTOKU ,W ODLEGŁOŚCI 5 -10 CM OD CIĘCIA NAKŁADA SIĘ OPASKĘ UCISKOWĄ. Amputowaną kończynę zabezpieczamy jałowym opatrunkiem, schładzamy i zostawiamy obok poszkodowanego.

10. JEŻELI POSZKODOWANY JEST PRZYGNIECIONY DUŻYM CIĘŻAREM np. konar drzewa POWYŻEJ 10 MINUT – NALEŻY WEZWAĆ SŁUŻBY MEDYCZNE – DO TEGO CZASU NALEŻY ZAPEWNIĆ POSZKODOWANEMU WSPARCIE PSYCHICZNE, CHRONIĆ PRZED UTRATĄ CIEPŁA,OPATRZYĆ POZOSTAŁE OBRAŻENIA.

11. Rany brzucha OKRYWA SIĘ CZYSTYM OPATRUNKIEM. Jeżeli widoczne są jelita, unika się ich uciskania.

12. W OPARZENIACH CHEMICZNYCH TRZEBA PAMIĘTAĆ O BEZPIECZEŃSTWIE WŁASNYM (zabezpieczyć się przed kontaktem ze środkiem parzącym)! Należy ocenić możliwość jego mechanicznego usunięcia ( starcie z powierzchni skóry, zdjęcie skażonej odzieży) . Jeżeli to możliwe, zdejmujemy z oparzonego miejsca biżuterię. Dalsze postępowanie zależy od powierzchni oparzenia.

1. Jeżeli nie przekracza ona 10% ogólnej powierzchni ciała, płucze się miejsce oparzenia bieżącą wodą przez 15 minut do pół godziny. Przy większych powierzchniach należy płukać bieżącą wodą tylko przez czas około minuty by spłukać tylko środek parzący, lecz nie wychłodzić organizmu.

2. Po opłukaniu oparzoną powierzchnię delikatnie okrywamy jak najczystszym ( JAŁOWYM ) opatrunkiem – jałową gazą lub, jeżeli nim dysponujemy, opatrunkiem hydrożelowym.

1. W OPATRUNKACH TERMICZNYCH ( płomieniem, parą wodną, gorącą wodą itp..) schładza się to miejsce strumieniem wody identycznie jak wyżej. Tak samo również opatruje.

REGUŁA „DZIWIĄTKI” stosowana w ocenie powierzchni oparzenia

Głowa z szyją - 9%, Kończyny górne po 9%, Przód tułowia 18%, tył tułowia 18%, Kończyny dolne po 18%, krocze 1%.

2. RANY KĄSANE przy pogryzieniu przez zwierzęta trzeba się liczyć z możliwością zakażenia wścieklizną. Jak najszybciej rany należy dokładnie umyć wodą z mydłem, umożliwić ranie krwawienie, by jak najwięcej ewentualnych wirusów zostało wypłukane z rany. NASTEPNIE, PO OKRYCIU JEJ OPATRUNKIEM, TRZEBA UDAĆ SIĘ DO LEKARZA i dokładnie poinformować o wszystkich szczegółach zdarzenia. Wścieklizna to choroba śmiertelna choroba wirusowa. Szansę daje wyłącznie niezwłoczne podjęte kompleksowe leczenie (szczepionka)

3. SKALECZENIE LUB ZAKŁUCIE PRZEDMIOTAMI UŻYWANYMI PRZEZ OSOBĘ BĘDĄCĄ NOSICIELEM WIRUSA HIV LUB CHORĄ NA AIDS. Postępowanie podobne, jak przy zagrożeniu wścieklizną. Podjęta na czas pomoc medyczna może uchronić przed bardzo poważnymi następstwami.

WSTRZĄS

Wstrząs jest zagrażającym życiu zaburzeniem krążenia i czynności serc, który wynika z niestosunku pomiędzy pożądanym a rzeczywistym zaopatrzeniem w krew, inaczej mówiąc z deficytu pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen a dostawą tlenu.

Rodzaje wstrząsu: hipowolemiczny, anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny.

WSTRZĄS HYPOWOLEMICZNY

Przyczyny: krwotoki wewnętrzne i zewnętrzne

Utrata płynów np. przy rozległych oparzeniach

Silne wymioty i/lub biegunki

Obfite poty np. udar słoneczny

Rozpoznanie wstrząsu: - szybkie, słabo wyczuwalne tętno, blada, zimna skóra, zimny pot, dreszcze, niepokój, zdezorientowanie ( psychiczne obciążenie np. strach może nasilić objawy wstrząsu)

POSTEPOWANIE:

1. Jeżeli możliwe, należy zwalczyć przyczynę wstrząsu np. zatamować krwotok

2. UŁOŻYĆ POSZKODOWANEGO W TZW. UŁOŻENIU PRZECIWWSTRZĄSOWYM tzn. płasko na wznak i podnieść nogi około 30 cm od podłoża(pod kolana podłożyć zwinięty koc)

3. Zapobiegać utracie ciepła ( ułożyć na kocu i przykryć kocem)

4. Uspokoić poszkodowanego i troszczyć się o zachowanie spokoju na miejscu zdarzenia

5. Regularnie kontrolować stan poszkodowanego ( stan przytomności, tętno, oddech)

6. Wezwać pogotowie ratunkowe

WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY

Jest ostrą ,zagrażającą życiu reakcją alergiczną całego organizmu. Najczęściej występuje natychmiast

przy kontakcie z substancjami wyzwalającymi (alergenami) np. lekami, środkami cieniującymi, preparatami krwi, po ukąszeniu owadów.

Objawy wstrząsu anafilaktycznego: zaczerwienienie skóry, świąd, obrzęki na całym ciele, duszność związana z obrzękiem krtani i / lub skurczem oskrzeli, spadek ciśnienia związany z zapaścią sercowo- naczyniową i zwiększona przepuszczalnością naczyń włosowatych, nudności i wymioty.

POSTĘPOWANIE:

1. NATYCHMIAST PRZERWAĆ KONTAKT Z ALERGENEM np. zaprzestać podawania leku

2. KONTROLOWAĆ PODSTAWOWE FUNKCJE ŻYCIOWE

3. UŁOŻYĆ W POZYCJI LEŻACEJ Z UNIESIONYMI KOŃCZYNAMI DOLNYMI

4. WEZWAĆ KARETKĘ POGOTOWIA

KRWAWIENIE Z NOSA

Przyczyny: skok ciśnienia krwi, urazy nosa, hemofilia

POSTĘPOWANIE:

1. Osoba poszkodowana powinna siedzieć z głową pochyloną do przodu.

2. Silnie wydmuchaj nos

3. Uciśnij palcem skrzydełko nosa do przegrody nosowej.

4. Utrzymuj ucisk przez 10 minut, delikatnie zwolnij ucisk, sprawdź czy krwawienie ustało

5. Jeżeli krwawienie nie ustało uciskaj dalej 10 minut

6. Jeżeli nie ustało należy udać się do lekarza. Nie wolno wkładać do nosa tamponów.

OMDLENIE – krótkotrwała, przemijająca utrata przytomności, spowodowana nagłym rozszerzeniem naczyń krwionośnych.

Objawy: zawroty głowy, mroczki przed oczami, wrażenie szybko pogłębiającej się słabości, nudności, bladość skóry, zimny pot.

POSTĘPOWANIE:

1. Asekuruj chorego, nie dopuść do gwałtownego upadku

2. Ułóż go na plecach i równocześnie unieś w górę jego nogi i ręce ( pozycja czterokończynowa )

3. Zapewnij dostęp świeżego powietrza

4. Rozepnij mu / jej kołnierzyk, rozciągnij golf, rozepnij pasek

5. W przypadku wymiotów ułóż chorego w pozycji bocznej ustalonej

6. Po ustaniu wymiotów oczyść jamę ustną i wróć do pozycji czterokończynowej

7. Jeżeli po 4 – 5 minutach przytomność wróciła, nie pozwalaj na gwałtowne wstanie

8. Powoli doprowadź chorego do pozycji siedzącej, odczekaj 2 -3 minut, asekurując go pozwól mu wstać

9. Jeżeli po 5 minutach chory nie wraca do przytomności – wezwij pomoc medyczną

10. Kobietę ciężarną ułóż na lewym boku

11. Nie uderzaj choreo po twarzy, nie polewaj wodą, nie podawaj leków osobie nieprzytomnej

PODEJRZENIE UDARU MÓZGU

Objawy wczesne: zawroty głowy, nagły, silny ból głowy, chwiejny chód, dezorientacja. Nagłe osłabienie siły mięśniowej lub brak czucia po jednej stronie twarzy, ręki i nogi. Trudności w mówieniu i rozumieniu mowy. Opadnięcie powiek i / lub kącika ust, drżenia lub drgawki. Niekontrolowane oddanie moczu i /lub stolca = wszystko to może mieć poważne konsekwencje UTRATA PRZYTOMNOŚCI - UDAR, czyli przerwanie dopływu krwi do pewnego obszaru mózgu. Zauważając zbieg kilku powyższych symptomów, należy postępować zgodnie z następującym schematem:

1. Nie pozwól, by chory upadł, podtrzymaj go i delikatnie połóż na podłodze.

2. Kontroluj tętno, oddech, przy jego braku podejmij RKO

3. Wezwij pomoc medyczną

4. Jeżeli resuscytacja nie jest konieczna. Ułóż chorego z klatką piersiową i głową uniesioną pod katem 30 stopni

5. Przy groźbie wymiotów odchyl mu głowę na bok, pilnuj żeby się nie zachłysnął – możesz ułożyć w pozycji bocznej ustalonej

6. Usuń protezy i resztki pokarmów z ust chorego

7. Jeżeli powieka jest otwarta i nieruchoma delikatnie ja zamknij

8. Kontroluj funkcje życiowe = w razie potrzeby podejmij RKO

HIPOGLIKEMIA (niedocukrzenie)

Objawy: nagłe raptowne osłabienie, pogorszenie samopoczucia, silny głód, drżenia mięśni, niepokój, pobudzenie ( do agresji włącznie), zblednięcie, utrata przytomności. Przyczyną może być zbyt duża dawka insuliny, chory po iniekcji insuliny nie zjadł posiłku, zbyt duży wysiłek fizyczny. POSTĘPOWANIE:

1. JEŻELI JEST PRZYTOMNY = NATYCHMIAST PODAJ DO PICIA LUB ZJEDZENIA COŚ SŁODKIEGO

2. Uważaj , aby się nie zachłysnął

3. Zapytaj czy choruje na cukrzycę

4. Jeżeli po 10 -15 min. Nie ma poprawy = WEZWIJ POMOC MEDYCZNĄ

5. W przypadku utraty przytomności – UŁÓŻ W POZYCJI BEZPIECZNEJ

6. Kontroluj funkcje życiowe w razie potrzeby podejmij RKO

HIPERGLIKEMIA (nadmiar cukru we krwi)

Objawy: stopniowo narastające objawy ospałości i senności, pragnienie, częste oddawanie moczu, zaczerwieniona sucha skóra, zapach acetonu z ust. Mogą pojawić się wymioty, trudności w oddychaniu, utrata przytomności.

POSTĘPOWANIE:

1. Jeżeli jest przytomny =ZAPYTAJ CZY CHORUJE NA CUKRZYCĘ

2. Jeżeli jest przytomny możesz go odwieść do szpitala

3. W przypadku utraty przytomności – UŁÓŻ GO W POZYCJI BOCZNEJ USTALONEJ

4. Kontroluj funkcje życiowe – w razie potrzeby rozpocznij RKO

5. Wezwij pomoc medyczną

STAN NIEPRZYTOMNOŚCI Z NIEZNANYCH PRZYCZYN

NIEURAZOWA UTRATA PRZYTOMNOŚCI – POSTĘPOWANIE:

1. Skontroluj funkcje życiowe ( oddech, tętno), jeżeli trzeba podejmij RKO

2. Wezwij pomoc medyczną

3. Jeżeli osoba nie wymaga RKO, ułóż ją w pozycji bocznej ustalonej

4. Chroń przed utratą ciepła

5. Kontroluj funkcje życiowe, w razie potrzeby rozpocznij RKO

DRGAWKI

Przyczyną drgawek może być: padaczka, zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, zatrucia, uraz głowy, hipoglikemia, wysoka gorączka u niemowląt.

DRGAWKI I PADACZKA = POSTĘPOWANIE:

1. Chrońmy głowę przed urazami

2. Rozluźniamy krawat i kołnierzyk

3. Nie powstrzymuj drgawek siłą.

4. Niczego nie wkładamy między zęby

5. Nie polewamy i nie skraplamy twarzy chorego wodą

6. Po minięciu ataku układamy chorego w pozycji bocznej ustalonej

7. Jeżeli pacjent choruje na padaczkę nie jest konieczne wezwanie służb medycznych do każdego napadu ( koniczne gdy atak się przedłuża – powyżej 5 min.)

8. Zaopiekuj się chorym do powrotu pełnej świadomości

UDAR CIEPLNY

Przyczyną jest przebywanie w gorących pomieszczeniach, zbyt ciepłe ubranie w ciepłe dni.

Objawy: skóra czerwona i obrzęknięta, zawroty głowy, trudności z utrzymaniem się na nogach, utrata przytomności.

POSTĘPOWANIE w przypadku podejrzenia udaru cieplnego:

1. Asekuruj chorego, nie dopuść do gwałtownego upadku

Jeżeli jest przytomny :

2. Ułóż go na plecach z klatką piersiową i głową uniesioną pod kątem 30 stopni

3. Sprawdź tętno i temperaturę skóry ( tętno przyspieszone, skóra gorąca )

4. Zapytaj o wcześniejsze objawy

5. Rozbierz z nadmiaru odzieży, zapewnij chłodne pomieszczenie

6. Zastosuj chłodne okłady na głowę i klatkę piersiową

Jeżeli jest nieprzytomny

7. Ułóż w pozycji bocznej ustalonej

8. Kontroluj funkcje życiowe, w razie potrzeby podejmij RKO

9. Wezwij pomoc medyczną

UDAR SŁONECZNY

Narażenie odkrytej głowy na promieniowanie słoneczne ( dzieci, łysi ), dochodzi do obrzęku mózgu. Objawy: ból i zawroty głowy, mroczki przsd oczamiosłabnięcie, wymioty, utrata przytomności.

POSTĘPOWANIE w przypadku podejrzenia udaru słonecznego:

1. Asekuruj chorego, nie dopuść do gwałtownego upadku

2. Przenieś go na miejsce zacienione i przewiewne

3. Ułóż na plecach z klatką piersiową uniesioną o kąt 30 stopni

4. Sprawdź tętno

5. Przytomnego pytaj o objawy

6. Połóż zimny okład na głowę i szyję

7. Przy wymiotach obróć na bok chroń przed zaksztuszeniem

NIEPRZYTOMNEGO

8. Ułóż w pozycji bocznej ustalonej

9. Kontroluj funkcje życiowe, w razie potrzeby podejmij RKO

10. Wezwij pomoc medyczną

DŁAWIENIE SIĘ CIAŁEM OBCYM

1. Nakłoń dławiącego się do kaszlu

2. Podejdź z tyłu, jedną ręką obejmij chorego w pasie

3. Płaską dłonią trzykrotnie uderz między łopatki

4. Trzykrotnie zastosuj rękoczyn Heimlicha

5. Oba zabiegi stosuj naprzemiennie do skutku

JEŻELI STRACIŁ PRZYTOMNOŚĆ

6. Wezwij pomoc medyczną

7. Spróbuj usunąć blokadę palcem

8. Spróbuj wdmuchnąć ciało obce w głąb, powtarzaj próby

9. Rozpocznij RKO (resuscytację)

DUSZNOŚĆ ORAZ BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ

Przy bólach pośrodku klatki piersiowej, bólu brzucha w górnym jego obszarze( w okolicy kończ mostka), bólach promieniujących do dolnej szczęki, barków i lewego ramienia – PILNIE WEZWIJ POMOC MEDYCZNĄ.

ALGORYTM POSTĘPOWANIA w przypadku bólu w klatce piersiowej i duszności:

1. Posadź chorego w pozycji półsiedzącej( na leżance, na fotelu, na krześle z poręczami)

2. Uspokój chorego, hamuj jego aktywność

3. Zapytaj o miejsce i charakter bólu ( czy jest to ból np. kłujący, rozpierający, piekący, opasujący)

4. Zapytaj czy kiedykolwiek odczuwał taki ból

5. Zapytaj czy ból promieniuje w jakimś kierunku ( jakim? Do czego? )

6. Pomóż choremu jeżeli ma przy sobie przyjąć nitroglicerynę (najczęściej w aerozolu, tabletki pod językowe)

7. Zaobserwuj czy jest blady i spocony

8. W razie trudności z oddychaniem , zachęcaj do kaszlu

9. Wezwij pomoc medyczną , przekaż pełną informację o chorym

10. W przypadku utraty przytomności i bezdechu podejmij RKO (resuscytację)

UŻĄDLENIE PRZEZ OWADA OSOBY UCZULONEJ

1. Zapytaj czy ma przy sobie ampułkostrzykawkę i pomóż ją zastosować

2. Wezwij pomoc medyczna

3. Usuń żądło np. kartą kredytową, legitymacją, dowodem osobistym)

4. Obserwuj stan ogólny

5. Połóż okład na miejsce użądlenia

6. W razie trudności z oddychaniem zmuszaj do kaszlu

7. W utracie przytomności i bezdechu – rozpocznij RKO ( resuscytację)