56.REKONSTRUKCJA KOSMOLOGII SPOŁECZEŃSTW ROLNICZYCH
KOSMOLOGIA- nauka o kosmosie
KOSMOGONIA= KOSMOLOGIA RELIGIJNA !
Ornamentacja neolityczna, wzory pokrywające garnki,ozdoby -> rozpowszechniona symbolika mandali w postaci okręgu lub prostokąta z wpisanym krzyżem , był to uproszczony obraz kosmosu.
Osady też zakładano na planie mandali, z uwzględnieniem układu stron świata.
Sam krzyż-> symbol całości, cykliczności czasu, odnowienia życia.
Cztery strony świata ważne dla rolników neolitycznych – prostokątne pola.
Mandala /krzyż pierwotny symbol bogini matki/ schyłek neolitu/ mandala była kojarzona z centralnym męskim bóstwem (światło, ogień)
Mandala w dalszej ewolucji symbol słońca, księżyca , wenus
przęśliki neolityczne (przez niektórych badaczy związana z kultem słońca) -> coś jak koło rydwanu słonecznego, koło to znak wędrówki słońca po niebie.
Przęślik w kontekście całego urządzenia -> wrzeciona
wrzeciono jest obrazem kosmosu- wetknięta w przęślik kądziel jest axis mundi, biegnąca przez świat do gwiazdy polarnej.
Przędzenie to czynność kobieca, w trakcie tej czynności kobieta jest matką świata, boginią losu czy przeznaczenia.
Przeznaczenie np. staro nordycka Urdth
od czasownika VERT->obracać się, kręcić
Borys Rybakow-> trój sferowy podział świata:
(na podstawie kształtu i ornamentu naczyń z neolitu)
1.falista linia->zapas wody,górne niebo
słońca itp.,niebo niższe
rośliny itp.
Brak części chtonicznej.
(s. 453)