15.10.2013

Zasady prawa- normy prawne,które charakteryzują się szczególną doniosłością w ramach danej gałęzi prawa, te zasady prawne wyznaczają kierunek interpretacji przepisów prawnych gdyż wskazują na pewne wartości czy założenia,którymi kieruje się ustawodawca.

Zasada poszanowania i ochrony osobowości każdego człowieka- wyraża się w tym,że każdemu człowiekowi przysługuje zdolność prawna a po osiągnięciu pełnoletności także zdolność do czynności prawnych. Zasada ta wyraża się również w przyznaniu każdemu człowiekowi pewnych dóbr osobistych, które są niezbywalne takich jak zdrowie,wolność,cześć,swoboda sumienia,nazwisko,tajemnica korespondencji. Przyznanie i zapewnienie ochrony w przypadku ich naruszenia.

Zasada autonomii woli -polega na tym,że podmioty stosunku cywilnoprawnego mają swobodę w kształtowaniu treści tego stosunku prawnego. Szczególnie w stosunkach zobowiązaniowych a jej wyrazem jej tzw. swoboda umów -czyli wolność odnośnie zawierania umów ( z kim , czy , treść umowy ).

Zasada ochrony mienia ( *ochrona prawa własności )- ochronę tę zapewnia się przyznając podmiotowi uprawnionemu tzw. roszczenie windykacyjne oraz roszczenie negatoryjne??

Zasada konstytucyjna – art 64. - każdy ma prawo do własności a po drugie prawo to oraz inne majątkowe podlegają równej, jednakowej dla wszystkich ochronie prawnej.

Zasada ochrony zaufania podmiotu stosunku cywilnoprawnego ( zasada ochrony dobrej wiary )- polega na tym, iż chroni interesy osób,które działają, dokonują czynności prawnych w przeświadczeniu iż stan faktyczny jest zgodny ze stanem prawnym.

Źródła prawa cywilnego

Zgodnie z postanowieniami konstytucyj źródłami powszechnie obowiązującego prawa są konstytucja , ustawy , ratyfikowane umowy międzynarodowe , rozporządzenia , akty prawa miejscowego (stanowią źródła prawa powszechnie obowiązującego w RP ale na obszarze działania organów,które te akty ustanowiły).

*od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa jest także prawo unijne,które stało się częścią naszego porządku prawnego. Znajduje ono bezpośrednie zastosowanie np. rozporządzenia; natomiast inne akty prawa unijnego wymagają implementacji (np. dyrektywy) -wdrożenia do naszego porządku prawnego poprzez wydanie odpowiedniego aktu prawa krajowego- ustawy.

System źródeł prawa ma hierarchiczną strukturę. Co stanowi,że akt niższego rzędu musi być zgodny z aktem wyższego rzędu. Konstytucja jako akt najwyższej rangi.

*Źródła wyżej wymienione [ art 77 Konstytucji ] to przepisy prawa stanowionego. Akty wydane przez odpowiednie do tego organy – sejm ,rozporządzenia rady ministrów itd.

Nie jest źródłem obowiązującego prawa w Polsce tzw. prawo zwyczajowe.

Czyli takie społecznie ukształtowane normy, reguły postępowania[w określonej zbiorowości, społeczności], które na podstawie decyzji odpowiednich organów stosujących prawo w szczególności sądów(bez wyłączności) zostają włączone do obowiązującego porządku prawnego. Wtedy mamy do czynienia z prawem zwyczajowym.

Od prawa zwyczajowego należy odróżnić zwyczaj,czyli przyjętą w danej społeczności praktykę określonego postępowania. Różnica polega na tym ,że norma prawa zwyczajowego ma charakter obowiązujący natomiast zwyczaj nie ma charakteru obowiązującego- jego naruszenie nie spowoduje ujemnych konsekwencji prawnych tak jak ma to miejsce w normie prawa zwyczajowego.

W wielu przypadkach chociaż zwyczaj nie ma charakteru obowiązującego to nabiera on doniosłości prawnej przez to,że ustawodawca odwołuje się do określonych zwyczajów.
np. przy określeniu skutków czynności prawnej.

Czynność prawna wywołuje bowiem nie tylko skutki w niej wyrażone ale także te,które wynikają z ustawy z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów [art. 56 KC ].

Podobnie przy interpretacji oświadczeń woli składanych przez strony.

Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. [ art 65 KC ]

Zwyczaj odgrywa doniosłość prawną przez to,że określony przepis powołuje się na zwyczaje- określenie skutków dania zadatku. [ art. 391 KC ]

W braku odmiennego zaświadczenia umownego albo zwyczaju. Zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie,ze w razie nie wykonania umowy jednej ze stron, druga strona może bez wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować a jeżeli dodany został aneks może żądać kwoty wyższej.

Normy prawa cywilnego zawarte są w przepisach prawnych -odpowiednie jednostki redakcyjne – paragrafy, przepisy , akty. Na podstawie przepisów prawnych dowiadujemy się jakie są normy prawne, a proces myślowy,który polega na odtworzeniu, zrekonstruowaniu norm prawnych z przepisów prawnych nazywa się wykładnią prawa albo interpretacją.

Norma prawna jest pewną regułą postępowania, określającą kto, w jakich okolicznościach i w jaki sposób powinien się zachować. Określenie tego kto i w jakich okolicznościach nazywamy hipotezą normy prawnej. Natomiast tę część normy prawnej, która wskazuje określone zachowanie adresata nazywamy dyspozycją.

Normy prawa cywilnego z uwagi na sposób określenia okoliczności ich zastosowania możemy podzielić na normy bezwzględnie wiążące , względnie wiążące i jednostronne bezwzględnie wiążące( semiimperaktywne ).

Normy bezwzględnie wiążące( bezwzględnie stosowane ) to inaczej JUS COGENS.

Charakteryzuje je zastosowanie tych norm nie może być wyłączone ani ograniczone wolą stron.

Niejednokrotnie o tym z jaką normą mamy co czynienia decyduje ustawodawca przewidując taki właśnie charakter tychże norm. np. [art 119 KC ] „Terminy przedawnienia roszczeń nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. Podobnie nie można wyłączyć ani ograniczyć z góry odpowiedzialności odszkodowawczej osób prowadzących na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ( pary, gazu. elektryczności, paliw płynnych itd.)”

[art 867 KC ] „Wspólnika spółki cywilnej nie można wyłączyć od udziału w zyskach spółki „

W wielu przypadkach ustalenie normy ustalonej w przepisie prawnym będzie wymagało odpowiednich zabiegów interpretacyjnych np. [ art 158 KC ]

Normy względnie wiążące ( dyspozytywne ) – JUS DISPOSITIVUM.

Charakteryzują się tym,iż znajdują one zastosowanie wówczas gdy same strony nie uregulowały,nie określiły konsekwencji prawnych w sposób odmienny niż to zostało uregulowane w dyspozycji danej normy. W przypadkach gdy mamy do czynienia z normami dyspozytywnymi ustawodawca posługuję się następującymi określeniami : „Jeżeli strony inaczej nie postanowiły /z braku odmiennej umowy / chyba ,że umowa stanowi inaczej / „ Wtedy nie mamy wątpliwości ,iż mamy do czynienia z normą względnie wiążącą. np. [ art 866 KC ] „W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki cywilnej” ~może być wyłączone jeśli wspólnicy ustalą inaczej;

Normy jednostronnie bezwzględnie wiążące - przewidują minimalny zakres ochrony interesów jednej ze stron stosunku cywilnoprawnego co oznacza,że postanowienia umowne

mogą zmieniać treść tej normy ale tylko w jednym kierunku tzn. postanowienia umowne będą korzystniejsze dla strony objętej ochroną niż te wynikające z normy prawnej.