Policealne studium BHP rok I

Temat: Na przykładzie konkretnego stanowiska pracy oceń ryzyko zawodowe.

Przedstaw zastosowane kryteria metody oceń ryzyka.

Opracuj dokumentacje oceny ryzyka zawodowego.

Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wynika z art. 66 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, czego gwarantem są obowiązki pracodawcy dotyczące zapewnienia pracownikom takich warunków pracy, określone w art. 15, art. 94 pkt 4 i art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.). Każdy obywatel ma również prawo do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji RP).

Wiek XX przyniósł nam bardzo dużo nowych odkryć; żyjemy w bardzo ciekawych czasach. Każde pokolenie tego wieku doświadcza czegoś nowego między innymi w zakresie nowych technik przekazu informacji (obecnie nazywanych środkami przekazu medialnego).

Komputer, mimo że jest genialnym wynalazkiem i usprawnił pracę tysięcy ludzi, nadużywany może stać się przyczyną kłopotów ze zdrowiem. Stale wzrastająca popularność komputerów, używanych przez nas zarówno w pracy, jak i w domu, niesie ze sobą również i niepożądane skutki. Coraz więcej osób zgłasza się do lekarza, skarżąc się na niepokojące objawy pogorszenia wzroku i samopoczucia wywołane właśnie pracą przy monitorze. Nie zawsze zdajemy sobie bowiem sprawę z wielu rodzajów zagrożeń dla zdrowia z jego strony. Najczęściej pytani o te zagrożenia wymieniamy narażenia narządu wzroku, oraz bliżej nie określony wpływ promieniowania elektromagnetycznego. Zapominamy o stresie, długotrwałym przebywaniu w określonej nie zawsze korzystnej dla nas pozycji przy klawiaturze, schorzeniach układu krążenia, układu kostnego, a już zupełnie wykluczamy, szczególnie jeśli miałoby to dotyczyć nas, uzależnienie od komputera. Dbajmy o zdrowie - oszczędzimy sobie dużo nerwów, czasu i pieniędzy na bieganiu od lekarza do lekarza, na długim i nieprzyjemnym leczeniu. Dobrze jeżeli leczenie skończy się na zabiegach rehabilitacyjnych. W najgorszym przypadku czeka nas operacja chirurgiczna i długa rehabilitacja, która uniemożliwi nam pracę.

Obciążenie psychiczne związane z pracą przy komputerze wynika z wielu czynników. Szczególnie narażone na stres są osoby dopiero rozpoczynające pracę przy komputerze. Duże obciążenie dla osób, przed którymi postawiono nowe obowiązki, stanowi konieczność szybkiego nauczenia się obsługi wielu programów, wykorzystania komputera w codziennej pracy, a także pogodzenie sprawnej obsługi komputera z wymaganą bezbłędna pracą i jej dużą wydajnością. Praca ta niejednokrotnie była automatycznie kontrolowana i przeliczana na wartość rynkową. Zdarzało się, że po wprowadzeniu komputerów wynagrodzenie za pracę malało, a wysiłek umysłowy znacznie wzrastał.

Praca przy komputerze w większości przypadków wykonywana jest w samotności za pomocą środków przekazu. Komputery wprowadzają poczucie sztuczności, odrealnienia, dehumanizacji więzi międzyludzkich, jak również jest czynnikiem desocjalizacji człowieka. Problem ten dotyczy w szczególności osób pracujących w izolacji od innych ludzi (oddzielny pokój, zdalna praca w domu - telepraca), ale największym zagrożeniem jest dla dzieci. Spędzanie kilku - kilkunastu godzin dziennie przed komputerem, może bardzo negatywnie odbić się na ich zdrowiu psychicznym, a nawet życiu. Skutkiem ubocznym komputeryzacji jest obiektywny wzrost kontroli nad ludźmi przez tworzenie banków danych dysponujących pełną informacją o danej osobie, także o jej upodobaniach prywatnych, cechach osobowości, przyzwyczajeniach itd.

W pierwszym okresie obsługi komputera występuje u wielu pracowników niechęć do pracy, powodowana lękiem przed nieznanym oraz nieudanymi próbami pracy z tym urządzeniem. Źródłami tych psychospołecznych barier są m.in.:

• obawa przed możliwością uszkodzenia drogiego sprzętu,

• świadomość dysproporcji, jaka istnieje pomiędzy własnymi umiejętnościami obsługi komputera z potencjalnymi możliwościami, które komputer stwarza,

• obawa przed ewentualnymi zwolnieniami,

• obawa przed szkodliwym wpływem pracy przy komputerze na zdrowie.

Psychospołeczne trudności komputeryzacji mogą być łagodzone przez odpowiednie postępowanie kierujących komputeryzacją. Możliwe są m.in. następujące sposoby postępowania:

• doprowadzenie do akceptacji komputeryzacji tzn. do przekonania, że przyniesie ona korzyści pracownikom obsługującym komputery i całej firmie,

• ułatwienie wzajemnych kontaktów, a także możliwości porozumiewania się (a nie izolowania) poszczególnych osób z pozostałymi członkami zespołów i z innymi zespołami - takie kontakty zachęcają do wymiany pożytecznych informacji, swobodnego przepływu informacji i spostrzeżeń,

• tolerowanie przypadkowych niepowodzeń w pracy z komputerem,

• zapewnienie uznania za tę pracę.

Trucizna z monitora i komputera

Praca przy komputerze ma duży wpływ na nasze zdrowie, gdyż oddziaływuje na nas w rozmaity sposób.. Najważniejsze z nich to promieniowanie cieplne, szerokopasmowe promieniowanie elektromagnetyczne o szerokim widmie częstotliwości, elektrostatyczne, nadfioletowe, słabe pole magnetyczne i rentgenowskie.

Monitor, komputer i inne urządzenia emitują stosunkowo dużo ciepła, co powoduje lokalne zwiększenie temperatury powietrza i jednocześnie zmniejsza jego wilgotność.

Drugim bardzo ważnym czynnikiem, który wiąże się z pracą monitora jest pole elektromagnetyczne, które powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego pomiędzy człowiekiem a ekranem. W rezultacie, gdy pracujemy przy monitorze, nasza twarz przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. Może to być powodem reakcji alergicznych i podrażnienia oczu. Ponadto pogarsza proces oddychania oraz pogarsza jakość obrazu (zabrudzenia ekranu). Silne pole elektromagnetyczne może powodować ujemną dla zdrowia polaryzację ładunków elektrycznych wewnątrz organizmu i zaburzenia procesów bioelektrycznych. Na szczęście technologia produkcji monitorów uległa w ostatnich latach znacznemu rozwojowi i promieniowanie elektromagnetyczne zostało obniżone w bardzo istotny sposób. Właściwie wszystkie monitory sprzedawane obecnie spełniają bardzo rygorystyczne normy bezpieczeństwa (TCO).

Istnienie pól elektrostatycznych jest dostrzegalne w postaci znanego każdemu iskrzenia, które towarzyszy kontaktowi skóry z naładowaną elektrycznie powierzchnią ekranu monitora. Promieniowanie elektrostatyczne jest neutralizowane przez działania wody zawartej w powietrzu. Przy dużej wilgotności (50 - 60 %) zwykle potencjał elektrostatyczny jest znacznie ograniczony. Najintensywniejsze pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans pracy monitora. Dlatego też warto włączyć komputer kilkanaście minut przed rozpoczęciem pracy.

Poza zagrożeniem związanym z promieniowaniem wydzielanym przez sprzęt komputerowy problemem jest również zagrożenie emisją związków chemicznych. Zarówno komputery jak i monitory wydzielają bezwonne gazy - tlenki i furany nieobojętne dla naszego zdrowia. Związki te, zaliczane do najgroźniejszych trucizn środowiska naturalnego, mają działanie rakotwórcze. Wchodzą one w skład bogatej w polibromki emulsji ognioodpornej, którą pokrywa się obudowy monitorów i jednostek centralnych. Wprawdzie renomowani producenci deklarują wyeliminowanie środków nieprzyjaznych dla środowiska, jednak nie każdy decyduje się na zakup markowego sprzętu. Mimo, że furany uwalniają się w znacznie podwyższonej temperaturze, więc nie powinny stanowić zagrożenia w normalnej temperaturze, to jednak Federalny Urząd Ochrony Środowiska w Berlinie wykazał obecność tych trucizn w pomieszczeniach, na szczęście co prawda w minimalnych ilościach nie stanowiących zagrożenia dla zdrowia.

Uciążliwości fizyczne

Obok czynników wymienionych wcześniej (stres, promieniowanie sprzętu, wydzielanie szkodliwych substancji) na zdrowie osoby pracującej przy komputerze duży wpływ mają przestrzenne warunki pracy - organizacja stanowiska pracy. Przez warunki te rozumieć należy parametry pomieszczenia, w którym odbywa się praca, parametry mebli (biurka, krzesła), oświetlenie miejsca pracy, a także odpowiednie przerwy w pracy i ćwiczenia fizyczne - relaksacyjne i wzmacniające organizm. Nieprawidłowości w tym zakresie (w tym promieniowanie) po pewnym czasie mogą powodować u pracownika różne schorzenia. Objawy mogą być następujące:

• zmęczenie wzroku, a przede wszystkim pieczenie oczu,

• nieostrość widzenia,

• zmiany percepcji barw,

• bóle mięśni i stawów,

• sztywność (bolesność) nadgarstków,

• ból i sztywność karku i ramion,

• drętwienie i skurcze rąk,

• bóle kręgosłupa,

• bóle bioder, mięśni nóg,

• niepokój i nerwowość,

• znużenie,

• osłabienie,

• pieczenie skóry.

Wymienione objawy są efektem różnych schorzeń. Poniżej prezentujemy najważniejsze przyczyny wystąpienia objawów/schorzeń.

Nieprawidłowa postawa przy pracy

Przeciętny pracownik zatrudniony przy komputerze eksploatuje ten sam komplet mebli przez 80 000 godzin (8 lat!). Jeżeli fotel niedostatecznie wspiera kręgosłup w odcinku lędźwiowym, to plecy są zmuszane do "dopasowywania się" do nieergonomicznego oparcia, a nie odwrotnie jak powinno być. W rezultacie tej nienaturalnej postawy sztywnieje kark i łopatki. Na skutek nieprawidłowego położenia rąk na klawiaturze możemy nabawić się przewlekłych, groźnych schorzeń rąk.

Gdy spędzamy wiele godzin przy komputerze musimy mieć odpowiednio urządzone stanowisko pracy, aby zapobiec bólom kręgosłupa, głowy, schorzeniom rąk, czy uniknąć zmęczenia oczu. Samo złe ustawienie klawiatury np. podniesienie jej nóżek powoduje nadwerężenie ścięgien w cieśni nadgarstka.

Skutkiem pracy w nieergonomicznych warunkach może być bardzo poważne schorzenie rąk - Repetitive Strain Injury czyli zespół cieśni nadgarstka. RSI jest "zespołem urazów wynikających z chronicznego przeciążenia" objawiających się przewlekłymi bólami ramion, przedramion, przegubów i dłoni, których przyczyny mogą kumulować się, nie dając o sobie znać przez wiele lat. U źródeł RSI leżą nieergonomiczne warunki miejsca pracy. Podaje się, że po sześciu godzinach pracy poziom aktywności lewego palca wskazującego i związanych z tym obciążeń jest porównywalny z pracą nóg podczas 40-kilometrowego marszu. Organizm człowieka nie jest w stanie sprostać tego rodzaju obciążeniom. Dochodzi w związku z tym do usztywnienia mięśni karku, rąk, pleców. Rozwój tych objawów pozostaje utajony w związku z tym, że mózg silnie koncentruje się w czasie pracy na tym, co dzieje się na ekranie i nie potrafi w odpowiednim momencie interpretować sygnałów ostrzegawczych. Są one zagłuszane aż do momentu, gdy stają się nie do wytrzymania. Choroby wywołane przez komputer są często mylnie diagnozowane. Wielu lekarzy mimo ostrzeżeń specjalistów z zakresu medycyny pracy nigdy o RSI nie słyszało, a także nie uznano RSI za chorobę zawodową. Regularne przerwy podczas pracy oraz organizacja stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii pozwala zapobiec tym schorzeniom. Bardzo istotne jest również regularne wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych podczas przerw w pracy. Wskazane jest również uprawianie sportów ogólnorozwojowych takich jak np. pływanie . Nie zaleca się natomiast uprawiani tenisa ziemnego czy stołowego.

Narażenie narządu wzroku

Podczas pracy przy komputerze możemy nabawić się takich dolegliwości jak przekrwione, łzawiące oczy, zaczerwienione spojówki, uczucie pieczenia i szczypania, bóle głowy, senność i apatia. Większość uskarża się na objawy zaburzenia ostrości widzenia, oraz wrażenie "wysychania" oczu. W literaturze medycznej nie opublikowano dotychczas jednoznacznych wyników badań na temat wpływu pracy przy monitorze na stan narządu wzroku Jeżeli dochodzi do zmniejszenia częstotliwości mrugania powiekami powoduje to rzadsze zwilżanie powierzchni oka, a to już prawie syndrom Sicca, objawiający się wysychaniem i zmętnieniem rogówki oraz stopniową utratą wzroku.. Należy co jakiś czas robić przerwę w pracy i przez chwilę pomrugać powiekami. W tym czasie oko powinno zwilżyć gałkę oczną. Jeżeli mamy problem z wilgotnością gałek można stosować, po konsultacji z lekarzem, różne nawilżające krople lub żele.

Zabezpieczenie warunków zdrowotnych

Praca przy komputerze może być źródłem wielorakich problemów zdrowotnych. Jak wiadomo lepiej, taniej i szybciej jest zapobiegać tego typu problemom niż je rozwiązywać (czyt. leczyć). Profilaktyka chorób wywołanych przez pracę przy komputerze może odbywać się na 3 płaszczyznach: tworzeniu odpowiednich warunków pracy, dbaniu o właściwą higienę pracy (ułożenie ciała podczas pracy) oraz dbanie o swoją sprawność fizyczną (ćwiczenia fizyczne wzmacniające i relaksujące). Poniżej przedstawiamy wymienione aspekty profilaktyki „chorób komputerowych”.

Odpowiednie stanowisko pracy

Organizacja stanowiska pracy ma bardzo duże znaczenie dla zachowania zdrowia przez pracujących przy komputerze. W ramach projektowania stanowiska pracy należy uwzględnić parametry pomieszczenia (mikroklimat), oświetlenia oraz mebli.

Pomieszczenie

Ważnym czynnikiem kształtującym środowisko pracy jest mikroklimat. Na stanowisko powinno przypadać 6 m² powierzchni pomieszczenia o wysokości co najmniej 3,3 m. Zalecana temperatura powinna zawierać się w przedziale 21-22 st. C. Pomieszczenie powinno więc posiadać klimatyzację, lub powinno być często wietrzone. Za pomocą żaluzji lub zasłon należy zapobiegać nadmiernemu nagrzewaniu się urządzeń pod wpływem światła słonecznego. Wilgotność powietrza w pomieszczeniu powinna wynosić 50-65 %. Im wyższa temperatura, tym niższa powinna być wilgotność, tak by w pomieszczeniu nie zrobiło się parno. Wilgotność powyżej 50 % zapobiega wytworzeniu się nadmiernego natężenia pola elektrostatycznego w pobliżu komputera. Ponadto promieniowanie ekranu powoduje zachwianie równowagi między jonami dodatnimi a ujemnymi, na niekorzyść tych drugich. Organizm człowieka reaguje na to depresją, wysokim ciśnieniem krwi, obniżeniem sprawności i bólem głowy. Zjawiskom tym można przeciwdziałać stosując w otoczeniu drewniane podłogi, boazerie, umieszczając w pomieszczeniu rośliny (najlepiej paproć, geranium, tuję pokojową, jałowiec karłowaty, aloes, trzykrotkę).

Bardzo ważne dla utrzymania właściwego mikroklimatu pomieszczenia jest częste jego wietrzenie i nawilżanie (szczególnie tych ogrzewanych centralnie).

Najbardziej efektywną metodą tworzenia właściwego mikroklimatu jest sztuczna jonizacja powietrza. Jonizatory powinny być umieszczone w odległości 1-2 m od stanowiska pracy. Zaleca się stosunkowo krótkie okresy jonizacji (60 - 110 min.) oraz stosowanie dwóch godzinnych przerw w pracy jonizatora.

Oświetlenie

Bardzo ważne w kształtowaniu optymalnych warunków pracy z komputerem jest oświetlenie. Z badań przeprowadzonych przez Akademię Ekonomiczną w Poznaniu wynika, że najczęściej popełniane są takie błędy, jak:

• umieszczanie monitora na tle okna, którego wysoka luminacja w słoneczny dzień może ograniczać znacznie czytelność obrazu na ekranie,

• stosowanie żaluzji bądź kotar, które niewystarczająco tłumią światło w słonecznym dniu - silne oświetlenie ekranu może istotnie utrudniać odczytywanie danych,

• ustawianie monitorów ekranem w stronę okien - na ekranie tworzy się jasny obraz, utrudniający odczyt danych,

• oświetlenie elektryczne ekranów, które jest w większości nieprawidłowe.

Monitory powinny być tak ustawione, by nie odbijało się w nim światło naturalne ani sztuczne. Nie można więc ustawiać monitora na tle okna, naprzeciwko okna i innych jaskrawych obiektów. Najlepiej jeżeli ustawiony jest on bokiem do okna w odległości co najmniej 1 m. od niego. Refleksy świetlne, duże różnice pomiędzy jasnością pomieszczenia a jasnością ekranu powodują bardzo szybko zmęczenie wzroku, wyczerpanie możliwości adaptacyjnych oczu, pogorszenie sprawności funkcjonowania narządu wzroku, a pochylanie się na boki i do przodu doprowadza do bólów kręgosłupa. Stanowisko pracy powinno być oświetlone światłem rozproszonym nie powodującym olśnienia. Z pola widzenia pracującego przy komputerze należy usunąć wszelkie źródła światła zbyt silne w porównaniu z obserwowanym obiektem (monitorem, klawiaturą). Tło, na którym widzimy monitor, nie może być ani zbyt ciemne ani zbyt jasne. Odchylenia można łatwo skorygować doświetlając je (np. ścianę) lub przyciemniając (wieszając ciemny obraz). Aby uniknąć ciągłej akomodacji oka, należy postarać się, aby wszystkie przedmioty, na które spoglądamy w czasie pracy, miały taką samą luminację. Natężenie światła w pomieszczeniu powinno być utrzymywane na poziomie ok. 500 luksów.

Meble

Dużą rolę w zachowaniu ergonomicznych warunków pracy odgrywa organizacja samego stanowiska pracy tzn. parametrów i sposobu ustawienia mebli - biurka, krzesła, monitora, sprzętu pomocniczego. Jednak sprzęt o dobrych parametrach to nie wszystko - nie zmusi użytkownika do zachowania właściwej pozycji ciała w czasie pracy. Poniżej prezentujemy parametry prawidłowo zbudowanego stanowiska pracy oraz prawidłową postawę przy pracy.

Rys. nr 1. Wymiary (w mm) prawidłowo zorganizowanego stanowiska do pracy z komputerem wraz z optymalnymi odległościami pomiędzy fotelem, biurkiem, podnóżkiem, ekranem, klawiaturą i podpórką po dokumenty.

Biurko

Szerokość min. 80 cm, długość min. 160 cm. Szerokość blatu powinna być na tyle duża by zmieściły się na nim klawiatura, myszka, podstawka na dokumenty i monitor. Wysokość dopasowana do naszego wzrostu - min. 72 cm.

Krzesło

Krzesło musi być stabilne, obrotowe, wyposażone w kółka, z możliwością regulacji wysokości siedziska i ustawiania oparcia. Musi ono zapewniać maksymalną swobodę ruchów. Dla pełnej ergonomii powinno posiadać poręcze, aby można było wygodnie opierać łokcie oraz regulowane oparcie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Monitor

Starsze monitory powinny posiadać filtr chroniący przed promieniowaniem elektromagnetycznym, oraz dobrze jeżeli posiadają filtry polaryzacyjne powodujące mniejsze zmęczenie wzroku w niekorzystnych warunkach zewnętrznego oświetlenia. Wskazane jest także, w monitorach posiadających odpowiednią funkcję, stosować rozmagnetyzowanie powierzchni ekranu. Należy też zwracać uwagę na wartość częstotliwości odświeżania ekranu lub zgodność z najnowszymi normami (np. TCO).

Według zaleceń amerykańskich odległość użytkownika od ekranu monitora komputerowego powinna wynosić ok. 70 cm (min. 40-50 cm). Górny brzeg ekranu powinien być nieco poniżej poziomu oczu , a w żadnym wypadku powyżej tego poziomu.

Ustawienie komputerów

Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić minimum 60 cm. (zaleca się 130 cm). Osoba pracująca z tyłu monitora powinna znajdować się w odległości co najmniej 80 cm. (zaleca się 130 cm). Najlepiej, gdy monitory ustawione są tyłem jeden względem drugiego.

Rys. nr 2. Optymalne ustawienie komputerów.

Źródło: „Elektroniczny morderca” Bartłomiej Mańk, Piotr Dębek, Chip nr 6/2000 s. 54.

Sprzęt pomocniczy

Podczas przepisywania długich tekstów przydatne są specjalne uchwyty do przytrzymywania kartek w takim położeniu by zmniejszyć do minimum przenoszenie wzroku z przepisywanego tekstu na ekran monitora.

Sprawę warunków pracy przy komputerze reguluje rozporządzenie ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

Prawidłowa postawa przy pracy

Praca z zachowaniem prawidłowego ustawienia ciała jest kluczowym elementem wpływającym na zdrowie. W utrzymaniu takiej postawy pomagają dobrze zaprojektowane i ustawione meble jednak dużo zależy od samych użytkowników.

Prawidłowa technika pisania i pozycja przy pracy, prawidłowe ustawienie mebli, poprawne przyzwyczajenia są znacznie ważniejsze w profilaktyce niż różne gadżety takie jak podkładki pod nadgarstek przed klawiaturę i myszkę. Trzeba jednak zaznaczyć, że gadżety tego typu ułatwiają niejednokrotnie zachowanie prawidłowego ułożenia rąk (godne polecenia są podkładki żelowe).

Poniższy rysunek przedstawia prawidłową pozycję przy pracy.

Rys. nr 3. Prawidłowa pozycja przy pracy.

Opis do rysunku:

1. Trzymaj głowę prosto, tak by szyja nie była wygięta i nie powodowało to zniekształceń w odcinku szyjnym kręgosłupa.

2. Opieraj się plecami o oparcie fotela, aby nie powodować zmęczenia kręgosłupa w odcinku plecowym. Dobrze jest zastosować specjalną podpórkę pod plecy.

3. Łokcie trzymaj przy sobie lub oprzyj o poręcze fotela, aby nie obciążać dodatkowo pleców.

4. Stosuj ergonomiczną pozycję przy pracy poprzez regulację oparcia i wysokości fotela.

5. Ustaw klawiaturę nisko, tak by nie powodować zgięcia rąk w nadgarstkach (pomocne są podkładki pod nadgarstki) . Można także podnieść poziom fotela, pamiętając o tym, że stopy muszą swobodnie opierać się o podłogę.

Rys. nr 4. Prawidłowe ułożenie dłoni na klawiaturze.

ŹLE	DOBRZE

6. Nogi powinny być zgięte w kolanach pod kątem prostym.

7. Stopy trzymaj ustawione swobodnie i płasko na podłodze lub odpowiedniej podstawce.

8. Klawiaturę ustaw około 10 cm od brzegu biurka. Dobrze jest stosować klawiatury z podstawkami. Jeżeli klawiatura nie jest fabrycznie wyposażona w taką podstawkę można dokupić odpowiednią podstawkę np. żelową.

9. Monitor umieść w odległości 40-75 cm od oczu, górny brzeg monitora powinien być lekko poniżej linii oczu, a kąt między poziomem oczu i linią wzroku nie powinien przekraczać 20 stopni.

Zespół cieśni nadgarstka

Pisanie na maszynie lub klawiaturze komputera, robienie na drutach, szycie - jeśli zajmujesz się jedną z wymienionych prac zawodowo lub dla przyjemności możesz mieć zwiększone ryzyko rozwoju zespołu cieśni nadgarstka, gdzie powtarzające się urazy i przeciążenie powodują ucisk nerwów przechodzących przez nadgarstek.

Używanie klawiatury komputerowej jest jednym z częściej spotykanych w pracy źródeł powtarzalnych urazów w ostatnich latach. Inne zajęcia wymagające powtarzalnego poruszania nadgarstka lub poruszania palcami to przetwórstwo mięsa, kurczaków, praca na budowie, składanie części elektronicznych, praca w tartaku, praca w kasie w supermarkecie, fryzjerstwo, praca na farmie i w fabryce, praca mechanika, wszystkie one mogą być przyczyną choroby.

Dobrą wiadomością jest fakt, że aż 90% osób z mało nasilonym zepołem nadgarstka może dzięki leczeniu w pełni powrócić do zdrowia.

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

W skład nadgarstka, u podstawy dłoni wchodzą małe kości, które razem z otaczającymi tkankami formują rodzaj tunelu - kanał nadgarstka. Ścięgna są tkanką łączącą mięśnie i kości przenoszącą ruch mięśni (w tym wypadku na kciuk i pierwsze trzy palce). Nerw pośrodkowy, który przenosi bodźce pomiedzy dłonią i rdzeniem kręgowym również przechodzi przez kanał nadgarstka. Jeśli ścięgna obrzękną na skutek ich nadmiernego używania i przeciążenia, obrzęk może uciskać nerw powodując ból, drętwienie i kłucie.

Objawy

- drętwienie, ból i kłucie, kciuka, palca wskazującego, środowego ewentualnie palca serdecznego, często nasilające się w nocy.

- ból, który promieniuje z ręki poprzez przedramię i ramię do barku

- osłabione czucie w palcach, nie zawsze dostrzegane przez chorego.

Leczenie

- unieruchomienie i usztywnienie nadgarstka, które zabezpiecza nerw przed uciskiem

- nie wykonywanie czynności i ruchów, które wywołują przeciążenie nadgarstka

- leki doustne i iniekcje dla zmniejszenia obrzęku ścięgien
u pacjentów u których leczenie zachowawcze nie przyniosło rezultatów może być konieczne leczenie chirurgiczne obarczające kanał nadgarstka

Zapobieganie

- przed pracą zrób sobie rozgrzewkę ramienia, ręki i palców

- nie zapominaj o częstych przerwach na rozluźnienie i odpoczynek ręki

- postaraj się znaleźć alternatywne zadania aby zredukować powtarzalne ruchy nadgarstka

- zmień lub zmodyfikuj swoją codzienną aktywność zarówno podczas pracy jaki i uprawiania hobby na mniej obciążającą nadgarstek

- zmodyfikuj w miarę możliwości swoje otoczenie w pracy; zdrowe stanowisko komputerowe powinno się składać z regulowanego stołu i krzesła oraz podkładki pod nadgarstek.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego.

ZAGROZENIA	SKUTKI	ŚRODKI OCHRONY	STOPIEŃ ZAGROŻENIA	PRAWDOPO- DOBIEŃSTWO	RYZYKO
Hałas	-zła koncentracja	- nowy sprzęt	S = 2	P = 4	W = 10
Promieniowanie	- bóle głowy	- monitory nowej generacji	S = 3	P = 5	W = 15
Oświetlenie	- łzawienie oczu	- poprawne ustawienie monitora	S = 2	P = 2	W = 4
Fizyczne	- bóle kręgosłupa	- prawidłowa postawa - odpowiednie umeblowanie	S = 4	P = 3	W = 12
Pomieszczenia	- klaustrofobia	- odpowiedni metraż pracy	S = 2	P = 2	W = 4

Literatura

1. „Komputer a zdrowie” Ewa Dziekańska, Chip nr 3/97.

2. „Elektroniczny morderca” Bartłomiej Mańk, Piotr Dębek, Chip nr 6/2000.

3. "Jeśli pracujesz przy komputerze, powinnaś wiedzieć, że...", Marta Kacprzyk, dr n. Med. Barbara Betiuk., Olivia nr 4, kwiecień 2000.

4. "Komputer i Zdrowie", Świat eBiuro - Magazyn Internetowy

2

---