ZAGADKI NA KAŻDĄ OKAZJĘ.

Proponuję zestaw zagadek, który może wykorzystać nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej podczas zajęć. Zagadki pobudzają ucznia do aktywnego uczestnictwa w lekcji, uczą myślenia, szybkiego kojarzenia i dostarczają dzieciom wiele radości .

PORY ROKU.

Idą dwa miesiące, słoneczne, gorące.

W pierwszym lipy zakwitają

w drugim sierpy zgrzytają.

(lipiec, sierpień)

Słońce przygrzewa, zboże dojrzewa,

lipa pokryta kwiatem.

Kiedy to bywa?

(latem)

Co to za inżynier z zimą podróżuje

i na wszystkich rzekach mosty buduje?

(mróz)

Co ciągnie konik,

gdy dzwonkiem dzwoni?

(sanie)

Wiosna, lato, jesień, zima.

Powiedz, która pora roku kończy,

a która zaczyna?

(zima)

Co na przedwiośnie

ku ziemi rośnie?

(sopelki)

Jak się nazywa ta pora roku,

co ścielę dywan zielony wokół?

(wiosna)

Słońce mocniej już przygrzewa,

w pierwsze listki stroi drzewa,

więc weselej jest na świecie,

gdy króluje miesiąc.....

(kwiecień)

Spada z chmury

w dzień ponury.

Gdy w maju spadnie

wszystko rośnie ładnie.

(deszcz)

Z nim jest błoto,

kurz bez niego.

Co to jest?

Powiedz kolego?

(deszcz)

Nie ma ust i skrzydeł,

lecz często, gdy idę

on leci i dmucha

do mojego ucha.

(wiatr)

Choć po niebie chodzę,

to na ziemi suszę:

Jasiowi koszulkę,

Małgosi fartuszek.

(wiatr)

Całą zimę przestał z miotłą,

lecz podwórka nią nie dotknął.

(bałwan)

Co to za miesiąc, który niesie:

grzyby i wrzosy liliowe w lesie,

w sadach soczyste jabłka czerwone,

a także pierwszy szkolny dzwonek.

(wrzesień)

Kiedy wstaje- dzień nastaje,

gdy nadchodzi.

(słońce)

W zimie na stawie , na rzece

jak szkło się świeci-

cieszą się nim dzieci.

(lód)

ZWIERZĘTA

Jaki kolczasty zwierz obudził się

-czy wiesz?

(jeż)

Ma króciutkie nóżki

i maleńki ryjek,

chociaż igły nosi

nigdy nic nie szyje.

(jeż)

Najwierniejszy to przyjaciel

domu i człowieka.

Dobrym ludziom chętnie służy,

na złych warczy i szczeka.

(pies)

Choć go nikt nie uczył,

bardzo ładnie mruczy.

Pośród nocnej ciszy

Poluje na myszy.

(kot)

Mruczy, kiedy drzemie,

lubi grzać się w słońcu.

Ma „k” na początku,

„t” zaś na końcu.

(kot)

Tłustego mleka da nam na serek

i ciepłej wełny da na sweterek.

(owca)

Ma cztery kopyta,

ma długie uszy,

a jak się uprze

z miejsca nie ruszy.

(osioł)

Jest leniwy wielce,

krok wolno odmierza.

Chodzi w kamizelce

z twardego pancerza.

(żółw)

Choć posiada pancerz

wcale nie wojuje.

Choć ma cztery nogi

wolno spaceruje.

(żółw)

Ma wąsy, ma łysy ogonek

biega w mroku i w ciszy,

a zmyka w inną stronę,

kiedy „miau” usłyszy.

(mysz)

Oprócz wąsów ma on jeszcze

długie kleszcze.

I skorupę ma na grzbiecie.

Odgadniecie?

(rak)

Pełznie wśród trawy,

w kłębek się zwija,

gdy ją zobaczysz,

z daleka omijaj.

(żmija)

W stawie mieszka ich tysiące,

chętnie skaczą też po łące,

a ptaka o długich nogach

uznałby za wroga.

(żaby)

Dwie pierwsze litery żyta.

Kolorowa rafa cała.

To nazwa zwierzęcia,

które Zosia w ZOO ogląda.

(żyrafa)

Jest pośród zwierząt

magazynier słynny,

lecz ziarno zbiera dla siebie,

a nigdy dla innych.

(chomik)

Stoję w stajni koło żłobu

kopytami stukam.

Smutno mi bez mamy-klaczy,

może jej poszukam.

(źrebak)

Lubię psocić, broić

i jestem uparty.

Jem liście z kapusty

wprost z ogródka Marty.

(koźlątko)

Urwała się z powroza

i przyszła do woza,

pożarła kapustę,

nazywa się...

(koza)

Gdy zobaczysz ją w ZOO

robi ci się wesoło.

Skacze, broi, miny stroi,

ludzi wcale się nie boi.

(małpa)

Jak płomień rudy

wśród drzew pomyka,

chętnie by porwał

gąskę z kurnika.

(lis)

Chodzi po świecie

z domkiem na grzbiecie.

(ślimak)

Ma trzy litery,

lecz nogi cztery.

(koń)

Jakie to zwierzę sobie pozwala

kupować buty u kowala?

(koń)

Te zwierzęta jak pługami,

przeorały las ryjkami.

(dziki)

OWADY

Chodzi nad nami

do góry nogami.

(mucha)

Lata koło nosa-

może cię użądlić...

(osa)

Nie liść- a na łące i zielony.

Nie zegar- a cyka jak szalony.

Nie w stajni- a skacze wolny.

Już wiemy- to...

(konik polny)

W kącie pod belką

snuje swe nici,

radość ma wielką,

gdy coś w nią wleci.

(pająk)

Tacy groźni rycerze

mają mocne pancerze.

Brykają siarczyście,

pożerają liście.

(chrabąszcze)

Stoją w sadzie małe domki

w każdym rój mieszkanek.

Od tych skrzętnych pracowniczek

słodki miód dostanę.

(pszczoły)

PTAKI

Powieś jej na sznurku

kawałek słoniny,

a będzie ją dziobać

w czasie śnieżnej zimy.

(sikorka)

Krakanie, latanie- harmider szalony,

to swoją kolonię budują...

(gawrony)

Przeleciał szary ptaszek nad polem,

zaśpiewa jak dzwonek.

Znają go dobrze dzieci- to jest...

(skowronek)

Ma okrągłe oczy,

świetnie widzi w nocy,

dobrze także słyszy,

poluje na myszy.

(sowa)

Lepi sobie domek

z błota i ze słomek.

(jaskółka)

Żabkę zje na śniadanie,

na jednej nodze stanie.

Witaj panie...

(bocianie)

Chodzi po podwórku,

zawsze grzebień nosi,

jest panem podwórka

i chlubą gosposi.

(kogut)

Chociaż to nie budzik

rankiem ludzi budzi.

(kogut)

Chodzi po podwórku

i grzebie łapami.

Jest to ptak domowy,

nazwijcie go sami.

(kura)

Taś, taś, taś,

kogo woła Jaś?

(kaczki)

Gęga po podwórzu,

syczy na każdego,

gdy nie zdążysz uciec,

uszczypnie cię kolego.

(gąsior)

Chodzi polem słonko

po zielonym życie,

nad polem, nad łąką

śpiewa ktoś w błękicie.

(słowik)

Wierność tego ptaszka

każde dziecko zna,

gdy inne w ciepłych krajach,

on u nas miejsce ma.

(wróbel)

Kto nie umie zaśpiewać piosenki,

temu wystarczą bębnienia dźwięki.

Po tym bębnieniu na kołku

poznamy cię...

(dzięciołku)

Choć nie jest kowalem

umie kuć wytrwale,

choć nie jest doktorem

leczy drzewa chore.

(dzięcioł)

Jej kukanie echo w dal niesie,

gdy jesteś daleko w lesie.

(kukułka)

DRZEWA

Strzelista- wysoko rośnie niedaleko przedszkola,

jak się zazieleni- drogę nam ocieni.

(topola)

Mleczka nie piją, myszek nie jedzą,

te bure kotki na drzewie siedzą.

(kotki wierzbowe)

W zielonym gaiku

stoi biała postać,

chce do samej ziemi

warkoczami dostać.

(brzoza)

Warkocze zielone,

sukienka biała.

W lesie wyrosła,

z wiatrem gadała.

(brzoza)

Jedziemy na wakacje,

bo już rozkwitły...

(akacje)

Ma listki zielone, drobniutko strzyżone.

Jesienią się stroi

w korale czerwone.

(jarzębina)

Za to ją każdy ptak zimą chwali,

że daje mnóstwo smacznych korali.

(jarzębina)

Grube, palczaste liście,

masywny pień ma też.

Pod tym drzewem kasztany jesienią

znaleźć chcesz.

(kasztanowiec)

Gdy wiatr silny w konary dmucha,

on żołędziami o ziemię grucha.

(dąb)

Jego rudo- złote liście

w słońcu świecą się ogniście.

(klon)

Które drzewo daje owoc,

co ma skórkę fioletową?

(śliwa)

W zimie jest czarna, czasami biała.

Wiosną się ślicznie różowi cała.

W lecie się skromnie w sadzie zieleni.

Rumiany owoc da na jesieni.

(jabłoń)

Pięknie pachnie, gdy w lipcu zakwita.

Z niej dobra herbata, gdy mróz zazgrzyta.

(lipa)

KWIATY

Jeszcze śpi wszystko, co żyje,

jeszcze nic nie rośnie.

A on śmiało śnieg przebije,

powie nam o wiośnie.

(przebiśnieg)

Bywa pąsowa,

biała, różowa,

a mówią o niej-

kwiatów królowa.

(róża)

Myszek nie łowią

i ptaszków nie jedzą

te kotki szare,

co na drzewie siedzą.

(bazie)

Przyszła wiosna do lasku

z kluczykami przy pasku,

a te klucze pachnące

można znaleźć na łące.

(dzwonki)

Co to za kwiat

niebieskim oczkiem patrzy na świat.

Rośnie nad wodą w rowie-

no kto mi powie?

(niezapominajka)

Choć nie kwaczą

to coś z kaczki mają.

Czy już wiecie,

jak się nazywają?

(kaczeńce)

Różnobarwne kwiaty

na rabatce rosną,

tulą się do siebie

dasz je pani wiosną.

(tulipan)

WARZYWA I OWOCE

Lubią mnie chrupać zajączki,

lubią także dzieci.

Jestem słodka, pomarańczowa,

najsmaczniejsza na świecie.

(marchewka)

Co to za pękata pani?

Sukienki szeleszczą na niej.

Kto z sukienek ją rozbiera,

ten potokiem łzy wylewa.

(cebula)

Latem w ogrodzie

wyrósł zielony.

A zimą w beczce leży kiszony.

(ogórek)

Ząbki ostre, ząbki białe

na przyprawę doskonałe.

(czosnek)

Każdy z was odgadnie

łatwo tę zagadkę:

ma bielutki korzeń

i zieloną natkę.

(pietruszka)

Ma gruby brzuszek

i ogonek mały.

Będzie z niego pewnie

barszczyk doskonały.

(burak)

Zielone liście, biały kwiat-

kto mnie jadł, na pewno zgadł.

(kalafior)

Zielone kołyski

w ogródeczku Julki.

W każdej z tych kołysek

dzieciątka jak kulki.

(fasolka)

Mały krasnoludku

wyrosłeś w ogródku,

jesteś smakołyczek,

choć szczypiesz w języczek.

(rzodkiewka)

Biała bulwa pomarszczona,

do rosołu wymarzona.

(seler)

Skóra fioletowa

a miąższ pod nim złoty.

Smakuje wybornie

wszyscy wiecie o tym.

(śliwka)

Pachnące, czerwone,

słonkiem malowane.

Przyniosę ich z lasu

pełny po brzeg dzbanek.

(maliny)

Granatowy kolor mają,

latem w lesie dojrzewają.

(jagody)

W ogródku pachnącym

tuż przy samej dróżce,

zakwitło dziś słonko

na zielonej nóżce.

(słonecznik)

Jaka kawka dojrzewa w sadzie?

(truskawka)

Jakie rzeczki wiszą na drzewach?

(porzeczki)

Który owoc ma uszka?

(gruszka)

Skórka pomarańczowa

do obrania gotowa.

(pomarańcza)

Skórka jak aksamit,

miąższ soczysty wielce.

Gdy ugryziesz trochę,

zaraz zechcesz więcej.

(brzoskwinia)

Na wiotkich gałązkach

wiszą wielkie kule,

gdy skosztujesz jedną-

zjesz wszystkie na pewno.

(winogrono)

ZAWODY

Przynosi przekazy, listy, telegramy.

Wszyscy go lubimy i chętnie witamy.

(listonosz)

Nosi hełm jak żołnierz-

do nieprzyjaciela

nie prochem, nie kulami,

lecz wodą strzela.

(strażak)

Biała bluza, spodnie białe,

ubielone ręce całe,

nawet czapka biała też.

Kto to jest? Czy wiesz?

(piekarz)

Nie jest kotem, a bez strachu

po spadzistym chodzi dachu.

Czarne ręce ma i twarz-

ty go na pewno znasz!

(kominiarz)

Klucz się zaciął w zamku,

to się czasem zdarza.

Sam nie zreperujesz,

biegnij po...

(ślusarza)

Tak w dzień, jak i w nocy

pracują pod ziemią,

dobywają bogactwa,

co w głębi jej drzemią.

(górnicy)

Przez dzień cały w ciągłym trudzie,

wciąż pracuje dla nas dzielnie.

Znają go też wszyscy ludzie

i szanują jego kielnię.

(murarz)

Codziennie troskliwie spogląda na nas,

tłumaczy ważne i trudne zadania.

A gdy już śpimy- ona pracuje,

sprawdzając nasze wypracowania.

(nauczycielka)

Gdy stoi na drodze, nie bój się niczego.

Z nim na druga stronę

bezpiecznie przejdziesz, kolego!

(policjant)

SZKOLNE

Trzy litery weź z myszki,

trzech dostarczy ci pszczoła.

W niej się uczysz i bawisz,

To kochana...

(szkoła)

Każdy przyjść do szkoły

przed dzwonkiem się stara.

Bo co się po dzwonku

w klasie zacznie zaraz?

(lekcja)

W każdej mieszka klasie,

czarne ma oblicze.

Na niej często piszę,

rysuję i liczę.

(tablica)

Po tablicy biega , skacze,

kreśląc na niej białe znaki.

Wszyscy ją ze szkoły znacie.

Czy zgadniecie- kto to taki?

(kreda)

Po jednych- chodzicie,

Drugie- są w zeszycie.

A na termometrze

trzecie zobaczycie.

(stopnie)

Wygodna, drewniana, politurowana

czeka na mnie w klasie od samego rana.

(ławka)

Co to za zagadka:

na liniach czy kratkach

stoi równo- lub skacze-

drobny, czarny maczek?

(pismo)

Różnobarwni tancerze

tańczą po papierze,

obcasiki ostre mają

na pewno ich wszyscy znają.

(kredki)

Oto zagadka jest książkowa!

Dziesięć liter ma to słowo,

a na końcu jest w nim- teka;

Książka tam na ciebie czeka,

coraz inna, coraz nowa.

(biblioteka)

Nie wszystkie dzieci mnie lubią

i spotyka mnie krytyka,

chociaż uczę myśleć, liczyć...

Kłaniam się

(matematyka)

Bywa gładki, bywa w kratki,

różne miewa też okładki,

ale zawsze się obruszy,

gdy mu z rogów zrobisz „uszy”.

(zeszyt)

Gąska nosi je na grzbiecie

wiosną, zimą, nawet w lecie.

Ja też miałem je w swej dłoni,

gdym zagadkę pisał o nich!

(pióra)

W jakiej to rodzinie

proszę mi powiedzieć,

„z” stoi na końcu

„a” stoi na przedzie.

(alfabet)

W tym malutkim domku

małe są pokoje.

W nich szkolne przybory

zawsze trzymam swoje.

(piórnik)

RÓŻNE

O tym drzewie wiele mówić ci nie będę.

Pod jego gałązkami,

zaśpiewasz kolędę.

(choinka)

Zasuszone listki,

a smakują wszystkim.

W imbryku je zaparzamy

i napój z nich smaczny mamy.

(herbata)

Służy do mycia,

służy do picia,

bez niej na ziemi

nie byłoby życia.

(woda)

Barwny most na niebie

najczęściej po burzy,

kolorami świeci

i pogodę wróży.

(tęcza)

Granatowa łąka,

owieczki błyszczące

pastuszek pyzaty,

chodzi po łące.

(noc)

Stoi nad morzem,

nigdy nad rzeką.

Jej światło widać

bardzo daleko.

(latarnia)

Pytanie nietrudne,

to każdy z was przyzna.

Jak się nazywa

twoja ojczyzna?

(Polska)

Choć nóg nie ma wcale,

wędruje po świecie,

jeżeli go dobrze zaadresujecie.

(list)

Gdy w nią bijecie,

wcale nie płacze,

ale wesoło do góry skacze.

(piłka)

Jakie to kwiatuszki

na niebieskiej łące,

zakwitają po tym,

kiedy zajdzie słońce?

(gwiazdy)

Ma małą główkę,

nóżkę i piętę..

Drzwi nam otworzy,

gdy są zamknięte.

(klucz)

Ma cztery struny,

gdy użyjesz smyka,

rozlegnie muzyka.

(skrzypce)

Opracowała: Beata Jackiewicz.

LITERATURA

1. A. Czochra, I. Tarkowska „Mój pierwszy elementarz”. WSiP 1995

2. M. Lorek, E. Rostańska, A. Kula „Elementarz pierwszej klasy, Ele-mele”.Warszawa - Katowice WSiP 1993

3. R. Karpińska, Z. Rojek „Już w szkole”. Warszawa Nowa Era 2001

4. W. Hemmerling „Zabawy w nauczaniu początkowym” WSiP1985

5. Czasopisma „Swierszczyk”.

1

8

---