Stefan Czarniecki ok. 1599-1665
Niemal całe swoje dorosłe życie spędził na wojnie . Zaczynał jako prosty żołnierz , na krótko przed śmiercią otrzymał buławę hetmańską . Największą sławę zdobył jako pogromca Szwedów w wojnie podjazdowej w okresie potopu . Był wiele razy ranny , w czasie wojny z Kozakami kula wyrwała mu podniebienie , które zastąpiono srebrną blaszką .
Gdy w 1655 roku , w czasie potopu szwedzkiego Jan Kazimierz musiał uchodzić z kraju , Czarniecki był jednym z niewielu polskich dowódców , którzy pozostali mu wierni . Dysponując niewielkimi siłami , rozpoczął wojnę partyzancką .
Był już doświadczonym dowódcą , wsławionym bojami na Ukrainie . Na walkach z Tatarami i Kozakami upłynęło mu poprzednich piętnaście lat . W 1637 roku pod Kumejkami poprowadził szarżę , która po raz pierwszy w historii doprowadziła do przełamania kozackiego taboru . W 1648 roku dostał się do niewoli kozackiej . Przebywał w niej ponad rok . W trzy lata później cudem ocalał z pogromu wojsk polskich pod Batohem . Przeżycia te sprawiły , że stał się nieprzyjemnym wrogiem Kozaków . Już w rok po bitwie pod Batohem wyruszył na Ukrainę , paląc i „wycinając” zbuntowane miasta , nie oszczędzając nawet kobiet i dzieci .
Wojna ze Szwedami , oprócz licznych sukcesów , przyniosła mu także klęski , wynikające z niedoświadczenia w dowodzeniu dużymi siłami . Nie miał sobie równych , jeśli chodziło o podstęp wojenny czy zasadzkę . W 1657 roku z czteroipółtysięcznym oddziałem przeprowadził króla Jana Kazimierza przez obsadzone szwedzkimi wojskami Pomorze Gdańskie . Zdobyte w walkach ze Szwedami doświadczenie zaowocowało w wojnę z Rosją . W 1660 roku pod Połonką , dzięki świetnej koordynacji uderzeń różnych grup wojsk , Czarniecki wspólnie z Sapiehą rozbili kilkunastotysięczne wojska rosyjskie . W rok później zwyciężył Rosjan pod Kaliszami . Po zwycięskiej kampanii rozpoczął się ostry kryzys polityczny , wywołany podjętą przez Jana Kazimierza próbą reformy państwa . Wystąpiła przeciw niej większość sejmowa i znaczna część wojska . Czarniecki opowiedział się za królem . Przeciwnicy reform starali się zmniejszyć ogromną popularność , jaką temu wodzowi przyniosły zwycięskie wojny i duża odwaga . W licznych drukach ulotnych zarzucono mu okrucieństwo (w tym także wobec własnych żołnierzy) , sprzeniewierzenie publiczność pieniędzy i niechęć do współpracy z innymi dowódcami . W pamięci potomnych Czarniecki pozostał jednak jako rycerz bez skazy .