PS-36 TOMASZ OLSZAKOWSKI

PAN SAMOCHODZIK

I...

ZAGUBIONE MIASTO

WSTĘP

Był rok 1927. Pułkownik Percy Harrison Fawcett siedział na koronie kamiennego muru. Wiejący z gór wiatr smagał jego twarz. Siwe, przerzedzone włosy powiewały w jego podmuchach. Za plecami podróżnika rozciągało się wymarłe pole ruin. Miasto “Z”, cel jego wędrówki. Kamienne ściany domów, które czas pozbawił dachów, rozsypywały się kaskadami skalnych odłamków. Korzenie drzew i krzewów wciskały się bezlitośnie w każdą szczelinę. W ruinach świątyni baraszkowały małpy. Podróżnik uśmiechnął się ze smutkiem. A potem popatrzył przed siebie. Miasto leżało na rozległym plateau, płaskim szczycie bazaltowego garbu, sterczącego czterdzieści metrów ponad otaczające go lasy. Nic nie przeszkadzało w podziwianiu linii horyzontu. Przed nim rozciągała się brazylijska dżungla. Tysiące kilometrów kwadratowych lasów i bagien. Tam w dole czekały na niego krokodyle, jadowite węże, robactwo drążące sobie korytarze pod skórą, bagienne wyziewy przynoszące gorączkę. Sokoli wzrok pułkownika wypatrzył pasmo gór o pobielonych śniegiem szczytach.

- To 150 kilometrów - szepnął.

Rozwinął mapę. Większa jej część była niezadrukowana. Naniósł swoją pozycję, odczytaną rankiem za pomocą sekstansu. Zmierzył pozostałą odległość i podstawił do skali. Od rzeki Rio de Sao Francisco dzieliło go 180, może 200 kilometrów. Nie więcej niż 2-3 tygodnie forsownego marszu. Poprawił bandaż na opuchniętym kolanie.

- Dojdę - mruknął. - Nawet bez zapasów...

Przewodnik z plemienia Szawantów wynurzył się z zarośli.

- Jutro pójdziemy - pułkownik wskazał odległe góry.

Ludożerca skrzywił się.

- Pora już, żebym cię zabił - powiedział. - Daleko od domu...

Pułkownik nie przejął się. Od dwudziestu dni Indianin powtarzał to samo.

ROZDZIAŁ PIERWSZY

PASKUDNA POGODA • ZAGADKOWY STARODRUK • NIEOCZEKIWANA WIZYTA • MICHAIŁ PLANUJE WYPRAWĘ • ZAGINIONE KOPALNIE • TAJEMNICE MATO GROSSO

- Ciepłą mamy zimę tego roku - zauważył w zadumie Pan Samochodzik. - Najgorsza możliwa pogoda... Ta wilgoć w powietrzu - wzdrygnął się lekko. - Już wolę trzaskające mrozy.

- Aż się nie chce wychodzić z pracy - mruknąłem. - Pan mieszka bliziutko, ale ja muszę dotrzeć aż na Ursynów...

Pan Tomasz w zadumie pokiwał głową.

- Wdepnijmy do mnie - zaproponował. - Napijemy się dobrej herbaty, a wieczorem weźmiesz mojego trabancika i pojedziesz do siebie. Jutro sobota, więc w poniedziałek odstawisz go na miejsce. Mnie nie będzie do niczego potrzebny... - jego oczy podejrzanie rozbłysły. Chyba coś knuł.

Dałem się skusić. Poskładaliśmy papiery i ruszyliśmy na Starówkę. W wąskich uliczkach Starego Miasta ulewa nie dokuczała nam aż tak, ale nim doszliśmy do domu przełożonego, i tak zdążyliśmy solidnie zmoknąć i przemarznąć do szpiku kości.

Pan Samochodzik nastawił wodę na herbatę, a ja zapadłem w głęboki, wygodny fotel. Obserwowałem zwierzchnika spod przymrużonych powiek. Zachowywał się dziwnie. Co jakiś czas odruchowo spoglądał na zegarek, zaś z szafki wyjął nie dwie szklanki, a trzy. Czyżby ktoś jeszcze miał wpaść w odwiedziny? Omiotłem spojrzeniem wnętrze i zatrzymałem wzrok na stoliku pod oknem. Pod nim, w koszu na papiery, tkwiła zmięta koperta ochronna, a na blacie leżał opasły wolumin, oprawiony w skórę. Okucia na rogach były różne, jedno autentyczne, na oko sądząc z XVIII wieku, drugie wyraźnie świeżo dorobione na wzór tamtego. Wstałem z fotela i ująłem książkę w dłoń. Otworzyłem.

- Samuel Niemirycz “O naturze konopi” - przeczytałem.

- Bezcenna rzecz - powiedział szef, wracając z trzema szklankami herbaty, ustawionymi na tacy. Jedną nakrył spodkiem, aby nie stygła zbyt szybko. - To dzieło było znane z cytatów w siedemnastowiecznych księgach medycznych, ale dotąd nie znano ani jednego egzemplarza... Treść też jest, w pewien odrażający sposób, fascynująca. Autor opisał tu dokładnie, jakie efekty wywołuje dłuższe stosowanie konopi ogrodowych, maku oraz innych ziółek o właściwościach narkotycznych. Wszystko to spisane z autopsji...

- Konopie ogrodowe to przecież...

- Właśnie. Trafnie odgadłeś. Marihuana. Jeszcze w połowie XIX wieku była uprawiana w ogrodach. Robiono z niej wyciągi i nalewki o działaniu uśmierzającym ból. Zresztą w tym okresie masowo używano opium i tabletek zawierającym znaczne ilości kodeiny... O szkodliwości opium przekonano się dopiero w początkach XX wieku...

Milczeliśmy obaj.

- Widzę, że się domyślasz - uśmiechnął się Pan Samochodzik, patrząc ponownie na zegarek.

- Michaił?

- Właśnie, Michaił. Nie rób takiej zgorszonej miny...

- Ten człowiek ma fatalną moc ściągania na nas kłopotów. Nie wiem, co wymyślił tym razem...

- Oj tam - pan Tomasz machnął ręką. - Było, minęło. To bardzo sympatyczny chłopak.

W tej chwili rozległo się pukanie do drzwi. Nasz przyjaciel miał na głowie nasiąkniętą deszczem papachę z królika. Jego kożuch też ociekał wodą.

Popatrzyłem w jego jasne, zuchwałe oczy, rozświetlane iskierkami humoru.

- Zgiń, przepadnij, siło nieczysta - mruknąłem.

Twarz gościa rozciągnęła się w szerokim uśmiechu.

- Cóż dobrego słychać? - zapytał.

- A było tak spokojnie przez ostatni rok - westchnąłem.

Ściągnął z siebie kożuch i zzuł wysokie, eskimoskie buty. Położył mokre odzienie na kaloryferze.

- Sądziłem, że będzie zima - powiedział, siadając przy stoliku w drugim fotelu. - A tu sobie już wiosnę zafundowaliście...

Popatrzyłem w sufit. Pan Tomasz postukał palcami w okładkę książki.

- Jak rozumiem, znowu potrzebujesz pomocy fachowców - zagadnął.

Michaił uśmiechnął się i kiwnął głową, popijając jednocześnie łyk herbaty.

- Pamiętasz, Pawle, co mówiłem ci kiedyś w Helsinkach? - zagadnął nasz przyjaciel.

Wytężyłem pamięć.

- Mówiłeś coś o jakiejś wyprawie - mruknąłem.

- Ano właśnie. Zapragnąłem, by moje nazwisko zapisało się złotymi zgłoskami w annałach ludzkości - oświadczył i ponownie łyknął herbaty.

- Postanowiłeś lecieć na biegun na paralotni? - zagadnąłem złośliwie.

- Chcę dokonać wstrząsającego odkrycia archeologicznego - wypalił.

Szef wzruszył ramionami.

- Żaden z nas nie jest archeologiem - powiedział na pozór spokojnie, ale wyczułem jego zaciekawienie i z trudem tłumioną żądzę przygody.

- Postanowiłem poprowadzić naszą wyprawę w zdecydowanie bardziej egzotycznym klimacie...

Naszą wyprawę!? Zauważyłem już wcześniej, że gdy się zdenerwował, jego polszczyzna zaczynała roić się od błędów stylistycznych.

- Pomyślcie o powietrzu ciepłym jak zupa, o szerokich plażach, zasłanych piaskiem białym jak cukier... Pomyślcie o chwiejących się na wietrze palmach i o dzikich górach, wyrastających z dżungli...

Milczeliśmy dłuższą chwilę, ważąc jego słowa.

- Poprosimy o konkrety - odezwał się - Pan Samochodzik.

- Brazylia - wyjaśnił Michaił. - Kraina znakomitej kawy, złota i diamentów, raj na ziemi, najbardziej pierwotna puszcza świata...

- Slumsy wokół Rio de Janeiro - mruknąłem. - Epidemia AIDS, masowa wycinka lasów deszczowych, niedobitki Indian, epidemie cholery, tyfusu, malaria... kryzys makroekonomiczny, przestępczość i inflacja...

- Klimat zabójczy dla białego człowieka - dorzucił szef. - A czego konkretnie mielibyśmy tam szukać?

Michaił usiadł wygodniej.

- Słyszeli panowie kiedyś nazwisko Fawcett? Percy Fawcett?

Wzruszyłem bezradnie ramionami, ale zwierzchnik skrzywił się, jakby nadgryzł cytrynę.

- To mrzonka - powiedział. - Pułkownik nabił sobie głowę tajemniczym miastem i z tego, co słyszałem, zaginął podczas swojej drugiej wyprawy... Ale widzę, Pawle, że nie wiesz, o co chodzi?

Michaił odchrząknął, a potem zaczął snuć opowieść.

- W 1500 roku odkryto Brazylię. Odkryto ją zupełnie przypadkowo, burza uszkodziła i zepchnęła z kursu okręt płynący do Indii. Portugalczycy pod wodzą Bartolomeo Diaza wysiedli na ląd i spotkali plemię przyjaźnie nastawionych Indian. Zaraz też ich ochrzcili.

- Nie było z tym problemów? - zdziwiłem się.

- Żadnych. Indianie błyskawicznie nauczyli się klękać i czynić znak krzyża, zwłaszcza, że Portugalczycy każdemu “nawróconemu” dawali lusterko.

- Faktycznie, ekspresowa metoda - uśmiechnął się pan Tomasz.

- Portugalczycy zaczęli organizować kolejne wyprawy. W 1516 roku, w pobliżu dzisiejszego portu Bahia, podczas sztormu zatonęła karawela. Z kipieli uratował się tylko jeden człowiek: Diego Alvarez. Spędził kilkanaście lat w niewoli u Indian, którzy od czasu do czasu gustowali w ludzkim mięsie. Wreszcie zdobył sobie w szczepie odpowiednią pozycję i nawet się ożenił. Kolejne kilkanaście lat zajęło mu nawrócenie żony i jej siostry na wiarę katolicką. Niebawem w te strony przybyli kolejni Portugalczycy, między innymi niejaki de Moreyra. Poślubił on siostrę żony swojego kolegi, Alvareza. Z tego związku narodził się syn, Melchior Diaz Moreyra, znany bardziej pod przezwiskiem Muribeka. Liznąwszy nieco europejskiej cywilizacji, wyruszył w głąb dżungli, skąd niebawem zaczął przysyłać na wybrzeże duże ilości wyrobów ze złota i srebra. Jego agenci kupowali za nie różne towary i wywozili rzekami w głąb lądu. Muribeka zazdrośnie strzegł swoich tajemnic, a w portach opowiadano sobie legendy o niezmierzonych bogactwach, kryjących się w głębi kontynentu. Być może to jeden z pierwowzorów opowieści o Eldorado.

- I nikt nie próbował uszczknąć jego skarbów? - zaciekawiłem się.

- Ujmijmy to tak: nikt, kto spróbował, nie powrócił - wyjaśnił Michaił. - W 1610 roku z dżungli wyszedł Metys o imieniu Roberto Diaz. Obwieścił, że jego ojciec Muribeka zmarł, pozostawiając legendarne kopalnie jemu. Udał się do Portugalii, zabierając ze sobą próbki rudy i na dworze króla Don Pedra II zaproponował interes. Chciał oddać kopalnie w zamian za nadanie mu szlachectwa. Król pozornie przystał na taki układ i wysłał do Brazylii komisję dla oceny wartości kopalni. Kapitan dowodzący wyprawą miał przy sobie zalakowaną kopertę z dokumentem nadania szlachectwa, który miał wręczyć Diazowi, w razie gdyby ocena wartości kopalni wykazała ich wartość... Diaz jednak był sprytniejszy. W połowie drogi zdołał spoić dowódcę wyprawy i zapoznał się z zawartością koperty. Mimo zapewnień króla nie zawierała nobilitacji, tylko akt nadający mu rangę kapitana. Wystrychnięty na dudka odmówił wskazania drogi do kopalni. Przywleczono go z powrotem na wybrzeże i uwięziono na długie lata. W 1622 roku zmarł, nie wyjawiwszy swojego sekretu - miejsca położenia kopalni... Prawdopodobnie leżą gdzieś za rzeką Sao Francisco.

Pan Samochodzik zdjął z półki atlas geograficzny i otworzył na mapie Brazylii.

- Czyli do przebadania jest 70% powierzchni kraju - mruknął. - W dodatku nie mam tu zaznaczonych żadnych kopalni złota ani srebra...

- Tak. Ale niewielkie ilości tych kruszców występują w dżungli nad rzeką Los Muertos - wyjaśnił gość. - Poza tym jest tam także uran i kilka innych interesujących kopalin... Ale przejdźmy do rzeczy. Kopalnie Muribeki szybko obrosły w legendę i zaczęto organizować banderie - grupy poszukiwaczy. Oddziały spragnionych złota mężczyzn, uzbrojonych po zęby i wyposażonych w karawany jucznych zwierząt, wyruszały w dżunglę.

- Po latach powracały z nich niedobitki, którym udało się ujść z życiem z rąk Indian... - dorzucił szef, wpatrując się w zadumie w mapę.

- Tak. Banderie liczyły przeważnie ponad 500 ludzi, największa, z której notabene nie wrócił nikt, nawet 1600... Oczywiście, ich los łatwo przewidzieć. Sprowadzone z Europy zwierzęta nie były przystosowane do zabójczego klimatu i ukąszeń owadów. Muły i konie chorowały, padały, wyprawa musiała porzucać część zapasów żywności, zdobywanie jedzenia drogą polowań okazywało się niemożliwe. Ludzie zaczynali chorować, potem głodować, czasem przedzierali się przez tereny zamieszkałe przez wojownicze plemiona Indian. Wreszcie pozostawała tylko garstka, która z trudem docierała do cywilizacji.

- Nie wygląda to szczególnie zachęcająco - mruknąłem. - Szukanie igły w stogu siana...

- Na szczęście mamy lepsze wskazówki - uśmiechnął się Michaił.

- Uderzymy w sam środek...

- Wskazówki? - zainteresowałem się.

- Percy Harrison Fawcett odnalazł w archiwum Rio de Janeiro dwa dokumenty, pierwszy pochodzący z 1753, drugi z około 1850 roku. Wprawdzie trudno powiedzieć, czy opisane w nich szyby odnoszą się do zaginionych kopalni Muribeki, ale wygląda to zachęcająco...

- A więc mamy odnaleźć jakąś tam kopalnię - mruknąłem. - A potem będziemy się bawili w górników i wydobędziemy wielki stos odłamków rudy srebra, które wytopimy metodą obserwowaną kilka lat temu w Etiopii...

Michaił uśmiechnął się lekko i dopił do końca herbatę.

- Nie fatygowałbym panów, gdyby chodziło tylko o jakąś kopalnię... - powiedział.

- Tam podobno jest miasto - mruknął szef i poszedł wstawić wodę w czajniku.

- Miasto? - zdziwiłem się. - Jakie miasto?

- No właśnie, niezbyt wiadomo - powiedział Michaił. - Fawcett sądził, że to miasto Inków. Jego wspomnienia zatytułowano “Śladami Inków”. Jest jednak problem z lokalizacją tego tajemniczego grodu. Jeśli faktycznie leży gdzieś w Mato Grosso, to raczej wyklucza Inków...

- Gdzie jest Mato Grosso? - pochyliłem się nad mapą.

Wskazał palcem wyżynę, leżącą ponad tysiąc kilometrów od ośnieżonych szczytów Andów.

Pan Tomasz wrócił z herbatą.

- Widzisz, Pawle - powiedział - Inkowie mieli kilka legend dotyczących swojego pochodzenia. Wedle jednej wyszli z groty Pachachamac, wedle innej przyszli znad jeziora Titicaca, ale w ich państwie zawsze obowiązywały różne wersje historii. Były legendy przeznaczone dla ludu, były opowieści historyczne przeznaczone dla arystokracji, wreszcie była wersja tylko dla uszu rodziny królewskiej. Jeśli porównamy wszystkie trzy, okaże się, że wersje pochodzenia są, delikatnie mówiąc, rozbieżne.

- Garsilaso Inka de la Vega, syn inkaskiej księżniczki i konkwistadora, a więc człowiek znający relacje przeznaczone dla rodziny panującej, wspomniał, że Inkowie przybyli z Antinsuyu, czyli wschodniej części imperium - przypomniałem sobie informacje zdobyte podczas poszukiwań skarbu w Niedzicy.

- Właśnie - Michaił włączył się do rozmowy. - Po podboju przez Hiszpanów wycofali się na pogranicze dżungli, w góry Cordiliera de Vilcabamba. Po nieudanym powstaniu Tupaca Amaru II, niedobitki jego armii i członkowie dworu uszli w ostępy leśne i ukryli się u Indian Canari...

- Garsilaso de la Vega wielokrotnie rozmijał się z prawdą, pisząc swoją kronikę - mruknąłem. - Nie możemy mu ufać. Załóżmy nawet, że faktycznie gdzieś w dżunglach u stóp Andów znajdowała się pierwotna ich siedziba. Ale do Mato Grosso jest jeszcze przeszło tysiąc kilometrów lasów, bagien... Wykluczamy Inków.

Nie sprzeciwiali się.

- Miasto w dżungli - mruknął szef. - Niewiele wiadomo o historii Brazylii, z archeologicznego punktu widzenia ten kraj to biała plama. Ale może streścisz nam ten dokument?

Michaił wyciągnął z torby zeszyt z notatkami i kartkował go dłuższą chwilę.

- W 1753 roku powróciła z dżungli wyprawa, dowodzona przez człowieka, który nazywał się przypuszczalnie Francisco Raposo. Dowódca wyprawy pochodził ze stanu Minas Gerais. Na badanie lasu wyruszył zaledwie z garstką towarzyszy. Spędzili tam przeszło dziesięć lat. W trakcie wędrówki natrafili na wyrastające z dżungli czarne góry.

- Formacja bazaltowa - mruknął Pan Samochodzik. - Tu mamy pierwszą wskazówkę, że region ten musiał być w przeszłości aktywny wulkanicznie.

- Wdrapali się na szczyt i z wysokiej przełęczy spostrzegli u swoich stóp miasto. Początkowo się przerazili, ale wysłani na zwiady Metysi powrócili z informacją, że jest ono opuszczone. Wtedy zeszli na dół. Przeszli przez bramę, zbudowaną z trzech wielkich bloków skalnych, znaleźli ulicę, a przy niej domy nakryte kamiennymi płytami. Pośrodku miasta, na placu wznosiła się kolumna z czarnego kamienia, na której stał posąg mężczyzny w wieńcu laurowym na głowie. Przez miasto przepływała rzeka o szerokości 30 jardów. Po jej drugiej stronie znajdował się budynek z kolumnadą, a w salach fontanny w kształcie rybich pyszczków. Wokoło ciągnęły się pola, porośnięte dzikim ryżem. Cały kompleks zniszczyło trzęsienie ziemi. Portugalczycy szukali w mieście skarbów, ale znaleźli tylko jedną złotą monetę. Widniał na niej klęczący młodzieniec, a po drugiej stronie korona, łuk i instrument muzyczny...

Pan Tomasz zamyślił się na chwilę.

- Na razie wystarczy - powiedział. - Nie podoba mi się ta relacja.

- Dlaczego? - zdziwił się nasz rosyjski przyjaciel.

- Mamy tu monolityczną bramę, jak na przykład w Tihuanaco. Domy, nakryte kamiennymi płytami, jak w Ameryce Środkowej. Posąg mężczyzny na środkowym placu, stojący na kolumnie, jak to praktykowano w Bizancjum. Kolumnady, jak w Grecji, podczas gdy w Ameryce praktycznie nie znano kolumn... Wodotryski w kształcie ryb, jak w Indiach... I wreszcie złota moneta, choć żaden z ludów Ameryki Południowej nie znał pieniędzy przed przybyciem białych...

- A może te monety trafiły tam drogą handlu - zauważył Michaił. - Przecież podejrzewa się, że Fenicjanie pływali do Ameryki... W USA znaleziono nawet skarb fenickich monet...

- Znam tę historię - uśmiechnął się szef. - Faktycznie, niedaleko Chicago natrafiono w początkach XX wieku na garnek z fenickimi monetami. Znalezisko długo starano się przemilczeć, aż wreszcie kilkanaście lat temu specjaliści z Metropolitan Museum of Art zbadali je dokładnie. Monety niewątpliwie były fenickie, a garnek indiański, jednak naczynie to wykonano około 1730 roku, a monety były o dobre dwa tysiące lat starsze. Przypuszczalnie jakiś kolekcjoner ukrył swój zbiór w naczyniu, które akurat mu się nawinęło pod rękę. Monety te mógł kupić w Europie... ale nie wykluczono też, że mógł je znaleźć w Ameryce. Tyle tylko, że jest to skrajnie mało prawdopodobne.

- Dlaczego? - zmartwił się Michaił.

- To proste. Nie zapominaj, że w USA jest wielu archeologów specjalizujących się w badaniach miejscowych kultur. Stare osady indiańskie na wschodnim wybrzeżu są obejmowane wykopaliskami od co najmniej 150 lat. Gdyby Fenicjanie nawiązali kontakty z Indianami, to całe wybrzeże byłoby usiane wyrobami ich cywilizacji. Gdyby natrafiono w indiańskich grobach na fenickie szklane buteleczki, nożyczki z brązu, paciorki ze szkła lub błękitnego fajansu lub jakieś inne towary znad Morza Śródziemnego, to można by stwierdzić, że faktycznie tam docierali. Tymczasem nie ma żadnych śladów podobnej wymiany handlowej...

- A więc naszego miasta w Mato Grosso nie zbudowali Fenicjanie mruknąłem. - A może Grecy? Przecież byli to świetni żeglarze... Opłynęli nawet Afrykę wokoło, choć zajęło im to 3 lata...

- Furda - Michaił klepnął dłonią w kolano. - Znajdziemy i ocenimy, kto wybudował. Poza tym, dlaczego od razu zakładacie, że to byli przybysze z zewnątrz?

- Przez tę złotą monetę - westchnął szef.

A wiecie, co myślę? Jeśli gdzieś w tamtych stronach grasował częściowo ucywilizowany Muribeka, to mógł przecież nakazać wzniesienie miasta. Indianom za pracę przy wyciosywaniu głazów płacił na przykład paciorkami, kupowanymi za srebro na wybrzeżu. Pośrodku kazał wznieść swój pomnik, a potem taka megalomania go ogarnęła, że nakazał bić monety z własną podobizną. Widział kawałek świata, więc w jego mieście znajdziemy mieszaninę stylów architektonicznych... Kto wie, może nawet chodził do szkoły i pokazali mu na obrazkach ryciny greckich czy egipskich miast...

- Trochę nie ta epoka - uśmiechnął się szef.

- I jeszcze jedno. Zwróćcie uwagę na zachowanie Francisco Raposo. Wdrapali się na przełęcz, zobaczyli miasto i wysłali Metysów na przeszpiegi. Musiało wyglądać na tyle, że się tak wyrażę, świeżo, że wzbudziło ich niepokój.

- To ma ręce i nogi - mruknął Pan Samochodzik.

- A właśnie. Jak się skończyła wyprawa Raposo i jego towarzyszy? - zaciekawiłem się.

- Przebywali w mieście dość krótko, po czym, gdy nieco się odpaśli kaczkami i ryżem, ruszyli z biegiem rzeki. Po przebyciu około 50 mil natrafili na wielki wodospad, a wokół niego odkryli szyby i jaskinie, zawalone wielkim głazami. Na kamieniach wyryte były jakieś znaki. Przypuszczali, że to grobowce mieszkańców miasta. Szyby były opuszczone, ale koło wodospadu, w osłoniętym miejscu, spostrzegli fresk, przedstawiający ludzi na koniach.

- Moim zdaniem, to potwierdza twoją teorię - powiedział pan Tomasz. - Indianie przed przybyciem białych ludzi nie znali koni. Czyli fresk musiał powstać po wylądowaniu Portugalczyków.

- Uczestnicy wyprawy byli przekonani, że natrafili na zaginione kopalnie Muribeki. Przez 9 dni szli w dół rzeki, a potem skierowali się na wschód i po kilku miesiącach wyszli na brzeg rzeki Sao Francisco. Dopiero po upływie stu lat wyruszyła kolejna wyprawa pod dowództwem jakiegoś misjonarza, ale zakończyła się totalną klęską... Ale sądzę, ze nam się powiedzie - zakończył z zadowoloną miną.

- Cóż - mruknął Pan Samochodzik. - Nie chciałbym cię rozczarować, ale nadal wygląda mi to na zupełnie dziką, szaloną awanturę. Mamy minimalne szansę na znalezienie czegokolwiek oprócz kilku zatrutych strzał w plecach... Poza tym czuję się odrobinę za stary, żeby włóczyć się po dżungli.

Michaił uśmiechnął się lekko.

- Nie będziemy musieli się nigdzie włóczyć - powiedział. - Przynajmniej na razie. Poszukamy miasta, nie ruszając się ze Sztokholmu.

Zaraz, zaraz, przecież miało być ciepło i palmy? Spojrzałem na niego zaciekawiony. Wyraźnie coś knuł.

- W jaki sposób? - zdziwiłem się.

- Poszukamy miasta na zdjęciach satelitarnych, a gdy będziemy mieli już z grubsza wytyczne, wynajmiemy samolot, polatamy nad dżunglą, i zrobimy dokładne zdjęcia lotnicze. A potem weźmiemy helikopter i wylądujemy na głównym placu miasta! Zabierzemy ze sobą ekipę archeologów i butelkę szampana...

Uśmiechnąłem się lekko.

- To brzmi niegłupio - mruknął szef. - Ale mam pewną wątpliwość. Widzisz, mój drogi, gdy pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku Elżbieta Dzikowska i Tony Halik ruszyli szukać Vilcabamby, ostatniego punktu oporu Tupaca Amaru, penetrowali doliny górskie, zarośnięte dżunglą. Szli według trasy opracowanej wedle hiszpańskich kronik. Wreszcie znaleźli pozostałości ruin, porośnięte lasem, który niszczył je przez 300 lat. Zdjęcia lotnicze nic by tu nie pomogły... Wręcz przeciwnie, aby wezwany przez radio samolot mógł zrobić fotografie, musieli wykarczować połać lasu. Aby odsłonić kawałek budynku, pracowali przez kilka dni maczetami. Podobnie Gene Savoy, który nawiasem mówiąc też szukał Vilcabamby i też ją znalazł, tylko że w zupełnie innym miejscu niż oni, miał podobny problem. Rozległe miasto inkaskie leżało w lesie o rzut kamieniem od współczesnej indiańskiej wioski. Nikt o nim nie wiedział. Indianie, którzy żyli tuż obok, owszem, ale już w miasteczku odległym o 10 kilometrów, nikogo to nie interesowało. Tam też musiano przez całe tygodnie wycinać krzewy, zanim odsłonięte część ruin...

- Czyli, jeśli nasze miasto powstało w czasach Muribeki, a potem zostało opuszczone, to od co najmniej 350-400 lat zarasta dżunglą - dokończyłem. - Moglibyśmy je odszukać, gdybyśmy znaleźli się dokładnie w tym miejscu i wycięli krzaki. Można przecież przejść ścieżką przez środek osady i nawet nie zauważyć oplatanych roślinnością murów. A jeśli miasto jest starsze...

- To niezbyt pocieszające - westchnął nasz towarzysz. - Ale fotografia satelitarna pozwoli nam wyłapać szczegóły. Tam powinna być inna flora: skoro uprawiali ryż, to wokoło musiały być pola...

- Dawno zarośnięte przez las - wyjaśnił szef. - Widzisz, dżungla to dość elastyczny ekosystem. Łatwo jest ją wypalić i założyć plantacje. Ale jeśli człowiek przestanie uprawiać ziemię, las wraca na swoje miejsce i w ciągu kilku lat wszystko zarasta z powrotem.

- Właśnie - mruknąłem. - Przecież tyle się mówi o wycinaniu lasów w Amazonii. Czyżby w tym Mato Grosso nie było ludzkich osad?

- To akurat wyjątkowo trudny teren do kolonizacji - uśmiechnął się Michaił. - Tamtejsi Indianie są negatywnie nastawieni do białych. Już w czasach Fawcetta parokrotnie wybili do nogi oddziały żołnierzy, potem w latach trzydziestych XX wieku urządzili kilka powstań. Nadal uprawiają kanibalizm. Mapy terenu zrobiono za pomocą zdjęć satelitarnych. Na obrzeżach ci bardziej cywilizowani handlują z białymi, ale na swój teren ich nie wpuszczają. To chyba najdziksze i najmniej zbadane miejsce na naszej planecie.

- Cudownie - mruknął pan Tomasz. - A więc zagubione miasto, strzeżone przez hordy dzikich ludożerców... Wiesz co, Michaił, może poszukamy czegoś w Kosowie albo Czeczenii? Bliżej i, jak sądzę, bezpieczniej.

- Szefie - mitygowałem go - przecież na razie mamy sobie pooglądać fotografie lotnicze. I to w Sztokholmie. To chyba bezpieczna odległość...

Uśmiechnął się i kiwnął głową.

- Widzisz, Pawle, jakoś tak ostatnio się złożyło, że bez przerwy pakujemy się w kłopoty... - spojrzał znacząco na naszego gościa.

- Wróćmy do meritum - Michaił zmienił temat. - Czy zgadzają się panowie mi pomóc? W zamian oferuję przygody i udział w odkryciu zagubionego miasta.

- Czemu by nie? - mruknął pan Tomasz. - Pomożemy z przyjemnością. Powiedzmy przez tydzień. Obejrzymy fotografie satelitarne. Natomiast badanie weryfikacyjne w terenie... O tym zdecydujemy później.

ROZDZIAŁ DRUGI

DOM - TWIERDZA • SKARBIEC DERKA TOMATOWA • FOTOGRAFIA SATELITARNA • WYPRAWA PUŁKOWNIKA FAWCETTA

Wysiedliśmy z taksówki. Zmrok pod Sztokholmem zapada zimą bardzo wcześnie. Za wysokim ogrodzeniem majaczyły czerwone ściany sporej willi. Śnieg pokrywał krzewy i dach grubą warstwą. Z domu do furtki prowadził wąski przekop.

- A więc jesteśmy - powiedział pan Tomasz. - Tu są, jak widać, jeszcze prawdziwe zimy.

Powietrze parzyło chłodem. Było co najmniej 20 stopni mrozu.

- Interesujące ogrodzenie - zauważyłem, naciskając dzwonek przy furtce.

- Co w nim widzisz takiego niezwykłego?

- Podmurówka ze zbrojonego żelbetu, sądząc po kolorze, to beton klasy 600, z portlandzkiego cementu. Wysokość i kąt nachylenia uniemożliwia wjazd przez ogrodzenie lekkim transporterem opancerzonym, choć czołgiem już by się chyba dało.

- Czy ty każdy budynek traktujesz od razu jako twierdzę do zdobycia? - zdziwił się szef.

- Takie skrzywienie z czasów, gdy byłem w wojsku - usprawiedliwiłem się. - Gdy widzę obiekt militarny, zamaskowany i udający cywilny...

- I co jeszcze powiesz o tym budynku?

- Słupki ogrodzenia to, sądząc po oznaczeniach, stal samohartująca, podobnie jak siatka. Nie da się tego przeciąć nożycami czy przepiłować, dopiero tarcza karborundowa lub diamentowa, osadzona na szlifierce...

- Pawle, nie żartuj...

Michaił odchylił zasłonkę i pomachał nam dłonią. Furtka zabrzęczała i gdy pociągnąłem ją do siebie, ustąpiła. Weszliśmy.

- Zamek złożony z trzech stalowych sworzni, cofanych pneumatycznie, a nie za pomocą elektromagnesu.

- Ładny ogródek skalny - mruknął pan Tomasz, spoglądając na bryły granitu, spiętrzone wokoło domu.

- Ogródek skalny - uśmiechnąłem się - ale czołgiem już się nie przejedzie.

Podeszliśmy do drzwi. Nacisnąłem klamkę. Były otwarte. Zaraz za nimi korytarz gwałtownie zakręcał. Przed wejściem do holu po podłodze biegła cienka, stalowa listwa.

- A jak ktoś mu drzwi wyłamie, to i tak dalszą drogę zagradza pancerna płyta grubości trzech centymetrów - dokończyłem.

- Witajcie - Michaił pojawił się jak spod ziemi. - Oczywiście, ten dziwny dom posiada swoje tajemnice, jak również jest naszpikowany kamerami, czujnikami ruchu, mikrofonami i wszelakim innym dobrem. Mój ojciec przesadnie dbał o bezpieczeństwo. A i tak wykończyli go - mruknął. - Oczywiście wszystko to mocno przestarzałe, część mechanizmów dawno już przestała działać, ale żal mi forsy na zabawę w szpiega...

Rozebraliśmy się i weszliśmy do salonu. Panoramiczne okno wychodziło na ogród, także zawalony wielotonowymi głazami. Na kominku płonął ogień. Ściany były pomalowane na błękitny kolor, a górą biegł złoty szlaczek. Koło kominka pyszniła się wspaniała reprodukcja “Burłaków na Wołdze” Riepina. Na drugiej ścianie wisiały dwa portrety konne przodków naszego gospodarza i jeszcze jeden mały portret mężczyzny. Podszedłem, żeby się bliżej przypatrzyć. Inteligentna, arystokratyczna twarz. Na ustach igrał mu lekki uśmiech.

- Mój ojciec, hrabia Derek Tomatow - wyjaśnił Michaił.

- Widziałem na listach gończych - pochwalił się szef. - Choć nigdy nie spotkałem się z nim osobiście.

- Może bał się grasować w Polsce, wiedząc, że pan tam jest - uśmiechnął się nasz przyjaciel. - Pokoje gościnne są na piętrze...

Salon obiegała galeryjka, z której prowadziło kilkoro drzwi. Weszliśmy po schodach. Pokoje nie były duże, ale sympatyczne. Umeblowane jasnymi, sosnowymi meblami z Ikei. Jedynie wiszące na ścianach obrazy i szable przypominały o dawnej świetności rodu. Rzuciliśmy walizki na łóżka.

- To zapraszam na zwiedzanie stanowiska pracy - zachęcającym gestem wskazał nam drzwi po drugiej stronie salonu.

Przeszliśmy naokoło po galeryjce i weszliśmy do rozległej biblioteki. Pośrodku stały solidne, dębowe stoły i krzesła na kółkach, a pod ścianami ciągnęły się szafy, zastawione tysiącami opasłych ksiąg. Na jednej ze ścian wisiał ekran, nieco tylko mniejszy niż kinowy. Szef podszedł do szaf ruszył wzdłuż, spoglądając na grzbiety dzieł.

- Masz tu jeszcze jedną bibliotekę - powiedział w zadumie.

- Skarbiec - sprostował Michaił. - Starodruki trzymam w skarbcu.

Odsunął regał i naszym oczom ukazała się stalowa ściana, zaopatrzona w tarczę, taką jak w telefonie. Michaił wykręcił kilkunastocyfrowy numer i stalowa płyta bezszmerowo odjechała w bok. Ukazały się schodki, prowadzące gdzieś w dół. Światło zapaliło się automatycznie, zeszliśmy dwie kondygnacje i po pokonaniu kolejnej stalowej przeszkody stanęliśmy u wrót skarbca. Tu szafy wykonane były ze szkła i stali, zaopatrzono je w skomplikowane urządzenia i manometry.

- Najcenniejsze rzeczy mój ojciec trzymał w wysokiej próżni - wyjaśnił gospodarz. - Sądził, że to zabezpieczy książki przed utlenianiem.

- Błąd - mruknął Pan Samochodzik.

- Oczywiście - kiwnął głową Michaił. A widząc, że nie rozumiem, pospieszył z wyjaśnieniami. - Gdy wypompuje się powietrze, nie mogą rozwijać się grzyby i pleśnie niszczące papier, spowolnieniu ulegają też procesy fizyczne i chemiczne, powodujące jego niszczenie. Jednak, gdy potem książka znajdzie się z powrotem w normalnych warunkach, występuje coś w rodzaju szoku tlenowego: nagle wszystko zaczyna się rozsypywać... Ba, nawet zmieniają się naprężenia w drewnianych deseczkach, używanych do wzmocnienia okładek...

- Ano zobaczmy, co tutaj masz - szef aż zatarł z radości ręce.

Otworzył pierwszą szafę i wyciągnął książki. Przeglądał je i co jakiś czas cicho pogwizdywał przez zęby.

- Ładnie, ładnie - powiedział.

Ja w zadumie ruszyłem w głąb. Stelaż wypełniony obrazami, setki ikon, kilka zamkniętych na głucho sejfów. Korciło mnie, żeby zapytać, co jest w środku, ale powstrzymałem się. Pan Samochodzik utknął przy książkach na dłużej. Michaił zniósł mu na dół notebooka i bibliografię Estreichera na CD-ROM-ie, żeby mógł sobie w razie czego posprawdzać, a my zasiedliśmy w bibliotece.

- Mam projektor ciekłokrystaliczny o wysokiej rozdzielczości - nasz przyjaciel klepnął czule płaską skrzyneczkę. - Ale co ci będę opowiadał...

Pstryknął przełącznikiem i żaluzje w oknach opadły, pogrążając nas w mroku. Projektor rzucił snop światła na ekran.

- Fotografia Polski - wyjaśnił. - Robiona z satelity Geosat. Dwa tygodnie temu. Powiększmy.

Stuknął w klawisze komputera. Obraz rozciągnął się. Michaił przesunął fotografię i ponownie rozciągnął. Wielkie miasto. Warszawa.

- Daj jeszcze większe zbliżenie - poleciłem.

Obraz rósł płynnie, jakby kamera umieszczona nad ziemią opadała w dół. Po chwili widziałem już jasną plamę rynku Starego Miasta oraz niezbyt wyraźne dachy otaczających go kamieniczek. Obok były inne zaułki i placyki, wyraźnie widać było linię murów obronnych i fosę. Obraz był jednak solidnie zamglony.

- To maksymalne powiększenie, dostępne cywilom - wyjaśnił gospodarz. - Ale teraz uruchamiam pewien program, wydobyty z narażeniem życia z systemu komputerowego FSB...

Obraz uległ nagłemu wyostrzeniu.

- Rosyjscy informatycy są naprawdę nieźli - mruknąłem. - Na jakiej zasadzie to działa?

- Program analizuje obraz i wybiera najbardziej prawdopodobną wersję - wyjaśnił. - Oczywiście, mogą wystąpić przekłamania, ale żaden program komputerowy nie jest pozbawiony wad.

- Zdumiewa mnie postęp współczesnej techniki - odezwał się pan Tomasz.

Widocznie wyszedł ze skarbca i teraz siedział obok nas w ciemności.

- Przecież to mój dom...

- Zgadza się - w głosie Michaiła wyczułem uśmiech.

- Hm - mruknął Pan Samochodzik. - W ten sposób znalezienie naszego miasta to będzie fraszka...

- No, niezupełnie - zaoponował. - Widzi pan, można uzyskać bardzo dobre powiększenie, ale niestety najpierw trzeba choćby w przybliżeniu wytypować miejsce, które chce się obejrzeć. Warszawa jest duża, a rynek Starego Miasta ma ponad hektar powierzchni... no i nie porastają go drzewa... Zresztą to tylko demonstracja możliwości.

Rolety pojechały wolno do góry, wpuszczając do biblioteki światło. Obraz na ekranie zbladł.

- Te fotografie mają fantastyczną rozdzielczość, ale są bardzo duże - westchnął. - Każda z nich zajmuje aż 16 gigabajtów.

- Ile? - zdumiałem się.

- 16 giga - wyjaśnił.

- Bzdura, przecież nawet byś tego nie otworzył... - zacząłem. - zaraz, co masz tam pod obudową? - klepnąłem komputer.

- Szesnaście połączonych procesorów, l G każdy. Do tego osiemnaście tysięcy mega pamięci. To urządzenia podobne do tych, na których robiono efekty specjalne w “Gwiezdnych wojnach” czy “Parku jurajskim”. Przystosowane do obróbki grafiki, plików graficznych ekstremalnych wielkości i rozdzielczości.

- Z takim sprzętem faktycznie można rzucić wyzwanie światu - westchnąłem.

- Jego cena była dość... bolesna - uśmiechnął się z przymusem. - Ale nie żałuję.

Postukał klawiszami. Na ekranie pojawiła się, słabo widoczna, mapa Ameryki Południowej. Michaił coś poczarował klawiaturą i na mapie ujrzeliśmy nieregularną, czerwoną plamę.

- Wyżyna Mato Grosso - wyjaśnił.

- Jeśli skala mapy jest zachowana, to mamy do przebadania teren o wielkości zbliżonej do powierzchni Polski - mruknąłem.

- Och, nie - zaprzeczył. - Faktycznie tak się może wydawać, ale nie musimy zbadać całego tego obszaru.

- Zaczniemy tak, jak pułkownik Fawcett? - zagadnął szef.

- W przybliżeniu tak. Pierwszą swoją wyprawę w poszukiwaniu miasta nasz poprzednik zorganizował w 1920 roku. Niestety, znalazł sobie zupełnie nieodpowiedniego towarzysza, Francuza w wieku nieco ponad dwadzieścia lat. Dochodziło między nimi kilkakrotnie do scysji, mimo to ruszyli w głąb dżungli na północ od Cuiaby.

Pstryknął jakimś przełącznikiem i na ekranie pojawił się wyraźny punkt czerwonego koloru. Potem wykwitła z niego animowana kreska na północ.

- Po kilku tygodniach marszu osiągnęli to miejsce: 11 stopni 43 minuty szerokości geograficznej południowej i 54 stopnie 35 minut długości geograficznej zachodniej. Tu Fawcettowi padł koń. Francuz chorował. Jedynym ratunkiem było zawrócenie do cywilizacji... Miejsce, w którym przerwał poszukiwania, nazwał Portem Martwego Konia...

Zamyśliłem się.

- Czyli miasto powinno leżeć na północ od tego obozowiska - zauważyłem. - Co wiemy: trzeba odnaleźć wodospad, a potem iść w górę rzeki i po dziewięciu dniach jest się na miejscu...

- Nie wiem, jak się chodzi po dżungli - zauważył szef. - Bo, szczerze mówiąc, nie wierzę, że można się posuwać do przodu, tylko i wyłącznie wycinając drogę maczetami.

- Nie, oczywiście, że nie - zaprotestowałem. - Drzewa rosną w pewnej odległości od siebie, tak jak w naszym lesie mniej więcej, a niekiedy nawet rzadziej. Poszycia praktycznie nie ma. Wystarczy jednak, że gdzieś grunt jest bardziej kamienisty, drzewa rosną rzadziej i nie zabierają całego światła. Wówczas z podłoża natychmiast wyrastają krzewy i małe drzewka. Podobnie jest nad rzekami, zwłaszcza jeśli są na tyle szerokie, że korony drzew na ich brzegach nie mogą zasłonić słońca. Identycznie jest w przypadku gór. Ich zbocza, jeśli tylko nie są nadmiernie kamieniste, pokrywa gęstwina...

- Fawcett sądził, że miasto od wodospadu dzieli jakieś 50 mil, czyli około 80 kilometrów.

- Pokaż jeszcze raz mapę - polecił szef.

Michaił wyświetlił ją.

- Z dzikością Indian tam chyba ostatnio nie najlepiej - zażartowałem. - Widzę tu zaznaczoną szosę.

- Owszem. Przebiega około 30 kilometrów od Portu Martwego Konia. Oczywiście z faktu, że jest zaznaczona, nic absolutnie nie wynika. Może tam być po prostu przecinka przez las, nieco utwardzona cementem lub żużlem.

- Niemniej jednak przejezdna - zauważył szef. - A to dobrze. Pozwoli nam dotrzeć bardzo blisko obozowiska Fawcetta... Tfu, co ja plotę... Już się zasugerowałem, a przecież wcale nie mamy tam jechać.

- To co? - zagadnął Michaił z uśmiechem. - Oglądamy sobie pierwsze zdjęcie? Czy najpierw kolacja? Chociaż może lepiej jutro, są panowie zmęczeni po podróży...

- Odrobinę - mruknął pan Tomasz. - Jeśli pozwolisz, siądziemy do tego jutro z rana, a na razie rzuciłbym jeszcze okiem na książki...

Tak też i zrobiliśmy. Szef poszedł do skarbca, a ja ruszyłem trochę pozwiedzać dom. Wszędzie wisiało mnóstwo obrazów. Przeważnie były to ręcznie wykonane reprodukcje, bardzo dokładnie naśladujące styl oryginałów. Głównie malarstwo rosyjskie, ale nie brakowało też europejskiego. Moją uwagę zwrócił wysoki na prawie trzy metry portret mężczyzny w mundurze z okresu wojen napoleońskich. Jak mogłem zauważyć, miał, podobnie jak hrabia Derek na portrecie, klinowate, kocie źrenice.

- Cecha rodzinna - wyjaśnił Michaił podchodząc do mnie. - Ale ja miałem operowane oczy. Widzę, że podziwiasz kolekcję...

- Owszem - kiwnąłem głową. - Piękny zestaw kopii...

- Oryginały zwróciłem do Rosji - powiedział. - Pozostaje mieć nadzieję, że nie zmarnują. Co nieco jeszcze zostało, tak na wszelki wypadek. No i pamiątki rodzinne...

Przeszliśmy kawałek korytarzem. Wisiał tu obraz, przedstawiający fronton pałacu.

- Tomatowo, w połowie drogi między Moskwą a Petersburgiem - wyjaśnił. - Nasz dom rodzinny. Teraz... - wskazał nieduże zdjęcie, wetknięte za ramę obrazu. Żal było patrzeć. Zniszczone schody, dwie ułamane kolumny, a za nimi pustka. Jakieś wądoły, kryjące kupy gruzu.

- Kiedyś odzyskam mój dom i odbuduję go - szepnął. - Tak jak w Ałabino pod Moskwą. Tam znajomy mojego ojca wznosi od podstaw pałac spalony przez bolszewików. Chodźmy na kolację.

ROZDZIAŁ TRZECI

PORT MARTWEGO KONIA • FOTOGRAFIA SATELITARNA • ZAGADKOWE MIEJSCA W DŻUNGLI • CZY BRAKUJE MI CIERPLIWOŚCI

- A więc Port Martwego Konia - zadysponował pan Tomasz.

Była ósma rano. Byliśmy już po śniadaniu. Siedzieliśmy w zaciemnionej bibliotece. Na stole stał samowar z wodą na herbatę i czajniczek z esencją. Poblask płonącego w samowarze węgla drzewnego tańczył po suficie. Michaił postukał w klawisze i obraz się wyostrzył.

- To jest dokładnie to miejsce - powiedział. - Oczy wiście, Fawcett nie oznaczył go z dokładnością co do sekundy kątowej, ale przypuszczam, że jego obozowisko znajdowało się tutaj - pokazał laserowym wskaźnikiem zakole niewielkiej rzeki.

Woda przedzierała się tu przez głazy. Także brzeg musiał być bardzo kamienisty, skoro nie zarósł go las.

- Port sugeruje, że obozowisko znajdowało się nad wodą - mruknął szef. - Choć może niekoniecznie... Mógł się rozłożyć gdzieś w lesie albo na polanie, która do tej pory zarosła na amen. Dobrze. Proponuję teraz ruszyć w górę rzeki.

- Coś mi się tu nie zgadza - rzuciłem. - Fawcett, jak mówiliście, chciał iść na północ w poszukiwaniu wodospadu, a tymczasem ta rzeka wypływa z gór Roncador i, jak możemy przypuszczać, płynie na północny wschód. Czyli szedłby w dół rzeki, a nie w górę...

Michaił wstawił okno z mapą.

- Chyba masz rację. Płynie na północny wschód i wpada pewnie do rzeki Xingu...

- Spokojnie - zmitygował nas Pan Samochodzik. - Nigdzie nie jest powiedziane, że pułkownik chciał szukać wodospadu właśnie na tej rzece. Może kawałek na północ znajduje się jeszcze inny ciek, tym razem płynący z północy w kierunku w przybliżeniu południowym.

- Racja.

Michaił zmniejszył skalę. Jakieś dwadzieścia kilometrów na północ od obozowiska widać było ciąg ciemniejszej roślinności.

- Rzeka zarośnięta, częściowo ukryta pod koronami drzew? - zasugerowałem.

Nasz przyjaciel dał powiększenie i pokręcił coś przy skali. Ciemny pas zajął prawie cały ekran. Nigdzie jednak nie prześwitywała woda.

- Niedobrze - mruknąłem. - To chyba nie jest rzeka...

- To dlaczego drzewa są tu gęściejsze? - zapytał szef.

- Mogła kiedyś płynąć. Potem uległa zamuleniu i w korycie wypełnionym żyzną, wilgotną glebą wyrosły drzewa większe i gęściejsze niż gdzie indziej - odparłem.

- Pojedźmy jeszcze dalej na północ - zasugerował Pan Samochodzik.

Między drzewami pojawiła się podejrzana plama. Michaił powiększył ją maksymalnie i poprawił ostrość. Nad lasem snuły się sine opary.

- Chyba jakaś indiańska wioska - zauważyłem. - Palą ogniska, a to chyba chaty? - wskazałem plamy.

- Zobaczmy w podczerwieni - zaproponował nasz przyjaciel.

Kilka jasnych punktów na ciemnym tle.

- Sporo tych ognisk - mruknął pan Tomasz. - Pewnie jakieś święto. Może kogoś złapali i teraz go pieką... Niewykluczone, że to kanibale... Wspominałeś coś o tym?

Kiwnął głową.

- Plemię Szawantów. Ponoć ciągle jedzą swoich wrogów...

- Wieś powinna znajdować się nad wodą albo w pobliżu dość wydajnego źródła - zauważyłem. - Indianie potrzebują wody do mycia, gotowania, prania ubrań...

- Jakich ubrań? - uśmiechnął się szef.

- Nie wiem też, czy gotują cokolwiek - dodał Michaił. - Nie zapominajmy, że choć wszystkie ludy znają tajemnice pieczenia, o tyle te bardziej pierwotne bardzo rzadko gotują pożywienie...

- Odbiegliśmy od meritum. Szukajmy rzeki - zasugerował pan Tomasz.

- To może być wioska, w której zakończyła się wyprawa Fawcetta... - mruknąłem. - Ale faktycznie jedźmy dalej.

Znowu kilka kilometrów dżungli i pojawiły się wzgórza. Musiały być dość suche, roślinność była tu bowiem raczej kiepska.

- Pustynia w środku dżungli - mruknął szef. - Ciekawe.

- Wzgórza odpadają - powiedział Michaił. - Nam potrzebne są granitowe góry.

- Bazaltowe - sprostowałem. - Nie możesz sprawdzić aktywności sejsmicznej terenu?

- Niestety nie. Pewnie i takie mapy można by zamówić, ale to trochę nie na moją kieszeń.

- Cofnij - polecił pan Tomasz.

Michaił przesunął obraz w dół.

- Co to jest? - Pan Samochodzik wskazał dziwnie regularną, plamę na stoku jednego ze wzgórz.

Nasz przyjaciel posłusznie powiększył obraz, a potem wyostrzył go.

- Coś dziwnego - powiedział. - Prostokątny zarys... To jest coś sztucznego!

- Nie da się jeszcze bardziej powiększyć?

- Przykro mi - Michaił bezradnie rozłożył ręce.

- Jakie to jest duże? - zaciekawiłem się.

- Racja, zobaczmy...

Na ekranie pojawiła się skala.

- Jakieś sto trzydzieści na sto czterdzieści metrów - mruknął. - Jak na miasto zdecydowanie za małe.

- Ferma otoczona murem? - zamyśliłem się - Tu są jakieś podłużne kształty, może zabudowania? Daj na podczerwieni, zobaczymy, czy ktoś tam mieszka.

Przełączył. Tajemnicza budowla nie odbiegała kolorem od otoczenia.

- Ognisk nie zaobserwowano - zameldował Michaił.

- Nie szkodzi. Warto sprawdzić - mruknął szef. - Nanieś na mapę. Trzeba będzie o to zahaczyć...

Nawet nie zauważył, że się wygadał. Był gotów jechać. Uśmiechnąłem się do swoich myśli.

- Oglądajmy dalej - polecił pan Tomasz. - Te wzgórza nie pasują do opisu... ale może wciąż gdzieś przepływa przez nie rzeka? Wypiętrzenie może oznaczać wodospad.

Michaił zmniejszył skalę i zatoczył krąg.

- Niestety, nic z tych rzeczy - powiedział. - Ale dalej na północ zaczyna się pasmo gór Roncador.

- Przyjęliśmy, że Fawcett szedł na północ z Portu Martwego Konia - zauważyłem. - A może wcale tak nie było? Może wypytywał Indian i modyfikował trasę wędrówki?

- Może - pochwycił szef. - Ale szukał wodospadu... Czekaj - zwrócił się do Michaiła. - Skoro przy wodospadzie mają być zaginione kopalnie Muribeki, to może poszukajmy od drugiej strony? Może pokaż skupiska rud srebra?

- Panie Tomaszu, obawiam się, że to niemożliwe...

- Dlaczego, przecież szuka się złóż bogactw mineralnych za pomocą fotografii satelitarnych? - zdziwił się pan Tomasz.

- Tak, ale nie wszystkich. Można poszukiwać rud uranu, bo w tej okolicy będzie zwiększone promieniowanie, można też szukać złóż ropy naftowej czy gazu, bo węglowodory przenikają przez skałę i ich obecność w powietrzu da się wychwycić... Natomiast srebra chyba nie można...

- Czekaj - wpadłem mu w słowo. - A może by tak poszukać po prostu rzek? Nie wiem, przecież parują. Zwiększona ilość wilgoci w powietrzu...

- Nie musimy - zaprotestował. - Wodospad koło kopalni, wedle tego, co mówili Indianie, jest naprawdę duży. Jego grzmot słychać w promieniu kilku kilometrów.

- Czyli musi spadać z wysoka - westchnął szef. - Na tych pagórkach go nie znajdziemy.

Sięgnął po myszkę i sam zaczął przewijać zdjęcie. Krajobraz przesuwał się powolutku. Znowu zaczęły się lasy. Kawałek dalej ponownie trafiliśmy na łyse miejsce.

- Góra, samotny bazaltowy ostaniec, sterczący z dżungli - zawyrokował Michaił. - Długość jakieś czterysta metrów. Wysokości można się tylko domyślać, ale chyba spora...

- Na szczycie coś dziwnego - mruknął pan Tomasz.

Michaił już uruchamiał program wyostrzający.

- Wioska, zdaje się, ale chyba opuszczona - wyraziłem przypuszczenie. - Nieźle się usadowili. Nikt im nie wlezie bez drabiny, a mają tam z góry widok na całą okolicę.

Nasz przyjaciel przeszedł na podczerwień. Dwie jaskrawe plamki.

- Gotują sobie obiadek - mruknął. - To znaczy, gotowali kilka dni temu, gdy było robione to zdjęcie.

- Faktycznie - uśmiechnął się szef. - Jakoś mi się wydawało, ze to wszystko oglądamy w czasie rzeczywistym. A przecież tam chyba o tej porze jest noc...

Popatrzyłem na zegarek: dochodziła trzynasta. Od czterech godzin przeczesywaliśmy wzrokiem lasy. Michaił dostrzegł mój gest.

- Czas coś przekąsić - powiedział. - Skoczmy na obiad.

Wyłączył projektor i odsłonił okna. Światło dnia poraziło nasze oczy, ale po chwili przywykliśmy.

Zeszliśmy do garażu umieszczonego w piwnicy. Wsiedliśmy do opla ascony. Samochód miał co najmniej piętnaście lat, ale wyglądał na mało używany. Przez jedne drzwi biegł rząd otworów, starannie zaklejonych masą plastyczną.

- Ktoś do ciebie strzelał? - zapytałem.

- To pamiątka po przyjacielu... po byłym przyjacielu mojego ojca - wyjaśnił.

Pojechaliśmy do miasta. Przemknęliśmy koło dworca i niebawem zaparkowaliśmy na nabrzeżu. Stał tu zacumowany stary statek rybacki, na którym urządzono restaurację. Złożone stoliki na pokładzie świadczyły, że latem można sobie tam posiedzieć i coś zjeść na świeżym powietrzu. Teraz była zima. Wokoło statku rozciągał się biały, połyskliwy lód. Jedynie daleko od brzegu, wzdłuż kanału portowego, ciągnął się tor wolny od lodu. Było zimno, powietrze szczypało w policzki zanurkowaliśmy przez wąskie, metalowe drzwiczki do środka. Owiało nas ciepło i zapach pieczonego mięsa. Usiedliśmy przy drewnianym stoliku. Zaraz też podeszła bardzo ładna jasnowłosa kelnerka.

- Witaj, Svea - odezwał się Michaił po szwedzku. - Co dobrego słychać?

Jej odpowiedzi prawie nie zrozumiałem, ale uśmiechnęła się, widocznie wszystko było w najlepszym porządku. Podała nam karty dań, w całości po szwedzku. Nasz przyjaciel złożył za nas zamówienie, zupa pomidorowa z ryżem.

- Po obiedzie moglibyśmy się przejść po mieście - zaproponował Michaił.

- Wybacz, ale przywykłem do trochę innego klimatu... Dwadzieścia pięć stopni poniżej zera nie nastraja mnie do spacerów - mruknął pan Tomasz.

- Oczywiście - nasz przyjaciel wycofał propozycję.

- W Polsce od kilku lat mamy bardzo łagodne zimy - westchnąłem. - Z jednej strony to dobrze, bo mniej jest problemów z odśnieżaniem czy pękaniem rur, ale z drugiej niedobrze, bo organizmy ulegają nadmiernemu wydelikatnieniu.

- Pamiętam, zaraz po wojnie, takie mrozy nie były niczym nadzwyczajnym - mruknął szef. - Potem klimat zaczął się ocieplać

- Efekt cieplarniany - błysnął wiedzą Michaił.

- Mylisz się. Sądzę raczej, że to pojawiło się kolejne ciepłe optidum klimatyczne. W XVII wieku na Bałtyku istniała karczma, służąca podróżnym, którzy po lodzie wędrowali z Polski do Szwecji... Teraz po prostu ociepla się klimat, a za kilka tysięcy lat przyjdzie kolejna epoka lodowcowa. Chyba że efekt cieplarniany faktycznie do tego czasu na tyle ogrzeje nam klimat, że nie będziemy się musieli obawiać przyjścia lodów...

- Może i tak...

Na drugie danie podano nam pieczeń z sosem śliwkowym i frytkami. A do tego sałatkę z tuńczykiem. Nie wiedziałem, że te potrawy do siebie pasują, ale w sumie nie było to złe zestawienie. Podjedliśmy sobie zdrowo. I wróciliśmy do domu Michaiła. Robota czekała.

Przyjemnie było rozgrzać się gorącą herbatą z samowara. O czternastej z nowymi siłami zasiedliśmy do pracy.

- Niepokoi mnie ten bazaltowy garb - powiedział Michaił, wyświetlając ponownie widok skały. - To by w zasadzie pasowało do tego starego dokumentu. Portugalczycy szli przez dżunglę, aż natrafili na czarne góry. Wdrapali się na przełęcz i zobaczyli leżące w dolinie miasto. Może po prostu wspięli się na ten wierzchołek i wtedy spostrzegli domy gdzieś w pobliżu...

- Dobrze. Przejrzyjmy okolicę tego ostańca - zarządził mój przełożony.

Michaił powiększył i wyostrzył obraz maksymalnie. Metr za metrem przeczesywaliśmy lasy, otaczające położoną na szczycie wioskę.

- Ani śladu miasta, ani śladu rzeki, która przez nie przepływała - westchnął wreszcie Pan Samochodzik. - Pokaż dalej na północ.

Poczułem przygnębienie.

- Tyle godzin pracy i ciągle nic - westchnąłem.

- Brakuje ci, Pawle, jednej cechy charakteru, niezbędnej detektywowi - powiedział Pan Samochodzik. - Cnoty cierpliwości... Wszystko chciałbyś robić na łapu-capu. Teraz, zaraz, natychmiast. Zresztą nie zapominaj, że brak wyników też jest wynikiem. Wyeliminowaliśmy już kawałek terenu...

- Mniej więcej jeden procent obszaru, na którym powinno znaleźć się miasto - usłużnie podpowiedział Michaił. - Może, Pawle, odpocznij chwilę, a my w tym czasie poszukamy.

Zastanawiałem się przez ułamek sekundy, czy mam się obrazić, czy nie.

- Już mi lepiej - powiedziałem zbolałym głosem.

- Pogadam ze znajomym archeologiem - powiedział w zadumie Pan Samochodzik. - Przydałoby ci się, Pawle, kilka miesięcy pracy na wykopaliskach. To bardzo pomaga wyrobić precyzję działania i uczy cierpliwości...

- Może to faktycznie dobry pomysł - uśmiechnąłem się.

- Coś mam - odezwał się Michaił. - Popatrzcie na to...

Czerwona kropka wskaźnika laserowego zakreśliła na ekranie prostokąt.

- Ja tu nic nie widzę - zmartwił się Pan Samochodzik - Obok zielone i to zielone...

- Ale obok, na zielonym tle, są gdzieniegdzie punkty innego koloru. Myślę, że oznaczają potężne drzewa, może jakąś odmiano bananowców. Tymczasem ten prostokąt jest jednolicie zielony - powiedziałem.

- Sądzisz, że to mogą być na przykład zarośnięte lasem pola?

- Zastanówmy się. Przybywa rolnik, zakłada plantację czy też, jak to w Brazylii nazywają, fazendę. W pierwszej kolejności karczuje najtwardsze drzewa. Aż 99% tego, co rośnie w lasach amazońskich, to mało wartościowe gatunki, drewno beztwardzielowe, jak mawiają stolarze, nie nadające się do niczego, chyba że do przerobienia na kiepskiej jakości papier toaletowy... Łatwo je powycinać, tylko że draństwo w parę lat odrasta. Pozostały 1% to gatunki o twardym, zbitym drewnie. Rosną powoli, a karczować je trudno... No i raz wykarczowane odrastać będą przez dziesięciolecia.

- A więc wróćmy do rzeczy - poprosił Michaił. - Ktoś przybył, wykarczował kawał lasu, założył pola uprawne lub plantacje czegoś. Po pewnym czasie przybyli Indianie, upiekli go i zjedli, a pola ponownie pochwyciła w swoje objęcia dżungla...

- Dlaczego sądzisz, że ktoś przybył tu z zewnątrz, by założyć fazendę? - spytał szef.

- To proste. Indianie, podobnie jak wszystkie ludy przechodzące od gospodarki zbieracko-łowieckiej do pierwszych upraw rolniczych, nie przejmują się specjalnie kształtem pola. A tu mamy powierzchnie odmierzoną z geometryczną dokładnością. I zwróćcie uwago, że linie równoległe, wyznaczające granice pola, są wytyczone zgodnie z kierunkiem równoleżników... Poza tym Indianie nie wysilaliby się aż tak Wycięliby drzewa miękkie, zostawili olbrzymy... To musieli być biali ludzie.

- Być może - mruknął pan Tomasz. - Ale widzę tu jeszcze jedno rozwiązanie. Poszedł Indianin do szkoły misyjnej, tam go uczyli uprawy ziemi i geometrii, a na zakończenie za dobre wyniki w nauce dostał kompas. A potem wyznaczał sobie wedle jego wskazań granice pola...

Michaił spuścił głowę.

- O tym nie pomyślałem.

- Chyba posuwamy się za daleko w naszych spekulacjach - zauważyłem.

Zaczęło się żmudne przeszukiwanie całego obszaru domniemanej fazendy. W jednym miejscu drzewa rosły nieco rzadziej.

- Tu mogły być zabudowania gospodarcze - zauważyłem. - Albo solidnie ubite, brukowane podwórze. Zaznacz.

Znowu zaczęliśmy przesuwać mapę na północ. Znaleźliśmy rzekę, płynącą na północny zachód w stronę pasma gór Roncador.

- No to chyba jesteśmy na dobrym tropie - zauważył Michaił. - Rzeka. Idąc jej nurtem, pułkownik Fawcett dotarłby do wodospadu.

Na brzegu rzeki pojawiła się spora, ciemnoszara plama. Ponownie uruchomiliśmy program wydobywający szczegóły i zarysował się obraz kolejnej wioski.

- Spore zaludnienie - zauważyłem.

Wokoło rozsiane były jaśniejsze plamki, prawdopodobnie poletka wydarte dżungli.

- Coś mi się tu nie zgadza - powiedział Pan Samochodzik - przecież ci Indianie muszą coś wiedzieć o tym, że w lesie znajduje się miasto. A jeśli wiedzą Indianie, to powinni dowiedzieć się o tym także misjonarze, urzędnicy i inni ludzie, którzy się zajmują krzewieniem oświaty i religii.

- O ile tacy są - powiedział Michaił. - Bardziej mnie niepokoją te dwie przypuszczalne fazendy, zarośnięte lasem. Oznaczają ni mniej ni więcej, że biali ludzie jakoś na te tereny docierają...

- Czekaj, czekaj - zaprotestował szef. - Wgryźliśmy się na razie tylko jakieś 50 kilometrów na północ od Portu Martwego Konia.

- Słusznie. Badajmy dalej.

Ruszyliśmy wzdłuż rzeki w nadziei znalezienia wodospadu, o którym wspominały dokumenty. Niestety, bezskutecznie. Rzeka zakręcała na zachód, a potem spływała na niziny. Zaczęliśmy badać podnóże masywu Roncador, ale i tam nie znaleźliśmy niczego podobnego do wodospadu.

- Chyba wystarczy na dzisiaj - mruknął Michaił. - Ledwo żyję.

Faktycznie, oglądanie przez wiele godzin chaosu kolorowych plam było bardzo wyczerpujące. Zjedliśmy kolację i udaliśmy się na spoczynek.

- Podoba mi się taka metoda poszukiwań zauważył zwierzchnik.

- Siedzimy sobie wygodnie w cieple, lodówka i herbata pod ręką. Nie gryzą nas komary i węże, nie czujemy wyziewów z bagien...

- Ma to swoje zalety - przyznałem. - Ale chyba mimo wszystko wolałbym tam być.

Zamilkłem. A więc moja podświadomość już pracowała w tym kierunku?

- Jak znam Michaiła i jego szalone pomysły, to tylko kwestia czasu - westchnął Pan Samochodzik.

Zasnąłem w wygodnym łóżku. Zasypiając, słyszałem wycie lodowatego wiatru za oknem.

Sześćdziesiąt kilometrów na północ od Portu Martwego Konia natrafiliśmy wreszcie na pierwszy wyraźny ślad. Wzdłuż rzek i ciągnęła się na północ jaśniejsza linia.

- Ciekawe, co też to może być? - mruknął szef. - Zarośnięte obecnie lasem, ale to mi wygląda na drogę...

- Niewykluczone, że była brukowana - dodałem. - Drzewa nie zdołały zapuścić korzeni pomiędzy kamieniami i dlatego porosła krzakami...

- Jeśli krzaki mogły, to i drzewa by sobie poradziły - mruknął Michaił. - Pamiętasz klasztor w Tobolsku? Tam samosiejki świerków szukały sobie miejsca, kiełkując w szparach pomiędzy granitowymi głazami.

Sunęliśmy powoli, przewijając fotografię. Wreszcie dotarliśmy do podnóża gór.

- Wodospad - zauważył pan Tomasz. - Wodospad i zaginione kopalnie Muribeki...

- To tylko przypuszczenie - zaprotestował Michaił - Ale muszę przyznać, że dość prawdopodobne...

Maksymalne powiększenie, maksymalna ostrość. Krawędź płaskowyżu, w dole las i chmura wody, rozpylonej w powietrzu

- Wodospad - potwierdziłem. - Czyli jeszcze kilkadziesiąt kilometrów z biegiem rzeki i będzie miasto.

Sądziłem, że droga będzie biegła aż do miasta, ale rzeczywiście pomyliłem się. Kończyła się przy wodospadzie. Długo szukaliśmy jakiegokolwiek śladu zabudowań nad rzeką, ale nie znaleźliśmy mi sensownego. Droga omijała pasma górskie i znowu wiła się leniwie po równinie. Na samym jej końcu natrafiliśmy na zupełnie współczesne miasteczko. Dochodziła do niego szosa.

- No i nie ma miasta - mruknąłem. - I co zrobimy?

- Mamy wodospad i idę o zakład, że to ten, którego szukamy - odparł Michaił. - Miasto musi być gdzieś blisko niego. Ta osada jest 90 kilometrów na północ... Może gdzieś w połowie drogi...

Raz jeszcze przepatrzyliśmy cal po calu cały teren. Żadnego śladu mogącego wskazywać, że pod kożuchem puszczy kryją się ruiny. Wreszcie zrezygnowani wyłączyliśmy maszynę.

- To na nic - mruknąłem. - Jest chyba tylko jedna możliwość zbadania tego terenu.

- Fotografia lotnicza? - podpowiedział pan Tomasz.

- Jest to pewne wyjście - odparł Michaił - ale raczej polegałbym na prospekcji terenowej. To znaczy, samolotu możemy użyć. Jeszcze lepiej, jeśli użyjemy helikoptera. Wtedy w każdym podejrzanym miejscu będzie można wysiąść i dokładniej obejrzeć, co kryje się w lesie...

- Trochę to beznadziejne - westchnąłem. - Możemy przelatywać dziesiątki razy ponad ruinami zarośniętymi lasem i ich nie znaleźć...

- Owszem. Liczę na łut szczęścia - uśmiechnął się.

- Ja chyba spasuję - powiedział Pan Samochodzik. - Przedzieranie się przez dżunglę to przygoda dla takich młokosów jak wy, ja jestem już trochę za stary na takie zabawy.

- Nie będzie żadnego przedzierania się przez dżunglę - zaprotestował Michaił. - Po prostu przelecimy helikopterem nad lasem.

Zamyśliłem się głęboko.

- Za dwa tygodnie będziemy z powrotem w domu - kusił. - Chyba ze odkryjemy miasto. Wówczas trzeba będzie zostać dłużej, pokierować pracami ekipy archeologicznej, udzielać wywiadów... Choć, szczerze mówiąc, nie lubię rozgłosu. Dostaniemy ordery od brazylijskiego rządu...

Szef uśmiechnął się nieco ironicznie.

- Przyjmijmy, że zgodzimy się na twoją propozycję. Jak to sobie wyobrażasz?

- Pojedziemy do Brazylii. Na miejscu wypożyczymy helikopter...

- Tak po prostu wypożyczymy?

- W Paranie jest rozległa fazenda Towarzystwa Rossija. Mam tam szerokie znajomości. Mam też licencję pilota. Przeskoczymy do Cuiaby. Stamtąd polecimy trasą Fawcetta do Portu Martwego Konia i dalej na północ. Pan, panie Tomaszu, zostanie w Cuiabie w hotelu, będziemy utrzymywali łączność przez krótkofalówkę. Gdy odnajdziemy miasto, przylecimy po pana i wspólnie zabierzemy się do jego badania.

- To wygląda dość sensownie - uśmiechnął się szef.

- Pewnie nie wystarczy przelecieć się tam i z powrotem. Będziemy cały czas robili zdjęcia lotnicze trasy i pan w wolnych chwilach poprzegląda je. Tak jak to praktykowaliśmy w Mongolii.

Pan Tomasz w zadumie kiwnął głową.

- Wiesz, Michaił, co jest w tobie najgorsze? - zapytał.

- Zamieniam się w słuch.

- Jesteś nieprzewidywalny. A właściwie, inaczej. Można przewidzieć, co się stanie. Proponujesz nam najpierw przeglądanie fotografii satelitarnych w zacisznej willi pod Sztokholmem. Polem okazuje się, że mamy oglądać dla odmiany fotografie lotnicze, siedząc w hotelu gdzieś w środku Brazylii. Skończy się tak, jak zwykle. Będziemy przedzierali się przez bagna pełne jadowitych węży, przygnieceni do ziemi plecakami z ekwipunkiem. Twoje pomysły są jak bagno. Człowiek postawi stopę ostrożnie z brzegu i po chwili błoto sięga mu już po szyję.

Michaił uśmiechnął się lekko.

- Obawiałem się was zniechęcić - powiedział szczerze.

Pan Tomasz popatrzył w zadumie przez okno.

- Oczywiście, funduję wszystko... - zapewnił nasz, przyjaciel.

- To zadzwoń i zamów bilety - uśmiechnął się szef.

Mógł mnie chociaż zapytać o zdanie!

ROZDZIAŁ CZWARTY

ŚWIAT ZAGINIONY • TAKSÓWKI W CUIABIE • STARY HOTEL • MŁODA DZIENNIKARKA • PAN TOMASZ UDZIELA WYWIADU • CZY INDIANIE ZJADAJĄ LUDZI

Wylądowaliśmy w Rio de Janeiro. Oczekiwałem egzotyki i nie rozczarowałem się. Było ciepło i rosły palmy. Ludzie wędrujący po hali przylotów mieli skórę we wszystkich odcieniach brązu. Michaił gdzieś przedzwonił z lotniska i długo rozmawiał po rosyjsku z jakimś przyjacielem. Potem złapaliśmy samolot do Kurytyby. Klimat zmienił się. Było nieco chłodniej i rosło mniej palm. Na lotnisku czekał już na nas nieduży czteroosobowy helikopter. Zanocowaliśmy w hotelu. Rankiem Michaił sprawdził maszynę, załatwił ubezpieczenie i załadowaliśmy się do środka. Polecieliśmy.

Minęło kilka godzin lotu. Przeskoczyliśmy ponad rozległym pasmem porośniętych dżunglą gór. Jedynie skaliste szczyty tu i ówdzie wystawały nad morze lasu. Dżungla, egzotyka, Brazylia...

- Daleko jeszcze? - zapytałem.

Michaił spojrzał na wskazania GPS-u.

- Jeszcze około pięćdziesięciu kilometrów do Cuiaby - wyjaśnił. - Zaraz powinniśmy zobaczyć tam w dole cywilizację.

Faktycznie, po chwili las przeszedł w pola uprawne i pastwiska. Początkowo leżały gdzieniegdzie na polanach wydartych dżungli. Niektóre już ponownie porastał las.

- Opuszczone? - zdziwił się Pan Samochodzik.

- Z tego co wiem, po kilkunastu latach od wykarczowania lasu gleby wyjaławiają się, wtedy pole się porzuca i wycina obok kolejne, a stare znowu zarasta las - wyjaśnił.

Stopniowo pod nami pojawiło się coraz więcej pól uprawnych. Pod rozłożystymi drzewami drzemały nieduże domki, sklecone najczęściej z drewna, rzadziej murowane. Na polach było widać błyszczące nitki wodociągów, doprowadzających wodę na pola. Gdzieniegdzie na pastwiskach pasły się stada krów. Na lewo od nas zamajaczył, górujący ponad uprawną równiną, rozległy płaskowyż porośnięty lasem.

- Świat zaginiony - powiedział Michaił.

- Co takiego? - zdziwiłem się.

- Czytaliście książkę Artura Conan Doyle'a o wyprawie profesora Chellangera do Ameryki Południowej? Badał tam tajemniczą wyżynę, na której żyły dinozaury i małpoludy...

- Owszem, czytałem to w młodości - przyznał się Pan Samochodzik.

- Ja też...

- Ale zapewne nie słyszeliście, jak tak książka powstała?

- Nie - pokręciłem głową. - Ale pamiętam, ze zrobiła na mnie spore wrażenie...

- No więc pułkownik Fawcett, podczas pobytu w Wielkiej Brytanii, opowiadał licznym znajomym o tajemnicach Ameryki Południowej, w tym o trójpalczastych śladach, które znalazł w ostępach leśnych wschodniej Boliwii. I o takich niedostępnych wyżynach, sterczących z dżungli, Doyle bardzo się tym zainteresował i długo rozmawiali na ten temat. Faweetl przytoczył mu legendy Indian o wielkich zwierzętach, mających zamieszkiwać lasy... Potem pisarz stworzył swoje dzieło i nawet sprezentował Fawcettowi jeden egzemplarz. Pułkownikowi książka się niezwykle spodobała...

- Dinozaurów, jeśli pozwolisz, poszukamy następnym razem - zażartował szef.

Przelecieliśmy ponad niewielką wioską i kilka minut później znaleźliśmy się nad Cuiabą. Michaił nawiązał kontakt z wieżą kontroli lotów (w tym mieście rolę taką pełniła drewniana budka z anteną) i usiedliśmy ostrożnie na wysypanym żwirem lotnisku. Obok nas stało kilka samolotów w różnym stanie rozkładu. Wysiedliśmy z helikoptera. Nagle, ku mojemu zdumieniu, pordzewiała Cesna, stojąca dotąd spokojnie na sflaczałych kołach, ruszyła i powoli pokołowała w stronę wylanego asfaltem pasa startowego. Śmigła wydały zgrzyt i zaczęły się obracać. Samolot rozpędził się po asfalcie, ale nie zdołał osiągnąć odpowiedniej szybkości, więc przy końcu pasa gwałtownie zahamował. Z jednego silnika wzbiła się w niebo strużka dymu.

- Chodźmy, lepiej, żeby nas przy tym nie było - mruknął Michaił.

Wyjął z kieszeni telefon komórkowy i wystukał jakiś numer. Przez chwilę rozmawiał z kimś po rosyjsku.

- W porządku - uśmiechnął się. - Ochrona zaraz przyjdzie.

Na skraju lotniska natknęliśmy się na dwu młodzieńców z kałasznikowami, malowniczo zwisającymi na taśmach plecionych z sizalowych sznurków. Zasalutowali przed Michaiłem. Zauważyłem, że obaj mają na plecach solidne, skórzane wory. Jeden ruszał się nieznacznie, jakby w środku było coś żywego.

- Antonio i Francisco Strogowowie - przedstawił siebie i brata ten wyższy. - Pan Michaił Derekowicz?

- Tak, to ja - potwierdził.

- Jesteśmy od Igora. Mamy się zaopiekować pańską maszyną - mówił z tak dziwnym akcentem, że dopiero po chwili zorientowałem się, iż mówi po rosyjsku.

- To tamten helikopter - wskazał dłonią. - Ochrona dwadzieścia cztery godziny na dobę.

Młodzieniec kiwnął głową.

- Tak jest - powiedział.

Ruszyli w stronę helikoptera. Gdy znaleźli się blisko, niższy otworzył skórzany wór, który dotąd niósł na plecach. Wyciągnął z niego nieco wymiętoszonego żółtego psa i namiot. Nim zeszliśmy z lotniska, koło helikoptera stała już zaimprowizowana psia buda, namiot, a Antonio ustawiał trójnóg z kociołkiem.

- To pewni ludzie - nasz przyjaciel rozproszył wątpliwości. - Poprosiłem o przysłanie najlepszych.

Przed lotniskiem ciągnęła się długaśna ulica, zabudowana po obu stronach domami. Ściany frontowe były z cegieł, za to reszta budynku najczęściej była wzniesiona z pociemniałego ze starości drewna. Ulicę niegdyś utwardzono betonem, teraz składała się głównie z dziur.

- Jak tu miło - mruknął szef, patrząc na tłuściutkie świnki, baraszkujące w błocie.

- Dobra, złapmy taksówkę i jedźmy do centrum.

Michaił wydobył z kieszeni telefon i ponownie zadzwonił.

- Zaraz coś przyślą - powiedział zadowolony.

Siedliśmy na połamanej ławce, stojącej przed koślawym budynkiem lotniska i faktycznie, po upływie dwudziestu minut, nadjechała taksówka.

- Rany Julek - mruknął pan Tomasz. - Chyba zawędrowaliśmy zbyt daleko od cywilizacji.

Pojazd był trójkołowy. Z przodu był to motocykl, nieprawdopodobnie poobijany i połatany żywicą epoksydową, pomalowany na wściekle zielony kolor. Z tyłu na dwu kołach opierała się spora platforma, wyposażona w cztery słupki i baldachim z perkalu. Słupki okręcone były sztucznymi kwiatami. Siedzący na motocyklu Latynos na nasz widok wyszczerzył zęby i zaczął się ostro targować z Michaiłem. Nasz przyjaciel odegrał całą komedię z wygrażaniem pięściami, teatralnym łapaniem się za głowę, wywracaniem pustych kieszeni i wreszcie po dwudziestu minutach ustaleń dał znak, abyśmy zajmowali miejsce na platformie.

- Utargowałem - powiedział zadowolony.

- A ile chciał? - zaciekawił się szef.

- Początkowo mówił o pięciuset dolarach, ale zdołałem go przekonać, że ma nas zawieźć za trzy.

- Niezła skuteczność - mruknąłem. - Umiesz zbijać cenę...

- I tak przepłaciłem - westchnął.

Ruszyliśmy. Pojazd trzeszczał i jęczał, przez dziury w podłodze widać było ulicę, szybko przemykającą pomiędzy kołami. Pojazdem trzęsło i w dodatku cały czas owiewał nas ożywczy dymek z rury wydechowej, która najwyraźniej kończyła się pod platformą.

Wokoło przesuwało się miasto. Stopniowo budynki stawały się coraz bardziej okazałe, pojawiły się drzewa, rosnące wzdłuż ulicy, nawierzchnia też się poprawiła. Świnie, kury, kaczki, szczury, dotąd królujące na ulicy, znikły. Wreszcie zatrzymaliśmy się przed hotelem. Michaił zapłacił uzgodnioną sumę i dorzucił jeszcze jakiś napiwek Wzięliśmy nasze bagaże i weszliśmy do holu. Stał tu majestatyczny szwajcar w liberii, pamiętającej chyba epokę kolonialną. Liberia była poprzecierana na szwach i bardzo starannie pocerowana. Nasz przyjaciel wdał się w dłuższą pogawędkę po portugalsku. Zrozumiałem piąte przez dziesiąte, ale niebawem pojawili się dwaj młodzieńcy, którzy wnieśli nam walizki na czwarte piętro. Dostaliśmy trzy pokoje. Na ścianach były naklejone jedwabne tapety, nieco podziurawione, ale czyste, łóżka były zasłane nieskazitelnie białą pościelą, a drewniana popękana podłoga wypolerowana na wysoki połysk.

- Biednie, ale schludnie - mruknął Michaił. - To będzie chwilowo nasza kwatera.

Wyjrzałem przez okno. Jak się okazało, zaraz na zapleczu głównej ulicy ciągnęło się gigantyczne, bezładnie zabudowane slumsowisko Setki domków i szop, wzniesionych z blachy, desek i papy, plątanina wąskich uliczek, jakieś rurociągi, biegnące fantazyjnie po krzywy dachach, suszące się tu i ówdzie pranie... Wszystko to sprawiało wrażenie dziwnej, pstrokatej nędzy.

- Niewiele się tu zmieniło od czasów Fawcetta powiedział w zadumie Michaił. - Podczas pierwszego pobytu pułkownika tutaj, jeden z jego zaufanych ludzi porzucił wyprawę i otworzył tu szynk... Koniec XIX wieku to czasy gorączki kauczukowej... Działy się tu straszne rzeczy, kwitło niewolnictwo, mordowano Indian, biały człowiek, który raz tu trafił, miał niewielkie szansę powrotu do cywilizacji, choroby dziesiątkowały białych, czerwonych i czarnych... Średnia długość życia przybyszów wynosiła tu zaledwie dwa lata. Malaria i febra zbierały straszliwe żniwo. A kauczuk ciągle drożał. Wreszcie zaczęto wytwarzać syntetyczny i zapotrzebowanie na naturalny zmniejszyło się zdecydowanie. Może gdyby gorączka kauczukowa potrwała dłużej, to miasto rozkwitłoby... Budowane na ludzkiej krzywdzie i cierpieniu...

- A właściwie z czego obecnie żyją tutejsi mieszkańcy? - zaciekawił się szef.

- To port przeładunkowy. Stąd spławia się rzeką drewno i produkty z okolicznych fazend i majątków - wyjaśnił. - Niedaleko stąd, nad Rio de los Muertos, wydobywane jest złoto.

- Rio de los Muertos - powtórzył szef. - To chyba oznacza: Rzeka Nieboszczyków?

- Owszem.

- A skąd taka piękna nazwa? - zainteresowałem się.

- No, to historia sięgająca XVIII wieku. Nad rzekę przybyli osadnicy i założyli niewielką osadę. Byli to spokojni ludzie, chcieli uprawiać ziemię i wypasać bydło. Osada już stała, gdy ktoś, brodząc w rzece, znalazł kilka podejrzanych, żółtych bryłek. Wymordowali się prawie do nogi...

- Tak, złoto robi z ludźmi dziwne rzeczy - westchnął pan Tomasz.

Wieczorem, przy współpracy recepcjonisty, podłączyliśmy kabel do anteny stojącej na dachu hotelu. Wzmacniacz i aparaturę odbiorczo-nadawczą umieściliśmy w pokoju pana Tomasza. Potem Michaił złapał taksówkę i pojechał za miasto, skąd spróbował nawiązać z nami kontakt przez krótkofalówkę. Dawno nie posługiwałem się CB-Radiem, ale po kilkunastu próbach zdołałem nawiązać z nim kontakt. Ustaliliśmy zakres, na którym mieliśmy odtąd rozmawiać.

- Nie straci pan z nami kontaktu - uspokoiłem przełożonego. - Sygnał radiowy, odbijając się od jonosfery, może nawet okrążyć Ziemię... Swojego czasu znany polski podróżnik Wojciech Cejrowski prowadził audycje radiowe, nadając je krótkofalówką gdzieś z Kolumbii, a w Warszawie sygnał wzmacniano, czyszczono z szumów i zakłóceń, po czym puszczano w eter.

- Kto wie, może kiedyś, zamiast jeździć do Brazylii, siądziemy sobie w Warszawie, zlecimy badania miejscowym, a efekty ich pracy będziemy podziwiali przez Internet - uśmiechnął się pan Tomasz.

- I kto to mówi? Wielki poszukiwacz przygód, Pan Samochodzik, chce je przeżywać, patrząc w ekran monitora? - zdumiał się Michaił.

- Póki mogę przeżywać je na miejscu, wolę być tutaj - uśmiechnął się ze smutkiem szef. - Ale emerytura zbliża się wielkimi krokami...

- Pora na kolację - powiedział Michaił patrząc na zegarek. - A jutro wyruszamy w nieznane...

Zatarł radośnie dłonie.

- Jutro - pan Tomasz kiwnął w zadumie głową.

Zeszliśmy na dół do sali restauracyjnej. Jak się okazało w hotelu mieszkało niewielu podróżników. Dwaj Niemcy, w porządnie skrojonych garniturach, zajęli stolik koło okna. Rozmawiali z miejscowym przedsiębiorcą. Z urywków rozmowy zorientowałem się, że przyjechali tu z ofertą maszyn do obróbki drewna. Wyciągali ze skórzanego nesesera coraz, to nowe katalogi urządzeń. Wysoki Brazylijczyk, czekając na swoją kolację, przeglądał próbki jakichś tkanin. Przy największym stole siedziało chyba z dziesięciu amerykańskich geologów, rozprawiając na temat poszukiwań ropy naftowej. Ich dyskusja chwilami przechodziła w kłótnię.

- Ludzie interesu - powiedział w zadumie Michaił. - Wszyscy przybyli tu, aby robić pieniądze lub szukać pieniędzy...

Zamówiliśmy czerwoną fasolę z mięsem. Kończyliśmy już jeść, gdy do naszego stolika przysiadła się młoda, najwyżej osiemnastoletnia dziewczyna, z magnetofonem przewieszonym przez ramię.

- Panna Juanita Saintchristian - przedstawił ją Michaił - Dziennikarka z “Cuiaba Tribune”.

Dziewczyna uśmiechnęła się do niego. Przedstawiliśmy się.

- Mogę zabrać panom trochę czasu? - zapytała po angielsku.

- Chce pani przeprowadzić z nami wywiad dla prasy? - zainteresował się szef.

Skinęła poważnie głową. Popatrzyłem na nią. Szczupła, choć raczej niewysoka, gibka i wysportowana. Miała dość śniadą cerę i czarne włosy, spięte w koński ogon. Ciemne, lekko skośne oczy i wystające kości policzkowe zdradzały jej indiańskich przodków.

- Jesteśmy do dyspozycji - uśmiechnął się pan Tomasz.

- Słyszałam, że nie po raz pierwszy odwiedza pan nasz kontynent. Poprzednio prowadził pan poszukiwania skarbów z Muzeum Złota w Bogocie, z ramienia międzynarodowego biura koordynacyjnego, powołanego do walki ze złodziejami dzieł sztuki.

- Owszem - skinął głową. - Ale to bardzo stare dzieje... To były trudne poszukiwania, ale zakończyły się sukcesem. Odzyskano cały łup, a sprawcy stanęli przed sądem.

- Czy i tutaj, w Cuiabie, zamierza pan prowadzić jakieś śledztwo?

- Och, nie - uśmiechnął się szef. - Nie pracuję już w biurze koordynacyjnym, nawiasem mówiąc, zostało ono dawno temu wchłonięte przez Interpol... Walka ze złodziejami dzieł sztuki nie jest moją wyłączną domeną... W moim kraju bardziej znany jestem jako fachowiec od poszukiwań zaginionych podczas wojen dzieł sztuki. Przybyłem do Brazylii na zlecenie obecnego tu Michaiła Tomatowa, aby wraz z nim i moim młodym pomocnikiem - wskazał mnie gestem - zająć się poszukiwaniem zagubionego w dżungli miasta...

- Zamierza więc pan rozwiązać tę zagadkę. Czy są w tej sprawie jakieś nowe tropy?

- Będziemy posuwali się głównie śladem pułkownika Percy'ego Fawcetta - wyjaśnił szef. - Na razie, dzięki analizie fotografii satelitarnych, wytypowaliśmy kilka podejrzanych miejsc w dżungli, wartych dokładnego zbadania... W tej chwili planujemy zweryfikować te punkty za pomocą fotografii lotniczych. Prawdopodobnie podejmiemy też próby eksploracji naziemnej.

Zamyśliła się na chwilę przed zadaniem kolejnego pytania.

- Czy zdają sobie panowie sprawę, że Mato Grosso to jeden z nielicznych rejonów naszej planety, nietkniętych stopą białego człowieka?

- Nie przesadzajmy z tą niedostępnością - uśmiechnął się szef. - Tereny te były penetrowane już przez poszukiwaczy kauczuku i misjonarzy. Jak wynika z analizy zdjęć satelitarnych, istniało tam w przeszłości kilka fazend, założonych prawdopodobnie przez białych ludzi.

- W rejonie tym żyją Indianie, którzy nie lubią kontaktów z cywilizacją. Nieliczni badacze, którzy zapuścili się w tamte strony, przynieśli informacje o powszechnym kanibalizmie...

- W większości wypadków relacje o jedzeniu ludzkiego mięsa rozmijają się z prawdą - powiedział spokojnie pan Tomasz. - Kanibalizm był obecny w bardzo wielu kulturach świata, najczęściej jednak sprowadzano go do funkcji rytualnych. Zjadano powalonych wrogów, aby przejąć ich siłę. Jedynie na Nowej Gwinei u niektórych plemion praktykowano mordowanie ludzi w starszym wieku i zjadanie ich. Mamy też ciekawy przykład kanibalizmu na postrach, stosowanego w państwie Inków. Gwardię przyboczną Inki stanowili Indianie Canari, żyjący dżungli. Byli oni faktycznie kanibalami. Jeśli jakiś lud buntował się przeciw Ince, po stłumieniu powstania przywódcy rebelii byli zabijani i zjadani na oczach swoich współplemieńców. Wywoływało to zrozumiały szok.

- Indianie, zamieszkujący dżunglę na trasie panów wyprawy, są bardzo agresywnie nastawieni do białych ludzi. Jak zamierza pan rozwiązać ten problem?

- Ich nastawienie zapewne wiąże się z konfliktami, które miały tu miejsce w przeszłości - wyjaśnił Pan Samochodzik. - Ponieważ nie chcemy zakłócać ich spokoju, weryfikację podejrzanych miejsc przeprowadzimy z helikoptera. Przelecimy po prostu ponad lasem, a w wybranych punktach wylądujemy dla przeprowadzenia szczegółowym badań.

- A gdyby panowie znaleźli zagubione miasto?

- Wówczas sprawa trochę się skomplikuje - przyznał pan Tomasz. - Oczywiście badanie wstępne można przeprowadzić z powietrza. Jednak szczegółowe prace wykopaliskowe będą wymagały uzyskania zgody plemion, na terenie których ten obiekt się znajduje. Przypuszczam, że możliwa będzie jakaś forma kompromisu. Oczywiście, zależy to od stopnia wrogości danego ludu, sądzę jednak, że ruiny takie, mogące stanowić atrakcję turystyczną na miarę Machu Picchu, jeśli znajdą się pod administracją plemienia, mogą przynieść mu wymierne korzyści finansowe. To jednak kwestia odległej przyszłości, na razie nic jeszcze nie znaleźliśmy.

- Czy zgodzą się panowie, abym dołączyła do panów ekspedycji jako przedstawiciel prasy? Nasi czytelnicy mogliby być dzięki temu informowani na bieżąco...

Michaił skinął poważnie głową.

- To będzie z korzyścią dla nas - powiedział. - Prasa w Brazylii to potęga.

- Nie mamy nic do ukrycia - powiedział szef poważnie - Z przyjemnością podzielimy się z opinią publiczną wynikami naszych poszukiwań. Nadmienię też, że natychmiast po odnalezieniu ruin powiadomimy o tym stosowne służby konserwatorskie oraz archeologów. Jedynie fachowo wykonane prace wykopaliskowe i konserwacja znalezisk dają możliwość przeprowadzenia cennych dla nauki badań.

- Jak pan sądzi, czy podczas poszukiwań miasta zdoła pan się dowiedzieć, jaki los spotkał ekspedycję pułkownika Fawcetta?

- Nie można tego wykluczyć, ale szansę odnalezienia jakichkolwiek śladów są nikłe. Po upływie blisko osiemdziesięciu lat szkielety członków ekspedycji, leżąc w wilgotnej, podrównikowej dżungli, obrócą się w pył. Podobnie drewniane i metalowe przyrządy i narzędzia dawno już przestały istnieć... Będziemy jednak mieli oczy szeroko otwarte.

- Dziękuję za rozmowę - uśmiechnęła się i wyłączyła magnetofon.

Michaił zamówił herbatę i ciasto.

- Naprawdę chce pani z nami lecieć? - zainteresowałem się.

- Cóż - powiedziała. - Po śmierci ojca zaczepiłam się w jego gazecie jako reporterka. To strasznie ciężka praca, a mój wiek nie pomaga... Znalezienie jakiegoś sensacyjnego tematu pomoże mi w karierze, a w każdym razie pozwoli utrzymać się na powierzchni. Wprawdzie moja redakcja była zdecydowanie przeciwna temu, abym panom towarzyszyła, ale mam ich w nosie. Sprawami Cuiaby może się zająć każdy członek zespołu redakcyjnego, a jeśli w lasach trafimy na coś ciekawego, to relację sprzedam dziennikom ogólnokrajowym...

- Rozumiem - Pan Samochodzik kiwnął poważnie głową.

- Proszę przyjechać jutro o ósmej rano na lotnisko - zaproponował Michaił. - To będzie w zasadzie lot rozpoznawczy... Zweryfikujemy dwa pierwsze podejrzane miejsca.

Uśmiechnęła się. Miała miły uśmiech. Niebawem pożegnaliśmy się. Trzeba było udać się na spoczynek. Jutro czekał nas ciężki dzień.

ROZDZIAŁ PIĄTY

LOT ZWIADOWCZY • OPUSZCZONA FAZENDA • SZKIELETY • ZNAK YJD • RUINY NAD RZEKĄ • POTYCZKA Z INDIANAMI • KTO ODKRYŁ AMERYKĘ • TAJEMNICZY LIST

Zaraz po śniadaniu złapaliśmy pod hotelom taksówkę. Ściślej rzecz biorąc, to taksówka czekała na nas. Ten sam motoropochodny wehikuł co poprzedniego dnia. Usadowiłem się z Michaiłem na platformie. Jak się okazało, od wczorajszego dnia standard pojazdu podniósł się nieco, bo w poprzek największej dziury przybito deseczkę, oderwaną od skrzynki z owocami.

- Chyba kierowca nas polubił - mruknął po polsku Michaił.

- Albo po prostu podniósł jakość usługi, aby zedrzeć z nas wyższą opłatę - sprowadziłem go do rzeczywistości.

Pojazd zaraz ruszył i wkrótce byliśmy na lotnisku. Jeden Rosjanin spał w namiocie - tylko nogi mu wystawały, drugi siedział w cieniu helikoptera i czytał jakąś opasłą księgę. Pies, przywiązany na długim rzemieniu do lewej płozy maszyny, na nasz widok wydal długi, ponury, złośliwy skowyt.

- W nocy przyleźli jacyś trzej - powiedział Antonio poprawiając leżący mu na kolanach karabin.

Teraz dopiero spostrzegłem leżący koło ogniska stosik wystrzelonych łusek. Spostrzegł moje spojrzenie.

- Nie spodziewali się nas - uśmiechnął się. - Seria w powietrze i nawiali, aż się za nimi kurzyło.

- Podejrzane - mruknął Michaił. - Czyżby komuś się nie podobało, że tu jesteśmy?

- Raczej miejscowe złodziejaszki - wyjaśnił ochroniarz. - Na tym lotnisku nieczęsto trafia się tak dobry sprzęt jak wasz helikopter. Sądzę że chcieli coś z niego uszczknąć... siedzenia, hełmofony, może radiostację...

- A nie cały? - zaniepokoiłem się.

- Raczej nie, za trudno byłoby go sprzedać. Chyba żeby przerzucili za granicę... Tylko że do tego trzeba umieć nim wystartować - wyjaśnił.

- Niedobrze - mruknął Michaił. - Może zwiększyć ochronę?

- My dwaj poradzimy sobie - zapewnił go Rosjanin. - W Afganistanie było gorzej, a przecież i tam daliśmy sobie radę.

- A naszej młodej dziennikarki coś nie widać - mruknąłem.

- Zaraz pewnie się pojawi - uspokoił mnie Michaił. - Jesteśmy kwadrans przed czasem. Chyba będzie upał - dorzucił, patrząc w niebo.

Faktycznie, ani jednej chmurki, słońce stało już dość wysoko i zaczynało prażyć. Juanita pojawiła się po chwili. Niosła przerzucony przez ramię marynarski worek, a po drugiej stronie zawiesiła sobie dla równowagi aparat fotograficzny. Obrzuciłem ją uważnym spojrzeniem. Ubrała się w spodnie z jakiegoś przewiewnego tworzywa i taką samą koszulę z długimi rękawami. Na nogach miała solidne buty, a w kaburze przy pasku nieduży pistolet. Słomkowy kapelusz chronił jej twarz przed słońcem. Wyglądało, że jest dobrze przygotowana na trudy wyprawy.

Przywitaliśmy się.

- Mam gazetę - pochwaliła się, wyciągając z worka papierową płachtę.

Rosjanie odczepili psa i złożyli słupki namiotu, aby podmuch startującej maszyny nie pogiął ich. Zajęliśmy miejsca w helikopterze. Michaił zręcznie wystartował i polecieliśmy na północ. Wziąłem gazetę i popatrzyłem zaskoczony na pierwszą stronę. Czernił się na niej nagłówek: “Śladami pułkownika Fawcetta”, a poniżej była informacja, że do Cuiaby przybyła międzynarodowa ekspedycja, której celem jest odnalezienie miasta zagubionego w głębi brazylijskiego interioru.

- Nie za ostre sformułowanie? - zapytałem. - Jeśli nic nie znajdziemy... Może lepiej było napisać, że naszym celem są poszukiwania tego miasta...

Uśmiechnęła się.

- To gazeta raczej brukowa - wyjaśniła. - Tytuł musi przykuwać wzrok.

Poniżej był wywiad z panem Tomaszem i zdjęcie naszej trójki, wykonane w hotelu. Artykuł, jak zauważyłem, nieco pocięli.

- Nie chcieli zamieścić całego - wyjaśniła. - Poza tym redaktor naczelny uważa, że cała ta wyprawa to bezsens i że w tych lasach niczego nie znajdziecie. Strasznie pieklił się, że lecę z wami...

- Nie zaszkodzi ci to w pracy?

- Nie, zresztą nawet jeśli, od jakiegoś czasu już zastanawiam się nad zmianą miejsca pracy. W “Cuiaba Tribune” jest bardzo kiepska atmosfera... Redaktor naczelny o wielu rzeczach nie pozwala pisać, a wydawca ponoć zaplatany jest w jakieś lewe interesy...

Przelatywaliśmy nad fazendami, poprzedzielanymi połaciami gęstego lasu. Forpoczta wielkiej puszczy...

- Bacaira Post - Michaił wskazał nam wioskę w dole. - Ostatni nocleg Fawcetta przed zagłębieniem się w lasy.

Juanita zdjęła z ramienia Nikona i wykonała kilka fotografii z powietrza.

- Będzie do sprawozdania z dzisiejszych poszukiwań - powiedziała - Obiecaliśmy czytelnikom, że będziemy informowali ich na bieżąco.

Po półgodzinie lotu zawiśliśmy nad polaną w zakolu rzeki

- Port Martwego Konia - wyjaśnił Michaił. - Tu gdzieś obozował Fawcett i stąd odesłał Peonów z ostatnim listem do żony i młodszego syna. Wysłał też kilkanaście klisz fotograficznych dla Stowarzyszenia Prasy Północnoamerykańskiej... Fotografował jakichś przyjaźnie nastawionych Indian w ich obozowisku. Stąd wyruszył na północ, w nieznane...

Juanita wyłączyła magnetofon i zrobiła kilka zdjęć zakola. Ruszyliśmy naprzód. Patrzyłem w zadumie na przesuwającą się pod nami dżunglę. Uwijające się w koronach drzew kolorowe ptaszki wyglądały jak wirujące konfetti.

- Zaraz będzie pierwszy punkt - powiedział spokojnie Michaił. - GPS wskazuje, że będziemy na miejscu za kilka minut.

Zatrzymaliśmy się nad rozległą polaną, porośniętą krzewami. Gdzieniegdzie przez ich plątaninę przebijały się już drzewka. Rozglądaliśmy się za miejscem do lądowania, ale niestety nie wypatrzyliśmy żadnego wolnego kawałka.

- Zawiśnij nad krzakami, zjadę na lince desantowej - zaproponowałem.

- Chyba tak będzie najlepiej - westchnął. - Łączę się z Panem Samochodzikiem. . .

Wziąłem krótkofalówkę w rękę. Otworzyliśmy drzwi z boku i opuściłem linkę.

- No i co tam u was słychać? - zapytał pan Tomasz

- Jesteśmy nad pierwszym punktem - wyjaśniłem. - Wygląda to jak zarośnięta lasem fazenda, ale schodzę na dół trochę się rozejrzeć.

- Dużo tam w dole ludożerców? - łączność trochę się pogorszyła.

- Na podczerwieni nie widać żadnego - odpowiedział Michaił.

Zjechałem osiem metrów w dół na lince. Odpiąłem od paska maczetę i rozejrzałem się wokoło. Otaczał mnie zbity gąszcz krzaków, wysokich na co najmniej 3-4 metry. Po opuszczeniu klimatyzowanej kabiny helikoptera znalazłem się w świecie obrzydliwego, dusznego upału. Powietrze było ciepłe jak zupa i chyba tak samo wilgotne. Koszula błyskawicznie przykleiła mi się do pleców. Zaraz też coś mnie użarło w policzek.

- Wygląda mi to na zarośnięte krzakami pole - rzuciłem do krótkofalówki.

- Z tego co pamiętam, na zachodzie jest jakaś łysina - powiedział z daleka przełożony. - Może resztki zabudowań. Rozejrzyj się tam.

Odpiąłem się od linki i po chwili tuż obok mnie wylądowała Juanita.

- Ty tutaj? - zdziwiłem się, ale i ucieszyłem.

- Aha. Taka praca - uśmiechnęła się czarująco.

Ruszyliśmy naprzód, a helikopter leciał ciągle niewysoko nad nami. Widać go było przez przerwy w listowiu.

- Uważaj na węże - poleciła.

Popatrzyłem uważnie pod nogi. Na szczęście w zasięgu wzroku nie było żadnych gadzin. Dziewczyna torowała sobie drogę bardzo sprawnie, od czasu do czasu uderzając maczetą.

- Cegły - zauważyła.

- Znaleźliśmy trochę cegieł - podałem przez krótkofalówkę.

- Z jakiego okresu? - zapytał szef.

Ująłem jedną z nich w rękę.

- Kiepsko wypalona i ma rowki od wygładzania palcami, reszta ścianek prosta, prawdopodobnie robiona w drewnianej rynience i uklepywana ręcznie - zameldowałem. - W Polsce powiedziałbym, że gotycka.

- Tu do tej pory takie robią w mniejszych ośrodkach, gdzie nie ma cegielni - odezwała się Juanita.

- Na ile zniszczona? - dopytywał się szef.

- Musi od dawna leżeć w wilgotnym miejscu, a nie była dobrze wypalona, więc trochę się rozsypuje w palcach. Ale w tym klimacie trudno określić...

- Rozumiem. Badajcie dalej.

Wycinając wąską ścieżkę przez krzewy, ruszyliśmy naprzód.

- Przed wami jest jakiś pagórek - odezwał się Michaił z helikoptera.

Nieoczekiwanie wyrósł przed nami mur.

- Mur - zameldowałem. - Z betonu. Dwa metry wysoki. Zrzuć linkę, to nad nim przeskoczymy...

- Z betonu? - zmartwił się szef.

- Czekajcie - odezwał się Michaił. - Jakieś dwadzieścia metrów w lewo jest chyba wyłom, a może dawna brama.

Ruszyliśmy w lewo.

- Dziwne - mruknąłem, potykając się o kawałek zardzewiałego drutu kolczastego. - Co też to może być? Może jakieś wasze budynki rządowe?

- Tutaj? - zdumiała się. - Tak w środku lasu?

- Budynek o charakterze obronnym - wskazałem gestem strzelnicę przecinającą mur. - I ktoś nie żałował betonu. Może budynek administracyjny rezerwatu indiańskiego?

- Raczej siedziba narkotykowego barona - mruknęła. - Albo faktoria, skupująca kauczuk z czasów gorączki kauczukowej, tylko że w tych lasach nigdy nie osiedlili się biali ludzie... Dziwne to wszystko Wyłom.

Część muru uległa zniszczeniu.

- Wysadzony w powietrze za pomocą sześciu lub siedmiu ładunków kumulacyjnych - mruknąłem. - Zupełnie mi się to nie podoba.

- Od tamtego czasu upłynęło wiele lat - powiedziała. - Nikt już tego nie pilnuje...

- Pozostaje mieć nadzieję, że nie położyli tu nigdzie pola minowego - westchnąłem.

Minęliśmy niewielki betonowy murek. Zardzewiały karabin maszynowy celował lufą w niebo.

- Biali ludzie - mruknąłem. - I przyszli po nich też biali, bo Indianie nie mają materiałów wybuchowych.

- Nie wiadomo - zaprotestowała. - Kilka lal temu jakiś szwadron śmierci wybrał się do lasu mordować Indian i wpadli w zasadzkę. Okazało się, że “dzicy” też mają broń... Pisała o tym szeroko prasa.

- To tu się takie rzeczy dzieją? - zdziwiłem

- Czasami - kiwnęła głową. - Rząd mamy niestety taki, że po cichu popiera istnienie szwadronów śmierci i różne dziwne pogromy. Mój ojciec o tym pisał...

Urwała. Ale i tak się domyśliłem, co chciała powiedzieć. Napisał za dużo.

- Budynek - zwróciłem jej uwagę.

Ceglane ściany popękały na skutek osiadania fundamentów. W oknach były jeszcze szyby, choć przegniłe drewno wypaczyło się i niektóre popękały. Pchnąłem przegniłe drzwi, a one łagodnie poddały się, rozpadając na kawałki. Weszliśmy do salonu. Dziurawe okna wpuszczały sporo światła, sufit powybrzuszał się i groził zawaleniem, ale jeszcze jakoś się trzymał. Juanita gwałtownie odwróciła się i zwymiotowała. Z sufitu zwisały cztery zardzewiałe linki, zakończone pętlami. Poniżej na ziemi leżały cztery stosiki ludzkich kości. Opanowała się z trudem i usłyszałem trzask migawki aparatu. Podszedłem bliżej i pochyliłem się nad pierwszym stosem. Coś w nim błyszczało. Uniosłem łańcuszek i blaszkę identyfikacyjną.

- Otto von Klein - odczytałem. - SS Totenkopfverbande...

- Hitlerowiec - mruknęła.

- Co znaleźliście? - zapytał szef przez krótkofalówkę.

Jego pytanie wytrąciło nas z transu.

- Zwłoki - wyjaśniłem. - A ściślej rzecz biorąc, szkielety.

Aparat znowu strzelał migawką. Obejrzałem się, aby zobaczyć, co dziewczyna tak z zapałem fotografuje i lekko mnie zatkało. Na zapleśniałej, drewnianej ścianie widać było, mocno się już łuszczącą, gwiazdę Dawida i trzy litery YJD.

- Young Jewish Defenders - mruknąłem.

- Co to takiego? - zapytała Juanita.

Aha, dziennikarski instynkt.

- Organizacja żydowskich mścicieli - wyjaśniłem. - Dawniej buszowali po całym świecie, by odnajdywać i zabijać ukrywających się hitlerowców.

- Materiał-dynamit - ucieszyła się. - Będzie artykuł! To na pewno mi puszczą...

Nie podzielałem jej entuzjazmu, ale rozumiałem... Rozejrzałem się po pomieszczeniu. W kącie leżała gapa - hitlerowski orzełek od czapki.

- Zabieramy czaszki? - zapytała.

Odwróciłem się zdumiony.

- Po co?

- Przekażemy Centrum Szymona Wiesentala, niech zidentyfikują...

- Nie ma sensu. Oni już zostali przez kogoś zidentyfikowani - wskazałem cztery stryczki. - Dobra, chodźmy stąd, helikopter czeka i traci paliwo.

Wyszliśmy przed budynek i wyrąbaliśmy trochę chaszczy, żeby Michaił mógł nam zrzucić linkę. Najpierw wciągnął dziennikarkę, potem mnie. Przyjemnie było znaleźć się w klimatyzowanym wnętrzu maszyny.

- Mamy drobny problem - powiedział nasz przyjaciel, gdy wygodnie sadowiliśmy się w fotelach.

- Coś się stało? - zaniepokoiłem się.

- Tak jakby - wskazał tarczę radaru. - Ktoś za nami leci... Helikopter chyba mniejszy od naszego...

Wyjąłem lornetkę i popatrzyłem przez nią do tyłu. Faktycznie, nad horyzontem wisiała mała ciemna plamka. Sunęła naszym kursem utrzymując odległość około dziesięciu kilometrów.

- Zostaje w tyle - zameldował patrząc na radar. - I całe szczęście. Jeśli dokonamy odkrycia, wolałbym, żeby żadni poszukiwacze antyków nie dotarli tam przed archeologami...

Juanita wyjęła notatnik i zaczęła na bieżąco przenosić wrażenia na papier. Michaił przerzucił drążek steru i ruszyliśmy na północ. Kilkanaście minut później przelecieliśmy nad rzeką.

- Coś dziwnego - zameldował.

Spojrzałem w dół. Z nurtu wystawało coś drewnianego, o podejrzanie regularnych kształtach. Na brzegu, pod krzewami, widać było kamienne murki. Tu było trochę więcej miejsca, wiec mogliśmy wylądować. Wysiedliśmy z helikoptera, Michaił wygasił silnik

- Trzeba będzie brać więcej benzyny - powiedział z troską.

Juanita już rąbała maczetą krzaki.

- Fundamenty szopy albo hangaru na łódki - zameldowała. - Kamienie spajane wapnem...

- Co tam macie? - zapytał przez radio Pan Samochodzik.

Streściłem mu, co widzimy.

- Ustalcie, z jakiej to epoki - polecił.

Wziąłem saperkę i wgryzłem się w ziemię koło fundamentu.

- Warstwa spaleniskowa - zameldowałem.- Gruba na kilkanaście centymetrów.

- Zrób wykop sondażowy przez środek - zasugerował pan Tomasz. - Może uda się znaleźć kawałki szkła albo przedmioty z innych surowców, przydatne do analizy.

- Obawiam się, że nie da rady - zameldowałem. - Tu wszędzie rośnie dużo krzaków. Może wykrywaczem metali

- Nie mamy - ostudził mnie przełożony.

- Ja mam - uśmiechnęła się Juanita.

Po chwili przyniosła z helikoptera mały jak zabawka wykrywacz metali.

- Można takie kupić w supermarkecie w Rio wyjaśniła - I kosztują tylko 20 dolarów...

- W zasadzie zabawka dla dzieci - mruknął Michaił. - Ale do naszych celów może wystarczy...

- Ma zasięg około 30 centymetrów - zarumieniła się. - Ale lepszy taki niż żaden...

Ująłem urządzenie w rękę i ruszyłem naprzód, starannie badając poszycie. Jak się okazało, mimo prymitywnej konstrukcji, wykrywacz był dość czuły. W ciągu sześciu minut zgromadziliśmy cały stosik metalowych przedmiotów: podkowę, kawałek łańcucha, połamane fajerki od pieca oraz zardzewiałą łyżkę.

- Twoja kolej - oddałem urządzenie właścicielce. - Może będziesz miała bardziej szczęśliwą rękę.

Michaił zostawił nas i drugą saperką zaczął kopać w innym rogu budynku. Juanita uważnie omiatała ziemię cewką wykrywacza. Jej też się poszczęściło. Znalazła łopatkę od turbiny silnika, kawałek stalowego drutu i wreszcie strasznie zaśniedziały krążek metalu. Moneta. Oskrobaliśmy ją ostrożnie z warstwy błota i korozji.

- Republica dos estados unidos do Brasil - odczytałem - 400 reis. - Czyli po naszemu Republika Stanów Zjednoczonych Brazylii. A więc z okresu, gdy cesarz oddał władzę...

- Jest na niej data? - zapytał szef z oddali.

- MCMI - odcyfrowałem. - To cyfry rzymskie: 1901.

- Zobaczcie to - Michaił przyniósł kilka nadpalonych, szarobiałych bryłek.

- Kauczuk - rozpoznała natychmiast nasza towarzyszka. - Prawdopodobnie była tu jakaś niewielka fazenda poszukiwaczy kauczuku. A potem przyszli Indianie i ją spalili...

Zeszliśmy jeszcze nad rzekę. Brzeg był umocniony płotkami z faszyny; pozostały po ich tylko nasączone smołą kołki, a z wody, kawałek od brzegu, sterczały resztki nasmołowanych burt sporej barki.

- Ciekawe, że Fawcett sądził, iż ma przed sobą kraj całkowicie dziewiczy - mruknął pan Tomasz, gdy streściliśmy mu przez radio wyniki poszukiwań. - A tu, sądząc po tej monecie, biali ludzie pojawili się dwadzieścia lat wcześniej...

- Myślę, że poszukiwacze kauczuku, złota i innych cennych surowców nie przyznawali się, gdzie zdobyli swoje bogactwa - powiedziałem. - Zresztą, nie dziwię się im.

- Przed blisko stu laty, nad brzegiem rzeki osiadła grupka poszukiwaczy kauczuku - Juanita włączyła dyktafon. - Sądząc po ilości palonych resztek surowca, niedługo zajmowali się swoim intratnym procederem. Zdążyli zgromadzić zaledwie kilkanaście kilogramów, gdy nieoczekiwanie zostali napadnięci przez Indian lub konkurencyjną grupę. Ich domostwo zostało spalone... Dziś tylko zatopiona w rzece barka i zarastające lasem fundamenty opowiadają nam o tragedii, która kiedyś się tu rozegrała...

W tym momencie coś cicho furknęło w powietrzu i w torbę, którą miała przewieszoną przez ramię, wbił się kolec, owinięty kłębkiem pakuł.

Błyskawicznie zbiłem Juanitę z nóg i przycisnąłem do ziemi.

- Do helikoptera - szepnął Michaił.

Dziennikarka odbezpieczyła broń.

- Strzelę na postrach - zaproponowała. - Niech wiedzą, że jesteśmy uzbrojeni.

Kiwnąłem głową. Wystrzeliła w górę. Nieoczekiwanie z drugiego brzegu rzeki rozległa się głośna palba karabinowa. Wystrzelili z co najmniej trzech kałasznikowów. Liście posypały się nam na głowy.

- Czołgamy się do helikoptera - rozkazał szeptem Michaił.

- Zestrzelą nas, jak będziemy w powietrzu - zaprotestowała.

- Mam sposób - uśmiechnął się, choć w jego oczach widziałem strach.

Wycofaliśmy się nisko przy ziemi. Nasi przeciwnicy nie strzelali więcej. Może wystarczyło im, że nas postraszyli, a może oszczędzali amunicję? Maszyna stała na polance tak, jak ją zostawiliśmy. Wskoczyliśmy do środka. Michaił wyciągnął spod siedzenia stalową rurkę, wyposażoną w mechanizm spustowy. Wyciągnął paczkę świec dymnych i wyskoczywszy z maszyny, zaczął ostrzeliwywać świecami drugi brzeg rzeki. Rozległo się jeszcze kilka strzałów, ale świece zrobiły swoje. Całą okolicę zasnuła gęsta, bura mgła. Wystrzelił jeszcze kilka w krzaki wokoło nas. Otuleni kłębami dymu wystartowaliśmy i szybko nabraliśmy wysokości.

Obejrzałem strzałkę wyrwaną z torby.

- Nie wygląda na zatrutą - powiedziałem. - Chyba chcieli nas tylko postraszyć. Jaką donośność mają te ich dmuchawki?

- Nie mam pojęcia - powiedziała. - ale do drugiego brzegu rzeki było jakieś dwadzieścia metrów. To chyba na granicy zasięgu.

- Chyba strzelanie na postrach było głupim pomysłem - mruknął Michaił. - Tylko ich sprowokowaliśmy.

- Niekoniecznie. Zobaczyli nas, ale nie widzieli, ilu nas jest. Postanowili wystrzelać naszą grupę z cichej broni, dmuchawek. Widząc, że zauważyliśmy, otworzyli ogień z broni palnej...

- Tak czy inaczej, trzeba będzie na przyszłość zachować większą ostrożność - westchnął Michaił. - Kończy nam się paliwo. Musimy zawracać.

I polecieliśmy na południe. Mknęliśmy nad lasem, zostawiając za sobą jego ponure tajemnice. Juanita siedziała i skrobała pracowicie w kajecie swój artykuł.

- Na razie puszczam informację o powieszonych hitlerowcach. Spaloną szopę zostawię na jutro, w razie gdybyśmy niczego nie znaleźli - powiedziała z zadowoleniem. Zapiszczał jej telefon komórkowy. Widocznie znaleźliśmy się już na granicy pola. Wiadomość nagrana na pocztę głosową. Wysłuchała jej i uśmiechnęła się szeroko.

- To się nazywa szczęście - powiedziała. - Mam zlecenie na artykuł do prasy centralnej... Jeśli tylko wasz pan Tomasz zgodzi się na jeszcze jeden wywiad - zatroskała się.

- Przekonam go - uśmiechnąłem się.

Jeszcze czterdzieści minut lotu i opadliśmy na lotnisko w Cuiabie. Dwaj Rosjanie poczekali, aż wirnik przestanie pracować i ponownie postawili słupki namiotu. Podmuch trochę im rozgarnął ognisko, ale szybko podmietli węgielki z powrotem. Michaił zapłacił im za poprzedni dzień i pojechaliśmy do hotelu, Juanita zaś pomknęła do swojej redakcji.

Spojrzałem na zegarek. Była siedemnasta. Weszliśmy do hotelu. Pan Samochodzik siedział w salce restauracyjnej i jadł jakąś miejscową potrawę z papryki i mięsa. Dosiedliśmy się i zamówiliśmy to samo.

- I jak tam badania? - zapytał. - Jednak przez krótkofalówkę niewiele widać...

Uśmiechnąłem się.

- Przeczyta pan w jutrzejszej gazecie - zażartował Michaił, a potem streściliśmy wyniki poszukiwań.

Szef w zadumie kiwał głową.

- Jakie plany na jutro?

- Polecimy do tego dziwnego, bazaltowego garbu - wyjaśnił Michaił. - Posadzimy na nim helikopter i rozejrzymy się po okolicy. Dziwnie jakoś mi pasuje do opisu...

- Rozumiem - kiwnął głową Pan Samochodzik. - Lepiej niczego nie zaniedbać. A wodospad?

- Najwcześniej pojutrze.

Po obiedzie przejrzeliśmy jeszcze film kręcony podczas lotu. Nie wypatrzyliśmy jednak niczego ciekawego.

Duszny upał, wiszący nad miastem, trochę osłabł. Juanita pojawiła się o osiemnastej. Ubrała się w lekką sukienkę, która sympatycznie podkreślała jej dziewczęce kształty.

- Kolejny wywiad? - zdziwił się szef, widząc przewieszony przez jej ramię magnetofon.

- Jeśli można prosić - uśmiechnęła się czarująco.

Pod wpływem tego uśmiechu zmiękł jak wosk.

- Z przyjemnością - powiedział. - Dla kogo tym razem?

Wtajemniczyła go w swoje zamiary podboju prasy centralnej.

- Tu, w Cuiabie, nie da się zrobić kariery wyjaśniła - To prowincja i to mocno zapadła.

- Dążenie do poprawy swojego bytu jest jednym wyróżników współczesnego człowieka - mruknął Michaił po rosyjsku Ale uśmiechnął się ze zrozumieniem.

- Wobec tego zaczynajmy - szef nalał sobie kawy.

- Poszukuje pan zagubionego miasta w głębi brazylijskiego interioru. Jak pan sądzi, kto mógł je wybudować? Fenicjanie, Grecy, a może jeszcze ktoś inny?

- W zasadzie trudno odpowiedzieć na to pytanie. Wzorem archeologów, interpretację znalezisk odłożę do chwili, gdy je znajdę i pobieżnie choćby zbadam. Nie wiem, kto mógł wznieść miasto pośrodku dżungli, jeśli jednak uda się je odnaleźć, nie powinienem mieć problemów z identyfikacją jego twórców.

- W ten sposób wywiad za szybko się skończy - mruknęła, wyłączając magnetofon. Przez chwilę kartkowała zeszyt z jakimiś notatkami. Wreszcie chyba znalazła to, czego szukała.

- Słyszał pan zapewne o tajemniczych znaleziskach odkrytych na terenie Brazylii. Rzucają one pewne światło na dzieje kolonizacji tego kontynentu.

Pan Samochodzik zawahał się przez chwilę.

- Owszem, słyszałem o tych rzekomych znaleziskach. Na przykład jedna ze skał na wybrzeżu w okolicach Rio de Janeiro przypomina głowę sfinksa. Moim zdaniem wszelkie ślady penetracji egipskiej to absolutna bzdura. Po pierwsze, dlaczego niby mieliby wykuć tylko głowę? Dla egipskiego kamieniarza rzeźbienie tylko części sfinksa byłoby wypaczeniem idei rzeźby.

- A może wykuto tylko głowę, a resztę chciano dokończyć, jednak przeszkodziły w tym jakieś wypadki losowe lub na przykład atak Indian?

- To niemożliwe. W kamieniołomach Egiptu znaleziono znaczną liczbę niedokończonych posągów. Ówcześni kamieniarze najpierw odkuwali ogólny kształt, potem usuwali resztę kamienia, stopniowo wzbogacając rzeźbę w szczegóły. Formacja koło Rio jest najprawdopodobniej naturalnym piaskowcowym ostańcem. Znamy podobne dziwy przyrody na wszystkich kontynentach. Najlepszym jednak dowodem na to, że Egipcjanie nigdy nie dotarli do wybrzeży Brazylii jest fakt, że naród ten miał bardzo nikłe pojęcie o żeglarstwie. Owszem, w okresie XVII dynastii pływano do kraju Punt, czyli prawdopodobnie dzisiejszej Somalii, ale żeglugę tę prowadzono przy pomocy ciężkich barek, dobrych wyłącznie do żeglugi przybrzeżnej. Nigdy nie oddalano się od lądu na tyle, by stracić go z oczu.

- W 1872 roku w pobliżu Paraiby natrafiono na skałę z fenicką inskrypcją...

- To bzdura - oświadczył kategorycznie pan Tomasz.

Oczy Juanity otworzyły się szeroko ze zdumienia. Odruchowo pochyliła mikrofon, aby nie uronić żadnego słowa.

- Ale przecież została odcyfrowana. Opowiada o załodze fenickiego okrętu, który, opływając Afrykę, został zniesiony przez burzę i rozbił się na brazylijskim wybrzeżu...

- Zgoda, ale gdzie jest ta skała, z której skopiowano inskrypcję? - zapytał. - Jeśli otworzymy przewodnik po Brazylii, możemy się przekonać, że nie wspomina o żadnych atrakcjach turystycznych w okolicach tego miasta, a przecież skała z fenicką inskrypcją powinna wzbudzić nie lada sensację. Tymczasem nikt jej nie widział od czasu, gdy rzekomo skopiowano z niej inskrypcję. Ba, nie mamy nawet jej zdjęcia. Tylko rysunki. Podrobienie takiego napisu nie jest trudne, ale temu, kto wpadł na ten pomysł, nie chciało się go nawet wykuć w kamieniu... Poza tym, Fenicjanie czuli się pewnie tylko na Morzu Śródziemnym i niechętnie je opuszczali. Najdalszym miejscem, gdzie archeolodzy znaleźli ich ślady, są podnóża Pirenejów, na atlantyckim wybrzeżu Hiszpanii. Ten dzielny lud żeglarski pływał też nie tracąc przeważnie linii brzegowej z oczu. Owszem, Fenicjanie znali się na nawigacji, potrafili odnaleźć wyspy czy pływać na skróty przez basen Morza Śródziemnego, jednak nie należy przeceniać ich możliwości. Nie przeczę, historia wygląda dość prawdopodobnie, jednak kopia inskrypcji nie stanowi tu przekonującego dowodu.

Wyłączyła magnetofon i ponownie zajrzała do notatek.

- W latach sześćdziesiątych na plaży w Wenezueli znaleziono dzban, zawierający rzymskie monety, datowane od czasów i Oktawiana Augusta do około 350 roku naszej ery...

- Zaschło mi w gardle - poskarżył się Pan Samochodzik. - Pawle, możesz mnie zastąpić?

Ucieszyłem się. Usiadłem na jego miejscu, a szef poszedł na dół po kawę.

- Oktawian August panował na przełomie er - powiedziałem. - Byłyby to więc monety pochodzące z okresu około 400 lat. Nazwijmy to tak: sama struktura tego znaleziska wyklucza jego autentyczność.

- Dlaczego? - zdumiała się.

- To bardzo proste. W imperium rzymskim parokrotnie zdarzały się przypadki inflacji. Lepszą monetę o dużej zawartości srebra wycofywano z rynku, zastępując ją pieniądzem bitym z gorszej jakości stopu. Podobnie pogarszała się stopa mennicza brązowych asów. Ich wielkość parokrotnie się zmieniała. Efekt tych działań przypominał obecna, sytuację na rynku pieniężnym. Stare monety znikały z obiegu, pojawiały się nowe. Tak jak tutaj nikt nie płaci dziś pieniędzmi z czasów Pedra II, choć od jego śmierci minęło zaledwie 130 lat... W Polsce znaleziono wiele skarbów monet rzymskich. Większość dokładnie zbadano Monety te pochodziły najczęściej z przedziału kilkudziesięciu lat, rzadko ponad stu... W jednym wypadku w skarbie znaleziono egzemplarze wprowadzone do obiegu na przestrzeni 160 lat. Gdyby skarb z plaży w Wenezueli był autentyczny, musiałby przypominać te, które wcześniej odnaleziono i zbadano.

- Ale skąd znalazca mógłby zdobyć tyle rzymskich monet? - zapytała Juanita.

Szef, który wrócił właśnie z filiżanką aromatycznej kawy, uśmiechnął się z politowaniem.

- Ze sklepu numizmatycznego - powiedział. - W Europie zachodniej rzymskie brązowe asy można kupić już po dolarze za sztukę. W Turcji zniszczone monety rzymskie, greckie i bizantyjskie tamtejsi kupcy sprzedają na wagę, po sto dolarów za kilogram. Są to jednak najczęściej egzemplarze do tego stopnia skorodowane lub zaśniedziałe, że na dobrą sprawę nie budzą zainteresowania po ważnych kolekcjonerów. Tym samym świetnie nadają się do stworzenia takiego fałszywego odkrycia. No i jeszcze jedno. Rzymianie także nie byli ludem morskim.

Wyłączyła magnetofon i zamyśliła się głęboko

- Niedobrze - powiedziała. - Nie ma żadnych śladów na obecność na naszym kontynencie Europejczyków przed wyprawą Diaza?

- Potrzebujesz czegoś sensacyjnego, żeby rozruszać czytelników? - uśmiechnął się domyślnie szef.

Spuściła głowę.

- Niestety, to taka gazeta - powiedziała. - Przepraszam, takim fachowcom nie powinnam zawracać głowy, pisząc artykuł do brukowca...

- Coś da się z tym zrobić - uspokoił ją pan Tomasz.

Zamyślił się na chwilę. A potem zaczął opowiadać.

- Na południu Hiszpanii około dwu tysięcy lat przed naszą erą powstało zjawisko kulturowe określane dzisiaj mianem protocywilizacji. Jej przedstawiciele wznieśli kilkanaście megalitycznych fortów w okolicach bogatych w rudy metali. Wprawdzie epoka brązu jeszcze nie nastąpiła, jednak miejscowa ludność pozyskiwała samorodki miedzi i złota, które następnie obrabiano kując na zimno lub przetapiając. Wytwarzano także naczynia z gliny oraz narzędzia krzemienne i rogowe. Ludy te nie znały niestety pisma... Stamtąd idee megalityczne, a więc pomysł używania wielkich bloków kamiennych, rozprzestrzeniły się po całej Europie. Ich ślady znajdujemy nawet w Polsce. I tu niespodzianka. W grobowcach megalitycznych pogrzebano wodzów miejscowych społeczności. Niedawno dokładnie zbadano ich kości. Wyniki były szokujące...

- Co stwierdzono? - aż nachyliła się zaciekawiona.

- To byli przedstawiciele rasy czarnej - powiedział pan Tomasz. - Innymi słowy Murzyni. Profesor Wierciński, antropolog i archeolog z Warszawy zwrócił uwagę także na jeszcze jeden ciekawy element pasujący do megalitycznej łamigłówki. W Ameryce Środkowej, w miejscowościach La Venta i Tres Zapotes, znajdowano olbrzymie, ważące ponad dwadzieścia ton, kamienne głowy przypisywane cywilizacji olmeckiej. Sportretowani w ten sposób władcy lub przywódcy religijni posiadali charakterystycznie spłaszczone nosy oraz wydatne wargi. Głowy powstały prawdopodobnie około 1700-1200 roku przed naszą erą. Bez wątpienia przedstawiaj ą Murzynów.

- Czyli Murzyni mogli kolonizować Amerykę?! - zdumiała się.

Kiwnął poważnie głową.

- Nie wiemy, czy była to jakaś grupka, która osiedliła się na tych terenach, czy też może mamy tu do czynienia z kolonizacją na bardziej masową skalę... Ośrodkiem ich kultu religijnego była leżąca na Morzu Śródziemnym Malta. Wznieśli na niej kilkanaście megalitycznych świątyń, które najprawdopodobniej były odwiedzane przez przedstawicieli czarnej elity z najodleglejszych zakątków Europy. Być może tam także zawierano związki małżeńskie, gdyż nieliczne grupki murzyńskie raczej nie krzyżowały się z białymi autochtonami. Biorąc pod uwagę, że pływali statkami wzdłuż brzegów Europy z Wysp Brytyjskich przez Cieśninę Gibraltarską na Maltę, musieli posiadać pewną wiedzę żeglarską, która umożliwiła im przebycie Atlantyku.

- Ale w takim razie na tych terenach powinny żyć czarne plemiona - zauważyła.

- Jeśli założymy, że przybyło ich tu niewielu, a trafili do Ameryki przez przypadek, to krzyżując się między sobą, zwłaszcza, jeśli ich grupa była stosunkowo nieliczna, w ciągu kilkunastu pokoleń zdegenerowali się i wymarli. Nie można też wykluczyć, że ujarzmieni Indianie w końcu ich pozabijali. Nawet jeśli zdecydowali się zmieszać swoją krew, to po tylu pokoleniach ich geny rozpłynęły się bez śladu... Zjesz z nami?

Spojrzałem na zegarek. Faktycznie, była już pora kolacji.

- Nie, muszę to wszystko przepisać i wysłać meilem do Brasilii i Rio - powiedziała. -Ale dziękuję za zaproszenie. Jutro o ósmej? - zwróciła się do Michaiła.

- O ósmej - potwierdził.

- Pozwolisz się odprowadzić? - zapytałem, wstałem z fotela.

Osadziła mnie dumnym spojrzeniem.

- Poradzę sobie - uśmiechnęła się władczo.

Nie nalegałem. Poszła.

- Nie wyszło - mruknąłem.

Michaił wzruszył ramionami.

- Aż tak ci wpadła w oko? - zapytał.

Skinąłem poważnie głową.

- To bardzo ładna i sympatyczna dziewczyna powiedziałem. - Ale chyba mnie nie lubi...

- Jeszcze parę dni wspólnych poszukiwań i może coś się wyklaruje.

- Może - mruknąłem.

Zeszliśmy na dół. Gdy przechodziliśmy koło recepcji, portier podał zwierzchnikowi list. Siedliśmy sobie w jadalni. Pan Samochodzik obejrzał kopertę.

- Dziwne - powiedział. - Nie ma adresu nadawcy... Anonim...

- Sprawdźmy, co jest w środku - zasugerowałem

Pan Tomasz wyjął z kieszeni szwajcarski scyzoryk i rozpruł ostrożnie kopertę.

- Po portugalsku - stwierdził, przeglądając pobieżnie list. - Pawle, ty znasz dobrze hiszpański, może coś wydedukujesz?

- Ja odrobinę liznąłem portugalskiego - pochwalił się Michaił. - Może pomogę... Szanowny Panie, wedle naszych informacji, zamierza pan szukać zaginionych kopalni Muribeki...

- Wielcy wywiadowcy - uśmiechnął się szef. - Przecież o tym już piszą gazety.

- Uważamy za słuszne przestrzec pana, że właścicielami kopalni są Indianie ludożercy, a jakiekolwiek próby poszukiwania ich na północ od Portu Martwego Konia mogą zakończyć się śmiercią ciekawskich - dokończył tłumaczenie Michaił. - Dziwne, bez podpisu, bez adresu nadawcy...

- Przyjacielskie ostrzeżenie czy zawoalowana pogróżka? - zamyśliłem się. - Chyba to drugie...

- Czyli nie dość, że jesteśmy na dobrym tropie, to jeszcze gdzieś tam, w dżungli, mieszkają właściciele tego, czego szukamy - mruknął pan Tomasz.

Michaił wyjął z kieszeni telefon komórkowy i wystukał jakiś numer.

- Igor? - rzucił do słuchawki. - Tak, to ja. Potrzebuję jeszcze trzech ludzi do ochrony. Nie, ci na lotnisku spisują się bez zarzutu. Tak, koniecznie uzbrojeni. Na jutro rano. Ważne, żeby choć jeden mówił po rosyjsku albo angielsku. Świetnie. Do usłyszenia.

- Załatwione - powiedział do Pana Samochodzika. - Będą pana pilnowali pod naszą nieobecność.

- Czy to konieczne? - zdziwił się pan Tomasz.

- Lepiej dmuchać na zimne - powiedział poważnie nasz przyjaciel. - Nie wiadomo, co kryje się w tamtejszych lasach. Może tylko Indianie, którzy nie lubią, aby im przeszkadzać i mają przyjaciół w mieście, ale może gdzieś tam w dżungli siedzi sobie narkotykowy baron i produkuje pastę z liści koki... A takim ludziom lepiej nie nadepnąć na odcisk. Tak czy inaczej, komuś nie podobają się nasze loty helikopterem nad lasem.

Milczałem. Ale poczułem liźnięcie chłodu na karku.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

ZNOWU NOCNY ATAK • BADAMY OKOLICE WODOSPADU • TAJEMNICZY BŁYSK • ŚLADY WIERCEŃ • RUDA URANU • NOCNE POLOWANIE

W nocy znowu przeszła burza i teraz nasi dwaj ochroniarze suszyli na słońcu płat grubej folii, którą podczas deszczu nakryli namiot. Pies na nasz widok szczeknął radośnie. Juanita tez już była na miejscu. Stała oparta o helikopter i wystawiała twarz do słońca.

- Jak dyżur? - zapytał mój towarzysz.

Francesco spuścił głowę.

- Mało brakowało - powiedział. - W zasadzie upilnowaliśmy...

- Ale co się stało? - zaniepokoił się Michaił.

- Była burza, więc schowaliśmy się w namiocie, a tu nagle brzęk i łomot - wyjaśnił ochroniarz. - Wyskakujemy, a tu boczna szyba rozwalona... Już ją wymieniliśmy...

Faktycznie, pod nogami chrzęściły mi kawałeczki rozbitego szkła.

- Miejscowy złodziejaszek z kamieniem? - zagadnąłem.

- Kula - zaprotestował Francesco. - Co najmniej jedna. Widocznie po ciemku i w rozbłyskach błyskawic nie mógł dobrze wycelować. Jedną znaleźliśmy, bo utkwiła w fotelu...

Podał mi na dłoni kawałek metalu. Był to czubek pocisku karabinowego. Lekko spłaszczony na końcu, widocznie od uderzenia.

- Trzeba będzie wynająć hangar - mruknął mój przyjaciel. - Nie mogę was narażać.

- Komuś nie podobają się nasze badania - mruknęła Juanita. - Dokąd dzisiaj lecimy? - zapytała.

- Sprawdzimy taki garb skalny na przedpolu gór Rocandor - wyjaśnił. - Pasuje nienajgorzej do opisu. Trochę dalej jest jeszcze wodospad, być może ten, koło którego kryją się zaginione kopalnie Muribeki...

Uśmiechnęła się.

- Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku znaleziono złoto w Sierra Pelada - powiedziała, sadowiąc się w kabinie. - To, co się tam działo, przechodzi ludzkie pojęcie. Z dnia na dzień w środku dżungli wyrosło trzydziestotysięczne miasto. Prawie sami mężczyźni, wszyscy zdesperowani. Pierwsi odkrywcy podzielili teren na działki o powierzchni jednego ara. Dochodziło do pogromów Indian, to znów Indianie zabijali poszukiwaczy. Wreszcie władze wysłały na miejsce oddziały wojska i sytuację z grubsza udało się opanować, choć w starciach padło ponad stu górników.

- Czy ich trud się przynajmniej opłacił? - zapytał Michaił, zapuszczając silnik.

- W zasadzie tak. Niektórzy zdołali zarobić nawet pięć tysięcy dolarów. Większość oczywiście nie znalazła wystarczającej ilości kruszcu. Do tego wszystkiego doszło jeszcze zanieczyszczenie rzeki rtęcią, używaną przy pozyskiwaniu złota z gleby... Wielka katastrofa. To najlepsze określenie tego bałaganu.

- Rtęć - mruknąłem. - Widocznie początkowo przepłukiwali ziemię na płuczkach. To pozwala odzyskać do 80% kruszcu. Potem ktoś się połakomił na odpady z ich produkcji. Ponieważ rtęć przykleja się do złota, można za jej pomocą odzyskać pozostałe drobinki... U nas w Polsce eksploatowano rudy, złożone ze związków arsenu ze złotem. Efekt był taki, że odzyskiwano rocznie po kilkanaście kilogramów, a jako produkt uboczny powstawał arszenik i jego pochodne, w ilości wystarczającej do wytrucia całego miasta...

- Znowu mamy towarzystwo - zauważyła.

Faktycznie zielonkawy helikopter leciał naszym kursem w odległości około pięciu kilometrów.

- Nie podoba mi się to - powiedział Michaił. - W nocy strzelają, w dzień śledzą... Kim oni mogą być?

- Wiążę ich z tym anonimowym listem - mruknąłem.

- Jakim listem? - zainteresowała się dziewczyna.

Wyjaśniliśmy jej.

- W lotach samolotowych jest takie powitanie, macha się skrzydłami - powiedziałem. - Czy przy lotach helikopterem jest jakiś podobny język gestów?

- Tak - wyjaśnił Michał. - Jeśli uważa się, że ktoś leci za blisko, to “zamiata się” za sobą ogonem.

- Zrób tak - poprosiłem.

- Ale oni są daleko - zaprotestował.

- Zobacz, jak nisko lecą. Wyraźnie kryją się. Dajmy im znak, że ich widzimy i zobaczymy, jak na to zareagują.

Nie zareagowali. Nadal posuwali się naszym śladem.

Przelecieliśmy dość szybko do miejsca, gdzie zakończyliśmy badania poprzedniego dnia. Niebo chmurzyło się.

- Rany, w nocy lało, teraz się zanosi - powiedziałem. - Pora deszczowa czy co?

- Oczywiście - uśmiechnęła się Juanita. - Mamy porę deszczową w tych stronach od września do kwietnia...

- O tym nie pomyślałem - przyznał Michaił.

Przelecieliśmy nad niewielką wioską Indian. Wyglądała na wymarłą, ale snuło się nad nią kilka strużek dymu. Chwila i pozostała za nami. Jakaś rzeka i krokodyle, spoczywające w mule jak drewniane kłody. Na północy pojawiły się, coraz wyraźniej widoczne pasma górskie.

- Znikli - zauważyła Juanita.

- Czyli widocznie sprawdzali, dokąd lecimy - mruknąłem. - Stwierdzili, że nasz kurs jest bezpieczny i nie odkryjemy tego, co przed nami chowają...

- A co przed nami chowają? - nie zrozumiał Michaił.

- Tego nie wiem, może gdzieś w tych lasach uprawiają kokę, a może inne ziółka wywołujące zainteresowanie narkomanów... Nie chcą, żebyśmy tego szukali...

Michaił przyspieszył. Juanita coś skrobała w kajecie.

- Przydałoby się wreszcie znaleźć coś naprawdę sensacyjnego - westchnęła. - Bo na razie sarkają...

- Nic ciekawszego od tych zabitych Niemców raczej nie znajdziemy - powiedziałem. - Nie przejmuj się, może coś się trafi.

- Jesteśmy - powiedział Michaił.

Z lasu wyrastała bariera z czarnego bazaltu. Garb miał kilka kilometrów długości, sterczał trzydzieści metrów ponad czubki drzew. Jego szczyt pokrywały krzaki.

- Dziw natury - mruknąłem. - Ciekawe, jak powstało coś takiego?

- Sądzę, że ten kloc jakieś siły wulkaniczne wypchnęły po prostu spod ziemi od razu w takim kształcie - powiedziała Juanita. - Lądujemy?

Posadziliśmy ostrożnie helikopter na szczycie. Wioska indiańska, leżąca pośród krzewów i obłych, kamiennych garbów, okazała się całkowicie opuszczona.

- To i lepiej - mruknął Michaił. - Skoro tu nie lubią białych ludzi, to lepiej nie narzucać się z wizytą.

- Mają powody, by nas nie lubić - odparłem. - Czarne zbocza, krystaliczna skała... to pasuje do opisu z dokumentu Raposo.

- A ze szczytu powinno być widoczne miasto.

Michaił stanął na krawędzi i, uzbrojony w solidną lunetę, penetrował okolicę. Potem porównał widok z fotografią lotniczą. Juanita robiła zdjęcia opuszczonych chat.

- Zejdziemy tam na dół? - zapytałem.

- Chyba nie ma po co, nic sensownego nie widać... Zrobimy to szybciej - zaproponował. - Zawisnę nad lasem, a ty zjedziesz na lince.

- Dobra - kiwnąłem głową.

Chmurzyło się coraz bardziej. Wokoło nas wirowały komary.

- Chyba zaraz lunie - mruknąłem. - Trzeba poszukać jakiegoś zacisznego miejsca.

- Tam - wskazał dłonią. - Polanka.

Zabraliśmy dziennikarkę i polecieliśmy na dół. Nasz przyjaciel omiótł okolicę kamerą termowizyjną, żeby nie nadziać się na Indian. Polanka idealnie zabezpieczyła helikopter przed silnymi uderzeniami wiatru. Deszcz przyszedł niespodziewanie. Ulewa była taka, jakby niebo się oberwało. Michaił wyciągnął odbitkę zdjęcia satelitarnego. Milczał, my też się nie odzywaliśmy.

- Pora - powiedział, patrząc w niebo.

Faktycznie, deszcz ustał. Michaił zapuścił silnik i helikopter znowu wzniósł się nad las. Godzinę później byliśmy koło wodospadu. Rzeka, płynąca z gór Roncador, opadała w tym miejscu z wyżyny w dolinę. Tysiące litrów wody przelewało się przez krawędź i pędziło w dół. U stóp wodospadu woda rozlewała się w dość duże jezioro. Na jego brzegu znaleźliśmy sporą kamienną płytę, na której można było w miarę bezpiecznie wylądować.

- Wedle dokumentu z Rio de Janeiro, w tym miejscu wyprawa wycofująca się z miasta natrafiła na głębokie szyby i jaskinie, zawalone głazami, ozdobionymi pismem... - powiedziała dziennikarka.

- Wiemy - uśmiechnąłem się.

Wysiedliśmy i ruszyliśmy przez mokre krzaki w stronę wodospadu. Na brzegu leżało kilka krokodyli. Ominęliśmy je dużym łukiem.

- Ani szybów kopalni, ani fresku, przedstawiającego ludzi na koniach - zauważyła Juanita. - Ale rozdzielić się byłoby głupotą.

Doszliśmy aż do kamiennej ściany. Nigdzie nie było nawet śladu sztolni. Ruszyliśmy wzdłuż granitowej bariery. Tu i ówdzie w kamieniu błyszczały kryształy kwarcu. Wyłamałem sobie jeden na pamiątkę. Przeszliśmy kilkadziesiąt metrów.

- Dziewicza przyroda, okolica nietknięta ręką człowieka - mruknął Michaił.

Cały czas toczyliśmy bohaterską walkę z komarami.

- Trzeba będzie kupić jakiś środek odstraszający - powiedziałem - bo jeszcze kilka rekonesansów i będziemy pogryzieni na amen.

- Miejscowi Indianie smarują się sokiem z palmy - wyjaśniła Juanita. - Niestety, jest czerwonego koloru, lepki i trwale barwi skórę...

- Skorzystamy ze zdobyczy cywilizacji - postanowił Michaił.

W koronach drzew przekrzykiwały się małpy. Znaleźliśmy wąwóz prowadzący na górę. Wdrapaliśmy się z trudem, nachylenie szczeliny było bowiem miejscami znaczne. Wreszcie znaleźliśmy się na szczycie. Tu rosło niewiele drzew. Nie zdołały wgryźć się korzeniami w granitową skałę. Z krawędzi rozciągał się piękny widok na leżący w dole las. Jednak i tu nie było żadnego śladu ludzkiej działalności. Doszliśmy aż do rzeki i przez dłuższą chwilę patrzyliśmy, jak pędzi, by runąć w dół.

Zeszliśmy na dół. Nie było sensu dłużej tracić czasu. Komary, których na płaskowyżu prawie nie było, tu zaatakowały nas ze zdwojoną energią. Zaszyliśmy się w helikopterze i przez kilka minut czyściliśmy wnętrze z ich obrzydliwej obecności. Wreszcie Michaił wystartował. Polecieliśmy nad rzeką. Granit stopniowo zniknął pod coraz gęstszym lasem. Przez chwilę widzieliśmy kilka indiańskich łódek, porzuconych przy brzegu. Wreszcie Michaił zakręcił i pomknęliśmy prosto w kierunku pasma wzgórz.

- Jesteśmy - odczytał wskazania GPS-u. - Na podczerwieni nikogo nie widać.

- A jeśli Indianin stoi za drzewem? - zapytała Juanita.

- O tym nie pomyślałem, ale kamera termowizyjna patrzy na las z góry i nieco pod kątem - wyjaśnił. - To raczej mało prawdopodobne.

Uśmiechnęła się do niego. Poczułem lekkie ukłucie zazdrości.

- Nigdzie nie widać tu miejsca do wylądowania - mruknąłem. - Trzeba znaleźć jakąś polanę.

Pół kilometra dalej była i polana. Nasz przyjaciel ostrożnie posadził maszynę. Ruszyliśmy we trójkę w stronę wybranego miejsca. Las, początkowo bardzo gęsty, w głębi stał się zupełnie inny Krzewy znikły całkowicie i tylko pnie drzew sterczały w górę, jak las upiornych słupów telegraficznych. Przez grubą warstwę liści sączyło się niewiele światła. Ziemię zaścielały zwiędnięte liście, miejscami błoto kląskało pod nogami. Wreszcie doszliśmy na miejsce. Spod ściółki wystawały kamienie, większe i mniejsze, leżące zupełnie chaotycznie.

- Mamy swoje miasto - westchnąłem.

Michaił chodził po głazach. Wreszcie wzruszył ramionami. Nie było sensu tracić czasu. Polecieliśmy jeszcze wzdłuż pasma gór. Tkwiły milczące, ciche, jak się wydawało, całkiem bezludne. Dzika dżungla wdzierała się na ich zbocza. Nieoczekiwanie, kątem oka, spostrzegłem błysk światła.

- Zawróć - poleciłem Michaiłowi.

Tajemniczy błysk powtórzył się. Teraz on też go zauważył. Wylądowaliśmy na wąskiej półce skalnej.

- Oho, ktoś tu bywa - mruknęła Juanita.

Faktycznie, na krawędzi półki stało kilkanaście kanistrów po benzynie. Sfotografowała je.

- Prawdopodobnie porzucone obozowisko garimperos - powiedziała. - Nielegalne oczywiście, bo te tereny są zakazane dla białych ludzi...

Ruszyliśmy wydeptaną ścieżką. Zauważyłem, że odpięła kaburę z pistoletem. Chyba niepotrzebnie. Kawałek dalej trafiliśmy na spory obszar oczyszczony z krzaków. Poniewierały się tu resztki dwu spadochronów.

- Transportowe do zrzutów - powiedziałem. - Poznaję ten model.

Juanita oglądała ślady, odbite tu i ówdzie w kamienistej ziemi.

- Spadło tu coś bardzo ciężkiego - powiedziała. - Na gąsienicach.

- Ale jednocześnie na tyle niewielkie, że zmieściło się w luku transportowym samolotu - mruknął Michaił. - Rozstaw gąsienic około półtora metra, długość prawie dwa. Ciekawe.

- Chodźmy zatem tym śladem - zaproponowałem.

Ruszyliśmy przecinką trawersem wzdłuż zbocza.

- Ile minęło czasu? - zapytałem Juanitę. - Potrafisz to rozpoznać po szybkości zarastania?

- Kilkanaście dni - powiedziała. - Ale to dedukuję z zatarcia śladów przez deszcze...

Wyszliśmy na niewielkie plateau, oczyszczone z krzewów. Tu tajemnicze urządzenie musiało stać jakiś czas, bo ślady opon głęboko wryły się w glebę. Wokoło widać było talerzowate plamy.

- Maszyna ma boczne stabilizatory hydrauliczne - zauważył Michaił. - Jak dźwig albo wiertnica - wskazał niewielki kopczyk odłamków skalnych, otaczający wywiercony w skale otwór.

Przypomniałem sobie ślady wierceń ekipy Sobieradzkiego na górze Sobiesz.

Michaił uniósł kawałek kamienia i oglądał go w skupieniu. Nieoczekiwanie odrzucił ze wstrętem i otarł dłoń o spodnie.

- Co to?

- Nie wiem, ale z pewnością radioaktywne. Mam w zegarku wbudowany sygnalizator.

- Bazalt też jest lekko radioaktywny - mruknąłem.

Rozgarnąłem kamienie butem i podniosłem smoliście czarny odłamek. Podrzuciłem go w dłoni. Był bardzo ciężki. Niemal jak lity ołów.

- Chyba wiem już, czego tu szukają oznajmiłem.

- Co to jest? - zapytała Juanita. - Chyba nie...

- Uran - dokończył za nią Michaił. - Te góry są pochodzenia wulkanicznego. To prawie czysty bazalt, skały magmowe zawierają pierwiastki ciężkie... Złoto, ołów, uran, platynę

- Iryd, stront, pallad - kontynuowałem

Ruszyliśmy dalej. Kilkadziesiąt metrów dalej znajdowały się ślady kolejnego odwiertu, a kawałek dalej jeszcze jednego.

- Nieźle pobuszowali - stwierdził Michaił. - Chyba chcieli wstępnie oszacować zasobność złoża...

- Ale nie byli fachowcami - odparłem - Uran nie występuje w postaci żył czy złóż, najczęściej to konekcje blendy uranowej w postaci kulistych wtrąceń w inne skały... Tak wiercąc, mogli trafić na niektóre, ale dla oszacowania zasobność i złoża powinni sprowadzić specjalistyczną aparaturę i zmierzyć tło promieniowania...

- Może mieli aparaturę - powiedział Michaił. - A wiercenia zrobili tylko po to, aby pozyskać próbki i zweryfikować odczyty?

- To możliwe - zasępiłem się.

Stanęliśmy na kolejnym oczyszczonym skrawku. Z ziemi sterczał kawał ułamanego wiertła koronowego. Juanita fotografowała jak nakręcona. To ten kawał stali, błyszcząc w słońcu, naprowadził nas na to miejsce. Obok, w jaskini, pod brezentem stała wiertnica. Wokoło w metalowych skrzyniach, zamkniętych na solidne kłódki, znajdowały się zapewne inne urządzenia górnicze. Dziennikarka zainstalowała do aparatu silny flesz i fotografowała z pasją.

- To jest materiał! - ucieszyła się. - Powinien zadowolić naczelnego.

- Czy to nie jest jeden z tych tematów, o których niebezpiecznie pisać? - zapytałem z troską.

Wzruszyła ramionami.

- Może i niebezpiecznie, ale przecież trzeba.

Nie oponowałem. Ona wiedziała lepiej, na czym polega jej praca. Wyszliśmy z Michaiłem przed jaskinię.

- Musimy wracać - powiedział. - Robi się późno i chyba znowu zanosi się na deszcz.

No i powędrowaliśmy przez las do helikoptera.

- Garimperos to prawdziwa plaga - powiedziała Juanita.

- Słusznie - mruknąłem. - Lepiej, żeby z bogactw tej ziemi korzystali jej gospodarze.

- I korzystają - uśmiechnęła się. - Indianie eksploatują lasy, płuczą złoto, plemiona handlują topazami, ścinają cenne gatunki drewna. Zbiór kauczuku stanowi obecnie margines ich działalności, ale ciągle można go sprzedać za niezłe pieniądze. Powoli nawet dzikie plemiona podejmują próby kontaktów z cywilizacją... Gospodarka na razie jest nieco rabunkowa, ale już poważnie ogranicza się wyrąb puszczy. W 1988 roku wycięto pod plantacje 240 tysięcy hektarów, a przed rokiem już tylko 40 tysięcy. Poza tym tereny wyjałowione znowu się zalesia. Zalesianie w tej chwili mniej więcej równoważy wycinkę.

- To delikatny ekosystem - mruknąłem.

- Owszem, ale na przykład w stanie Minas Gerais, gdzie od XVII wieku wydobywano złoto, znowu rosną lasy. Przyroda bezlitośnie odebrała swoje tereny, gdy tylko człowiek przestał ją powstrzymywać. Poza tym, niestety, każdy kraj musi się rozwijać. Na etapie rozwoju niszczy swoje środowisko, gdy osiąga stabilizację, powoli je regeneruje.

- To prawda - powiedział Michaił. - W tej chwili w USA powierzchnia lasów jest większa niż w 1900 roku... Tylko w Rosji jest z tym problem... Ludzie potrafią się rozczulać nad amazońską dżunglą, a nie przejmują się, że rocznie tnie się setki kilometrów kwadratowych tajgi... I tam nie zalesia się poręb. Ale Brazylia jest bardzo słaba gospodarczo... No, może przesadziłem - spostrzegł, że jego słowa sprawiły Juanicie przykrość.

- To dobry kraj, tylko nie ma szczęścia - powiedziała. - Niewłaściwi ludzie u władzy, ale potencjał gospodarczy mamy wspaniały.

Wsiedliśmy do helikoptera i wystartowaliśmy. Znowu zaczęło padać, ale tym razem nie lądowaliśmy, by przeczekać burzę. Wreszcie osadziliśmy helikopter na lotnisku. Wtoczyliśmy go do sporego hangaru z falistej blachy Nasi ochroniarze sklecili go pod naszą nieobecność, a teraz siedzieli w środku i coś sobie pichcili. Antonio pomógł nam wciągnąć maszynę do środka, zmieściła się prawie na styk.

- Ile razy ich widzę, coś jedzą - powiedziałem.

- A co innego mają do roboty - odparł Michaił. - Siedzą tu bezczynnie 24 godziny na dobę...

Wyższy z Rosjan oglądał jakiś program w małym telewizorku. Na dachu hangaru leżał panel baterii słonecznych

- No proszę - mruknąłem. - Cywilizują się...

- Tak się zaczyna - powiedziała Juanita. - Tak powstają favele - dzielnice biedoty. Najpierw na jakimś nieurodzajnym pagórku wyrasta namiot. Następnego dnia są ich dziesiątki, potem setki. Zanim się obejrzysz, wszędzie stoją drewniane budy, kryte papą, potem blachą. Z kradzionych cegieł buduje się mury. Najpierw latają po takim mieście nosiwodowie, potem kopane są studnie. Ruszają generatory prądotwórcze, potem wodociągi, powstają szamba; tak w ciągu miesiąca w szczerym stepie wyrasta miasto biedaków z własnymi kościołami wszelkich możliwych sekt, znachorami, którzy leczą wszelkie choroby, pojawiają się cmentarze, domy publiczne, sklepiki, wytwórnie kokainy...

Pożegnaliśmy się przed lotniskiem. Juanita pojechała do redakcji, a my złapaliśmy taksówkę do hotelu.

Siedzieliśmy, przeglądając po raz kolejny film, nakręcony podczas lotu nad lasem.

- Nic podejrzanego - mruknął Pan Samochodzik - Żadnego punktu zaczepienia...

- Co gorsza, mogliśmy przelecieć nad tymi ruinami nawet dziesięć razy i nie zauważyć - dodałem. - Jeśli to miasto będzie tak zarośnięte, jak Vilcabamba czy Machu Picchu, to możemy go szukać w nieskończoność...

- Musimy jeszcze raz sprawdzić cały ten teren - powiedział poważnie nasz przyjaciel. - Albo zaryzykować, wylądować i pogadać z Indianami... Juanita zna trochę trzy najpopularniejsze narzecza.

- Weźmiemy na wymianę maczety, latarki... - zapaliłem się.

- Maczet nie. Mogą to potraktować jako wypowiedzenie wojny - odparł Michaił. - Garnki, paciorki, nie wiem, co się w dzisiejszych czasach daje dzikim tubylcom.

- Lepiej powiedzieć: ludom pierwotnym - uśmiechnął się szef. - Brzmi jakoś... godniej. Juanita, jako dziennikarka, będzie chyba zorientowana.

Rozległo się szybkie, nerwowe pukanie do drzwi.

- Senor Thomas - usłyszeliśmy głos. - Proszą do telefonu.

Szef zerwał się i zbiegł po schodach na dół. Czekaliśmy na jego powrót. Przyszedł po dziesięciu minutach.

- Panowie, zmiana planów - powiedział poważnie. - Michaił, nasz helikopter doleci do Boliwii?

- Nawet do Polski, jeśli trzeba - uśmiechnął się.

- Miałem na myśli to, czy nie będzie problemu z przelotem nad granicą?

- Jeśli dostaniemy korytarz powietrzny i wylądujemy na lotnisku w większym mieście, gdzie poddamy się procedurze odprawy paszportowej, to sądzę, że nie będzie żadnych problemów. A dokąd trzeba lecieć?

- I, co najważniejsze, po co? - ja też byłem ciekaw.

- Zadzwonił Allan Fawcett, prawnuk pułkownika Percy'ego. Przeczytał o naszych poszukiwaniach w gazecie i zaprasza nas na rozmowę. Powiedział, że dysponuje danymi, które powinny nas zainteresować.

- Wobec niepowodzenia dotychczasowych poszukiwań, wszystko nas interesuje - westchnąłem. - Zabieramy ze sobą Juanitę?

- Przedzwonię i zapytam - szef poderwał się i zbiegł na dół. - Do Santa Cruz! - odkrzyknąłem z półpiętra.

- Gdzie jest to Santa Cruz? - mruknąłem, wertując mapę.

- Zupełnie niedaleko - powiedział Michaił. - Pięćset kilometrów stąd. Trzy godziny lotu.

- Trzy godziny lotu w jedną stronę - uzupełniłem. - Ciekawe, czego się dowiemy.

- Młodszy syn pułkownika odbył w latach trzydziestych wyprawę w poszukiwaniu śladów ojca - powiedział Michaił. - Być może miał jakieś wskazówki... Nie da się też wykluczyć, że nie wszystko, co na temat miasta napisał pułkownik, ujrzało światło dzienne. Tak czy siak, to spora szansa na zaczerpnięcie informacji u samego źródła.

Wrócił pan Tomasz.

- Jutro rano lecimy - powiedział. - Juanita zabierze się z nami. Będzie o ósmej na lotnisku. Nie będziemy mieli przeciążenia?

- Nie, nawet zostanie trochę rezerwy - uśmiechnął się Michaił.

Była trzecia nad ranem, gdy Michaił cichutko zapukał do drzwi mojego pokoju.

- Co się stało? - zapytałem podrywając się z łóżka.

- Nasza ochrona wypatrzyła na noktowizorze jakieś podejrzane plamy - wyjaśnił. - Ktoś snuje się opodal lotniska. Chyba będzie okazja przychwycić nocnych gości...

Ubrałem się błyskawicznie. Przed hotelem czekał na nas strasznie zardzewiały samochód.

- Pożyczyłem od portiera - wyjaśnił

Pojechaliśmy z wygaszonymi światłami w stronę lotniska. W pewnej chwili zapikał telefon komórkowy Michaiła. Ochroniarze przekazywali dokładniejsze namiary. Zatrzymaliśmy się spory kawałek od lotniska. Zaczął padać deszcz. Ruszyliśmy przez błoto. W kilka minut później natrafiliśmy na kilku policjantów leżących w błocie.

- Jaka sytuacja? - zapytał mój towarzysz.

- Przez ten przeklęty deszcz nic nie widać - wyjaśnił jeden z nich w pięknym języku Puszkina. - Są chyba gdzieś tam - wskazał ręką kierunek.

Wytężyliśmy wzrok, ale nic nie widzieliśmy. Nieoczekiwanie gdzieś na płycie lotniska huknął wystrzał. I znowu wszystko umilkło. Przez chwilę wydawało mi się, że słyszę warkot silnika samochodu, a potem był już tylko szum coraz silniejszego deszczu.

- Chyba koniec polowania - westchnął mój przyjaciel.

Wróciliśmy do hotelu. Wyprałem ubrudzone ubranie i powiesiłem na kaloryferze. O czwartej już z powrotem spałem w wygodnym hotelowym łóżku.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

WYPAD DO BOLIWII • ALLAN FAWCETT • GDZIE LEŻY MIASTO “Z” • TAJEMNICZA STATUETKA • LĄDOWANIE Z PRZYGODAMI

Helikopterem lekko rzucało. Od strony gór wiał mocny wiatr. Chmury przesuwały się po niebie jak szalone. Michaił prowadził bardzo pewnie. Juanita, siedząca obok niego, obserwowała przesuwające się pod nami lasy, ale spostrzegłem z przykrością kilka spojrzeń, które ukradkiem mu rzucała. Pan Samochodzik oglądał w zadumie wydruki ze zdjęć lotniczych dżungli.

Przed odlotem wysłuchaliśmy relacji z nocnej potyczki. Antonio zdołał postrzelić jednego z podkradających się pod baraczek opryszków. Kula przeszyła mu prawdopodobnie udo. Jednak towarzysze napastnika zdołali odciągnąć rannego i uciekli samochodem. Na miejscu zdarzenia znaleziono niedużą plamę krwi. Pobrano próbki do badań laboratoryjnych. Przypuszczaliśmy, że teraz tajemniczy nocni goście dobrze się zastanowią, zanim znowu coś wykombinują.

Lotnisko w Santa Cruz wyglądało dużo lepiej niż w Cuiabie. Przypominało nieco warszawskie Okęcie. Wylądowaliśmy na wyznaczonym polu i poszliśmy do budynku. Celnicy zrewidowali nas niezwykle starannie i przepuścili. Złapaliśmy taksówkę. Za miastem, na wysokich wzgórzach, leżały dziesiątki willi i segmentów. Wysiedliśmy przed niewielkim domkiem. Oplatało go gęsto dzikie wino. Michaił zadzwonił. Mahoniowe drzwi otworzyły się i stanął w nich wysoki mężczyzna około trzydziestki.

- Witam - odezwał się po angielsku. - Zapraszam.

Weszliśmy do holu i zaraz przeszliśmy do salonu. Przedstawiliśmy się.

- Jestem Allan Fawcett - uśmiechnął się gospodarz.

Dwie młode Indianki zaraz nakryły do stołu i wniosły ciasto i kawę.

- Chciał pan nas widzieć - zagadnął szef.

Gospodarz poważnie skinął głową.

- Panowie szukają w złym miejscu - wskazał gestem mapę. - Mój przodek poszedł z Portu Martwego Konia w zupełnie innym kierunku. I jeszcze jedno. Miasto, wspomniane w dokumencie z 1753 roku, jest jeszcze gdzie indziej.

Popatrzyliśmy na siebie zdumieni.

- Gdzie? - zapytał ostrożnie szef.

- W prowincji Bahia, w połowic drogi między Portem Martwego Konia a rzeką Sao Francisco leży punkt “Z”.

- Cóż to takiego?

- Niestety, tego nie wiem. Mój dziadek wspomniał tym w jednym z listów, podobnie mój wujek twierdził, że najpierw odwiedzą “Z”, a potem ewentualnie odwiedzą miasto z dokumentu Raposo. Zresztą, proszę zapoznać się z oryginałami - z teczki wyjął dwie kserokopie listów.

- Nic już nie rozumiem - mruknął Pan Samochodzik. - Po co w takim razie wybrał się do Portu Martwego Konia, zamiast od razu spłynąć rzeką Rio de los Muertos do Xingu i podjąć wyprawę na skróty, prosto na zachód?

- Właśnie. Mój ojciec, Brian, w 1955 roku podjął próbę odnalezienia śladów dziadka. To jego mapa...

Wyjął kolejną kartę. Teren, nad którym lataliśmy helikopterem, był starannie zakreskowany.

- Ten teren chciał zbadać. Tymczasem wcale tam nie dotarł. Niestety, nie żyje, więc nie wiem, co skłoniło go do zmiany miejsca poszukiwań. Spędził dwa lata, przeczesując dżunglę nad Rio de Sao Francisco...

W zadumie oglądaliśmy obie mapy.

- Czyli miasto, którego szukamy, jest gdzieś tutaj? - Michaił wskazał ołówkiem.

- Prawdopodobnie, zakładając, że w ogóle istnieje. Co oczywiście warto by sprawdzić. Siedzę tu już przeszło piętnaście lat, sporo latałem nad dżunglą, ale jak dotąd nie znalazłem nic ciekawego... Żadnych megalitów, posągów, nic. Czasem, tak jak wy, natrafiałem na resztki jakichś plantacji, zniszczone ślady osad poszukiwaczy złota, diamentów i kauczuku... Raz nawet spotkałem jednego hitlerowca. Tylko, że mój był jeszcze żywy - wskazał kolejny wycinek z “Cuiaba Tribune”, ten z artykułem opisującym nasze znalezisko. Kupki kości pod zardzewiałymi stryczkami wyszły na fotografii bardzo wyraźnie.

- Coś podobnego - zdumiałem się. - Aresztował go pan?

- Nie... Nie było już takiej potrzeby. Pracowałem w szpitalu w La Paz... Przywieziono nam starego żebraka, który od lat zarabiał, grając na flecie na schodach katedry. Był nieprzytomny. Gdy go rozbieraliśmy, zauważyłem, że miał esesmański tatuaż pod lewą pachą. Wyjątkowo artystycznie zrobiony, litery SS i grupa krwi. Zmarł, nie odzyskując przytomności. Ponoć w Argentynie ukrywa się ich jeszcze kilku...

- Czyli trzeba będzie przenieść bazę wypadową gdzieś tutaj - pan Tomasz stuknął palcem w mapę. - I helikopterem zbadać tę część stanu Bahia. Ale najpierw warto by zdobyć zdjęcia satelitarne i dokładnie wytypować miejsca podejrzane. A nie mamy tu odpowiedniego wyposażenia...

Gospodarz otworzył szafę i wyjął z niej kilka rulonów.

- Zdjęcia satelitarne gór Chapada dos Mangabeiras - wyjaśnił. - Metr na sześć. To największe dostępne powiększenie. Skala wynosi około 1:1000.

Rzucił je na sąsiedni stół.

- Wytypowałem sześć miejsc, które wydają mi się podejrzane - powiedział. - Proszę spojrzeć... To jakaś bezimienna rzeka. Mamy tu potężny wodospad, a dwadzieścia kilometrów dalej ten dziwny obiekt.

Pan Samochodzik wziął do ręki lupę i obejrzał uważnie jasną plamkę.

- Coś okrągłego - powiedział. - Podejrzanie okrągłego... Sądzi pan, że to wieża, o której osadnik Hermenegildo Golvao opowiadał pańskiemu przodkowi?

- Tamta wieża miała znajdować się w Mato Grosso - uśmiechnął się Allan.

- A może pułkownik specjalnie wprowadził w błąd ewentualnych następców? - zapytała Juanita.

- Zgoda, tylko po co? - wzruszył ramionami gospodarz. - Przecież nie były to jeszcze czasy rabusiów zabytków, ukrywanie prawdy nie miało najmniejszego sensu...

- I utrudniłoby poważnie, w razie czego, przeprowadzenie wyprawy ratunkowej - dorzuciłem.

- Mój przodek mógł coś podejrzewać, bo przed wyprawą zaznaczył, że w razie gdyby nie wrócił, niech nikt nie próbuje go ratować. Był doświadczonym podróżnikiem i sądził, że tam, gdzie on zginie, nikt inny nie ma najmniejszych szans. Może to wyglądać na bufonadę, ale on był naprawdę fachowcem... Mimo to poszły jego tropem wyprawy ratunkowe. I, niestety, kilka zakończyło się tragicznie. Te lasy nie znają litości...

Przez chwilę patrzył w zadumie przez okno.

- Zapytacie zapewne, dlaczego sam nie podjąłem próby odszukania tego miejsca?

Podciągnął nogawkę spodni. Jego noga kończyła się na wysokości połowy łydki. Reszta była protezą. Powyżej linii cięcia mięśnie były powgłębiane, a powlekająca je skóra odbarwiona.

- Byłem tam - powiedział. - Sześć lat temu. Jestem z wykształcenia lekarzem. Pojechałem z przyjacielem na akcję szczepienia dzieci przeciw ospie w ramach programu finansowanego przez UNICEF. Zapuściliśmy się nieco za daleko. Na zdjęciach satelitarnych, wykonanych w podczerwieni, mieliśmy zaznaczonych kilka wiosek Postanowiliśmy dotrzeć tam pontonem z silnikiem. Niestety, okazało się, ze tamtejsi Indianie mieli kilka lat wcześniej poważne starcie z jakąś grupą białych bandytów, szukających w dżungli złóż uranu. Nawet pokazali mi potem ich zmumifikowane głowy... Nie będę ich potępiał. Wyciągnęli po prostu nieco zbyt pochopne wnioski z pierwszego kontaktu z białym człowiekiem. W efekcie mój przyjaciel zginął, zabity zatrutą strzałką z dmuchawki, a ja, choć naszpikowali mnie kilkoma, przeżyłem. Odzyskałem przytomność po tygodniu. I w niewoli... Indianie odrapali mi nogę, żebym nie uciekł. Ale ja i tak uciekłem - uśmiechnął się z przymusem. - Miesiąc kuśtykałem przez dżunglę. Wdała się gangrena, wypalałem ranę ogniem. Od tamtej pory mam awersję do włóczenia się po lasach...

- W którym miejscu to było? - zapytała Juanita.

- Gdzieś tutaj - wskazał mapę. - Nie więcej niż, trzydzieści, może czterdzieści kilometrów od miasta Raposo. Z tego co wiem, cała okolica jest zamieszkana przez plemiona nienawidzące białych ludzi, w dodatku uprawiające kanibalizm, i to bynajmniej nie rytualny. W dodatku, jak już wspominałem, to łowcy głów...

- Na szczęście od skomplikowanych zadań mam tych dwu pomocników - szef uśmiechnął się i wskazał gestem mnie i Michaiła.

Poczułem się odrobinę niepewnie.

- Czy ktoś już wcześniej zapuszczał się w tamte strony? - zapytałem.

- Owszem. Pomijając mojego ojca, który jednak nie zawędrował aż tak daleko, od drugiej strony, z Mato Grosso dotarł tam ponoć niejaki Hugh McCarthy, nauczyciel z Nowej Zelandii. W 1947 roku ruszył czółnem w dół jednej z rzek. W misji we wsi Peixoto spotkał misjonarza Jonathana Wellsa. Ten dał mu klatkę z siedmioma gołębiami pocztowymi. Trzy wróciły z relacjami podróżnika. W ostatnim liście, który dotarł, była informacja o odnalezieniu miasta, ale nadawca sam twierdził, że jest umierający...

- Interesujące - powiedział szef. - Którą rzeką wyruszył na swoją wyprawę?

- To chyba nie to pytanie, które należy postawić - uśmiechnął się Allan. - Problem w tym, że sprawdzałem w dokumentach misji i nie znalazłem żadnego misjonarza o takim nazwisku. Ani misji o takiej nazwie. Nie miałem dostępu do wykazu nauczycieli w Nowej Zelandii, ale nie zdziwiłbym się, gdyby cała ta historia była wyssana z palca...

Rozwinął jeszcze jeden arkusz.

- Czterdzieści kilometrów od wioski, gdzie zginął mój przyjaciel - wskazał punkt. - Miasto Raposo. Tak przynajmniej sądzę - dodał z zakłopotaniem. W dolinie, obok pasma stromych bezlistnych drzew, widać było coś z grubsza prostokątnego kształtu. Las wdarł się i tu, jednak wyraźnie widać było kilka grup budynków i rzekę, płynącą przez środek.

- Możemy to skopiować? - zapytał szef.

- Weźcie po prostu - uśmiechnął się gospodarz. - Tylko w razie odnalezienia chciałbym, abyście opowiedzieli, co to właściwie było...

- Mamy kamerę, prześlemy film - obiecałem.

Uśmiechnął się.

- Na odnalezienie szczątków mojego dziadka dawno już przestaliśmy liczyć, ale chciałbym pokazać wam coś jeszcze.

Z szafki wyjął kamienną statuetkę, wykonaną z bazaltu. Posążek miał około 30 centymetrów wysokości.

- Mój ojciec zreprodukował to w książce o podróżach dziadka - powiedział gospodarz.

Pan Tomasz kiwnął głową.

- Widziałem ten posążek na ilustracji - powiedział w zadumie. - Ale teraz mogę obejrzeć sobie dokładniej... Pawle, co o tym sądzisz?

Obejrzałem figurkę.

- Strasznie prymitywny wyrób - powiedziałem. - Ale jednocześnie jej wykonanie wymagało kilku tygodni, jeśli nie miesięcy. Wyrzeźbiona z jednego kawałka i wypolerowana przypuszczalnie piaskiem... Stylem przypomina rzeźby indiańskie, które sprzedają na rynku w Cuiabie...

- I w dziesiątkach innych miast - dokończył gospodarz.

- Co do tych znaków... Mamy tu dwie litery greckie, egipski hieroglif, tylko że do góry nogami, jedną literę z greckiego alfabetu... Sądzę jednak, że te znaki wyryto tylko jako ozdobnik i nie posiadają żadnego znaczenia...

- Skąd to przypuszczenie? - zapytał zaciekawiony wnuk pułkownika.

- Mamy tu kilkadziesiąt znaków i żaden nie powtarza się dwukrotnie. Nie jest to więc pismo alfabetyczne ani nawet sylabiczne. Sylabariusze liczą zazwyczaj około 400-800 znaków i prawdopodobnie któryś byłby powtórzony... Jedyne wyjaśnienie, że to pismo piktograficzne, ale znaki są zanadto uproszczone... Aby z obrazków, oznaczających słowa, dojść do przedstawień symbolicznych, trzeba byłoby poczekać co najmniej kilkaset lat i stworzyć dużą liczbę zabytków, pokrytych znakami pisarskimi. Taka cywilizacja nie zdołałaby chyba pozostać w ukryciu.

- Jeden człowiek, który widział ten posążek na fotografii, napisał potem, że to figurka fenicka. Rzekomo przedstawiająca kapłana w stroju obrzędowym... - powiedziała Juanita. - Słyszałam o tym.

Szef uśmiechnął się lekko.

- Feniccy kapłani nie chodzili w pióropuszach na głowie - powiedział.

- O ile to pióropusz, a nie korona - wtrąciła.

Przyjrzałem się uważnie posążkowi.

- Może i faktycznie korona - mruknąłem. - Indianin w koronie?

- Nakrycia głowy w postaci obręczy były znane na przykład u Inków, ceremonialne pióropusze stosowały chyba wszystkie ludy obu Ameryk - zauważył szef. - W ten sposób do niczego nie dojdziemy. Co powiesz o utlenieniu powierzchni?

- Minimalne - powiedziałem. - Figurka albo znajdowała się w ziemi przez kilkaset lat, albo też leżała na powierzchni w miejscu osłoniętym od wpływów atmosferycznych, ale w takim przypadku nie może być starsza niż kilkaset lat... Bazalt jest dość odporny i ciężko określić wiek odkutych z niego wyrobów...

- Skąd pochodzi ta figurka? - zapytał pan Tomasz

- W 1913 roku gubernator stanu Bahia pojechał konno brzegiem rzeki Sao Francisco wraz z zaufanym Indianinem. Dotarli do bezludnych części stanu, następnie porzucili rzekę, wspięli się na pasmo wzgórz, leżące na wschód. Po przebyciu kilkunastu kilometrów lasów natrafili na opuszczone, kamienne miasto - wyjaśnił nasz gospodarz - Niestety, padł im jeden z koni. Musieli pilnie wracać do cywilizacji. W ruinach znaleźli ten właśnie posążek. Gubernator odsprzedał go pewnemu angielskiemu pisarzowi, a ten sprezentował go około 1922 roku mojemu ojcu.

- A jak się nazywał ten pisarz? - zapytałem.

- W tym właśnie problem - smutno uśmiechnął się Allan. - To był Henry Rider Haggard...

- Nic mi to nie mówi - pokręciła głową Juanita.

Przeniosłem wzrok na Michaiła. Zmarszczył czoło.

- To ten od “Kopalni króla Salomona”? - zapytał.

- Właśnie - kiwnął głową Pan Samochodzik. - Ale widzę, że tobie, młoda damo, nic to nie mówi?

- Niestety, słabo znam europejską literaturę, poza klasyką - uśmiechnęła się smutno.

- Haggard był autorem ponad pięćdziesięciu powieści przygodowo-podróżniczych - wyjaśniłem. - Spędził wiele lat w południowej Afryce i tam osadzał akcję większości z nich. Bohaterowie włóczyli się po niezbadanych terenach wnętrza kontynentu, znajdując kopalnie, założone przez biblijnego króla Salomona, święte kwiaty, pierścienie królowej Saby, figurki z kości słoniowej i całą masę podobnych wyrobów starożytnych cywilizacji. Zdaje się, były tam też opisy plemion białych Murzynów i jakaś nieśmiertelna kapłanka, pilnująca źródła wody życia...

- Brawo - uśmiechnął się nasz gospodarz. - Teraz sami widzicie, że pochodzenie posążka staje się przez to nieco podejrzane. Haggard miał niesamowitą wyobraźnię, ale mój dziadek musiał chyba o tym wiedzieć... Tak czy inaczej, potraktował to znalezisko poważnie. Może nawet zbyt poważnie...

- Nikt więcej tego miasta nie widział? - upewniłem się.

- Nie, ale mój dziadek zaznaczył jego lokalizację na swojej mapie. Lokalizacja jest oczywiście przybliżona.

- A więc mamy do odszukania już nie jedno podejrzane miejsce, ale trzy - mruknął szef. - Tajemniczy punkt “Z”, miasto z dokumentu Raposo i teraz jeszcze to...

- To nie wszystko - uśmiechnął się gospodarz. - Jest jeszcze jedno miasto. Cinque Citadel - nazwane tak z uwagi na pięć fortec, które go broniły. Miało się znajdować gdzieś w stanie Rio Grande do Soul. W każdym razie, w czasach mojego dziadka widziało je kilka osób i było traktowane jako “odkryte”... Niestety, zupełnie nie znam jego lokalizacji, nawet przybliżonej.

- Skoncentrujmy się na razie na mieście “Z” - Michaił ponownie rozwinął fotografię i obejrzał uważnie podejrzane miejsce. - Nie można na raz łapać wszystkich srok za ogon.

- Słusznie - kiwnął głową szef.

Spojrzałem na zegarek. Było już dość późno. Pożegnaliśmy się z gospodarzem i obiecawszy informować go na bieżąco o wynikach badań, pojechaliśmy na lotnisko. Zapakowaliśmy się do helikoptera i polecieliśmy do Cuiaby. Nim nadlecieliśmy nad lotnisko, zapadł już mrok.

- Będzie problem - mruknął Michaił.

Budynek nie był oświetlony. Na płycie świecił słabo czerwonawy, żarzący się punkt. Jak mogłem się domyślić, to nasi ochroniarze gotowali sobie kolację. Przelecieliśmy nad nimi dość nisko, ale ciemno było, że oko wykol.

- Nie chcę lądować po ciemku - powiedział Michaił zdenerwowany. - A te helikoptery nie mają reflektorka od spodu...

- Spuść mi linkę desantową - zaproponowałem. - Wyląduję na ziemi i polecę do budynku lotniska, niech włączą reflektory...

- Nikogo tam nie ma - westchnął ze złością. - Wywoływałem ich przez radio. Pewnie po prostu zamknęli na noc i poszli spać.

- A nasi ochroniarze?

- Racja! Francesco ma telefon komórkowy.

Michaił wyjął swój aparat z kieszeni i wystukał pospiesznie numer. Rzucił w słuchawkę kilka słów po portugalsku. Kilka minut później pod nami pojawili się obaj Rosjanie, uzbrojeni w pochodnie zrobione z pakuł nasączonych benzyną.

- Witamy w krainie nowoczesnych technologii - mruknąłem.

Helikopter wreszcie usiadł na ziemi. Ochroniarze zaraz przyprowadzili swojego psa i przypięli go do płozy.

Złapaliśmy taksówkę i odwieźliśmy Juanitę do domu. Jak się okazało, mieszkała niedaleko naszej bazy, w sporej drewnianej “kamienicy”, pamiętającej zapewne czasy gorączki kauczukowej. Wróciliśmy do hotelu.

- Jest kolejny list do panów - powiedział portier.

Wchodząc po schodach, szef rozpruł kopertę i podał list Michaiłowi.

- Ostatnie ostrzeżenie. Wynoście się stąd. zapomnijcie o zaginionych kopalniach. Zapomnijcie o kamiennych miastach, zapomnijcie o mapach pułkownika Fawcetta - odczytał nasz przyjaciel.

- Może należałoby zawiadomić miejscową policję? - zapytałem.

- Nie ma potrzeby. I tak jutro przenosimy się daleko stąd - zwierzchnik rozwiał moje obawy. - Nawet jeśli faktycznie lataliście nad terenem, należącym do jakiegoś narkotykowego bossa, to sądzę, że zdążyliśmy się wyprowadzić, zanim nadepnęliśmy mu na odcisk...

Mylił się.

ROZDZIAŁ ÓSMY

PLANUJEMY PRZEPROWADZKĘ • ODWIEDZINY W REDAKCJI • ZNIKNIĘCIE DZIENNIKARKI • POLICYJNY HAKER • PRYWATNE ŚLEDZTWO • POLOWANIE NA LUDZI W GÓRACH RONCADOR

W nocy spadł deszcz. Ranek był jednak piękny. Ulice lśniły jak świeżo wymyte. Przydało im się to... Siedzieliśmy w sali restauracyjnej przy śniadaniu.

- Juanita pewnie pojedzie z nami - powiedział szef zadowolony. - Przyda się nam na wschodzie, bo nie wiem, czy są tam ludzie, którzy mówią po rosyjsku...

Michaił uśmiechnął się.

- Znam też trochę ormiański. Zresztą niewykluczone, że znajdziemy tam Polaków. Wasi rodacy są rozsiani po całym świecie.

- Ale nie zawsze znają jeszcze język ojców - mruknął szef.

- Nie będzie chyba tak źle. Nie zapominajcie, że nauczyłem się mówić po polsku w Kanadzie. Tam poznałem trochę portugalski... przestawałem z gastarbeiterami różnych narodowości.

Szef wyjął z kieszeni telefon i wystukał numer Juanity.

- Dziwne - mruknął. - Nie odpowiada.

- Pewnie jeszcze śpi - uspokoiłem go. - Mogła się wczoraj zmęczyć. Pracuje chyba zbyt ciężko...

Pan Samochodzik kiwnął głową.

- Zobaczmy, dokąd przenieść bazę - zaproponował, rozkładając na stole atlas.

- Prowincja Bahia - wskazałem. - A tu są góry Chapada dos Mangabeiras. Może tu? Osada Gilbues... Tylko jakieś 150 kilometrów od gór...

- Trzy tysiące mieszkańców, nie ma lotniska ani nawet awaryjnego lądowiska dla helikopterów. Nie ma też hotelu - mruknął Michaił kartkując opasły przewodnik.

- A może tu? - szef wskazał na Xique-Xique. - Większe miasteczko nad rzeką Sao Francisco.

- Ma lotnisko, szpital, sześć hoteli - mruknął nasz przyjaciel. - Dobry pomysł. Trzeba tylko namówić Juanite, żeby poleciała z nami - uśmiechnął się.

Wystukał numer dziewczyny, ale znowu bezskutecznie.

- To na nic - mruknąłem, widząc, jak ponownie usiłuje się połączyć. - Może uszkodziła albo zgubiła telefon...

- Nie podoba mi się to - powiedział Michaił. - Wpadnijmy do redakcji...

- Może zaspała - zauważył szef. - Wiemy, gdzie mieszka. Rozdzielmy się. Ja sprawdzę u niej w domu, wy w redakcji.

Złapaliśmy taksówkę. O dziwo, tym razem był to prawdziwy samochód, choć bez bocznych szyb. Redakcja mieściła się w czteropokojowym mieszkaniu na drugim piętrze budynku, który przypominał blok z Ursynowa. To znaczy, wzniesiony był z wyjątkowo niechlujnie dopasowanej, wielkiej płyty. Zapukaliśmy do drzwi, a ponieważ nikt nam nie otwierał, weszliśmy do środka. Redakcja była jak wymarła.

- Co się z nimi stało? - zdziwił się Michaił.

- Dziennikarze w terenie, a ci od składu komputerowego przychodzą na drugą zmianę - wyraziłem przypuszczenie. - Skład robią wieczorem i wysyłają do drukarni, gdzie się w nocy drukuje... Ale ktoś na dyżurze redakcyjnym musi być.

Faktycznie, w pokoju opatrzonym tabliczką: “Redaktor naczelny”, siedziało dwóch facetów i rozmawiało.

- Szukamy Juanity - powiedział Michaił po portugalsku. - Nie ma jej tu?

- Nigdy nie przychodzi do redakcji przed szesnastą - powiedział wyższy mężczyzna, ubrany w garnitur z tropiku. - A wy ci, co latają nad lasem?

- Właśnie - powiedział Michaił.

Faceci wymienili spojrzenia.

- Może gdzieś pojechała w teren - powiedział ten niższy. - Ona często wyskakuje na kilka dni.

- No, trudno - uśmiechnął się Michaił. - Gdyby się pojawiła, to powiedzcie, że jej szukamy.

Wyszliśmy z biura.

- Coś mi tu nie gra - powiedział Michaił.

- Co konkretnie? - zagadnąłem. - Bo mnie też ci dwaj goście wydali się jacyś dziwni...

- Popatrz: zidentyfikował nas, pewnie oglądał nasze zdjęcia we własnej gazecie. Mimo to nie okazał zdziwienia faktem, że siedzimy w mieście, zamiast dalej szukać. Poza tym powiedział, że ona jest w terenie.

- Czyli wiedział od razu, że nie lata dziś z nami - dodałem. - A jednocześnie nie wie, gdzie jest. Nie sądzę, żeby redakcja dawała aż taką swobodę początkującej dziennikarce, żeby nie przejmować się, że znika od czasu do czasu na kilka dni... Przecież pamiętasz, jak polowała na każdy okruch sensacji, byle tylko pozostać z nami. To oznacza, że na co dzień odwala znacznie brudniejszą robotę. Chodzi na konferencje prasowe, przepytuje o nocne wypadki dla kroniki policyjnej...

- Dobra - mruknął. - O, Pan Samochodzik.

Faktycznie ulicą nadchodził mój zwierzchnik.

- Coś podejrzanego - powiedział pan Tomasz. - Nie mogłem się dostukać. W domu jej nie ma.

Twarz Michaiła ściągnęła się. Opowiedzieliśmy o wizycie w redakcji i naszych podejrzeniach.

- Coś niedobrego się kroi - powiedział. - Sądzicie, że została porwana?

- Na to wygląda - westchnął nasz przyjaciel. - Jeśli tak, to trzeba ją jak najszybciej odnaleźć. Najpierw jej mieszkanie.

Weszliśmy bez przeszkód do obleśnego budynku. Przeszliśmy brudnym korytarzem.

- Coś jest nie tak - stwierdził Michaił. - To uboga dzielnica. W takim miejscu pojawienie się obcego wywołuje od razu reakcję łańcuchową. Ludziska przynajmniej mu się przyglądają. Oni, aby przetrwać, muszą ze sobą współpracować. Jeśli nie patrzą na nas przez uchylone drzwi, jeśli na tym korytarzu nie ma stada dzieciaków, to może oznaczać tylko jedno. Stało się coś, co ich wystraszyło...

- Tak - mruknąłem. - Wprawdzie nie znam miejscowych zwyczajów, ale tu jest zbyt spokojnie.

Michaił podszedł do drzwi.

- Klucza nie ma w zamku od środka. Pawle, ty chyba lepiej znasz się na zamkach - podał mi wielofunkcyjny komplet wytrychów.

Zamek Yale. Sześć sekund dla doświadczonego złodzieja. Ja potrzebowałem dwunastu. Pchnąłem drzwi i weszliśmy do ciasnego pokoiku. Był zdemolowany, jakby toczyła się tu ciężka walka. Połamane meble, potłuczony wazon.

- Oho - mruknął Michaił. - Coś poważnego. Broniła się jak tygrysica.

Spojrzałem uważnie na ścianę.

- Weszła do pokoju zapewne po ciemku - powiedziałem. - Zapaliła światło - żarówka wisząca pod sufitem paliła się ciągle, na co w pierwszej chwili nie zwróciliśmy uwagi. - Wtedy ktoś się na nią rzucił. Zdążyła wystrzelić dwa razy z biodra - wskazałem dwie dziury po kulach. Potem ktoś podbił jej broń i trzeci strzał poszedł w sufit. Ale nie ma śladów krwi...

Michaił wyjął z kieszeni telefon. Wystukał numer Igora.

- Słuchaj - rzucił w słuchawkę - Porwano naszą przyjaciółkę...

Słuchawka zagdakała z ożywieniem.

- Dobra. Weź najlepszych - polecił. - Za dwadzieścia minut mamy spotkanie z najlepszym policyjnym hakerem w Cuiabie - zwrócił się do nas.

- Po co ci haker? - zdumiał się szef. - Myślisz, że już poinformowali w Internecie, że ją porwali?

Nasz przyjaciel uśmiechnął się smutno. Zamknąłem drzwi i pojechaliśmy.

Posterunek policji leżał kawałek za miastem. Budynki, wzniesione z czerwonej, dobrze wypalonej cegły, otaczał wysoki, betonowy mur, najeżony strzelnicami.

- Jak z filmów o południowoamerykańskich reżimach... - mruknąłem.

Taksówka podwiozła nas pod bramę i odjechała. Zaraz też wpuszczono nas do środka. Dwaj policjanci zrewidowali nas pobieżnie. Kilka minut później znaleźliśmy się na strychu. Siedział tu starszy mężczyzna.

- Ałmaz - przedstawił się rosyjskim imieniem. - Jaki jest numer jej telefonu?

Widocznie był już częściowo wprowadzony w sprawę. Zaraz też przyszedł wysokiej rangi gliniarz, który przedstawił się jako Igor. A więc to był ten tajemniczy dobry duch, który pomagał nam cały czas.

Michałł wyjął z kieszeni wizytówkę Juanity i podał im jej numer telefonu. Ałmaz wprowadził go do komputera.

- Aktywny, nikt nie odbiera - mruknął. - Ale sieć telefoniczna reaguje. Zaraz ustalimy, gdzie leży.

Wprowadził jakiś kod. Na ekranie zapalił się plan miasta, najeżony ciemnymi punktami.

- To stacje wzmacniające sygnał telefoniczny - wyjaśnił. - Wokół każdej znajduje się strefa, w której jest wychwytywany sygnał zwrotny.

- Jak to działa? - zainteresował się pan Tomasz.

- Jeśli dzwonimy pod jakiś numer, komputer przeszukuje całą sieć i odnajduje stację najbliższą dla użytkownika telefonu. Stacja łączy się z aparatem i wzmacnia jego sygnał, przekazując go przez inne stacje prosto do odbiorcy. Zaraz, muszę wykonać obejście ich systemu zabezpieczeń.

Wsadził CD-ROM do czytnika i na drugim monitorze obserwował jakieś migające cyferki.

- Zabezpieczenia złamane - uśmiechnął się. - Tandetne szyfry.

- Mogą nas jakoś namierzyć? - zaniepokoiłem się.

- Oczywiście, ale nie zapominajcie, że jesteśmy gliniarzami - wypiął dumnie zapadniętą pierś, nakrytą mundurem. Odznaka zalśniła jak gwiazda. - Dobra, zobaczmy sobie to na diagramie.

Jedna ze stacji zapaliła się na czerwono. Po chwili pobiegła od niej cienka, czerwona linia do stacji umieszczonej najbliżej posterunku. Powiększył obraz.

- Oczywiście, stacje leżą na tyle blisko, że ich pola zachodzą na siebie...

- Nie ma interferencji? - zdziwiłem się.

- Trochę jest, ale nieznaczna. Teraz uwaga, telefon znajduje jedna stacja, ale sąsiednie też łapią jego szczątkową transmisję. W razie awarii stacji, najbliższe natychmiast przejmą rozmowę, tak że użytkownik najczęściej nawet tego nie zauważy, choć czasem może się pogorszyć jakość odbioru - dwie inne stacje zapaliły się na różowo.

- Teraz wystarczy zmierzyć siłę sygnału...

Znowu przesiadł się do drugiego komputera. Tym razem męczył się co najmniej dziesięć minut. Czekaliśmy w milczeniu.

- Jest z tym trochę problemów, muszę zmusić komputery przekaźników, żeby zachowywały się nieco niezgodnie z programem. Ale mam wyniki...

Powiększył obraz raz jeszcze. Na monitorze zarysował się nieregularny wielobok.

- Będę potrzebował dokładnej lokalizacji stacji - odezwał się po rosyjsku milczący dotąd Igor.

Po chwili zaznaczał je na planie.

- Dziwne - powiedział. - Ten kawałek miasta to place przygotowane dopiero pod budowę... Ale to nic. Wysyłam tam naszych wywiadowców po cywilnemu.

Ujął słuchawkę wewnętrznego telefonu i zaczął wydawać dyspozycje po portugalsku.

- Większość telefonów komórkowych można zdalnie przełączyć na nadawanie - powiedział haker. - Niestety, nie wszystkie modele...

- To znaczy, że każdemu, kto ma przy sobie komórkę, można po cichu włączyć podsłuch? - zdumiał się pan Tomasz

- Prawie każdemu - uściślił technik.

- Ja też o tym słyszałem, ale sądziłem, że to jakaś bzdura - mruknął Michaił.

- Trzeba jednak znać numer seryjny aparatu i odpowiednie kody producenta.

Siadł znowu przy drugim komputerze.

- Spróbuję się włamać do bazy danych sieci telefonicznej - powiedział.

Bawił się przez kilka minut.

- Zabezpieczyli hasłem wejście do systemu - mruknął.

- To znaczy, że nic z tego? - zaniepokoiłem się.

- Nie, hasło już obszedłem. Ale dane są zaszyfrowane. Ale nie szkodzi, zaraz się odczyta... - połączył komputer kablem z jakąś potężną maszyną, stojącą w kącie.

- Łamanie szyfru ośmiobitowego na tym sprzęcie może potrwać około godziny - powiedział.

- A ja mam kilka pytań - odezwał się milczący dotąd Igor.

Przeszliśmy do jego gabinetu.

- Domyślacie się, kto mógł to zrobić? - zapytał bez wstępów, gdy tylko usiedliśmy w fotelach.

- W zasadzie nie - powiedział Pan Samochodzik. - Dostaliśmy wprawdzie dwa listy z pogróżkami...

Policjant gwizdnął przez zęby. Szef wyjął z teczki listy i podał mu. Ten przejrzał je w zadumie.

- To mógł napisać każdy - mruknął. - Ale trzeba będzie przesłuchać portiera z waszego hotelu. Na przyszłość proszę zgłaszać takie rzeczy natychmiast...

- Nie sądziliśmy, że to na poważnie - westchnąłem. - Wyobrażaliśmy sobie jakiegoś pomylonego poszukiwacza, który doszedł do wniosku, że wchodzimy mu w paradę i postanowił pozbyć się konkurencji.

- To możliwe - mruknął policjant. - Ale nie zdajecie sobie sprawy, ile takie miasto może być warte...

- Miasto? - zdumiał się szef. - Jak można spieniężyć coś takiego?

- Rabowanie stanowisk archeologicznych to niestety w tej części świata cały przemysł - wyjaśnił. - U nas, w Brazylii, nie mamy z tym większych problemów, głównie dlatego, że nie ma tu stanowisk archeologicznych wartych złupienia... Kolekcjonerzy z USA czy RFN nie kupią osmalonych indiańskich garnków, jeśli w Boliwii czy Peru mogą niedrogo nabyć oryginalną inkaską ceramikę. Natomiast, jeśli ktoś natrafi na miasto Fawcetta i gdy okaże się, że faktycznie założyła je jakaś nieznana kultura, to zanim go złapiemy, zarobi miliony dolarów... Dlatego też pojawienie się panów mogło podziałać jak czerwona płachta na byka.. Ktoś, kto liczy, że znajdzie miasto, poczuł się zagrożony... Nie pasuje mi do tego porwanie. Ludzie tutaj są przekonani, że porwanie czy zabójstwo cudzoziemca jest niebezpieczne - powiedział poważnie. - I faktycznie, parę lat temu zasztyletowano w Cuiabie amerykańskiego turystę. Interweniował konsul USA, przysłali własną ekipę dochodzeniową, cyrk był nie z tej ziemi. Porywacz sądził, że uprowadzając dziewczynę, da wam do zrozumienia, że nie żartuje... A więc pierwsza hipoteza: poszukiwacz miasta.

- Uran - powiedziałem. - Poszukiwacze uranu!

- Jaki uran? - zdumiał się Igor.

- Znaleźliśmy na zboczach gór Roncador nielegalne odwierty. Ktoś znalazł tam żyłę uranu... Juanita narobiła fotografii i napisała o tym artykuł...

- Rany boskie! - policjant złapał się za głowę. - I dopiero teraz o tym mówicie?!

- Trochę mnie rozstroiło to porwanie - wyjaśniłem. - Poza tym, minęły dwa dni. Wczoraj byliśmy w Boliwii...

- I wczoraj ukazał się artykuł - uzupełnił ponuro Michaił.

- Znowu ten przeklęty uran - mruknął Igor.

- Coś poważnego? - zapytałem.

Kiwnął głową.

- Gdzieś w okolicy są prawdopodobnie złoża. Może nawet bardzo bogate. Ciągle przyjeżdżają tu Amerykanie z aktami własności działek uranonośnych, akty są oczywiście sfałszowane. Zazwyczaj dostają też próbki rudy do badań. Kilka lat temu aresztowaliśmy Indianina, który na targu sprzedawał kawałki rudy wprost z gazety. Miał licznik Geigera, wyprodukowany w latach pięćdziesiątych XX wieku i zachwalał, że to świetny towar, w sam raz do budowy bomby atomowej. Ale to, powiedzmy, ta bardziej humorystyczna strona zagadnienia. Pojawiły się w dżungli wyspecjalizowane grupy poszukiwawczo-wydobywcze. Powoli tworzy się u nas czarny rynek uranu. Ojciec Juanity, Miguel Saintchristian, opisał w kilku artykułach, jak Pakistańczycy i Irakijczycy kupują w Cuiabie uran. Podobno odkrył, kto za tym stoi... No i niestety, ktoś wpakował w niego cały magazynek. Minął ponad rok, a ciągle nie znaleźliśmy sprawców...

- Macie tu jakąś miejscową mafię? - zapytałem.

- W tym cały problem, że nie. To musi być niewielka, ściśle zakonspirowana grupka. Kilka osób... Obawiam się, że Juanita będzie kolejną ofiarą...

Zadzwonił telefon. Odebrał i słuchał przez chwilę.

- Znaleźli telefon, był wrzucony do kanału - wyjaśnił. - Nasi technicy usiłują wyodrębnić z niego odciski palców... Mamy już w naszych zbiorach te zdobyte na skrzynkach, które zabraliśmy Pakistańczykom, więc będzie można porównać. Te z listów, które dostaliście, też sobie obejrzymy... Może coś...

- A my chyba pojedziemy do hotelu - westchnął szef.

Pożegnaliśmy się i opuściliśmy posterunek.

- I co wy na to? - zapytał pan Tomasz.

- Uran - mruknąłem. - Chyba trzeba się będzie przelecieć.

- Dokąd? - zdziwił się Pan Samochodzik.

- W góry Roncandor - powiedziałem poważnie. - Zapolujemy sobie.

- Na co? - zdziwił się szef.

- Na ludzi - odpowiedział poważnie Michaił. - Jak sądzisz, ile czasu zajęłoby usunięcie wszystkich śladów?

- Minimum kilkanaście godzin. Pewnie już skończyli albo właśnie kończą maskowanie śladów, ale mamy szansę...

Zostawiliśmy pana Tomasza koło hotelu, a sami pojechaliśmy na lotnisko. Pożyczyliśmy od naszych ochroniarzy kałasznikowa i dwa magazynki. Zatankowaliśmy i polecieliśmy.

Michaił milczał. Ja też się nie odzywałem. Sprawdziłem broń. Idealnie sprawna, wyczyszczona, zadbana. Poręczny i dobrze wyważony karabin, z twardą, dość ciężką kolbą. Odpowiedni argument do przekonywania oprychów, żeby się poddali.

Pod nami przesuwała się dżungla. Huk wirnika płoszył małpy w koronach drzew.

- Obleć pasmo od drugiej strony i poszukajmy sobie tam miejsca, żeby wylądować - powiedziałem. - Jeśli tam są...

- Rozumiem - kiwnął głową.

Oblecieliśmy wzgórza od drugiej strony i znaleźliśmy odpowiednie pole głazów, żeby posadzić helikopter. Michaił sprawdził wskazania GPS i ruszyliśmy przez krzaki. Po czterdziestu minutach marszu znaleźliśmy się na miejscu. Już z daleka usłyszeliśmy dziwny odgłos. Coś huczało ponuro.

- Czyżby nie przejęli się artykułem i ciągle prowadzą wiercenia? - zdumiał się.

Przyczailiśmy się za niedużym skalnym garbem. Faktycznie, w dolince pod nami krzątali się dwaj mężczyźni. Wyprowadzili maszynę z jaskini i teraz puścili ją w ruch. W powietrzu snuła się chmura pyłu, wyrzucanego przez potężny świder spod ziemi. Michaił uruchomił kamerę wideo. Filmował przez dziesięć minut, potem wyjął kasetę, a na jej miejsce włożył drugą.

- Nie wiadomo, co jeszcze może się stać - powiedział, wręczając mi nagraną. Schowałem ją bez słowa do kieszeni.

- Tylko dwu i jednocześnie aż dwu - mruknąłem.

- Pilnuj ich, zobaczę, czy mają transport - szepnął i zniknął.

Patrzyłem na pracujących. Wydawali się całkowicie pochłonięci swoją robotą. Michaił wrócił po półgodzinie.

- Helikoptera nie ma - powiedział. - Ktoś ich przywiózł i odleciał. Te odwierty przy lądowisku są nieźle zamaskowane. Odstrzelili dynamitem część skarpy tak, żeby zasypać te miejsca tonami kamieni.

- Tylko dlaczego wiercą dziury tutaj? - zdumiałem się.

- To proste - uśmiechnął się. - Uran wystąpił w masywie bazaltowym, a tu wszędzie jest gnejs. Po prostu tworzą na wszelki wypadek fałszywe ślady. Kilka lipnych odwiertów. Gdyby ktoś zainteresował się publikacją Juanity i przyleciał tu, znajdzie ślady wierceń, ale ani grama uranu... Na zakończenie pewnie wsadzą wiertnicę do jaskini i odstrzelą wejście.

- Trochę to zawiłe - poskrobałem się po głowie. - Ale pewnie masz rację... Więc co robimy? Zaskoczymy ich, obezwładnimy i zabieramy na posterunek w Cuiabie? - zaproponowałem.

Wiertnica wydała z siebie ostre sapnięcie i znieruchomiała. Chmura zmielonej skały powoli opadła.

- Swoją drogą, to dziwi mnie jeden fakt - mruknąłem. - Ci dwaj pracują uzbrojeni tylko w dwa karabiny, a przecież wszędzie dokoła włóczą się Indianie ludożercy...

- Widocznie ich przegonili - odparł Michaił. - Albo jakoś się dogadali... Skoncentruj się na naszym zadaniu.

- Dobra. Biorę wyższego.

Obaj górnicy wypalili po papierosie i ruszyli w stronę groty. Zaskoczenie było pełne. Ja trzasnąłem pięścią tego wyższego (jak się z bliska okazało, wcale nie był taki wysoki), Michaił założył nelsona niższemu. Trochę się jeszcze szarpali, ale po chwili leżeli na ścieżce, skuci kajdankami.

- No i po problemie - uśmiechnąłem się.

- Ja bym ich trochę potorturował - westchnął Michaił.

- Nie w moim towarzystwie.

- A nie mógłbyś się przejść na dziesięć minut, pozwiedzać okolicę? - zaproponował.

Pokręciłem przecząco głową.

- Jest dwudziesty pierwszy wiek, a ty razem z Ałmazem Ungernem tkwicie chyba w głębokim średniowieczu... Rozumiem, że specyficzne “metody śledcze” dają pewne możliwości, ale dlatego właśnie nazywamy się ludźmi cywilizowanymi, że ich nie stosujemy...

Skrzywił się, jakby zjadł kawałek cytryny, ale kiwnął głową, przyznając mi rację. Postawiliśmy jeńców na nogi i, popychając lufami karabinów, zmusiliśmy do marszu. Nie protestowali, bo zakleiliśmy im usta plastrem, ale ich spojrzenia dużo mówiły, co nam zrobią, jeśli tylko będą mieli okazję. W helikopterze skrępowaliśmy ich dodatkowo i zablokowaliśmy tylne drzwiczki, co było chyba zbyteczną ostrożnością, bo przecież nikt o zdrowych zmysłach nie wyskoczy z lecącego helikoptera, gdy jest związany. Michaił zapuścił silnik i wystartowaliśmy. W ciągu półtorej godziny dolecieliśmy do Cuiaby. Jeszcze podczas lotu powiadomił Igora, więc na lotnisku czekała już karetka do transportu więźniów i oddział policji.

Był też Igor. Michaił przekazał mu jeńców i jedną z kaset.

- Dobra robota - pochwalił nas policjant.

- Coś nowego? - zapytałem.

- Przypuszczalnie Juanita żyje, bo porywacze zażądali okupu. Chyba że to tylko taka zmyłka dla odwrócenia uwagi.

- Rozumiem - mruknąłem.

- A tymi ptaszkami zajmę się osobiście - dodał z wyjątkowo parszywym uśmiechem. - Do rana wyśpiewają wszystko.

Pojechaliśmy taksówką do hotelu. Znowu zaczął padać deszcz.

Weszliśmy na nasze piętro. W poprzek korytarza leżało kilkanaście worków z piaskiem, a za nimi czatowali dwaj ochroniarze, zamówieni przez Michaiła.

- Fascynujące - mruknąłem.

Uśmiechnął się lekko, ale nic nie powiedział. Pan Samochodzik jeszcze nie spał. Streściliśmy mu wyniki naszego polowania.

- Czyli jest szansa, że się po nitce dojdzie do kłębka - stwierdził.

- Jeśli tamci są jakoś powiązani, to może dałoby się dokonać wymiany - powiedział nasz przyjaciel. - Zobaczymy jutro, może coś powiedzą...

- Może - mruknąłem ponuro. - A raczej na pewno.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

PONOWNA WIZYTA W REDAKCJI • BÓJKA • KIM JEST IGOR • TECHNIKI KOMPUTEROWE • ROZWIKŁANIE ZAGADKI

- Wiecie, zastanawiam się, czy naszego prywatnego śledztwa nie powinniśmy poprowadzić jeszcze jednym torem - odezwałem się przy śniadaniu.

Na zewnątrz padał deszcz.

- Co chcesz sprawdzić? - zainteresował się Pan Samochodzik.

- Juanita napisała o tym uranie, potem ją porwali... Może w artykule była jakaś aluzja, może podejrzewała, kto za tym stoi.

- To brzmi prawdopodobnie - mruknął Pan Samochodzik. - Trzeba będzie zdobyć egzemplarz “Cuiaba Tribune” i sprawdzić.

Uśmiechnąłem się lekko.

- Będziemy mieli problem językowy - westchnąłem.

- Żaden problem. Francisco przełoży nam na rosyjski - uspokoił nas Michaił. - Tylko skąd wytrzasnąć egzemplarz gazety sprzed dwu dni? I to w mieście, gdzie nie widziałem ani jednego kiosku z prasą...

- Można by poszukać jakiejś biblioteki publicznej - zasugerował szef.

- Lepiej przejść się prosto do redakcji. Muszą nam udostępnić - błysnąłem pomysłem.

- No to w drogę - Michaił poderwał się energicznie zza stołu.

- Zjedzmy najpierw - łagodnie uspokoił go Pan Samochodzik.

Zjedliśmy szybko. Złapaliśmy taksówkę i kazaliśmy się zawieźć do redakcji. Drzwi były gościnnie otwarte. Znowu przyjechaliśmy wcześniej, nikogo z pracowników nie było na miejscu, ale redaktor naczelny i jego przyjaciel, których poznaliśmy poprzednim razem, siedzieli na dyżurze.

- Chcielibyśmy przejrzeć trzy ostatnie numery gazety - wyjaśnił Michaił.

Redaktor spojrzał na nas wrogo, ale bez słowa wyjął z szafki interesujące nas egzemplarze. Przejrzeliśmy je w kilka minut.

- Rany boskie - powiedział Michaił po polsku. - Rozumiesz?

Nigdzie, w żadnym z numerów nie było wzmianki o naszym znalezisku.

- Muszą w tym siedzieć po uszy. Wysyłała artykuł z helikoptera...

- A oni go nie puścili. Mimo że nie ukazał się w gazecie, ktoś go przeczytał i zdecydował się uciszyć Juanitę...

- Brawo, chłopcze - odezwał się nieoczekiwanie po polsku ten niższy. - Wzorowa dedukcja...

Uśmiechnął się wyjątkowo wrednie. Naczelny też się uśmiechnął, ale w jego dłoni błysnął nóż.

Mój przyjaciel pchnął dłonią naprzód. Znałem ten morderczy cios, stosowany przez radzieckich komandosów. Uderzenie dwoma palcami w oczy. Facet zawył i miotnął na oślep kułakiem. Michaił bez wysiłku złapał go za nadgarstek i trzasnął przedramieniem o kant szafy. Rozległ się trzask, ale nie wiedziałem, czy złamała się kość, czy mebel. Naczelny podrzucił nóż w dłoni. Pchnąłem Michaiła, sam schodząc z linii rzutu. Ostrze świsnęło w powietrzu i zagłębiło się w drzwiach aż po rękojeść. Niski, wykorzystując, że Michaił stracił równowagę, rzucił się na niego. Przeskoczyłem obok walczących i stanąłem oko w oko z redaktorem. W jego dłoni błysnął kolejny majcher. Wykonałem błyskawiczny unik i ostrze przecięło mi koszulę tuż koło żeber. Huknąłem go z dwu stron otwartymi dłońmi w skronie. Padł na ziemię jak podcięty. Uniosłem stopę, dociągnąłem ją do piersi, a potem opuściłem na jego bark. Chrupnął łamany obojczyk. Obejrzałem się. Michaił leżał na ziemi, a opryszek dusił go swoimi owłosionymi łapami. Nie zdążyłem zareagować. Pan Samochodzik, do tej pory przyczajony na korytarzu, zdzielił wroga po głowie drewnianym krzesłem. Cios zamroczył go na chwilę, ale Michaiłowi to wystarczyło. W życiu nie widziałem czegoś takiego. Ważący ponad osiemdziesiąt kilogramów facet zawirował nad głową mojego przyjaciela, po czym zarył głową w szafę. Drewniane drzwiczki popękały.

Michaił zadał jeszcze jeden morderczy cios. Po chwili jego przeciwnik siedział na ziemi i ze zdumieniem wpatrywał się w rękę, która zgięła się w miejscu, w którym z pewnością nie powinna się zginać.

- Gdzie ona jest? - zapytał Pan Samochodzik po portugalsku.

- Nic nie wiem - zaskomlał redaktor.

- To masz wyjątkowego pecha - warknął Michaił.. - Pytamy po raz ostatni.

- Nie wiem! - jęknął powalony.

Popatrzyłem na naczelnego. Właśnie dochodził do siebie.

- Może wyjdźcie - zaproponował nam przyjaciel. - Lepiej będziecie spali...

Pan Samochodzik otworzył usta, ale nie zdążył nic powiedzieć. W korytarzu zatupotały podkute buty. Drzwi otworzyły się. Igor i jeszcze pięciu policjantów. Weszli i w zadumie lustrowali pobojowisko.

- Następny numer tej gazety chyba się chwilowo nie ukaże - wyjaśniłem.

Policjant kiwnął głową.

- Zabrać tych dwu na komendę - wskazał redaktorów. - Popsuliście nam odrobinę szyki - zwrócił się z naganą do mnie i Michaiła.

A potem wyciągnął zza szafy prosty mikrofon membranowy. Patrzyłem na wroga, leżącego koło moich stóp. Doszedł już do siebie i teraz widziałem jego skrajne przerażenie.

- Moi ludzie was załatwią - powiedział.

- Nieboszczycy nie wydają rozkazów - warknął Igor.

Wyprowadził aresztantów. Pojechaliśmy za nim na posterunek. Poszliśmy we trójkę do pokoju informatyka.

- Kończę ustalać aktualny adres, gdzie ją przetrzymują - powitał nas z uśmiechem.

- W jaki sposób? - zdumiał się szef.

- Zadzwonili do redakcji kilka minut przed waszym wejściem, prosząc o dalsze instrukcje. Juanita jeszcze żyje.

- Macie numer, z którego dzwonili - domyśliłem się.

- Aż tak dobrze nie jest, więc moje komputery robią billing dzisiejszych rozmów wychodzących wszystkich telefonów stacjonarnych i komórkowych w tym mieście.

- Chyba mam ochotę zmienić zawód - westchnąłem z podziwem.

- Trzeba tylko wiedzieć, jak co działa i umieć obejść kilka prostych zabezpieczeń - uśmiechnął się. - Chcecie posłuchać, co na nich mamy?

Pstryknął przełącznikiem.

- Będzie problem z tą gęsią - odezwał się z taśmy naczelny. - W dodatku ci trzej wcale nie wyjechali... Musimy ją przetrzymać jeszcze kilka dni i stuknąć po cichu. Tylko tak, żeby nikt nigdy nie znalazł ciała. Zainteresowanie górami Roncador poważnie utrudniłoby prace naszej spółki...

Mówił oczywiście po portugalsku. Zrozumiałem co nieco.

- Tu jest adres - haker podał nam wydruk.

Komputer zakończył już pracę. Ruszyliśmy na dół.

- Kim jest Igor? - zapytałem. - Dlaczego nam pomaga? Odnoszę wrażenie, że masz tu całą siatkę wywiadowczą. Wytrzasnąłeś spod ziemi ochroniarzy, policja tańczy, jak jej zagrasz... Wszyscy gadają po rosyjsku, jakby dopiero co przyjechali spod Moskwy...

- Igor - uśmiechnął się Michaił - to agent KGB, który dawno temu, jeszcze w czasach zimnej wojny, przeszedł na naszą stronę. Zorganizował nam tu kontrwywiad w rosyjskiej kolonii, samoobronę, wszystko, czego potrzebowali ubodzy emigranci, by przeżyć w obcym świecie. Potem ubodzy emigranci trochę się dorobili... Powpychali się na kluczowe stanowiska... A teraz pamiętają, kto im pomagał, gdy jeszcze byli głodni i bosi. Fundacja mojego ojca pomogła przeżyć przeszło czterem tysiącom uciekinierów ze Związku Radzieckiego...

Komendanta znaleźliśmy szybko. Stał w swoim gabinecie i zmywał z rąk czerwone plamy. Miałem nadzieję, że pan Tomasz tego nie zauważył.

- Jest adres, spod którego był telefon.

Policjant wytarł ręce i wyjął z kieszeni kartkę z zapisanymi długopisem zeznaniami.

- Świetnie. Lubię, jak informacje ze wszystkich źródeł pokrywają się wzajemnie. No, to w drogę.

Przez radiotelefon wydał pospiesznie rozkazy. Przy ulicy parkował piękny jeep grand cherokee. Ruszyliśmy przez miasto. Zwolniliśmy, dojeżdżając do dzielnicy willowej. Zatrzymała się też jadąca za nami półciężarówka. Wysiedliśmy i Igor szarpnął drzwi. Wewnątrz siedziało dziesięciu rosłych komandosów. Mieli na sobie policyjne skafandry i kamizelki kuloodporne. Ich twarze skryte były pod maskami. Spokojnie wydawał rozkazy. Kilku zaraz wymknęło się i znikło w bocznej uliczce.

- Zabezpieczą od tyłu - wyjaśnił. - Ano, do dzieła.

Wszyscy siedzący zamaskowani przeżegnali się, część normalnie, część w drugą stronę, widocznie rosyjscy emigranci w poważnym stopniu opanowali struktury policyjne Cuiaby. Kryjąc się za żywopłotem, pobiegli w stronę budynku. Teraz dopiero spostrzegłem w głębi samochodu pana Tomasza.

- Trzeba przyznać, że mają tu niezłą jednostkę antyterrorystyczną - powiedział szef.

- To prawda - kiwnąłem głową.

Wyglądaliśmy zza samochodu, jak policjanci, kryjąc się za żywopłotem, otaczają niedużą willę. Dwu podskoczyło do drzwi. Rozległ się przytłumiony huk i wpadli do wnętrza. Nie usłyszałem żadnych strzałów. W powietrzu rozwiewała się srebrzysta chmurka.

- Cóż to takiego? - zdumiał się Pan Samochodzik.

- Sproszkowany ołów - wyjaśniłem. - Napełnia się nim naboje do strzelb gładkolufowych. Taki pocisk waży prawie dwieście gramów. Zniszczy każdy zamek, ale jednocześnie jest bezpieczny w użyciu. Jeśli ktoś stoi w przedpokoju, nie poranią go odłamki.

- Sprytne - mruknął Michaił.

W tym momencie gdzieś za willą rozległa się głośna palba karabinowa. Zabrzęczały pękające szyby, a potem dobiegł naszych uszu dźwięk odpalanego silnika motocykla. Znowu huknęły strzały, ale sądząc po pisku opon, ten ktoś zdołał uciec.

Policjanci wynosili dwu skutych kajdankami opryszków. Po chwili jeden wyprowadził też naszą przyjaciółkę. Podtrzymywał ją troskliwie ramieniem, bo lekko słaniała się na nogach. Miała rozbity jeden łuk brwiowy i ślady sznura na nadgarstkach, ale wyglądało na to, że nie poniosła poważniejszego uszczerbku. Michaił wybiegł jej na spotkanie...

Złożenie zeznań zajęło nam przeszło dwie godziny. Faktycznie, podczas ataku na willę jeden z członków siatki zbiegł. Wreszcie byliśmy wolni. Siedliśmy w hotelowej restauracji przy kawie i ciastkach.

- Planujemy przenieść bazę ekspedycji do Xique-Xique - wyjaśnił Michaił. - Może polecisz z nami? Będziemy potrzebowali przedstawiciela prasy, aby opisywał nasze odkrycia naukowe...

- I bohaterskie czyny - dodałem skromnie.

Juanita zamyśliła się na chwilę.

- W zasadzie chyba nie mam innego wyjścia - uśmiechnęła się z rezygnacją. - Skoro tutejsza gazeta zlikwidowana... Muszę poszukać pracy gdzie indziej. Na początek niegłupio będzie napisać cykl reportaży z waszych badań... Może to pozwoli mi się wkręcić do jakiejś gazety na wybrzeżu. Podobno Bahia to spokojne i sympatyczne miasto...

- To załatwione - uśmiechnął się Michaił. - Wyruszamy za dwie godziny.

- Tak nagle? - zdziwiła się.

- A na co mamy czekać? - zapytał szef. - Załatwiliśmy wszystkie nasze sprawy.

- Tylko się spakuję i jestem gotowa do drogi - oczy jej błysnęły, gdy energicznie wstawała od stołu.

Ostatni członek gangu, ten któremu udało się umknąć z willi, zatrzymał motor naprzeciw urzędu pocztowego.

- No i zostałem sam - mruknął zadowolony. - Zza pazuchy wyjął grubą kopertę zaadresowaną do prokuratora generalnego. Jego twarz wykrzywił wyjątkowo paskudny uśmieszek. Wrzucił list do skrzynki.

- A teraz do banku - zdecydował. - Odbiorę forsę od Pakistańczyków z konta “firmy” i hasta la vista, Brazylio...

Po chwili wszedł do banku przez obrotowe drzwi. W holu w porównaniu z oślepiającym słońcem na zewnątrz było prawie ciemno. Ruszył w stronę kasy. Nieoczekiwanie poczuł gwałtowne szarpnięcie i wylądował na kafelkowanej podłodze przygnieciony czymś ciężkim. Trzej policjanci wykręcili mu ręce i skuli kajdankami.

- Witaj, robaczku - uśmiechnął się do niego Igor. - Jesteś aresztowany. Masz prawo do adwokata, ale nic ci on nie pomoże; masz teoretycznie prawo do odmowy zeznań, ale szczerze mówiąc nie radzę z niego korzystać - syknął.

- Skąd wiedzieliście? - jęknął aresztant.

- Gdy twój szef dowiedział się, że zwiałeś z obławy, przewidział, iż zechcesz się dobrać do jego pieniędzy. Wolał, żeby wpadły w nasze ręce niż w twoje...

Gdy pakowali go do radiowozu, więzień uśmiechnął się lekko. Przynajmniej zdołał wysłać list. Pan Samochodzik i jego ludzie też niebawem znajdą się za kratkami.

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

NAD RIO GRANDE • CO NIECO O LUDOŻERSTWIE • OPUSZCZONA PRZYSTAŃ • TAJEMNICZE RUINY NA WZGÓRZU • WYMARŁE MIASTO • NOCLEG • TAJEMNICZY SZKIELET

- I znów wkraczamy w nieznane - uśmiechnął się Michaił.

Wylecieliśmy z Xique-Xique o świcie. Pan Tomasz został w hotelu i tradycyjnie miał śledzić nasze poczynania przez radio.

Przed nami, na zachodzie, wyrosły góry Sierra do Bogueriaro. Lecieliśmy nad rzeką.

- Rio Grandę - powiedziała Juanita, patrząc na mapę. - Jej przełom przez te góry uchodzi za jeden z najbardziej malowniczych na świecie...

Niebawem mieliśmy okazję go zobaczyć. Spieniona rzeka szerokości Wisły przedzierała się pomiędzy czarnymi, bazaltowymi urwiskami. Lecieliśmy kilkadziesiąt minut i znaleźliśmy się nad wyżyną po drugiej stronie gór. Powoli ich pasmo zostało za nami.

- To wyjątkowo dziki i słabo zbadany obszar - powiedziała. - Może tu być wszystko, a na pewno są Indianie. Gdzieś nad rzeką jest placówka misyjna, ale księża nie mogą się zapuszczać w głąb terytorium. Kilku próbowało, ale nie wrócili. Może zginęli, a może żyją jeszcze gdzieś w niewoli u plemion, uprawiających kanibalizm...

- Skąd wiadomo, że uprawiają kanibalizm, skoro nikt nie miał okazji badać tego terenu? - zapytałem.

- Były badania, jeszcze w latach dwudziestych XX stulecia. Po kilku pierwszych kontaktach, i to z pokojowo nastawionymi etnografami, Indianie zrezygnowali z cywilizacji, choć oczywiście można przypuszczać, że używają niektórych jej wyrobów, nabywanych drogą wymiany z tymi, którzy żyją na obrzeżach lasów.

- Kanibalizm - mruknął nasz przyjaciel. - Ciekawe, że był obecny w tak wielu kulturach, a obecnie istnieje już tylko w kilku miejscach na świecie...

- Przestał być modny - wyraziłem przypuszczenie. - Ale jego przypadki ciągle się zdarzają. W południowej Etiopii, na Nowej Gwinei, tutaj... Niewiele wiemy, co dzieje się na Syberii, choć nie słyszałem, żeby tam też...

- W środkowej Afryce notowano jeszcze niedawno takie przypadki - uzupełnił Michaił.

- Tu mamy od czasu do czasu doniesienia - wyjaśniła Juanita.

Przelecieliśmy nad niewielką wioską, malowniczo położoną na brzegu rzeki. A potem znowu zaczęły się lasy.

- Kanibalizm - powtórzył w zadumie. - W historii kilkakrotnie notowano przypadki zjadania ludzi... Na przykład jedna z wypraw krzyżowych napadła na miasto w Anatolii. Mieszkańcy, choć byli wyznawcami Kościoła wschodniego, zostali zabici, ugotowani i zjedzeni przez wygłodniałych rycerzy... Wspominają o tym kronikarze. Wydaje się, że nikt się tym nie przejmował, potraktowano to nieomal jak coś normalnego.

- A w latach dwudziestych XX stulecia zanotowano epidemię gąbczastego zwyrodnienia mózgu na Nowej Gwinei - dorzuciłem. - Jak się przypuszcza, epidemię spowodowało spożywanie ludzkich mózgów w celach rytualnych...

- Dawno wymyślono, że można zjadać bliźnich? - zapytała Juanita.

- Zjadano ich chyba od zawsze - odpowiedziałem. - Od zarania dziejów ludzkości. Zresztą, nie tylko przedstawicieli naszego gatunku. W Serbii z jednej jaskini wydobyto kości kilkuset neandertalczyków. Zostali upolowani przez przedstawicieli homo sapiens i zjedzeni. Ale można powiedzieć, że takie zachowania są starsze niż ludzkość, bowiem w Tanzanii znaleziono czaszkę australopiteka, liczącą co najmniej dwa miliony lat, a noszącą ślady dobierania się do jego mózgu... Ale chyba w niemal wszystkich kulturach zjadanie powalonych wrogów nie miało na celu nasycenia głodu, ale raczej była to czynność magiczna, z jednej strony prowadząca do unicestwienia przeciwnika raz na zawsze, z drugiej - pozwalająca przejąć niektóre jego cechy... Dopiero w XX wieku zaczęto czynić to w celach czysto konsumpcyjnych... Ale to już wina naszych przodków i nieludzkich systemów, które zbudowali.

- Dobrze nam o tym rozmawiać - westchnęła - ale przecież będziemy musieli wylądować dla przeprowadzenia badań weryfikacyjnych... - wzdrygnęła się.

- Spokojnie - uśmiechnął się Michaił. - Mamy metody, by niebezpieczeństwo spotkań z Indianami zredukować do minimum. Zresztą fakt, że są dzicy i od czasu do czasu kogoś zjedzą, nie oznacza od razu, iż są agresywni.

- Ale na wszelki wypadek proponuję nie wyłączać silnika - powiedziałem poważnie. - Gdyby tak nie chciał zapalić...

Oddaliliśmy się od rzeki i po chwili przelecieliśmy nad następną.

- A to co? - zdziwiłem się, widząc na tle lasu kilka wyraźnych, ciemniejszych linii. Przy samym brzegu też coś było.

- Poczekaj - Michaił przełączył się na podczerwień. - Jakieś punkty dwa kilometry stąd - powiedział. - Chyba zwierzęta...

- Miejmy nadzieję - mruknąłem.

Podszedł do lądowania. Jak się okazało, drzewa rosły zbyt gęsto, by posadzić helikopter. Dłuższą chwilę szukał miejsca, aż wreszcie udało mu się posadzić maszynę na łasze przy brzegu rzeki. Spłoszone krokodyle smyrgnęły do wody.

- Beton - mruknąłem, stukając stopą o podłoże.

Nasz towarzysz rozglądał się uważnie po okolicy.

- Tu chyba było kiedyś nabrzeże i nieduża przystań - spojrzał na resztki cegieł, sterczące z przesmyku, oddzielającego nas od stałego lądu. - Tam stał jakiś budynek, ale powódź sprawiła, że rzeka przelała się bokiem i zmiotła go...

Przebrodziliśmy płytką wodę i wyszliśmy na brzeg. Głęboko w las ciągnęła się przecinka, obecnie niemal całkowicie już zarośnięta. To właśnie ją widzieliśmy z helikoptera. W krzakach znaleźliśmy potężny, zardzewiały kołowrót, wyposażony w silnik spalinowy.

- Ktoś wybrał się tu, by pozyskiwać drewno tych cenniejszych gatunków - powiedziała Juanita. - Wyciął przez las przesieki, a tym kołowrotem chciał ściągać pnie na brzeg rzeki.

- Tylko jak by je spławiał przez te urocze wodospady? - zdziwiłem się.

- Żądza zysku pozwala rozwiązać prawie każdy problem - uśmiechnął się Michaił.

Zawróciliśmy do maszyny.

- Jeszcze jeden fałszywy alarm - mruknął, nanosząc na mapę ślad “tartaku”.- W drogę...

Polecieliśmy. Wpatrywanie się w gęsty, zielony las było diabelnie nużące. Juanita momentami zapadała w drzemkę. Na zachodzie wyrosły kolejne góry.

- Mam tam zaznaczony podejrzany punkt - powiedział Michaił.

- Jak z paliwem?

- Wystarczy jeszcze na wiele godzin lotu, mam też rezerwę na powrót.

Kiwnąłem głową. Uruchomiłem radiostację i wywołałem przełożonego.

- I co tam u was? - zapytał.

Jego głos tonął chwilami w szumie.

- Nie jest źle - powiedziałem. - Przed nami góry Chapada dos Mangabeiras. Jeśli nasze przypuszczenia są słuszne, to już niedługo będziemy w mieście “Z”.

Roześmiał się.

- Ech, Pawle, sądzisz, że to tak łatwo? No, ale trzymam kciuki.

- Teren pod nami nie jest całkowicie dziewiczy - opowiedziałem o znalezisku nad rzeczką.

- Tego się należało spodziewać - mruknął. - Coraz mniej białych plam na mapach.

- Tu raczej mamy do czynienia z zielonymi plamami - zażartowałem.

- Ktoś zamieszkuje te lasy? - zainteresował się.

- W podczerwieni widać było dymy nad wioskami. Ale już od dawna nic takiego nie obserwowaliśmy. Powiedziałbym, że okolica słabo zaludniona...

- Powodzenia. Dajcie znać, gdyby coś udało się znaleźć... Rozłączyłem się. Dolatywaliśmy.

- Za minutę po lewej - powiedział Michaił.

Popatrzyliśmy ciekawie przez okno. Na przedgórzu z lasu wystawało spore wzgórze. Na jego szczycie cienie krzewów układały się w wyraźnie widoczne linie. Pomiędzy chaszczami majaczyły kamienne murki i usypiska głazów o podejrzanie regularnych kształtach.

- Nie dam rady posadzić tu helikoptera - mruknął.

Z plątaniny krzaków wyrastało kilka niedużych drzew.

- Może tam - wskazałem mu kamienne usypisko, oddalone o jakieś pół kilometra.

Kiwnął głową. Po chwili siedliśmy. Od tajemniczego pagórka oddzielała nas szeroka dolina, zarośnięta dżunglą.

- Nic podejrzanego nie widać - klepnął korpus kamery termowizyjnej. - To co, wyruszamy?

- Nakryłbym czymś helikopter - westchnąłem.

- Niestety, nie mamy siatki maskującej...

- Przecież nikt go nie ukradnie - powiedziała Juanita.

Faktycznie. Okolica była zupełnie bezludna...

Zabraliśmy trochę wyposażenia i ruszyliśmy przez las. Na początku musieliśmy sobie torować drogę maczetami, ale niebawem weszliśmy między drzewa i poruszanie stało się łatwiejsze. Gdzieniegdzie ze ściółki strzelały jakieś pnącza. Teren opadał i niebawem zatrzymaliśmy się na brzegu bagna. Ruszyliśmy w lewo, starając się je obejść. Z trzęsawiska wypływał strumyk. Dno było jednak bardzo bagniste. Dopiero po zrobieniu około kilometra jego brzegiem, trafiliśmy na zwalone drzewo, po którego pniu przeszliśmy na drugą stronę. Las był bardzo gęsty, słońce kryło się gdzieś za koronami drzew. Michaił co kilka minut popatrywał na wskazania GPS-u i korygował kierunek marszu. Wreszcie, stanęliśmy zziajani u podnóża góry. Byliśmy mokrzy od potu.

- Brak kondycji, komandosie - wysapał Michaił, podając butelkę z wodą mineralną Juanicie.

Wypiła kilka łyków i podała mi. Woda była sympatycznie chłodna. Ruszyliśmy naprzód. Podejście, początkowo łagodne, stało się bardzo szybko niezwykle strome. Spod ziemi błysnęła bazaltowa skała. Ruszyliśmy trawersem, szukając jakiegoś podejścia. Wreszcie trafiliśmy na stromy żleb.

- Posypią się kamienie, gdy spróbujemy tędy włazić - mruknąłem. - Kiedyś szedłem czymś takim na zboczach Araratu.

Michaił popatrzył w zadumie na niepewną drogę i zdecydowanym krokiem ruszył do szturmu. Puściłem przed sobą Juanitę, a sam ubezpieczyłem tyły.

Kamienie faktycznie leżały dość luźno, ale nasz przyjaciel znalazł gdzieś wysoko miejsce, gdzie zdołał wbić kołek i spuścił nam linę. Strącając nogami niewielkie lawiny, pięliśmy się do góry. Po półgodzinie zatrzymaliśmy się na wąskiej półce skalnej. Dalsza droga była już łatwiejsza. Gdy tylko znaleźliśmy się powyżej koron drzew, zalało nas słońce. Kamień pod naszymi rękami stał się paskudnie nagrzany. Wreszcie znaleźliśmy się na krawędzi płaskowyżu.

- A cóż to jest takiego? - zdziwił się Michaił, patrząc na podłużny pagórek, zarośnięty krzakami i długą, jedwabistą trawą.

Rozgarnąłem maczetą kolczaste gałęzie, porośnięte drobnymi, żółtymi kwiatkami. Naszym oczom ukazał się mur z kamiennych okrzesków, starannie poukładanych jeden na drugim. Korzenie krzewów rozsadziły go w wielu miejscach.

- Z jakiego to okresu? - zapytała Juanita.

Popatrzyłem na Michaiła, a on równie bezradnie spojrzał na mnie.

- Powiedziałbym, że podobne mury budowali moi przodkowie w X wieku naszej ery - powiedziałem. - A Celtowie na przełomie er...

- A mnie to przypomina pozostałości rzymskiego fortu w Libii - mruknął. - Trudno ocenić. Może mieć setki lat, a może tysiące...

- Poszukajmy przejścia - zasugerowałem.

Mur ciągnął się przy samej krawędzi skarpy. Miejscami był zupełnie zniszczony, w niektórych miejscach wznosił się dumnie na wysokość 2-3 metrów. Dziennikarka pracowicie robiła zdjęcia.

- Kamienie były spajane gliną - zauważyłem. - A tę musieli chyba czerpać gdzieś z bagna i nosić tu w koszach...

- Czyli gdzieś tu musi być lepsza droga, prowadząca na górę - domyśliła się dziewczyna.

Przeszliśmy kilkaset metrów, obchodząc w tym czasie mniej więcej połowę obwodu płaskowyżu i jej przypuszczenie potwierdziło się. Od południa znaleźliśmy stromy wąwóz, opadający w stronę lasu. Jego dno, niegdyś zaopatrzone w stopnie wykute w skale, obecnie zarosło krzakami. Jak nam się wydawało, u ich podnóża zaczynała się droga biegnąca gdzieś w las.

Odwróciliśmy się jak na komendę w stronę muru. Na tym odcinku zbudowano go z niewielkich, bazaltowych bloczków, dość dokładnie dopasowanych. W szczelinach pomiędzy nimi połyskiwało coś biało. Bramę flankowały dwie wieże, mające kształt pylonów, o wysokości około sześciu metrów. W dolnej części miały otwory, zapewne strzelnicze. Oplecione porostami i porośnięte krzakami, straciły wiele ze swojej groźnej malowniczości. Pomiędzy nimi znajdowała się wąska i niezbyt wysoka brama. Jej sklepienie tworzyła monolityczna kamienna belka, wagi zapewne kilkunastu ton. Na niej opierał się jeszcze kawałek muru, wysoki na mniej więcej półtora metra.

- Ciekawe - mruknął Michaił. - Co o tym sądzisz?

- Konstrukcja w ogólnym zarysie przypomina egipskie pylony świątynne, brak tylko posągów faraonów i obelisków - uśmiechnąłem się.

Juanita strzeliła szybko kilka zdjęć.

- Wchodzimy? - nasz przyjaciel spojrzał w zadumie w prześwit bramy.

- Dlaczego nie - mruknąłem.

Przeszliśmy pod monolitycznym głazem. Wnętrze miasta porastały gęsto krzewy. Widoczność ograniczała się do dwu metrów, dalej widać było już tylko splątany gąszcz krzewów.

- Sądzisz, że to zaginione miasto pułkownika Percy'go Harrisona Fawcetta? - zapytał Michaił.

Rozejrzałem się bezradnie.

- Nie wiem. Dziwne to wszystko. W każdym razie nie pasuje do opisu z dokumentu Raposo... Nie widzę tu kamiennych budynków ozdobionych rzeźbami... Ale załóżmy, że jesteśmy na głównej ulicy...

Ruszyliśmy w lewo i utorowawszy sobie drogę maczetami, dotarliśmy do budynku stojącego po lewej stronie. Ściany rozsypały się w kopce kamienia, tylko tu i ówdzie sterczał z nich fragment całego jeszcze muru.

- Spajane wapnem - mruknąłem, podnosząc kawałek gruzu. - Ale wapno dawkowali oszczędnie, więcej tu piasku i kamyków...

- Czy jakakolwiek kultura Ameryki prekolumbijskiej stosowała zaprawę? - zadumał się Michaił.

- Oczywiście - odezwała się dziennikarka. - Na przykład Inkowie.

- To oni nie budowali z monolitycznych bloków? - zdziwiłem się.

- Budynki reprezentacyjne w Cuzco czy Machu Picchu faktycznie zbudowali z kamieni idealnie dopasowanych, bez użycia zaprawy - wyjaśniła. - Ale to przykłady inkaskiej kamieniarki z okresu klasycznego, i to tej reprezentacyjnej. Stolica, święte sanktuarium. Tam robili wszystko, aby władcy i bogowie mogli godnie mieszkać. Natomiast na prowincji budowali z małych kamieni, kiepsko dopasowanych, i sklejali to gliną lub zaprawą wapienną. Te zabytki są obecnie w zasadzie nie do uratowania. Rozsypują się dosłownie na kawałki... Poza tym, czasem stosowali też cegłę z gliny i sieczki, suszoną na słońcu... Widziałam takie konstrukcje nad jeziorem Titicaca w Boliwii...

- To może powiesz nam, czy były podobne do tych tu? - wskazałem gestem resztki ścian.

- Zdecydowanie nie - pokręciła głową. - Zresztą, skąd tutaj Inkowie? Fawcett wierzył w ich pochodzenie z tych lasów, ale jesteśmy przecież kilkaset kilometrów na wschód od Mato CJrosso, o Andach nie wspominając...

- Słusznie - spuściłem głowę.

Walcząc z krzakami, przedarliśmy się przez wał resztek ściany i znaleźliśmy się w pokoju. Ściany wewnętrzne domostwa zachowały się nieco lepiej. Pomieszczenie miało około dwa na cztery metry. Mury miejscami zachowały się do wysokości naszych ramion.

- Tam chyba były drzwi - Michaił wskazał nieregularną wyrwę, prowadzącą w głąb. Ruszyliśmy w nią. Kolejne dwa pomieszczenia uległy atakowi lasu. Ściany rozsypały się w stosy kamiennego gruzu.

- Ciekawe, z czego były zbudowane dachy? - mruknąłem.

Mury zachowały się jednak kiepsko, nigdzie nie sięgały do pierwotnej wysokości. Wreszcie trafiliśmy na okrągłą konstrukcję o średnicy około trzech metrów.

- Baszta obronna czy coś takiego - mruknąłem, patrząc na resztki ścian i zawalone tonami kamienia wnętrze.

Michaił kiwnął głową. Wspiął się na górę i wyjął z torby radiostację. Pokręcił gałkami. Głośnik milczał.

- Może ty spróbujesz? - podał mi radio.

Dostroiłem się do częstotliwości i wysłałem sygnał rozpoznawczy.

- No i jak tam? - rozległ się w głośniku głos Pana Samochodzika. - Macie coś ciekawego?

- Chyba tak - odpowiedziałem. - Coś jakby miasto, tylko że wielkości małej wioski. Przypuszczalna powierzchnia ze dwa hektary.

- Jak to wygląda? - usłyszałem wyraźnie zainteresowanie w jego głosie.

Opisałem wygląd ruin.

- Michaił poleci po pana - zaproponowałem.

Szef chwilę milczał zamyślony.

- Jak daleko jesteście?

- Jakieś trzy, może cztery godziny drogi od Xique-Xique. Ze czterysta kilometrów...

- Trzy godziny, żeby dolecieć, trzy żeby wrócić... Jest czternasta... Bez sensu. Okolica bezpieczna?

- Tak. Żadnych śladów pobytu człowieka.

- Przeprowadźcie wstępne badania. Zanocujcie w ruinach. Jutro o świcie przylećcie po mnie. Obejrzymy to dokładnie i zastanowimy się, co dalej.

- Dobrze. W takim razie do zobaczenia. Wyłączyłem urządzenie.

- Zanocujemy tutaj - przekazałem Michaiłowi polecenie pana Tomasza.

Skinął potakująco głową.

- Wobec tego pójdę do helikoptera po sprzęt obozowy - powiedział.

- Poradzisz sobie? - zaniepokoiłem się.

Stuknął palcem w zegarek.

- W każdym razie nie zabłądzę - uśmiechnął się.

- Weź pistolet - Juanita sięgnęła do kabury.

- Poradzę sobie - wywinął nad głową straszliwego młynka maczetą. - Pawle, zaopiekujesz się naszą koleżanką. I poszukajcie jakiegoś miejsca na obozowisko.

- Weź taśmy miernicze, może zrobimy część pomiarów - zasugerowałem.

Kiwnął głową i ruszył przez bramę na zewnątrz.

- Miasto duchów - mruknęła.

- Nie zrobią nam krzywdy - uspokoiłem ją. - Na razie rozejrzyjmy się trochę.

Opuściliśmy budynek i ruszyliśmy przez gąszcz, porastający to, co uznaliśmy za główną ulicę. W pewnej chwili spłoszyliśmy stadko pekari. Idąc ich tropem, natrafiliśmy na spory basen, wykuty w skalistym podłożu. Stało w nim szare błoto, z dna wyrastały jakieś krzewy i niewielkie drzewka, widocznie lubiące wodę. Świnki skryły się właśnie pomiędzy ich korzeniami. Ruszyliśmy brzegiem. Las opanował miasto, starł je niemal z powierzchni ziemi. Nabrzeża sadzawki, kiedyś brukowane kamiennymi płytami, obecnie poosuwały się do zbiornika, a same płyty, powyrywane przez korzenie, sterczały pod dziwacznymi kątami ze ściółki. Za zbiornikiem ulicę zamykał jakiś budynek o wyjątkowo grubych murach, zbudowanych z dość starannie obrobionych bloków. Wiodły do niego schody, obecnie zniszczone przez wszędobylskie krzewy.

- To mi przypomina redukcje, zbudowane przez jezuitów na pograniczu Brazylii i Paragwaju w XVIII wieku - powiedziała w zadumie.

- Te, które pokazano w filmie “Misja”? - zaciekawiłem się.

Kiwnęła poważnie głową.

- Ciekawy eksperyment społeczny - powiedziała. - Jezuici przybywali do dzikich Indian, nawracali ich na chrześcijaństwo, cywilizowali... Wznoszono kamienne domy, kościoły, wszyscy pracowali we wspólnocie, obrabiali wspólne pola i równo dzielili plony i zyski. Uprawiano warzywa, hodowano zwierzęta... Coś pomiędzy gminami pierwszych chrześcijan a utopijnym socjalizmem... Nie wiadomo, co by z tego wynikło, gdyby nie przesunięcie granicy i zniszczenie tych osad...

- Sądzisz, że tu także była podobna osada? Założona przez jakichś misjonarzy?

Rozejrzała się, badając oplecione lianami ściany, a potem wzruszyła opalonymi ramionami.

- Nie wiem - powiedziała. - Ale chyba raczej nie. Oni budowali na nizinach nad rzeką, aby móc nią spławiać towary i utrzymywać kontakt ze światem... To osiedle bardziej wygląda jak fort, stojący pośrodku podbitego kraju. Mury obronne, brama strzegąca najlepszej drogi w dół... Chociaż to mógł być kościół - popatrzyła na budynek.

Dostępu do wnętrza bronił splątany gąszcz kolczastych krzewów. Zacząłem rabacje maczetą, ale po kilku minutach zrezygnowałem. Grube, elastyczne pręty nie chciały się poddać.

- Poszukajmy miejsca na obozowisko - zaproponowała.

Cofnęliśmy się bliżej bramy i z niemałym wysiłkiem oczyściliśmy z krzewów spory kawałek terenu. Te suche zgromadziliśmy jako materiał na wieczorne ognisko. Potem ruszyłem zbadać budynek po lewej stronie głównej ulicy. Tu mury zachowały się nieco lepiej. Widać było jeszcze na nich resztki pokrywającej je niegdyś gliny. Trafiłem też na solidny, szeroki, kamienny parapet, nadal tkwiący w ścianie, choć framugi okna i górna część muru dawno rozleciały się na kawałki. Przeszedłem przez dziurę, pozostałą po drzwiach, do wnętrza. Rumowiska kilku pokoi, zarośnięte krzewami. Nigdzie ani śladu naczyń, żadnych detali architektonicznych, mogących zdradzić tajemnicę budowniczych.

- Robota dla archeologów na całe lata - powiedziała Juanita, przedzierając się przez krzaki do mnie. - Czy tego właśnie miejsca szukał Fawcett?

- Nawet jeśli je znalazł, to już nie zdołał nikogo o tym powiadomić - westchnąłem. - Szkoda, że wszystkie drewniane elementy dawno rozsypały się w pył. Jedna belka, pochodząca z framugi drzwi, mogłaby pozwolić na datowanie tego obiektu...

Michaił wrócił, jak zapowiadał, po dwu godzinach. Przydźwigał dwa namioty i sprzęt obozowy. Zaraz też umieścił niewielki aparat w bramie.

- Czujnik ruchu - wyjaśnił z dumą. - Żeby nas nikt nie zaskoczył. Jak poszukiwania?

Streściłem mu wyniki oględzin.

- To na nic - pokręcił głową. - Jeśli są tu jakieś ciekawe elementy, to na poziomie podłogi... Zrobimy tu niewielkie wykopy sondażowe. Wypalone skorupy naczyń nie rozkładają się w ziemi przez całe tysiące lat, więc coś powinniśmy znaleźć...

Juanita zabrała się do rozbijania namiotów, a my oczyściliśmy z krzewów i lian fronton jednego z budynków. Potem powyrywaliśmy krzewy, porastające wnętrze pomieszczenia leżącego od strony ulicy, i wgryźliśmy się w warstwę gruzu. Dotarliśmy do poziomu klepiska z dobrze ubitej gliny. Nie znaleźliśmy jednak nic ciekawego.

- Zobaczmy może wykrywaczem metali... - mruknął Michaił.

Wodził cewką nad podłogą pół godziny, zanim aparat wreszcie zapiszczał. Spod warstwy kamieni wyciągnęliśmy dziwne widełki w kształcie litery “U”.

- Hmm... - mruknął. - Coś mi się widzi, że to podstawka do arkebuza. Od tej strony była osadzona w drzewcu, a tu opierano lufę...

Wsadziliśmy zardzewiały detal do foliowej torebki. Wróciliśmy do obozowiska. Juanita naściągała kolczastych gałęzi i uformowała z nich płot wokoło. Zbyteczna chyba ostrożność, ale pochwaliliśmy ją.

- I co ciekawego znaleźliście? - zapytała.

Pokazaliśmy jej nasz łup.

- To mi wygląda na dulkę od wiosła...

- Tak czy siak, jest z żelaza - uroczyście powiedział Michaił. - A to oznacza, że wykonał to biały człowiek. Tutejsi Indianie nie znali żelaza.

- Tu się mylisz - zaprotestowałem. - W Gran Chaco, w chwili przybycia białych ludzi, posługiwali się już grotami strzał, odkuwanymi na zimno z kawałków żelaznych meteorytów. Wprawdzie to dość daleko stąd, ale nie wiadomo, co kryją tutejsze lasy...

Wieczór nadszedł niepostrzeżenie. Cienie wydłużyły się.

- Jakoś nie cieszy mnie to odkrycie - poskarżył się.

- Spodziewaliśmy się czegoś więcej - zauważyłem. - Chcieliśmy kamiennych rzeźb, ogromnych świątyń, murów pokrytych reliefami... Zamiast tego mamy mury zniszczone przez las, zarośnięte krzakami. Ale pocieszę cię. Machu Picchu w chwili odkrycia wyglądało podobnie: ściany ukryte w plątaninie roślinności. Dopiero po oczyszczeniu i częściowej rekonstrukcji odzyskało dawny blask... Nie wiemy, co ukaże się naszym oczom, gdy archeolodzy wykarczują krzaki, zedrą darń z kamiennych płyt ulic...

- To nie może być miasto z dokumentu Raposo... Ale może za to tego właśnie szukał Fawcett - odezwała się Juanita. - Najgorsze, że nie mogę o tym pisać, zanim na miejsce nie przybędą odpowiednie służby, by zabezpieczyć ruiny przed rabusiami.

- Słusznie - mruknąłem.

Zrobiło się chłodno. Rozpaliliśmy ognisko. W gęstniejącym mroku nie musieliśmy się obawiać, że ktokolwiek zobaczy dym. Piekliśmy kiełbaski na długich kijach. Michaił wyciągnął piersiówkę z rumem, ale odmówiliśmy. Patrzyłem na niego spod oka. Siedział, w zadumie patrząc w dogasający żar. Jego twarz wyrażała dziwną tęsknotę.

- Melancholia to rosyjska choroba - powiedział wreszcie zauważywszy, że mu się przyglądam. - Ale to przechodzi.

Umyliśmy się w zbiorniku z wodą i wpełzliśmy do namiotów.

- Będziemy sławni - mruknął Michaił za cienką, ortalionową ścianą.

- Będziemy - potwierdziłem.

Gdzieś daleko w lesie krzyknął jakiś ptak.

Wstałem o piątej rano. Słońce powoli pięło się na nieboskłon. Popatrzyłem na jego czerwoną tarczę. Było bardzo zimno, a trawy i krzewy pokrywała rosa. Juanita też już wstała. Michaił spał jak zabity.

- Rozejrzyjmy się jeszcze trochę - powiedziała, klepiąc aparat fotograficzny.

Kiwnąłem głową.

Wzięliśmy maczety i ruszyliśmy na mały rekonesans. Ostatecznie niecodziennie ma się okazję przejść po zaginionym mieście... Znaleźliśmy lukę pomiędzy budynkami i dotarliśmy od środka do muru obiegającego osadę. Tu krzaki były nieco rzadsze i mniej kolczaste. Powędrowaliśmy naokoło. Większość budynków leżała w kompletnej ruinie, tylko tu i ówdzie sterczały resztki ścian. Bez przekonania omiatałem ziemię cewką wykrywacza, ale urządzenie milczało.

- Skarby - westchnęła. - Złoto i klejnoty w ruinach... Gdzie one są?

- Może spoczywają tu ukryte - uśmiechnąłem się. - Kolie ze szmaragdów, złote łańcuchy długie na dziesiątki metrów, rytualne maski rzeźbione w kamieniu... Ale mnie wystarczyłoby kilka monet. One najlepiej powiedziałyby nam, kto wzniósł te mury i - co ważniejsze - kiedy...

Północno-zachodnia część osady uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Nie było już widać murów, tylko stosy kamiennych okrzesków, spiętrzone bezładnie. Mniejsze i większe drzewka gęsto porastały pagórki zerodowanych ruin. Na nagrzanych słońcem głazach wylegiwały się węże. Martwe, opuszczone, popadające w ruinę miejsce, które kiedyś tętniło życiem.

Tak pewnie czuł się Pan Samochodzik, zwiedzając zaginioną osadę Taironów... Zagłębiliśmy się pomiędzy krzaki i przed nami wyrosły grube i dość wysokie mury.

- To chyba ta budowla, którą widzieliśmy wczoraj - zauważyła.

Milczałem, wpatrując się w otwór w murze. Okno, ozdobione ostrołukowym, kamiennym portalem. Nic nie mówiłem, a po chwili ona też to zauważyła.

- Kościół? - zdumiała się.

- Tak.

Podsadziłem ją i po chwili siedziała już na parapecie. Podała mi rękę i wspiąłem się do niej. Zeskoczyliśmy na grubą warstwę ściółki, zalegającej wnętrze budowli. Dachu nie było od dawna, ale widać było, że budynek wzniesiono na planie prostokąta. Tynki dawno odpadły, odsłaniając mur, spojony kruszącą się zaprawą.

- Czyli to miasto wznieśli nie tubylcy, ale Portugalczycy - mruknęła rozczarowana.

- Na to wygląda - westchnąłem. - Ale nie przejmuj się. To i tak wielkie odkrycie.

Coś załomotało koło wejścia. Sięgnęła natychmiast po broń, ale niepotrzebnie. To tylko Michaił przedzierał się do środka, robiąc tyle hałasu.

- Znaleźliście coś ciekawego? - zapytał.

Wskazałem gestem wnętrze nawy.

- Poszukajmy jakichś śladów wyposażenia, może będziemy wiedzieli, z jakiego to okresu...

Ruszyliśmy wzdłuż ścian, a dziewczyna skierowała się w stronę ołtarza. Nieoczekiwanie krzyknęła. Pobiegliśmy w jej stronę, tratując krzaki. Pod solidnym stołem ołtarzowym, zbudowanym z bazaltowego bloku, w niszy spoczywał szkielet człowieka. Nad nim, na ścianie, ktoś niezdarnie wyrył nożem krzyż i jakiś mocno zatarty napis. Zmarły miał ręce złożone na piersi. Kości były białe, ale pod wpływem wilgoci już się rozsypywały. Obok zwłok spoczywał zaśniedziały, kieszonkowy zegarek, prawdopodobnie wysunął się z kieszeni nieistniejącego już ubrania. Srebrna dewizka stała się zupełnie czarna. Ująłem ostrożnie chronometr i spróbowałem otworzyć kopertę. Nie poddawała się. Wreszcie pokonałem jej opór. Wilgoć zniszczyła mechanizm, korodujące części zegarka zwiększyły objętość i rozsadziły porcelanowy cyferblat. Ale po wewnętrznej stronie koperty widać było napis po angielsku:

Jackowi w dniu urodzin, ojciec.

- Czy starszy syn Fawcetta nie miał czasem na imię Jack? - zapytał Michaił.

- Chyba tak - mruknąłem. - Ale nie wiemy, czy to on...

Badałem niszę, poszukując puszki z dokumentami albo innych przedmiotów, mogących ułatwić identyfikację. Juanita wypatrzyła zaśniedziałą monetkę z wróblem. Angielski farthing - czyli ćwierć pensa. Po drugiej stronie widniał na nim profil tłustej kobiety.

- Królowa Wiktoria - zidentyfikowałem. - Trochę za wcześnie. Fawcett dotarł tu około 1926 roku. A królowa zmarła w 1901 roku. Ale będzie można chyba zrobić badania genetyczne, które potwierdzą jego tożsamość...

Przyjrzałem się czaszce.

- Zwróćcie uwagę, że nie ma żadnych uszkodzeń zębów - powiedziałem. - Nigdy w życiu nie był u dentysty...

- Czyli musiał być dość młody i mieć idealne uzębienie - stwierdził Michaił. - Powiedzmy, około osiemnastki...

- Coś koło tego - potwierdziłem. - Zresztą, oczywiście możemy się mylić. Te lasy z pewnością pochłonęły życie niejednego poszukiwacza...

Ruszyliśmy w stronę wyjścia. Przy samych drzwiach nasz przyjaciel podniósł leżący w trawie kij. Drewno, nasączone wrzącym olejem, przetrwało mimo upływu dziesięcioleci, ale korodujące wewnątrz ostrze rozsadziło je na całej długości.

- Szpada ukryta w lasce - zauważyła Juanita.

- Coś w tym rodzaju - powiedział Michaił. - Tylko że to raczej nie była laska, ale solidny kij, przydatny w podróży...

Juanita zrobiła kilka fotografii. Wyjąłem z plecaka wykrywacz i przeszukałem kawałek podłogi, jednak bezskutecznie. Wykrywacz milczał jak zaklęty. Koło kościoła, po lewej stronie spostrzegliśmy jeszcze jakiś nieźle zachowany budynek. Szczyty murów majaczyły ponad niskopiennym lasem. Przedarliśmy się tam, nie szczędząc maczet. Drzwi dawno rozpadły się, w kamiennych odrzwiach tkwiły jedynie resztki rdzy - ślad po potężnych zawiasach. Budynek, co dziwne, nie miał okien, a jedynie strzelnice w ścianach. Weszliśmy do środka i zatrzymaliśmy się zdumieni. Po raz pierwszy zauważyliśmy ściany zbudowane z cegieł. Przejechałem dłonią po najbliższej. Pokryta była rowkami, pozostawionymi przez palce ceglarza.

- Pan Samochodzik powiedziałby, że to barok - mruknął Michaił.

- Dowiemy się, kto i kiedy to zbudował, gdy zostaną przeprowadzone szczegółowe badania archeologiczne - powiedziałem. - Może dotarła tu jakaś liczna banderia, może łowcy niewolników, a może jezuiccy misjonarze... Już zazdroszczę tym, którzy będą to badać...

- Pomożemy im - uśmiechnął się. - Ostatecznie jesteśmy odkrywcami.

Juanita siedziała na kamieniu i coś pracowicie skrobała w kajecie.

- Możecie mi tu podpisać? - zagadnęła, podsuwając mi papier.

Przebiegłem wzrokiem angielski tekst.

- Nominacja na rzecznika prasowego naszej ekspedycji na czas badań archeologicznych, z wyłącznością na publikowanie relacji w prasie, radio, telewizji i Internecie - poinformowałem przyjaciela.

- Sprytne dziewczę - powiedział z uznaniem po rosyjsku.

Podpisał bez wahania. Ja też złożyłem podpis. Weszliśmy do niedużego pomieszczenia po lewej stronie korytarza. Tu, sądząc po gzymsie, mur zachował się na całej wysokości.

- Pewnie całe miasto było kryte dachami pokrytymi drewnianą dachówką - zauważył.

- Gontem - poprawiłem go. - Taka dachówka to gont.

Wyjąłem swój notatnik i naszkicowałem na nim z grubsza budynek. Brama, główna ulica, kościół, sadzawka, ciąg domów po obu stronach. Opisałem go jako “Fort wschodni”.

- Jest dziewiąta - nasz towarzysz spojrzał na zegarek.. Zanim dojdziemy do helikoptera, zanim wystartujemy...

Zjedliśmy pospiesznie śniadanie, a Juanita naszykowała nam sporo kanapek na drogę. Zwinęliśmy obozowisko i, objuczeni plecakami, ruszyliśmy przez dżunglę do helikoptera. Słońce prażyło już niemiłosiernie, więc z ulgą skryliśmy się w gęstym cieniu drzew. Powietrze było tu duszne i wilgotne, ale nie zdążyło się jeszcze bardzo nagrzać.

- Trzeba będzie wykarczować krzaki na głównej ulicy - zasugerował Michaił. - Zajmiemy się tym, gdy tylko wrócimy...

- Mijają dwa tygodnie, od kiedy opuściliśmy Polskę - zauważyłem. - Trzeba będzie poprosić o przedłużenie urlopu... A więc chcesz, żeby można było lądować helikopterem w samym mieście?

- Właśnie - uśmiechnął się. - To ułatwi transport archeologów i sprzętu...

- Uważam, że to nie najlepszy pomysł - zaoponowałem. - Podmuch przy lądowaniu jest dość silny, a sam widziałeś, w jakim stanie jest większość murów... Najpierw trzeba będzie chyba to prowizorycznie zabezpieczyć, potem rekonstruować z odłamków gruzu to, co się zawaliło... Czy jednak nie lepiej zabezpieczyć to jako trwałą ruinę... Zresztą, to problem dla miejscowych fachowców.

- Chyba masz rację z tym helikopterem - mruknął. - Przygotuje się lądowisko gdzieś u podnóża.

- A może nie trzeba lądować? - zauważyła Juanita. - Desantować archeologów na linach i z góry spuszczać im wyposażenie.

Odnaleźliśmy helikopter i załadowaliśmy się. Nasz przyjaciel wystartował.

- Za dwie godziny będziemy w bazie - powiedział. - Rany, od razu trzeba będzie zawiadomić miejscowe służby konserwatorskie... Napiszesz o nas artykuł? - uśmiechnął się do Juanity.

- Jasne - obdarzyła go zalotnym spojrzeniem. - Ostatecznie jestem waszym rzecznikiem prasowym...

ROZDZIAŁ JEDENASTY

OSTATNI KOMUNIKAT • ARESZTOWANIE PANA TOMASZA • JAK SIĘ POLUJE NA HELIKOPTERY • PIESZO PRZEZ DŻUNGLĘ • LISTA ZARZUTÓW • NOCLEG

Pan Samochodzik klęczał na podłodze w pokoju hotelowym. Praktycznie całe pomieszczenie zasłane było arkuszami zdjęć satelitarnych. Muzealnik, uzbrojony w potężną lupę, badał centymetr po centymetrze obraz widziany z kosmosu. Na stoliku koło łóżka stygła yerba mate. Obok, na talerzu, leżało kilka plastrów suszonego owocu mango.

- To beznadziejne - mruknął, podnosząc się.

Usiadł w wygodnym fotelu i w zadumie popijał sympatycznie cierpki napój. Nieoczekiwanie odezwało się radio.

- Michaił - rozległo się z głośnika. - Wzywam Pana Samochodzika, odbiór...

- Jestem - złapał mikrofon. - Gdzie jesteście?

Michaił widocznie nie dosłyszał, bo powtórzył wezwanie:

- Tu Michaił, wzywam Pana Samochodzika!

Pan Tomasz z rozpaczą potrząsnął mikrofonem.

- Odbiór! - wrzasnął. - Słyszę was!

Z daleka dobiegł go urywek rozmowy.

- Musieli uszkodzić nam nadajnik - to był głos Pawła Dańca.

- Cały tył w ogniu! - wrzasnął Michaił. - Już po nas, musimy lądować natychmiast!

- Tylko że nie ma gdzie - mruknął Paweł.

- W rzece - Michaił podjął męską decyzję.

- Gdzie jesteście, co się stało? - krzyknął Pan Samochodzik, potrząsając mikrofonem. - Słyszę was!

Łączność urwała się definitywnie. Pan Tomasz otarł czoło z potu.

- Trzeba zawiadomić Igora - mruknął sam do siebie. - Może nic im się nie stało.

Wyobraźnia podsunęła mu obraz współpracowników, wydostających się z na wpół zatopionego pojazdu.

Gdzieś na parterze rozległo się kilka podniesionych głosów. Ktoś coś wykrzykiwał po portugalski!. Zaraz potem rozległ się stukot podkutych butów, który zbliżał się, narastał. Nieoczekiwanie ucichł pod drzwiami pokoju. Ktoś zastukał, delikatnie, ale energicznie.

- Kto tam? - zapytał pan Tomasz po angielsku.

- Policja - odpowiedział głos z drugiej strony dykty.

Pan Tomasz otworzył drzwi. Było ich sześciu. Trzej wycelowali w niego automaty. Dowódca, w czapce ze złotym otokiem, wyjął ze skórzanej raportówki jakiś papier i wręczył mu.

Pan Samochodzik w zadumie popatrzył na kilkanaście rządków literek na firmowym blankiecie. Poniżej znajdował się zamaszysty podpis.

- Co to jest? - zapytał bezradnie.

- Nie mówię po angielsku - wyjaśnił dowódca. - Pan pójdzie z nami.

Ponownie przebiegł wzrokiem tajemniczy dokument. To i owo dało się wydedukować. W nagłówku był rysunek kobiety z zawiązanymi oczyma, z wagą w ręce.

- Bogini sprawiedliwości Temida - mruknął.

Obok zamaszystego podpisu u dołu strony odnalazł małe literki, które układały się w słowa: procurator general.

- A niech mnie! - wykrzyknął. - Przecież to nakaz aresztowania!

Dowódca może nie mówił po angielsku, ale widocznie rozumiał co nieco w tym języku, bowiem jego twarz ozdobił uśmiech.

- Yes - powiedział, zabawnie akcentując.

Wyjął z kieszeni parę kajdanek. Pan Samochodzik wyciągnął ręce i stalowe obręcze zatrzasnęły się na jego nadgarstkach. Policjant sprawdził z troską, czy nie za ciasno.

Wskazał leżące na ziemi zdjęcia satelitarne. Dwaj jego podwładni zwinęli je starannie. Zabrali też walizkę. Po chwili aresztant szedł korytarzem. Trzej idący za nim wycelowali mu karabiny w plecy. Gdy mijali pokoje, Dańca i Tomatowa, spostrzegł kątem oka naklejone na drzwiach papierowe paski, ozdobione wyraźnymi pieczęciami. Przed hotelem parkował nissan patrol. Policja zapakowała Pana Samochodzika do środka. Konwojenci usadowili się z tyłu, cały czas trzymając go na muszce.

- Przecież wam nie ucieknę - zdenerwował się.

Dowódca zmarszczył czoło, widocznie szukał w pamięci odpowiednich słów.

- Nieuzbrojony, ale niebezpieczny - powiedział wreszcie po angielsku.

- To przecież tytuł filmu - zdziwił się aresztowany. Dopiero po chwili skojarzył, że to się może odnosić do jego skromnej osoby. Nissan, podskakując na dziurach w szosie, wiózł go w nieznane.

- Dokąd mnie wieziecie? - zapytał powoli, starannie wymawiając słowa.

- Juazeiro. Miasto - wyjaśnił dowódca ochoczo. - Prokurator.

- Cudnie - mruknął Pan Samochodzik sam do siebie.

- Polecimy teraz w stronę gór - podjął decyzję Michaił. - Zatoczymy niewielki łuk, tak żeby lecieć przez chwilę wzdłuż rzeki, a potem zawracamy.

Niezbyt szeroka rzeka toczyła swoje wody pomiędzy dwiema ścianami gęstego lasu.

- Nie znaleźliśmy wodospadu - mruknąłem. - Ale ludzie tu żyją. Przelecieliśmy nad indiańską wioską. Łodzie, wyciągnięte na brzeg, suszyły się w słońcu.

- A cóż to jest takiego? - zdziwił się nasz przyjaciel.

Na rozłożystym drzewie za wsią znajdowała się zagadkowa konstrukcja z okorowanych belek.

- Może... - zaczęła Juanita, ale nie dokończyła myśli.

Coś zabębniło w szyby helikoptera. Popękały promieniście i rozsypały się na kawałki. Michaił wykonał gwałtowny zwrot i dodał gazu. Kolejne pociski utkwiły w ogonie maszyny.

Obok helikoptera śmignęła dzida, obwiązana pakułami. Wlokła za sobą warkocz dymu jak kometa. Po chwili zobaczyłem jeszcze jedną, a potem nastąpił gwałtowny wstrząs. Wychyliłem się ostrożnie i spostrzegłem kolejną włócznię, wbitą w kadłub maszyny. Paliły się nasączone czymś pakuły, którymi była okręcona. W tej chwili śmignęło koło helikoptera kilka dziwacznych kuł, powiązanych linami po kilka. Przypominały peruwiańskie bolas, tylko że kamienie były wielkości melonów, a liny miały po kilkanaście metrów długości. Mój przyjaciel złapał za mikrofon.

- Tu Michaił! - krzyknął. - Wzywam Pana Samochodzika, odbiór...

Głośnik milczał.

- Tu Michaił, wzywam Pana Samochodzika! - krzyknął raz jeszcze.

- Palimy się! - krzyknęła Juanita.

Faktycznie, któraś z kul musiała uszkodzić zbiornik z paliwem.

- Musieli uszkodzić nam nadajnik! - krzyknąłem.

- Cały tył w ogniu! - wrzasnął Michaił. - Już po nas, musimy lądować natychmiast!

Płomienie, przyginane wiatrem, przygasały lekko, ale wiedziałem, że maszyny nie zdołamy już uratować.

- Tylko że nie ma gdzie - mruknąłem.

- W rzece - Michaił podjął męską decyzję.

- Gdzie jesteście, co się stało? - usłyszeliśmy głos pana Tomasza. Był wyraźny, jakby szef stał tuż koło nas. - Słyszę was!

- Jesteśmy... - Michaił podał pozycję z GPS-u.

Rzeka pod nami rozlewała się w spore bajoro.

- Trzymajcie się! - polecił.

Helikopter tracił stateczność, kołysał się na boki. Nasz przyjaciel ściągnął ster do siebie i ciężko usiedliśmy na wodzie. Niemal natychmiast maszyna zaczęła tonąć. Wyłączył motor i śmigło zwolniło. Wyskoczyłem w wodę. Sięgnęła mi po piersi. Pomogłem Juanicie wyplątać się z pasów. Maszyna szła na dno. Michaił ciągle jeszcze krzyczał do nadajnika, gdzie jesteśmy.

- Umiesz pływać? - zapytałem dziewczynę. Skinęła głową. - Płyń do brzegu - poleciłem.

Nasz towarzysz ciągle trzymał w ręce mikrofon, choć radiostacja już znikała pod wodą. Uderzyłem go w ramię, a ponieważ nie reagował, delikatnie stuknąłem go pięścią w szczękę.

Popatrzył na mnie przytomniej. Porwałem z tylnego siedzenia worek dziewczyny, a przyjaciel, wyskakując na drugą stronę, zabrał maczety. Helikopter osiadł na mulistym dnie. Sądziłem, że przestanie tonąć, ale najwidoczniej zapadał się w muł. Sterczący nad wodę ogon palił się coraz bardziej. Po wodzie płynęła cienka warstwa paliwa.

- Zaraz wybuchnie! - krzyknąłem do niego. Ruszyliśmy, brodząc przez wodę w stronę brzegu. Zdążyliśmy dotrzeć do krzaków, gdy rozległ się donośny huk i owiał nas podmuch ciepłego powietrza.

- To koniec - mruknął Michaił.

- Przede wszystkim trzeba wiać - powiedziałem. - Jesteśmy jakieś dziesięć kilometrów od wsi. Wskoczyli do łodzi i zaraz tu będą...

- Masz rację - kiwnął głową. - Tam - wskazał kierunek.

Przedarliśmy się przez krzaki, starając się w miarę możliwości nie zostawiać śladów.

Przez następne pół godziny maszerowaliśmy szybko po gnijącej ściółce pomiędzy drzewami. Szło się ciężko, jak w koszmarze sennym. Powietrze było gęste, duszne... Koszula lepiła mi się do pleców, mokre buty ciążyły kamieniem u stóp... Mokre spodnie oblepiały nogi, krępowały ruchy. Na szczęście Indianie chyba nie wysłali pościgu w tę stronę. Kilka razy Michaił strzelał gazem z ręcznego miotacza w ziemię, aby zdezorientować psy, gdyby puścili je naszym tropem. Gryzły nas jakieś owady, latające w powietrzu. Wreszcie zatrzymaliśmy się przy sporym kamieniu.

- Zobaczmy, czym dysponujemy - polecił nasz przyjaciel.

- Trzy maczety - zameldowałem. - Mam też dwie tubki kremu przeciw owadom.

- Ja mam moskitierę i dyktafon - powiedziała Juanita, wytrząsając zawartość swojego worka. - Do tego zapasowy magazynek do pistoletu, notatnik i zapalniczkę.

- Mamy też paczkę kanapek, puszkę mielonki i butelkę wody mineralnej. Mamy GPS, jest wbudowany w mój zegarek, mam nadzieję, że woda mu nie zaszkodziła... I mam mapę. Nie ma co, jesteśmy świetnie wyekwipowani, biorąc pod uwagę, że musimy przedrzeć się na piechotę przez co najmniej kilkaset kilometrów. Gdybyśmy mieli radiostację, można by wezwać Pana Samochodzika...

- Z pewnością zorganizuje nam jakiś ratunek - powiedziałem.

- Ba, tylko jak z tego skorzystać? Przecież nie możemy wrócić do helikoptera... Ma wbudowaną radioboję, namierzą go bez problemu z satelity, ale co z tego? Jeśli wrócimy, Indianie zrobią z nas pieczyste...

Wzdrygnąłem się lekko.

- Mam jeszcze legitymację prasową i lusterko - powiedziała nasza towarzyszka, przeszukując kieszenie. - I fiolkę tabletek siarczanu chininy. To dobre na malarię...

- Ale żeby były skuteczne, ich łykanie trzeba zacząć na dwa tygodnie przed wyjazdem w tropiki, a skończyć dwa tygodnie po powrocie - westchnął Michaił. - Lusterko to cenna rzecz. Jeśli będą latali nisko, a my będziemy na otwartym terenie, to możemy dać znać, puszczając zajączek światła. Ale w tym lesie to nam się nie uda...

- Czekaj, twój GPS - zacząłem. - Ten w zegarku. Jeśli będziesz z niego korzystał, to nie mogą nas namierzyć?

- Nie, on łapie pozycję satelity, ale satelita o tym nie wie. Mam jeszcze jeden drobiazg, który mógłby być pomocny - dodał.

- Jaki drobiazg? - zainteresowałem się.

- Gdy szukaliśmy was w Mongolii, Ałmaz Ungern wszczepił mi pod skórę mikroprocesor, taki jak te instalowane w ramach programu Sky Eye.

- Czyli ktoś, mający dostęp do systemów satelitów telekomunikacyjnych, może namierzyć, gdzie się znajdujesz?

- Z dokładnością do dziesięciu metrów, tylko problem w tym, że niestety zainstalowali mi to, gdy wy obaj byliście już porwani. Pan Samochodzik nic o tym nie wie. A nie sądzę, żeby skontaktował się teraz z Ungernem tylko po to, żeby go powiadomić, że zniknąłem.

- A nie dałoby się tego jakoś rozbebeszyć i użyć do nadania sygnału?

- Obawiam się, że jeśli nawet, to nie poradzimy sobie. To ziarnko wielkości fasolki. Nawet bramki wykrywające metal na lotniskach na to nie reagują...

- A gdyby tak wydłubać i rozwalić kamieniem? - zaproponowała Juanita. - Wtedy może gdzieś zauważą, że zniknąłeś z ekranu...

- Obawiam się, że to działa na innej zasadzie - powiedział. - To emituje sygnał co kilka minut, tak jak w systemie LoJack, którego używa się do ustalania miejsca pobytu kradzionych samochodów... Powiedzmy, gdyby robili rutynowy przegląd, czy to działa, i stwierdzili, że nie ma sygnału, mogliby się zaniepokoić, ale gdy mikroprocesor będzie zniszczony, to nie ustalą naszej pozycji... Zresztą, siedzi głęboko w mięśniu i wydobycie to paskudna operacja, a tu mamy dżunglę, gdzie każde skaleczenie się paprze...

Rozłożył na kamieniu mapę.

- Jesteśmy tu - odczytał wskazania z zegarka. - Jeśli pójdziemy prosto w tę stronę, wyjdziemy nad rzekę Sao Francisco...

- Po drodze pasmo wzgórz i około 300 kilometrów.

- Cztery dni ostrego marszu - mruknął.

- Sześć dni - popatrzyłem krytycznie na Juanitę. - I to pod warunkiem, że będziemy maszerować po co najmniej dziesięć godzin dziennie. Nie mamy żywności... A polowanie z pistoletu jest głośne i trudne...

- Niestety, nie mam tłumika - westchnęła. - Pięćdziesiąt kilometrów dziennie bez pożywienia, po lesie... Wygląda mi to raczej dość tragicznie...

- No cóż - mruknął Michaił - nie znamy tych lasów. Ale może nam się uda.

- Zje nas robactwo - powiedziała. - Ten krem nie pomaga na wszystkie gatunki.

Poczułem, jak słabnie ich zapał. Nie mogłem pozwolić na defetyzm w takim momencie.

- Słuchajcie, to tylko trzysta kilometrów. Tyle można bez wysiłku zrobić na rowerze w dwa dni. Nie przejmujcie się, tylko ruszajmy.

- Ruszajmy - Michaił podniósł się z kamienia. - Im szybciej ruszymy, tym szybciej dojdziemy na miejsce.

Ruszyliśmy naprzód. Bardzo szybko zaschło nam w gardłach, a wody mieliśmy niewiele. Las wznosił się, drzewa rosły teraz rzadziej, a pomiędzy nimi pojawiło się coraz gęstsze poszycie. Nie chcieliśmy jednak używać maczet, żeby Indianie, jeśli jacyś przebywali na tym terenie, nie spostrzegli zbyt wyraźnych śladów. Minęliśmy kamienisty szczyt wzgórza i ponownie zagłębiliśmy się w las. Teren cały czas opadał.

- Powinniśmy znaleźć wodę - zauważyłem. - To chyba dolina jakiegoś strumienia.

Michaił z wysiłkiem kiwnął głową. Maszerowaliśmy, potykając się o korzenie, to znów zapadając po kostki w gnijącą ściółkę. Gdzieś nad nami wydzierały się małpy. W którymś momencie na plecy idącej przede mną dziennikarki spadł wielki pająk ptasznik. Strąciłem go szybkim ruchem na ziemię.

- Podobno te największe wcale nie są jadowite - powiedziała. - Ale dziękuję.

Uśmiechnęła się do mnie, ale zauważyłem, że coraz częściej szuka wzrokiem mojego przyjaciela. Zapragnąłem natychmiast dokonać jakiegoś bohaterskiego czynu, ale akurat nie nadarzała się żadna okazja... Niebawem stanęliśmy na brzegu bagna. Obrzydliwe, czarne błocko drgało jak galareta, gdy gazy gnilne przebijały się na powierzchnię.

- Tędy się nie przedostaniemy - stwierdził Michaił. - Trzeba będzie obejść...

Ruszyliśmy brzegiem trzęsawiska i po godzinie znaleźliśmy jego kraniec. Dolinkę zamykało tu rozległe skupisko głazów. Błoto stało pomiędzy nimi, ale przy daleko zachowanej ostrożności można było przedostać się na drugą stronę. Znowu musieliśmy się przedzierać przez gęstą plątaninę krzaków. Trafiliśmy na dwie żararaki, ale węże wygrzewały się na słońcu i nie zwracały na nas uwagi. Ominęliśmy je łukiem. Nikt nie miał ochoty na bliższy kontakt z nimi. Komary, nic sobie nie robiąc z maści, bez przerwy lądowały na nas.

- Masz fajkę - przypomniał sobie Michaił. - Może ją zapal...

- Wolne żarty - uśmiechnąłem się. - Palenie tytoniu w czasie tak ciężkiego marszu z pewnością szybko pozbawiłoby mnie oddechu...

Nieoczekiwanie dalszą drogę przegrodził nam gęsty, zbity gąszcz krzewów. Tam, gdzie miały światło, rozwinęły się bujnie. Ziemia kląskała pod nogami. Wyszliśmy na brzeg strumienia, wijącego się przez las.

- Woda - powiedziałem. - Płynąca przez bagna, pełna ameb i innych paskudztw.

Nie słuchali mnie. Padli na ziemię i chłeptali błotnistą zawiesinę prosto z rzeki. Wahałem się tylko przez chwilę. Też się napiłem. Była pyszna. Wprawdzie ciepła jak zupa, a w zębach z każdym łykiem zgrzytał piasek, ale za to cudownie gasiła pragnienie. Umyłem ręce. Przepłukałem skłutą przez owady twarz.

Juanita wachlowała się kapeluszem.

- Ile zrobiliśmy? - zapytałem Michaiła.

- Sprawdzę wieczorem - powiedział. - Niestety, GPS żre sporo prądu, a nie może nam wysiąść... Przynajmniej nie teraz.

Kiwnięciem głowy przyznałem mu rację. Przemyłem stopy w wodzie. Założyłem mokre skarpetki.

- Ruszajmy - poleciła dziewczyna.

- Dasz radę? - zapytałem z troską.

Wygięła wargi z pogardą.

- Jestem silna - powiedziała. - Dam radę.

Podjęliśmy marsz. Sforsowaliśmy rzekę i przez godzinę szliśmy na przełaj przez las. Miejscami musieliśmy omijać kępy krzaków, przeważnie jednak, pomijając zapadanie się w warstwę przegniłych liści, posuwaliśmy się naprzód bez większych problemów. Wyrywanie nóg z błota i od czasu do czasu potknięcia o korzenie męczyły nas jednak szybko. Wreszcie o dwudziestej zaczęło się zmierzchać.

Szosa zagłębiła się w las. Pan Samochodzik w zadumie patrzył przez okno samochodu. O przednią szybę rozbijały się owady. Jechali przeszło półtorej godziny, nim dotarli na miejsce. Miasto było w miarę nowoczesne. Szerokie ulice, obsadzone drzewami, wysokościowce z betonu i szkła. Niemal w centrum stała stara forteca z czerwonej cegły, pamiętająca zapewne czasy konkwisty. Ciężkie, stalowe wrota otworzyły się ze zgrzytem i nissan wjechał na dziedziniec. Dowódca wyskoczył zręcznie na bruk. Wrota zatrzasnęły się z ponurym hukiem.

Pan Samochodzik popatrzył na nie przez szybę.

“Nie mogły aż tak trzasnąć” - pomyślał. “Muszą tam mieć zaczepiony mikrofon i kilka głośników. Sztuczka działająca na podświadomość więźniów. Sprytne”.

Na dziedziniec wyszedł wysoki mężczyzna w białym mundurze. Na czapce miał wiele złoceń. Dowódca oddziału, który aresztował pana Tomasza, zasalutował jak automat. Nowo przybyły oddał salut, a następnie wygłosili z namaszczeniem dwa zdania, widocznie utarte protokołem oświadczenia o przekazaniu i przejęciu więźnia. Trzej policjanci, którzy dotąd celowali z karabinów, przewiesili sobie broń przez plecy i pomogli aresztowanemu wysiąść.

Pan Samochodzik stanął przed tajemniczym mężczyzną. Ten wygłosił dłuższe przemówienie po portugalsku. Pan Tomasz zrozumiał tylko tyle, że człowiek ten jest pułkownikiem i komendantem więzienia wojskowego.

- Mówi pan po angielsku? - zagadnął z nadzieją.

Komendant z frasunkiem zmarszczył czoło.

- Słabo - powiedział. - Czekać. Prokurator mówi. Dobre traktowanie w drodze?

Pan Samochodzik kiwnął głową. Komendant uśmiechnął się do dowódcy. Następnie wykonał zachęcający gest w stronę niskich, stalowych drzwiczek. Pan Tomasz ruszył posłusznie przodem. Pomyślał, że mógłby zażądać polskiego konsula, ale doszedł do wniosku, że skoro nie zrobił tego podczas aresztowania, poczeka z tym do rozmowy z prokuratorem. Jednocześnie troska o los Pawła i Michaiła zaczynała mu coraz bardziej doskwierać.

- Chciałbym zatelefonować - zwrócił się do komendanta.

Ten zafrasował się wyraźnie, po czym powiedział po angielsku:

- Nie wolno. Prokurator się nie zgodzi.

To było do przewidzenia. Weszli do sporej sali, gdzie za metalowym stołem siedziało dwu strażników. Policjant, niosący walizkę pana Tomasza, położył ją na stole. Obaj strażnicy szybko ją zrewidowali. Zatrzymali aparat fotograficzny i wszystkie filmy, telefon komórkowy oraz pasek od spodni. Przejrzeli wszystkie książki, ale widząc, że są po polsku, tylko wzruszyli ramionami i spisali ich tytuły.

Resztę rzeczy porządnie poskładali i umieścili z powrotem w walizce. Jeden ze strażników wstał i biorąc walizkę w dłoń, wykonał zachęcający gest w stronę kolejnych stalowych drzwiczek. Komendant wypowiedział kilka słów, zapewne pożegnania, i wyszedł z pomieszczenia. Pan Tomasz zagłębił się w wąski korytarz. Strażnik, niosący walizkę, podążał za nim. Mijali położone po lewej i prawej stronie solidne drzwi, okute stalową blachą. Drzwi były zaopatrzone w budzące respekt zasuwy. Wreszcie dotarli do ostatnich w tym korytarzu. Strażnik pchnął je i znaleźli się w niewielkiej celi. Pomieszczenie liczyło nie więcej niż dwa na trzy metry. Było wyposażone w metalowe łóżko, zasłane białą pościelą i wytartym kocem. Pod sufitem wisiała żarówka, z której zwisał długi lep na muchy. Strażnik położył walizkę na stoliku. Następnie zdjął aresztantowi kajdanki i schował je do futerału przy pasku. Rozejrzał się po celi, a potem z uśmiechem wskazał zakratowane okno.

- Ładne - wy dukał po angielsku i wyszedł, zatrzaskując drzwi. Rozległ się huk zasuwanych rygli.

- Co to się porobiło? - westchnął Pan Samochodzik.

Podszedł do okna i wyjrzał na zewnątrz. Faktycznie, widok, który się przed nim otworzył, był wyjątkowo uroczy. Więzienie stało na wzgórzu. Poniżej rozpościerała się dzielnica, zabudowana niewielkimi domkami. Za nią było widać brzeg rzeki, a po jej drugiej stronie leżało drugie miasto. Linię horyzontu zamykały ośnieżone góry.

- Taki widok musi nieźle stresować więźniów, zwłaszcza tych, którzy dostali dożywocie - mruknął sam do siebie.

Rozejrzał się po celi. Spostrzegł w kącie drzwi ze sklejki, na które wcześniej nie zwrócił uwagi. Zajrzał, co się za nimi mieści i odkrył niewielką ubikację. Na brzegu umywalki leżał kawałek szarego mydła, a obok, na solidnym gwoździu wbitym w ścianę, wisiał płócienny ręcznik.

- Ano, nie traćmy czasu - mruknął.

Wydobył z walizki monografię, poświęconą siedemnastowiecznym portretom trumiennym, i zagłębił się w lekturze. Mijała godzina za godziną, a jakoś nikt nie interesował się losem więźnia. Tylko od czasu do czasu szczękał umieszczony w drzwiach judasz, gdy strażnik spacerujący korytarzem zaglądał do celi.

O siedemnastej do celi wszedł profos. Na drewnianej tacy wniósł kamionkową miskę z kukurydzianą zupą i kilkoma pajdami chleba. Pan Tomasz był przekonany, że ze zdenerwowania nie zdoła przełknąć ani kęsa, ale, o dziwo, zjadł wszystko. Zupa była nawet niezła w smaku, choć trochę za słodka jak na gust Europejczyka. Profos odebrał puste naczynie i drzwi ponownie się zatrzasnęły. O osiemnastej znowu się otworzyły. Stanął w nich więzień, ubrany w drelichowe wdzianko. Wręczył panu Tomaszowi zeszyt w płóciennej oprawie i kilka kartek papieru.

Aresztant otworzył ciekawie zeszyt i przekonał się, że zawiera katalog więziennej biblioteki. Spis liczył około tysiąca książek, niestety, wszystkie dzieła były w języku portugalskim. Jedyną pozycją w języku polskim była zwięzła gramatyka języka portugalskiego z rozmówkami. Wydana w Kurytybie w 1934 roku.

- Można by poczytać - mruknął sam do siebie. - ale chyba nie posiedzę na tyle długo, by się nauczyć miejscowego języka...

Wreszcie, o godzinie dwudziestej, drzwi szczęknęły raz jeszcze. Do celi wszedł mężczyzna w garniturze i z teczką w dłoni. Za nim strażnik wniósł krzesło. Drzwi zatrzaśnięto.

- Carino de Luxe - przedstawił się. - Jestem zastępcą prokuratora generalnego prowincji Bahia - wyjaśnił.

Więzień też się przedstawił. Usiedli na krzesłach.

- Otrzymał pan nakaz aresztowania? - zapytał zastępca.

- Owszem, ale szczerze powiedziawszy, nic z niego nie zrozumiałem - uśmiechnął się z zażenowaniem Pan Samochodzik. - Znajomość języków romańskich nigdy nie była moją mocną stroną. Znam tylko trochę francuski...

Gość poważnie kiwnął głową.

- Treść nakazu jest standardowa - wyjaśnił. - To w sumie bez znaczenia.

- O co jestem oskarżony?

- Lista zarzutów jest długa jak Amazonka - uśmiechnął się zastępca prokuratora - ale proszę się nie przejmować. Wprawdzie nieźle pan narozrabiał, ale postaramy się zakończyć całą sprawę deportacją.

Pan Tomasz otarł czoło.

- Dobrze, zanim rozpoczniemy przesłuchanie, czy ma pan jakieś życzenia?

Aresztant zawahał się na chwilę.

- Moi współpracownicy - powiedział.

- Zastawiliśmy na nich pułapkę. Zostaną aresztowani, gdy tylko wrócą z rekonesansu.

- W tym właśnie problem - mruknął pan Tomasz. - Będziecie czekać na nich na próżno.

- Co się stało? - zaniepokoił się przybysz.

- Mieli wypadek. Gdy z nimi rozmawiałem, przygotowywali się do awaryjnego lądowania. W jakiejś rzece.

- Oczywiście, natychmiast zorganizujemy wyprawę ratunkowo-pościgową. Proszę wskazać miejsce katastrofy, a postaramy się przywieźć ich tu całych i zdrowych.

Pan Samochodzik zawahał się.

- Chyba muszę skorzystać z prawa do odmowy zeznań - powiedział wreszcie.

Zastępca prokuratora wzruszył ramionami.

- Nie chciałbym nalegać, ale jeśli rozbili się gdzieś w dżungli, to będą mieli poważne kłopoty, aby dotrzeć do cywilizacji. Zwłaszcza jeśli są ranni.

- Muszę to przemyśleć - mruknął Pan Samochodzik.

Milczeli dłuższą chwilę. Wreszcie jako pierwszy odezwał się przybyły:

- Pan, jako szef ekspedycji, ponosi i tak największą odpowiedzialność...

- Dobrze, proszę mi przynieść zdjęcia satelitarne - powiedział pan Tomasz. - Wskażę teren, który miał być dzisiaj badany.

Zastępca prokuratora wyjął z kieszeni radiotelefon i wydał dyspozycje. Po chwili przyniesiono zdjęcia. Pan Samochodzik wskazał obszar do sprawdzenia.

- Pozostaje mieć nadzieję, że zostali koło wraku - mruknął przedstawiciel wymiaru sprawiedliwości. - Helikoptery mają wbudowane urządzenia namiarowe. Dość szybko go zlokalizujemy. Życzy pan sobie być informowanym na bieżąco?

- Gdybym mógł prosić.

- Oczywiście.

Wyjął z kieszeni dla odmiany telefon komórkowy i dłuższą chwilę wydawał dyspozycje po portugalsku.

- Wysyłamy w rejon katastrofy dwa śmigłowce wojskowe - powiedział. - Niech pan się nie martwi, znajdziemy ich. Teraz chyba zaczniemy wstępne przesłuchanie...

- No cóż, nie wiem wprawdzie, co narozrabiałem, ale jestem do dyspozycji - westchnął z rezygnacją pan Tomasz.

Zastępca prokuratora wyjął z teczki wycinki z “Cuiaba Tribune”.

- No, to po kolei - uśmiechnął się. - Do prokuratora generalnego stanu Mato Grosso wpłynął anonim ilustrowany kawałkami miejscowej gazety... Czy potwierdza pan treść tych artykułów?

Pan Tomasz wzruszył ramionami.

- Są po portugalsku - powiedział. - Nie mam zielonego pojęcia, co tu jest napisane... Znając pannę Juanitę sądzę, że zapisywała wiernie to, co jej mówiłem, ale skąd mogę wiedzieć, jakie skróty i przeinaczenia popełniła redakcja?

Zastępca prokuratora uśmiechnął się przyjaźnie.

- Widzę, że jest pan naprawdę ostrożny...

- Życie mnie tego nauczyło.

- Wobec tego jutro dostarczę tłumaczenie na angielski, a dziś tylko kilka pytań. Uprzedzam, że przesłuchanie będzie nagrywane. Dostanie pan kopię kasety. Czy życzy pan sobie adwokata?

- W zasadzie chyba go nie potrzebuję. Chciałbym jednak, aby powiadomiono konsula o moim aresztowaniu.

- Już zawiadomiliśmy, będzie tu jutro rano. Czy życzy pan sobie zaczekać z przesłuchaniem do jego przybycia?

- Nie mam nic do ukrycia... Proszę pytać.

- Dobrze. Powiem tylko jeszcze, że w każdej chwili możemy przerwać przesłuchanie i odłożyć je do czasu przybycia konsula.

- Rozumiem. Proszę pytać.

- Jest pan kierownikiem ekspedycji, mającej na celu odszukanie zaginionego miasta pułkownika Fawcetta... to znaczy miasta, którego poszukiwał pułkownik Fawcett? - uściślił.

- Tak

- Drugie pytanie. Ekspedycja panów badała tereny na północ od miejsca, zwanego Portem Martwego Konia, aż do podnóża Sierra do Roncador?

- Tak.

- Poszukiwania odbywano za pomocą przelotów wynajętym helikopterem ponad badanym obszarem?

- Tak.

- Dobrze - zastanawiał się przez chwilę. - Czy pańscy współpracownicy lądowali, aby badać podejrzane miejsca?

- Z tego co wiem, mniej więcej pięć, sześć razy lądowali celem weryfikacji obiektów, odszukanych wcześniej na zdjęciach satelitarnych. Jak sądzę, zostało to dość szczegółowo opisane w artykułach...

- Owszem - kiwnął głową prokurator. - Zresztą są tam fotografie. Czy może pan potwierdzić, że były wykonywane podczas lądowań na badanym terenie?

Pan Samochodzik zawahał się na chwilę.

- No cóż - powiedział. - Niestety, tego nie mogę zrobić. Nie było mnie podczas wykonywania tych fotografii. Sądzę, że ich autentyczność mogą potwierdzić moi współpracownicy: Michaił Derekowicz Tomatow i Paweł Daniec.

- Z pewnością ich o to zapytamy, choć na dobrą sprawę to tylko formalność...

Zmarszczył na chwilę brwi. Widocznie układał w myślach kolejne pytanie. Słońce powoli zapadało za horyzont. Cela napełniła się kojącym, purpurowym blaskiem.

- Po zakończeniu badań w stanie Mato Grosso przenieśli panowie bazę ekspedycji do stanu Bahia?

- Tak - potwierdził Pan Samochodzik.

- Rejonem panów nowych badań było pasmo gór Chapada dos Mangabeiras?

- Tak. Ściślej rzecz biorąc, także lasy u ich podnóża.

- Tak w kwestii formalnej: badania panów nadal miały na celu odszukanie zaginionego miasta pułkownika Fawcetta?

- Nie tylko. Zamierzaliśmy odszukać także miasto, wspomniane w dokumencie Raposo.

- I jeszcze jedna kwestia. Szukali panowie także kopalni kruszcu, należących do legendarnego Muribeki?

- Owszem. Mogę ja teraz zadać pytanie?

- Proszę bardzo.

- O co właściwie będziemy oskarżeni? Nie zrobiliśmy nic złego...

- Panów nieświadomość i otwarte potwierdzenie zarzutów będzie tu niewątpliwie okolicznością łagodzącą... Jak już wspominałem, chcemy zakończyć całą sprawę deportacją i kilkuletnim zakazem przebywania w Brazylii. Co do zarzutów, no cóż... Mamy tu po kolei. Zorganizowanie ekspedycji naukowej bez zezwolenia ministerstwa kultury. Naruszenie przestrzeni powietrznej rezerwatów indiańskich w dorzeczu rzeki Xingu, w dodatku kilkakrotne... Tym samym, bardzo kruchy rozejm, który zawarł rząd federalny z Indianami, uległ poważnemu zagrożeniu. Po drugie, te wszystkie lądowania... Pańscy współpracownicy penetrowali obszar rezerwatu, co jest surowo zakazane. Potyczka z Indianami przy przystani, użycie broni palnej i świec dymnych... Plemię Szawantów wysłało w tej sprawie protest do samego prezydenta. Wykonywanie fotografii na terenie rezerwatu bez stosownego pozwolenia. Nawiasem mówiąc, na fotografowanie tej okolicy potrzebna jest zgoda ministerstwa ochrony zasobów przyrodniczych, rządowej agencji do spraw Indian, zarządu rezerwatu i starszyzny plemiennej...

- Sekundę - wychrypiał Pan Samochodzik i dla uspokojenia napił się kilka łyków wody z dzbanka.

- Nielegalne poszukiwania archeologiczne - zastępca prokuratora pokazał zdjęcie, przedstawiające Pawła Dańca z wykrywaczem metalu w ręce, wykopaną przez niego monetę i Michaiła nad wykopem, pokazującego do obiektywu kawałki spalonego kauczuku - prowadzone przez ludzi nie mających uprawnień, i także na terenie rezerwatu. Zresztą, nawet gdyby mieli uprawnienia, to musieliby uzyskać zgodę ministerstwa dziedzictwa narodowego i powinien im towarzyszyć nasz inspektor archeologiczny... Swoją drogą, to Indianie żądają miliona dolarów odszkodowania za wtargnięcie na ich teren.

Pan Tomasz zgarbił się.

- Miliona nie dostaną, ale pięć, sześć tysięcy z was wycisną - uspokoił go zastępca prokuratora. - Swoją działalność planowali panowie kontynuować na terenie stanu Bahia... a ściślej rzecz biorąc, badania były prowadzone od przedwczoraj... Do tego wszystkiego dorzucimy jeszcze analizę map satelitarnych. U nas mogą się tym zajmować tylko agendy rządowe. Mapy, wykonane przez amerykańskie satelity, zwłaszcza tak szczegółowe jak te, których panowie używali, są u nas w ogóle zakazane. Można by to teoretycznie podciągnąć pod szpiegostwo, ale przecież wiemy, że nie są panowie szpiegami... Wreszcie, niestety, najpoważniejszy zarzut, te nieszczęsne kopalnie Muribeki.

- Co z tymi kopalniami? - jęknął aresztant.

- No cóż... Prokurator stanu Mato Grosso upierał się, że poszukiwania kopalni można podciągnąć pod prowadzenie nielegalnych poszukiwań geologicznych. Wobec faktu, że bez przerwy wyłapuje się w dżungli bandy garimperos, szukających tam złota, uranu i diamentów, mamy bardzo surowe prawa, regulujące taką działalność... Bez większej przesady mogę powiedzieć, że to najsurowsze prawa na świecie...

- No, to koniec - jęknął Pan Samochodzik.

- Ależ nie - uśmiechnął się zastępca prokuratora. - Wyperswadowaliśmy mu, że poszukiwania kopalni należy podciągnąć pod nielegalne badania archeologiczne, a nie geologiczne. Poza tym, na waszą korzyść przemawia wykrycie tych odwiertów w górach Rocandor. To może być poważna okoliczność łagodząca. Ostatecznie dzięki wam wykryto naprawdę poważne przestępstwo... Proszę się nie martwić. Mój szef osobiście zadba o to, żeby skreślić maksymalną ilość tych zarzutów. Konsul będzie rano.

Pożegnał się i wyszedł. Pan Samochodzik, zgnębiony, podszedł do okna. Słońce już zaszło. Delikatnie objął dłonią stalowy pręt kraty. Solidnie wpuszczony w mur, ale niezbyt gruby. Przeszedł się po celi. W podeszwie lewego buta miał żydowski włos. Wycięcie kraty zajęłoby mu nie więcej niż dziesięć minut. Tylko co dalej? Opuścić się na linie, uplecionej z pościeli? Przymknął oczy. Od strony bramy więzienie otaczała fosa wykuta w skale... A z tej strony?

Wyjął z walizki lusterko. Ujął je w dłoń i wysunął pomiędzy prętami. Ustawił je tak, by jak w peryskopie zobaczyć ewentualną drogę ucieczki. W tym miejscu twierdza stała na krawędzi urwiska. Pionowa, gładka jak stół, granitowa skała opadała w trzydziestometrową przepaść. U podnóża skarpy znajdowały się jakieś budynki, otoczone wysokim murem. Na dziedzińcu parkowało kilka wozów, w tym nissan patrol, którym go przywieziono. A więc komisariat policji albo coś podobnego. Zresztą pokonanie takiego urwiska za pomocą liny z prześcieradła nie wchodziło w grę.

Pan Samochodzik popatrzył na zegarek, a potem doszedł do wniosku, że trzeba się wyspać. Umył się szarym mydłem i położył na pryczy. Długo nie mógł zasnąć. Rozważał w pamięci swoją rozmowę z zastępcą prokuratora. Raz jeszcze powtarzał w myśli jego pytania i swoje odpowiedzi.

- Nie popełniłem żadnego błędu - mruknął. - Zresztą jak mógłbym się wyprzeć, skoro to wszystko mają opisane w artykułach?

Wyobraźnia podsunęła mu szereg wyjść z sytuacji. Obciążyć współpracowników, zełgać, że zdjęcia były mistyfikacją i w rzeczywistości robiono je w lasach wokół Cuiaby... Uśmiechnął się zasypiając.

Po całodziennym przedzieraniu się przez lasy byliśmy zupełnie wykończeni. Półmrok zalegający pomiędzy drzewami pogłębił się.

- Trzeba przygotować sobie jakiś nocleg - powiedział Michaił. - Hamaków, niestety, nie mamy...

Znaleźliśmy za to skupisko kilkudziesięciu głazów. Pośrodku powstała sympatyczna kotlinka, otoczona sporymi blokami nieco zwietrzałego granitu.

- Jeśli tu rozpalimy ognisko, kamienie się nagrzeją i nie zmarzniemy w nocy - stwierdził Michaił.

- Widzisz tu gdzieś suche drewno? - zapytałem zrezygnowanym tonem.

Nigdzie wokoło nie było ani kawałka czegokolwiek, co nadawałoby się do spalenia. Każdy konar, leżący na ziemi, był mokry jak sama woda, zgniły, zbutwiały i rozłaził się w palcach. Przeszedłem się kawałek i kilkunastoma ciosami maczety powaliłem spory krzak. Z jego gałęzi, pokrytych dużymi, skórzastymi liśćmi, zbudowaliśmy obszerny szałas i narzuciliśmy go moskitierą.

- Mężczyźni przygotują dach nad głową, kobiety zajmą się kolacją - uśmiechnęła się Juanita, dzieląc paczkę kanapek. Zjedliśmy połowę, resztę zostawiając na jutrzejszy ranek.

- Jak oni nas zestrzelili? - zastanowiłem się na głos. - Dlaczego...

- To proste - powiedział Michaił. - Ktoś im musiał kiedyś nabruździć. Więc na drzewie koło wioski umieścili strażnicę. Gdy nadlecieliśmy, zaalarmowali swoich i ci drapnęli do lasu, a dwaj strażnicy na platformie otworzyli do nas ogień. Ponieważ nie udało im się nas zestrzelić konwencjonalną bronią, użyli kuszy, a ściślej mówiąc balisty, machiny oblężniczej, miotającej włócznie. Chyba nawet mieli ich kilka, bo wystrzelili w nas co najmniej dwie dzidy.

- Widziałem trzy.

- Każda z solidnym ostrzem, wykonanym z resora, obwiązane pakułami nasączonymi ropą. Nie zdziwiłbym się, gdyby tym strącali nisko latające awionetki. W każdym razie nas trafili bez pudła. Pozostaje się tylko domyślać, jak zdobyli tak wybitne umiejętności celownicze... To wymaga ćwiczeń. Widząc, że lecimy dalej, wystrzelili z katapulty kilka bolas...

- Też widziałem te kule na linach - mruknąłem.

- Idealna broń, żeby razić helikoptery - odezwała się ze swojego posłania Juanita. - Jeśli odpalają kilkanaście, to któraś musi trafić.

- Katapulty - mruknąłem. - Balisty... Ci Indianie dysponują podejrzanie średniowieczną techniką...

- A ja mam fotografie - było już ciemno, ale domyśliłem się jej uśmiechu. - Mogą być warte fortunę...

- To chyba skrzywienie zawodowe - mruknąłem zasypiając.

ROZDZIAŁ DWUNASTY

WIZYTA KONSULA • PIRANIE NA OBIAD • OPUSZCZONA WIEŚ • BUDUJEMY ŁÓDKĘ • ODWIEDZINY U LUDOŻERCÓW • ARESZTOWANIE

Pan Samochodzik wstał o szóstej, umył się i ponownie zasiadł do lektury. Przeżycia wczorajszego dnia zostawiły na nim swoje piętno. Lewa ręka, choć dociskał ją do blatu stolika, drżała lekko. O ósmej rozległ się łomot otwieranych drzwi w korytarzu. Profos przyniósł skromne śniadanie. O dziewiątej przyszli: zastępca prokuratora i jeszcze jakiś mężczyzna.

- Paweł Wóycicki - przedstawił się nowo przybyły. - Konsul generalny Rzeczpospolitej Polskiej w Brazylii. Poinformowano nas o pańskim aresztowaniu.

- Jak wygląda sytuacja?

- Nienajlepiej - westchnął konsul. - Będą panowie musieli zapłacić słoną grzywnę. Jej pokrycie leży poza możliwościami naszej ambasady, chyba że panów krewni wpłacą odpowiednią sumę na konta MSZ w kraju...

- Rozumiem - kiwnął głową pan Tomasz. - Co potem?

- Deportacja. I, niestety, co najmniej pięcioletni zakaz powrotu do Brazylii.

- Rozumiem.

- Dobrze. Nie uskarża się pan na traktowanie?

- Nie, nawet, szczerze mówiąc, jestem zaskoczony. Cela wygodna, obsługa sympatyczna... Jedzenie całkiem niezłe...

- Ze swoimi obywatelami tak się nie patyczkują. Niech pan podziękuje naszym specom od handlu zagranicznego. Od czasu wynegocjowania ostatnich umów handlowych, Polacy są tu postrzegani nieomal jak sojusznicy. Postaramy się, aby był pan sądzony jak najszybciej.

- Rozumiem.

- Nie potrzebuje pan pomocy lekarskiej lub tłumacza?

- Czuję się dobrze, z zastępcą prokuratora dogaduję się po angielsku...

- Dobrze. Czy potrzebuje pan adwokata?

- Chyba nie, i tak do wszystkiego już się przyznałem... Ale może na czas rozprawy, na wszelki wypadek.

- Dobrze. Przydzielimy kogoś zaufanego. Tu jest moja wizytówka, na każde żądanie udostępnią panu telefon, więc pozostaniemy w kontakcie. Poszukiwania pańskiej ekipy ciągle trwają. Pan Carino de Luxe zapozna pana z ich wynikami.

Pożegnał się i wyszedł.

- Sytuacja nie wygląda najlepiej - powiedział zastępca prokuratora. - Nasza ekipa odnalazła helikopter. A ściślej mówiąc, wypalony wrak, spoczywający w rzece. Nasi komandosi zbadali go. Pasy zostały odpięte, co wskazuje, że pasażerowie nie doznali przy lądowaniu poważniejszego uszczerbku, w każdym razie wydostali się o własnych siłach. Na brzegu znaleźliśmy trochę śladów. Przeczesaliśmy okolicę kamerami termowizyjnymi, ale bezskutecznie. Wszystko wskazuje, że nie mogli pozostać przy wraku.

- Co było przyczyną katastrofy? - zapytał Pan Samochodzik.

- No cóż, to wydobyto z tylnej części kadłuba - zastępca prokuratora wyjął z torby osmalony, stalowy grot.

- Ktoś strącił helikopter za pomocą dzidy? - zdziwił się Pan Samochodzik.

- Musiałby mieć łapę kilkumetrowej długości. Przypuszczamy, że włócznia ta została z czegoś wyrzucona, może z jakiegoś gigantycznego łuku. W każdym razie, przebiła ścianę kabiny. Dziesięć kilometrów od miejsca katastrofy znajduje się wioska Indian. Nasz helikopter zbliżył się do niej, niestety musiał zawrócić, groziło mu strącenie przez kamienne kule, wyrzucane z katapulty.

- Coś podobnego - mruknął Pan Samochodzik. - Czyli nie da się wykluczyć, że moi współpracownicy znajdują się w niewoli...

- Lepiej dla nich, żeby to się nie potwierdziło. Ci Indianie należą do plemienia Axlla. To kanibale... Szlachetna sztuka miniaturyzacji ludzkich głów także ponoć nie jest im obca...

Pan Samochodzik poczuł chłód na karku.

- Podejmiemy próby rozmów z nimi - powiedział poważnie zastępca prokuratora. - Ojciec Pablo de Torralba, lekarz i misjonarz, jest przez nich tolerowany. Jeśli pańscy przyjaciele zostali uwięzieni, zastosujemy metodę bata i marchewki.

- Perkal i paciorki? - mimowolnie uśmiechnął się aresztant.

- Dolary - sprostował gość. - Banknoty o nominale l, 2, 5 dolarów. Ważne, żeby były wcześniejszych emisji, bo tych nowych jeszcze nie znają i nie darzą zaufaniem.

Pan Samochodzik popatrzył zdumiony na swojego rozmówcę.

- Po co Indianom dolary w lesie?

- Tego nie wiemy. Ale wykazują nimi zainteresowanie, znacznie większe niż naszą walutą. Zapewne kupują za to coś na czarnym rynku. Prawdopodobnie broń, lekarstwa i artykuły luksusowe. Cóż, czasy się zmieniają. Perkal i paciorki już nie robią na nich takiego wrażenia, jak na przykład piły spalinowe, używane potem do wycinania szlachetnych gatunków drewna... Lubią też silniki do motorówek, te prostszych typów. Cywilizacja wszystko zmienia... Dla pana przyjaciół ważny jest fakt, że żywi posiadaj ą wymierną wartość w handlu zamiennym...

- Rozumiem - mruknął pan Tomasz. - Kiedy ojciec de Torralba będzie na miejscu?

- Przypuszczam, że w ciągu dwu, trzech dni. Ale mam jeszcze jedno pytanie. Przyjmijmy, że udało im się wymknąć. Pan zna ich lepiej. Co zrobią?

Pan Samochodzik zamyślił się.

- Paweł Daniec to pragmatyk. Podąży najkrótszą drogą do cywilizacji. Niestety, Michaił Tomatow to zupełnie inna osobowość. Szeroka rosyjska dusza, jak się to u nas mówi. Niewykluczone, że nawet utrata helikoptera nie uspokoi jego szalonego temperamentu. Ponieważ jest jednak z nimi dziennikarka, skierują się raczej w stronę rzeki Sao Francisco.

- Nie zdołamy ich odszukać - westchnął zastępca prokuratora. - To tysiące kilometrów kwadratowych lasu. Pozostaje mieć nadzieję, że sami się odnajdą. Powiadomiliśmy wszystkie szpitale. Gdy tylko się gdzieś pojawią, będziemy o tym wiedzieli. Obawiam się jednak o nich. Te lasy są naprawdę niebezpieczne... Muszę wracać do swoich obowiązków, ale będę informował pana na bieżąco.

Pożegnali się i wyszedł.

Obudził nas szum deszczu. Ciężkie krople podzwrotnikowej ulewy bębniły o dach, ułożony z liści. Szałas zrobiliśmy jednak solidnie, prawie nie przeciekał. Juanita też się obudziła. Przeciągnęła się, aby rozprostować zdrętwiałe stawy.

- Nocleg w ubraniu na gołej ziemi - westchnęła. - To pozwala docenić komfort twardego łóżka zasłanego kocem i dachu nad głową...

- Czas na śniadanie - powiedział Michaił.

Rozdzieliliśmy resztę kanapek.

- Trzeba będzie znaleźć coś do jedzenia - mruknąłem - a w najgorszym wypadku upolować. Deszcz powoli przechodzi - popatrzyłem na korony drzew, zasłaniające niebo. - Sądzę, że to tylko resztki kropli, obrywające się z liści...

Zwinęliśmy mokrą moskitierę i rozwaliliśmy szałas.

- Zrób odczyt GPS-u - poprosiłem.

- Tu nie da rady - wyjaśnił. - Musimy wyjść na otwartą przestrzeń.

Napiliśmy się jeszcze kilka łyków wody z butelki i powędrowaliśmy dalej. Niebawem wyszliśmy na brzeg sporej rzeki. Michaił spokojnie wystawił zegarek w stronę nieba i wcisnął guziki. Zapamiętał odczyt, a potem rozwinął mapę.

- Jesteśmy tutaj - zaznaczył punkt niedaleko tego, z którego wyszliśmy dnia poprzedniego. - Czyli zrobiliśmy około 30 kilometrów. To nic. Dziś przejdziemy 60... Umiesz pływać? - zwrócił się do Juanity.

Kiwnęła głową. Uśmiechnąłem się. Przecież wczoraj płynęła z helikoptera na brzeg. Ruszyliśmy w wodę. Dno okazało się dość grząskie, a sama rzeka niosła ze sobą sporo mułu, toteż, gdy wyszliśmy po drugiej stronie, wyglądaliśmy jak aktorzy z kiepskiego horroru o ludziach błota. Pomaszerowaliśmy znowu przez las. Tym razem teren wznosił się dość gwałtownie. Coraz częściej pojawiały się krzaki, przez które ciężko było się przedzierać. Chcąc nie chcąc zaczęliśmy używać maczet. Około południa wyszliśmy na ścieżkę. Biegła z grubsza w kierunku, w którym i my się udawaliśmy.

- Niedobrze - mruknął Michaił. - Ścieżka może oznaczać ludzi.

Pochyliłem się nad rozmiękłą glebą.

- Są tu wyłącznie ślady zwierząt - powiedziałem.

- Czyli możemy iść nią bezpiecznie - ucieszyła się dziennikarka.

Pokręciłem głową.

- Niezupełnie. Jeśli my nią pójdziemy, zostawimy nasze ślady...

Michaił odciął od moskitiery sześć grubych pasków. Zrozumieliśmy się bez słowa. Owiązaliśmy szmatami buty. Sprawdziłem: prawie nie zostawialiśmy śladów.

- Pozostaje mieć nadzieję, że to wszystko, co pokazują na filmach, jak Indianie tropią zwierzynę, to tylko bajki rodem z Hollywood - westchnął.

Ruszyliśmy. Ścieżką musiały często chodzić tapiry, wszędzie było bowiem pełno odcisków ich racic. Około południa dotarliśmy do strumyka, płynącego w poprzek naszej trasy. Wypłukaliśmy starannie ubrania i umyliśmy się, starając się usilnie przywrócić sobie wygląd ludzi cywilizowanych. Juanita poszła za gęstą kępę drzew, by wypluskać się w wodzie i wypłukać ubranie. Kończyłem właśnie płukać skarpetki, gdy coś nieoczekiwanie ucapiło mnie za palec. Krzyknąłem i strzepnąłem ręką.

- Brawo - powiedział Michaił. - Obiad.

Na brzegu trzepotała się niewielka rybka. Palec krwawił.

- Pociśnij, aby krew wypłukała wszystkie paskudztwa z rany - poradził.

- Przepłuczę w wodzie - powiedziałem.

- Piranie, Pawle. A myślisz, że co chciało cię przed chwilą pozbawić palca? Musiałeś mieć tam rankę, one praktycznie nie zaczepiają, jeśli coś jest żywe, a nie ranne...

- Faktycznie, zadarła mi się skórka koło paznokcia.

Michaił cięciem maczety odrąbał rybie głowę, następnie wyjął z kieszeni kawałek sznurka i przebiwszy zewłok, wrzucił go na chwilę do wody. Zakotłowało się. Żywe ryby rzuciły się na truchło towarzyszki.

Michaił szarpnął i po chwili na brzegu leżał kłąb kilkunastu ryb.

- Sprytna metoda pomnażania zdobyczy - pochwaliłem go.

Wypatroszyliśmy ryby. Na brzegu leżało sporo kawałków gałęzi, przyniesionych przez wodę. Były prawie suche i od biedy dały się zapalić. Nim Juanita wróciła z kąpieli, dwanaście rybek wędziło się w dymie, a Michaił oprawiał kolejne.

- Zadbaliśmy o obiad - powiedział, a ona obdarzyła go uśmiechem.

Ryby okazały się wyjątkowo obrzydliwe w smaku. Cuchnęły jakby padliną, jedliśmy je z przykrością, ale przynajmniej nie były trujące, w przeciwieństwie do wielu gatunków, pływających w tych rzekach. Resztę upieczonych zawinęliśmy w liście na kolację i jutrzejsze śniadanie. Ryb było zbyt mało, aby nasycić głód, ale za to skutecznie odebrały nam apetyt. Ruszyliśmy naprzód. Ścieżka niebawem skończyła się na skraju rozległego, podmokłego lasu. Musieliśmy obejść go bokiem, nadrabiając kilka kilometrów. Wczesnym wieczorem usłyszeliśmy warkot helikoptera. Usiłowaliśmy znaleźć otwartą przestrzeń, aby dać mu znać, gdzie jesteśmy, ale po chwili ucichł.

- Może to i lepiej - mruknęła Juanita. - Nie wiadomo kto to, a w tych lasach można spotkać paskudnych ludzi...

Jeszcze godzina wędrówki... Poszycie zgęstniało i po kilku minutach stanęliśmy na skraju rozległej polany. Przed nami rozciągała się indiańska wioska. Przypadliśmy momentalnie do ziemi. Ukryci za kępami traw obserwowaliśmy zabudowania.

- Jest opuszczona - szepnęła Juanita. - Ani śladu ludzi.

Faktycznie, teraz dopiero zauważyłem, że dachy okrągłych chat pozapadały się i porosła je trawa. Weszliśmy ostrożnie pomiędzy domy. Ludzie musieli się wyprowadzić stąd przed kilku laty. Młode drzewka dumnie strzelały z klepiska. Wieś leżała nad rzeką. Podczas którejś pory deszczowej wystąpiła ona z koryta i podmyła wiele domów.

- Tak czy inaczej, mamy niezły nocleg - mruknął Michaił.

Wybraliśmy najlepszą chatę. Były w niej nawet dziurawe, nylonowe hamaki, zbyt zniszczone, aby Indianom opłacało się je zabierać ze sobą. W ogródkach rosło sporo dzikiej kukurydzy. Nazbieraliśmy jej cały worek. Michaił oglądał w skupieniu mapę, a potem sprawdził naszą pozycję za pomocą GPS-u.

- Nie jest źle - mruknął. - To jedna z rzek, które wpadają do tego cieku - wskazał palcem. - A on z kolei wpada do rzeki Sao Francisco.

- Sądzisz, że zamiast podróżować na przełaj, opłaca się iść brzegiem rzeki? - zapytałem. - To bardzo wydłuży drogę.

- Nie iść - uśmiechnął się. - Popłynąć. Zbudujemy tratwę albo łódkę dłubankę...

- To brzmi niegłupio - zauważyła Juanita.

Znalazła gdzieś dziurawy garnek i zalepiwszy otwór gliną, gotowała w nim kukurydzę na kolację.

- Z masłem i solą smakuje lepiej - westchnąłem. - Ale trzeba się cieszyć z tego, co mamy.

Poszedłem na brzeg rzeki. Jej woda była mętna, niosła konary drzew. Po drugiej stronie, na słońcu, wygrzewały się krokodyle. W wodzie z pewnością czatowały piranie...

- Zachciało mi się przygód - mruknąłem. - A tam pewnie Pan Samochodzik umiera z niepokoju...

Ktoś stanął za moimi plecami. Michaił.

- No to co, Pawle, budujemy łódkę?

- Czemu nie - odparłem. - Tylko jak?

- W Kanadzie, gdy mieszkałem u Indian, widziałem, jak robili łódki z kory - powiedział poważnie.

- Ja też się tak bawiłem, jak byłem mały.

Uśmiechnął się lekko.

- Niezupełnie to miałem na myśli - wyjaśnił. - Będziemy musieli ściąć to drzewo - klepnął najbliższe.

- Ma z metr średnicy - mruknąłem. - Maczetami będziemy rąbali je bardzo długo.

- Przykro mi. Indianie zabrali ze sobą piły i siekiery.

- A w jakim celu chcesz je powalić?

- Zdejmiemy z niego korę. Zrobimy lekki stelaż z kijków i naciągniemy ją na to. Na obu końcach złożymy do kupy i zesznurujemy...

- Jak eskimoski kajak pokryty skórą wieloryba?

- Właśnie. Z pewnością widziałeś, będąc w wojsku, łódki desantowe z brezentu, rozpinanego na czymś takim.

- A czym uszczelnimy?

- Juanita znalazła pół beczki smoły. Na wypadek, gdyby Indianie kiedyś mieli tu wrócić, zostawię im kilka banknotów w słoiku...

- Chyba że tak - uśmiechnąłem się. - Tylko czy kora będzie wystarczająco elastyczna?

- Na to wygląda - naciął ją lekko maczetą przy samej ziemi.

Była gruba, dość miękka i łatwo odchodziła od drewna. Drewno też okazało się miękkie.

- Chyba jednak zetniemy - powiedziałem.

Zabraliśmy się z zapałem do rąbania. Waliliśmy maczetami aż do zmroku.

Przyjemnie było spać w hamaku, z pełnym żołądkiem. Mniej przyjemne okazały się nietoperze-wampiry. Moskitierę mieliśmy tylko jedną i pod nią spała Juanita, a ja z Michaiłem musieliśmy całą noc toczyć z nimi ciężką walkę. Ukąsiły nas kilka razy, mogliśmy tylko mieć nadzieję, że nie są wściekłe.

- Zdezynfekuj - przyjaciel podał mi piersiówkę, gdy po odparciu kolejnego ataku z nadzieją patrzyliśmy na jaśniejące niebo. Polałem miejsca pokąsania i oddałem mu butelkę. Pociągnął maleńki łyczek i też starannie przepłukał swoje rany.

- Śliwowica koszerna, sześćdziesiąt procent mocy - westchnął z żalem. - Ważne, że dobrze wypali jad...

Ach, ta naiwna wiara, że wódka leczy wszystkie choroby... Poszliśmy nad rzekę i w cztery godziny powaliliśmy drzewo. Następnie ostrożnie nacięliśmy głęboko korę wokoło pnia i wzdłuż. Zaczęliśmy delikatnie odginać, podcinając ją umiejętnie maczetami. Robota była nieprawdopodobnie trudna, zwłaszcza na początku. Wstała Juanita i ugotowała nam kukurydzy na śniadanie. Wreszcie koło południa cała kora została oddzielona i wyciągnięta spod pnia. Teraz zabraliśmy się do sczepiania obu końców. Nawierciliśmy nożem dziurki w korze i przewlekliśmy linkę, sznurując oba końce. Najłatwiej poszło nam z wręgami. Michaił odkrył na brzegu rzeki drzewo, którego korzenie rosły w postaci powyginanych łuków. Wystarczyło powycinać odpowiednie. Wreszcie wieczorem łódka była gotowa. Wzmocniliśmy jeszcze szkielet, przywiązując do żebrowania długie, proste kije, nasmarowaliśmy końce smołą i zabraliśmy jej sobie trochę w dziurawym garnku, aby mieć czym łatać ewentualne pęknięcia.

- No, no - powiedziała nasza przyjaciółka, patrząc na gotową łódkę. Zrobiła kilka fotografii. - To dopiero będzie artykuł - powiedziała. - Dzielni podróżnicy cudem uszli z rąk Indian ludożerców i w dzikiej dżungli budują czółno...

Tej nocy spaliśmy cały czas przy ognisku, czekając na atak nietoperzy-wampirów, ale widocznie bały się ognia. Rankiem opuszczaliśmy nieco nadpaloną chatę wyspani i zadowoleni. Łódka w nocy trochę się zdeformowała, ale na szczęście nie rozpadła na kawałki. Spuściliśmy ją ostrożnie na wodę, umieściliśmy w środku nasze graty i trochę kukurydzy. Zepchnęliśmy naszą łódź na głębszą wodę i, odpychając się drągami, ruszyliśmy w nieznane. Nurt był leniwy, ale posuwaliśmy się dość szybko i, co najważniejsze, prawie bez wysiłku. Juanita zrobiła nam kilka zdjęć w heroicznych pozach.

- Aby tylko nad rzekę - powiedziała. - Skontaktujemy się z panem Tomaszem. Konferencję prasową zrobimy w zaginionym mieście. Wstępne badania archeologiczne potrwają ze trzy lata... I jeszcze trzeba będzie zrobić badania genetyczne tego biedaka. Może natrafiliśmy jednak na ślad Fawcetta?

- To była udana wyprawa - powiedział Michaił. - I na pewno nie żałuję, że przybyłem do Brazylii.

Spojrzał na nią wymownie... Zarumieniła się, co przy jej cerze było słabo widoczne. Przemknęliśmy pod jaguarem, leżącym na gałęzi rosnącej nad nurtem. Odprowadził nas spojrzeniem, a małe uszka czujnie zastrzygły. Ilekroć ocieraliśmy się o jakieś zatopione przedmioty, patrzyłem z niepokojem na dno. Na szczęście kora była twarda i elastyczna. Rzeka chwilami płynęła pomiędzy brzegami porośniętymi kwieciem, to znów wpływała w gęste, mroczne lasy, a splątane gałęzie tworzyły jakby baldachim nad naszymi głowami. Bez przerwy coś nas gryzło, ale przestaliśmy zwracać na to uwagę. Cała nasza trójka była opuchnięta na twarzach, ręce pokrywały nam bąble, ale mimo to czułem się zadowolony, prawie szczęśliwy. Dłonie krzepko dzierżyły kij, mięśnie grały pod skórą. Nozdrza łowiły nieznane zapachy. Przyjemnie było siedzieć w chybotliwej łodzi, zbudowanej własnymi rękoma, w towarzystwie przyjaciół.

- Aż mam ochotę coś zaśpiewać - westchnąłem.

- To był mój pomysł - zaprotestował Michaił i wykorzystując, że znowu wpłynęliśmy w gęsty cień, zaśpiewał “Podmoskiewskie wieczory”.

Wrażenie było nieziemskie. Dżungla, liany, krokodyle na brzegu, stadko pekari, baraszkujące w błocie, i twardy, melodyjny głos, śpiewający po rosyjsku o wiśniowych sadach.

Po nocy przespanej w łódce, zacumowanej pośrodku rzeki, czułem się nieco obolały. Ubrania zawilgły nam i chyba nie było szans, żeby mogły w najbliższym czasie wyschnąć. Mimo moskitiery, którą nakryliśmy łódź, byliśmy strasznie pokłuci przez komary. Twarze nam zapuchły, Michaił miał lekką gorączkę i powiększone węzły chłonne. Prawdopodobnie jego organizm źle tolerował jad owadów.

- Znowu mamy dzień - mruknął, patrząc na GPS.

- Ile jeszcze przed nami? - rozłożyłem mapę.

- Jesteśmy mniej więcej tutaj - wskazał palcem. - Czyli zostało nam może jeszcze 160 kilometrów z nurtem rzeki i dotrzemy do Rio de Sao Francisco. Czyli powinniśmy być na granicy cywilizacji za jakieś trzy, może cztery dni.

Zjedliśmy na śniadanie po dwie kukurydze i ruszyliśmy. Rzeka była dość paskudna, usiana głazami, pod powierzchnią wody pływały zatopione kłody. Na brzegach leżały krokodyle. Gdy przepływaliśmy obok, niekiedy odprowadzały nas ospałym spojrzeniem. Kilkakrotnie widzieliśmy anakondy, sunące przez błota.

To stało się nagle. Od godziny płynęliśmy całkiem dobrym ciekiem wodnym. Rzeka była teraz dość szeroka, choć płytka i kilka razy musieliśmy spychać łódkę z mielizn. Nieoczekiwanie, mijając zakręt, zobaczyliśmy rozłożoną po obu stronach rozległą, indiańską wioskę.

- Cholera - zaklął Michaił.

Złapałem za drąg, aby zawrócić łódź, ale już było za późno. Zobaczyli nas.

- Spokojnie - powiedziałem. - Po prostu sobie płyniemy. Nie zaczepiamy ich, to i oni nie powinni...

- Akurat - mruknęła Juanita.

Od brzegu odbijało właśnie kilka łódek dłubanek, wypełnionych Indianami. Wszyscy byli uzbrojeni, część miała łuki, inni dmuchawki, a jeden, ubrany w dżinsową koszulę, dzierżył krzepko niedużą kuszę, na oko sądząc siedemnastowieczną. Cztery pirogi natychmiast przecięły nam drogę, dwie ubezpieczały tyły.

- Witajcie, podróżnicy - odezwał się po angielsku człowiek z kuszą. Jak się domyślałem, był to wódz tej małej społeczności. - Zapraszam do naszej wioski.

Michaił zawahał się na ułamek sekundy. Mężczyzna uśmiechnął się olśniewająco. Jeden ząb miał złoty.

- Nalegam - powiedział.

Indianie na pirogach mocniej napięli łuki.

- Poddajemy się - powiedział nasz przyjaciel.

- To świetnie. Zapraszam w gościnę.

Dobiliśmy do brzegu. Wódz otaksował nas wzrokiem.

- Pani pozwoli naboje - powiedział do Juanity.

- Co? - zdziwiła się.

- Naboje z pistoletu. Jesteśmy pokojowo nastawieni, nie chcemy strzelaniny... Poza tym moi ludzie będą spokojniejsi, jeśli nie będziecie uzbrojeni.

Wyjęła magazynek i podała mu. Zastanawiałem się przez chwilę, czy został jej jeden nabój w komorze, czy też nie. Wódz uśmiechnął się.

- No, to zapraszam na obiad - gestem wskazał drogę.

Indianie, którzy dotąd otaczali nas kręgiem, powoli rozeszli się do swoich zajęć. Ruszyliśmy przez wioskę. Dzieciaki bawiły się w błocie. Starsi chłopcy kuli coś w prowizorycznej kuźni. Spod młotów strzelały w niebo iskry.

- Macie tu, jak widzę, zaczątki przemysłu - zauważyłem.

Wódz uśmiechnął się.

- Owszem, staramy się być samowystarczalni...

Juanita nieoczekiwanie stanęła jak wryta. Nie spodziewałem się tego i wpadłem na nią. Spojrzałem nad jej ramieniem. Pośrodku wioski sterczało kilka zaostrzonych pali. Na każdy nadziano ludzką czaszkę. Przy stosiku węgli poniewierały się inne kości. Poczułem, jak miękną mi kolana. Wódz zapraszał na obiad? Czy przypadkiem nie przewidział dla nas zaszczytnej roli głównego dania?

- Garimperos - wyjaśnił, widząc nasze zaskoczenie. - Wtargnęli na nasz teren i ponieśli konsekwencje. Zachciało im się złota...

- Wyście ich... - wykrztusił Michaił.

- Och, oczywiście. Jesteśmy ludożercami - wódz uśmiechnął się.

Teraz widok jego lśniących zębów przyprawił mnie o dreszcz grozy.

- Ale my tylko rytualnie, raz na jakiś czas, żeby zachowywać tradycje przodków. Żadnych fotografii - ostrzegł Juanitę. - Wiem, że to by ładnie wyglądało w gazetach, ale po co nam problemy?

Zaprosił nas gestem do obszernej chaty.

- Rozgośćcie się - zachęcił. - Wrócę za kilka minut. Jeśli chcecie się umyć, tam jest woda - wskazał plastykowe wiadro i miednicę.

- Są też ręczniki...

Wyszedł, zostawiając uchylone drzwi.

- Nie podoba mi się to - mruknął Michaił.

- Nie chciał, żeby zdjęcia znalazły się w gazecie - powiedziałem.

- To znaczy, że wie, iż jesteś dziennikarką - uśmiechnąłem się do Juanity. - I jednocześnie znaczy, że wyjdziemy stąd żywi.

- Wyciągasz zbyt daleko idące wnioski - odparł Michaił. - Na razie trzeba się zorientować, co z nami zamierzają zrobić.

- Nie liczyłbym na to, że nakarmią i pozwolą odpłynąć - westchnąłem. - Ale kto wie... Może dało by się ich przekupić? Zaproponujemy im jakieś nasze rzeczy...

- Jak zechcą, to sami zabiorą. Indianie są mili tylko w książkach Karola Maya. A tu jest twarda rzeczywistość...

- Jak do tej pory zachowują się kulturalnie - zaprotestowała Juanita.

Umyliśmy się. Jak się okazało, mieli tu nawet mydło. Wrócił wódz. Uśmiechał się ciągle.

- No, to dyspozycje w sprawie obiadu wydane - powiedział. - Przydałby się wam jakiś środek przeciw ukąszeniom, ale niestety skończył nam się zapas amoniaku, a wyślemy ludzi po zakupy nie wcześniej, niż za pół roku... Na razie mamy za mało towaru...

- Handlujecie z białymi ludźmi - uśmiechnąłem się.

- Owszem.

Wódz otworzył sporą, stalową skrzynię i wyciągnął z niej coś. Juanita rzuciła się do drzwi i usłyszałem, jak gwałtownie wymiotuje. Mnie przykuło do miejsca.

- Robi wrażenie, co? - z dłoni wodza zwisała, trzymana za włosy, zminiaturyzowana ludzka głowa.

Inne wypełniały skrzynię prawie do połowy. Musiało ich być kilkadziesiąt. Czytałem o tym kiedyś w książkach podróżniczych. Indianie w ten sposób preparują głowy pokonanych wrogów.

Z odciętej głowy trzeba wyłamać kości czaszki, ostrożnie, aby nie uszkodzić skóry. Następnie gotuje się ją w wywarze specjalnych roślin i praży w gorącym piasku. Zabieg ten trwa kilka dni. Skóra kurczy się, jednak zachowuje z grubsza rysy zabitego...

- Rany boskie - wyszeptał Michaił po rosyjsku.

- Robimy je sami, z miejscowych surowców - wyjaśnił wódz.

W jego głosie słychać było zawodową dumę. Poczułem, że zaraz zemdleję. Nie dość, że ludożercy, to jeszcze łowcy głów!

- Myślałem, że to od dawna...

- Zakazane”? - Indianin uśmiechnął się. - No cóż, biali ludzie w tych lasach mają pewne problemy z egzekwowaniem swoich praw. Ale nie przejmujcie się. To nie ludzkie. Nauczyliśmy się podrabiać je z głów małp kapucynek.

Juanita usłyszała go chyba, bo wróciła. Ciągle była bardzo blada.

- Największy problem mamy z wczepianiem włosów - wyjaśnił. - Trzeba zgolić starannie małpią sierść i na to miejsce powszywać ludzkie. Ludzi mam pod dostatkiem, no i czasem bawię się we fryzjera - wyjął ze skrzyni maszynkę do strzyżenia owiec, model sprzed lat.

- Wszywacie? - nie zrozumiał Michaił.

- Bierzemy po dwa, trzy włosy, przewlekamy przez uszko igły i wciągamy przez skórę - wyjaśnił wódz ochoczo. - Oczywiście odpowiednio gęsto, tak żeby wyglądało na naturalne... Zachodni turyści myślą, że to prawdziwe. Płacą setki dolarów za sztukę. Dzięki temu możemy tu żyć na względnie cywilizowanym poziomie - wskazał kilka kałasznikowów, zawieszonych u powały.

- Sprzedam wam pomysł racjonalizatorski - powiedziałem.

Wódz popatrzył na mnie z zainteresowaniem.

- Jaki pomysł?

- Wiem, jak moglibyście podwoić zyski - uśmiechnąłem się.

- Brzmi interesująco - uśmiechnął się. - A co za to chcecie?

- Na przykład prawo opuszczenia waszej gościnnej ziemi - zaproponowałem.

Roześmiał się.

- Wy myśleliście, że was zjemy? Nie, nie... Mamy tu radiostację, były komunikaty, że zaginęliście gdzieś na tym terenie. Nie sądziłem, że wpadniecie w gości akurat do mnie, ale skoro tak się stało, nadałem informację do zarządu parku narodowego. Już leci po was helikopter. Będzie za dwie godziny. Zjemy coś i do zobaczenia.

Poczułem gwałtowną ulgę.

- A jaki to był pomysł? - zapytał wódz.

- Zapewne za takie, udające głowy białych ludzi, moglibyście wziąć znacznie wyższą cenę - zasugerowałem.

- O, tak - rozmarzył się wódz. - Dadzą dużo więcej...

- To bardzo łatwo da się zrobić - powiedziałem. - Perhydrolem.

- Czym? - zdziwił się.

- Stężoną wodą utlenioną - wyjaśniłem. - Namoczycie w niej włosy i zjaśnieją. Będziecie mogli zrobić nawet blond. Macie tu elektryczność?

- Mamy - kiwnął głową. - Z baterii słonecznych.

“To mają być dzicy Indianie?” - pomyślałem.

- Kupcie lokówkę - podsunąłem kolejny pomysł. - Zrobicie piękne blond loki... Perhydrol pozwoli też nieco rozjaśnić skórę, będzie wyglądała jak białego człowieka. Możecie też zrobić rude włosy.

- Jak? - wódz otworzył szeroko oczy.

- Wystarczy zwykłe czarne włosy namoczyć w amoniaku lub roztworze nadmanganianu potasu.

- Muszę to zapisać! - zawołał wódz i wybiegł z chaty.

- To się nazywa misja cywilizacyjna białego człowieka! - powiedział Michaił.

Uśmiechnąłem się skromnie.

- Należy siać ziarna postępu - powiedziałem z dumą.

Dziennikarka popukała się w czoło. Chyba na wodzu moje słowa wywarły większe wrażenie. Weszło kilku Indian. Postawili pośrodku klepiska stół i nakryli go lnianym obrusem. Zaraz też pojawiły się krzesła, najwyraźniej przywiezione z miasta, i nakrycia z porcelany. Wódz wrócił ubrany w marynarkę. Na nogach miał włoskie półbuty i oślepiająco białe skarpetki. Ale spodni nie założył, a marynarkę naciągnął na gołe ciało. Ciekawe, czy ubranie kupił w mieście, czy też zdobył na poszukiwaczach złota? Zaraz też dwie Indianki nałożyły nam na talerze solidne porcje mięsa i kartofli. Na szczęście bez trudu zorientowaliśmy się, że to pekari. Zjedliśmy ze smakiem. Po obiedzie zaproponował nam przechadzkę po wsi.

Przystaliśmy na jego propozycję. Ostatecznie nieczęsto zdarza się zwiedzać wioskę prawdziwych Indian. I to jeszcze tętniącą życiem. Nad rzeką kilku mieszkańców lepiło z gliny garnki. Były dość krzywe. Zdobili je jakimiś geometrycznymi szlaczkami.

- Dziwne - mruknąłem.

- Co dziwne? - zainteresował się wódz.

- Nie możecie używać koła garncarskiego?

- Och, nie trzeba - uśmiechnął się.

- Widziałem tu w chatach aluminiowe garnki - zagadnął Michaił. - Po co wam jeszcze gliniane? Do celów rytualnych czy może podtrzymujecie tradycję?

- Ach nie. To na handel, dla turystów. Sprzedajemy je w Rio. Kobiety tkały maty, te chyba na własny użytek. Wódz poprowadził nas do sporej chaty na obrzeżu wioski. Wokoło na drzewach wisiały dziesiątki metrów żelaznego drutu, nieco pordzewiałego. Na dachu sterczała antena satelitarna. Weszliśmy.

- Nasze centrum łączności ze światem - wskazał z dumą radiostację wielką jak szafa i wyprodukowaną przed co najmniej czterdziestu laty. Obok stał jeszcze kolorowy telewizor przestarzałego typu.

- Oglądamy co wieczór programy - powiedział. - Trzeba doskonalić znajomość rządowego języka, no i języków obcych - uśmiechnął się z dumą. - Indianie muszą dobrze rozumieć, co mówią biali ludzie, dzięki czemu nie dają się wykiwać.

“A nawet mogą wykiwać białych” - pomyślałem.

- Mamy też kaplicę chrześcijańską, ale to tylko tak dla mydlenia oczu misjonarzom - uśmiechnął się.

Pokazał nam jeszcze jeden budynek, tym razem wzniesiony z desek, na planie prostokąta. Weszliśmy do środka. Pochyłe ławki, pomalowane farbą o wściekle zielonym kolorze, czarna tablica, pudełko z długopisami i spory stosik zeszytów. Tu też stał telewizor.

- Macie tu, jak widzę, nawet szkołę - mruknąłem. - Czy to też tylko atrapa do mydlenia oczu?

Natychmiast pożałowałem swojej dociekliwości, ale on tylko się uśmiechnął.

- Prawdziwa szkoła - wyjaśnił. - Niestety, nauczyciel uciekł w zeszłym roku. Wleźli nam ci garimperos. Próbowaliśmy ich pogonić. Nie dało się. No, to była bitwa i uczta - uśmiechnął się na wspomnienie. Dreszcze przebiegły mi po plecach. - Staraliśmy się załatwić to dyskretnie, ale nauczyciel zauważył... Powiedzieliśmy mu oczywiście, że uczta to rytuał tylko dla członków plemienia. Kulturalny człowiek, obiecał, że nie będzie podglądał... Ale jeden z moich wypił trochę za dużo i poszedł zaprosić go na imprezę... Nauczyciel przyszedł akurat wtedy, gdy ich porcjowaliśmy po upieczeniu. Zrobił strasznie głupią minę i z dziesięć minut stał nieruchomo patrząc, jak się pożywiamy. Wyraźnie nie mógł uwierzyć. A potem wskoczył do motorówki i tyle go widzieliśmy - westchnął. - Ale wiosną wyślemy naszych ludzi na handel, będą pieniądze, to może jakiegoś się zatrudni. Zarząd parku narodowego obiecał nam w tym pomóc...

Przeszliśmy do kuźni. Obejrzałem sobie dokładnie, jak Indianie pracują. Gruby, żelazny płaskownik rozgrzewali w palenisku do czerwoności i na gorąco obcinali naddatki przecinakami. Potem ponownie rozgrzewali i kuli, nadając mu odpowiedni kształt. Na koniec rozgrzewali po raz trzeci i hartowali poprzez zanurzenie w misce z wodą.

- Mamy broń palną - wyjaśnił wódz. - Ale ciągle jeszcze młodzież przyuczamy do strzelania z łuku. Z amunicją bywa różnie. A strzały sami możemy robić... Jeszcze coś wam pokażę.

W kolejnej szopie stał potężny metalowy kocioł z dokręcaną pokrywą. Wybiegała z niego metalowa rurka zaopatrzona w termometr. Rurka znikała w stojącej na stelażu beczce z wodą. Zajrzałem do środka. Była zwinięta w spiralę. Jej koniec wystawał z dna. Tu doczepiono do niego kawałek gumowego węża, prowadzący do starego blaszanego kanistra. Na ścianie starannie przypięty pinezkami wisiał wykres krzywej zootropowej. Obok ktoś wyrył na pamiątkę datę i litery: “J.W.”

- Sami robimy wódkę z kukurydzy - pochwalił się wódz. - Nauczył nas jeden staruszek, biały człowiek, zaplątał się tu którejś wiosny... Trzymamy ją potem w szklanych słojach z dębowymi polanami. Po kilku latach nabiera smaku, jakby była prosto ze sklepu...

- Bimbrownia... - mruknął Michaił. - I jak fachowo urządzona...

W powietrzu rozległ się ponury huk. Wyszliśmy przed szopę. Na pustym placu nad rzeką powoli podchodził do lądowania potężny śmigłowiec. Wreszcie osiadł na klepisku. Drzwi otworzyły się i wysiedli z niego dwaj mężczyźni w mundurach. Wódz ruszył na ich spotkanie i serdecznie uścisnął im dłonie. Zamienili kilka słów. My też podeszliśmy.

- A więc są nasze ptaszki - uśmiechnął się wyższy. - Paweł Daniec, Michaił Tomatow i panna Juanita Saintchristian...

- Tak, to my - kiwnąłem głową. - A więc wreszcie ratunek... Trzy dni przedzieramy się przez lasy.

- Mieliście dużo szczęścia, że trafiliście na osadę, gdzie jest radio - powiedział niższy. - A na razie jesteście wszyscy aresztowani.

- Za co? - wyrwało mi się.

- Listę zarzutów przedstawi wam zastępca prokuratora - powiedział wyższy. - Ale trochę tego jest. Wasz szef też już siedzi. No to co, pożegnajcie się i pakujcie do naszej maszyny. Chyba że wolicie zostać u tych miłych ludzi? Ale muszę was ostrzec, że oni od czasu do czasu jadają swoich wrogów...

- Lecimy - powiedział Michaił. - Oczywiście, że lecimy...

Uścisnęliśmy dłoń wodza i pożegnaliśmy się. Pilot wypakował paczkę gazet i jeszcze jakieś pudełka, widać nasz gospodarz przy okazji powiadamiania o naszym losie złożył jakieś zamówienie. Wsiedliśmy i helikopter wystartował.

Usiedliśmy wygodnie w części przeznaczonej dla pasażerów. Wyższy mężczyzna siadł za sterami, niższy na siedzeniu drugiego pilota. Wystartowali i wznieśli się na sporą wysokość, zanim zawrócili na wschód. W stronę cywilizacji.

- Całkiem mili byli ci ludożercy - westchnąłem.

- Może bali się, że w razie gdyby nas zjedli, będą mieli problemy - mruknął Michaił. - Nieważne. Bardziej mnie martwi to idiotyczne aresztowanie. Co tu jest napisane? - podał nakaz Juanicie.

Zaczęła czytać i tłumaczyć nam na angielski. Milczeliśmy coraz bardziej wstrząśnięci.

- O rany - westchnął wreszcie Michaił. - Trzeba było się zaznajomić z przepisami przed tą cholerną wyprawą...

- Dowalą nam taką grzywnę, że nie wypłacimy się do końca życia - mruknąłem.

- O nie - zaprotestował. - To ja was tu przywlokłem, więc ja pokryję koszta.

- Nie zapominaj, że jeszcze trzeba będzie zapłacić za zestrzelony helikopter - westchnąłem.

- Był ubezpieczony - uspokoił mnie.

Popatrzył na dziennikarkę. Ona też spojrzała na niego. Wyglądała na przestraszoną.

- Postaram się coś wymyślić, żeby cię z tego wyplątać - pocieszył ją. - Zawiniłem.

A potem wyjął z kieszeni telefon komórkowy i wystukał długi numer. Rozmawiał dłuższą chwilę po szwedzku z jakimś Svenem. Wreszcie wyłączył urządzenie.

- No, to jeden problem z głowy - mruknął.

Uśmiechnął się do Juanity, aby dodać jej otuchy. Uścisnęła jego rękę.

Gesty czasem potrafią po wiedzieć więcej niż słowa. Spojrzałem przez okno. Pod nami przesuwał się dziki, pierwotny las. Las, który omal nie stał się naszym grobem.

Siedzieliśmy we czwórkę w celi Pana Samochodzika. Zastępca prokuratora przechadzał się powoli. Zachodzące słońce nadawało jego skórze odcień brązu.

- Proponuję układ - powiedziałem. - Wskażemy miejsce, w którym znajduje się miasto “Z”, zaginione miasto pułkownika Fawcetta. W zamian chcemy bezpiecznie opuścić Brazylię.

Pan Carino de Luxe zatrzymał się na chwilę. Patrzył przez okno.

- Kusząca propozycja - odezwał się wreszcie. - Obawiam się jednak, że bez większej wartości.

Umilkłem zaskoczony.

- Będziecie mieli atrakcję turystyczną na miarę Machu Picchu - kusił Michaił. - Możliwość przeprowadzenia fascynujących badań wykopaliskowych... Fakt, że przynajmniej przez jakiś czas przebywali tam biali ludzie rzuci nowe światło na historię nowożytną Brazylii.

Zastępca prokuratora zmęczonym ruchem zdjął okulary. Odwrócił się w naszą stronę. Otworzył swoją teczkę i rzucił na stół garść czarno-białych fotografii...

- To znaleźliście?

Przeglądaliśmy zdjęcia w milczeniu. Nie ulegało wątpliwości. Wykonano je w “naszym” mieście, a przedtem specjalnie wykarczowano sporą część chaszczy. Wszędzie na fotografiach było widać archeologów. Chodzili z taśmami mierniczymi wzdłuż murów, coś obliczali, zakładali wykopy sondażowe... Sądząc po ubiorach, zdjęcia zrobiono w latach trzydziestych XX stulecia.

- Co to jest? - zdumiał się Michaił. - Chce pan powiedzieć, że ktoś już odkrył i badał miasto Fawcetta?

- Fawcett wpadł w pułapkę - uśmiechnął się smutno nasz rozmówca. - Około 1800 roku jedna z banderii znalazła w pobliskich górach złoża malachitu. Zbudowali sobie fortecę. Nazwali ją Port Anna. Oczywiście wznosili ją siłami Indian z miejscowego surowca, czyli z kamienia. Gdybyście zmierzyli dowolną ścianę, to moglibyście stwierdzić, że jej długość idealnie da się przeliczyć na łokcie wówczas używane... Złoża były dość skromne, za to odkryto rudy miedzi. Eksploatowano je do lat osiemdziesiątych XIX wieku. Potem osada została ostatecznie opuszczona. Fawcett musiał usłyszeć od Indian jakieś legendy o tym miejscu. Skojarzył to błędnie z miastem z dokumentu Raposo, wyciągnął fałszywe wnioski i wyruszył na poszukiwania. Jeśli kiedykolwiek dotarł do Port Anna, wyobrażam sobie jego rozczarowanie...

Zadzwonił telefon komórkowy. Zastępca prokuratora odebrał i słuchał przez chwilę.

- Pani jest wolna - skłonił się przed dziennikarką. - Zaś panowie będę musieli zapłacić dwadzieścia tysięcy dolarów grzywny i jutro wieczorem odlecieć do Europy. Z zachowaniem procedur deportacyjnych.

Milczeliśmy przygnębieni. Michaił wyciągnął z kieszeni nieco zawilgoconą książeczkę czekową.

- Na kogo mam wystawić czek? - zapytał rzeczowo.

ZAKOŃCZENIE

Nigdy dotąd nie przeżyłem deportacji. Wprawdzie w “czerwonych beretach” powiedziano nam z grubsza, jakie procedury są zazwyczaj stosowane w razie wydalania z obcego kraju naszych wojskowych lub dyplomatów, ale co innego słyszeć o czymś, a co innego przeżyć to na własnej skórze.

Prowadzono nas, skutych kajdankami, przez hol głównej hali lotniska. Pod ostrzałem ukradkowych spojrzeń innych pasażerów czułem, że się czerwienię. Uszy Michaiła przybrały malinową barwę. Tylko Pan Samochodzik szedł dumnie, nawet w tak niezręcznej sytuacji nie stracił nic ze swojej godnej postawy. Podkute buty konwojentów wybijały równy takt na pokrytej kafelkami podłodze. Rozglądałem się za Juanitą, ale najwyraźniej nie przyszła nas odprowadzić. Poczułem ukłucie żalu. Urzędnik doprowadził nas do stanowiska kontroli paszportowej.

- Deportanci - powiedział do kolegi za barierką i wręczył mu nasze paszporty.

Urzędnik przejrzał je spokojnie, a potem wyjął z szuflady okrągłą pieczęć i po kolei wbijał ją w miejscu przeznaczonym na wizy i inne stemple. Wreszcie oddał komplet dokumentów konwojentowi. Nas nie zaszczycił ani jednym spojrzeniem. Przeszliśmy przez halę, przeznaczoną dla oczekujących. Na płycie lotniska czekał na nas wojskowy gazik. Urzędnik upchnął nas, konwojenci zawrócili. Samolot do Sztokholmu czekał już tylko na nas. Kierowca ruszył niezłym zrywem i szybko pokonał dystans dzielący nas od maszyny. Przy samych schodkach konwojent zdjął nam kajdanki. Rozcierałem przez chwilę dłonie. Rozdał nam dokumenty, po czym wygłosił dłuższe zdanie po angielsku.

- Rząd Brazylii uznał, że nie jesteście godni, by dłużej przebywać na jej terytorium. Odjedźcie, skąd przybyliście, i nie wracajcie tu nigdy - zakończył okolicznościową formułkę.

Wręczył nam po gęsto zadrukowanej karcie papieru, zaopatrzonej w pieczęcie i podpisy. Jak się okazało, było to uzasadnienie ekstradycji. A potem odwrócił się, demonstrując nam swoją obojętność i pogardę.

Wspięliśmy się bez zwłoki po schodkach. W drzwiach stała stewardesa. Sprawdziła nasze bilety. Była to młoda i ładna Szwedka, ale zauważyłem na jej twarzy wyraz odpychającej pogardy. Samolot był prawie pusty, zarezerwowano nam miejsca daleko od reszty pasażerów, jakbyśmy byli nieczyści... Obok nas siedziała tylko jakaś dama w jedwabnej sukni i szerokim słomkowym kapeluszu. Na dźwięk naszych kroków uniosła głowę. Juanita. Mogłem się tego domyślać.

- O! - zdziwił się Pan Samochodzik.

- Doszedłem do wniosku, że nie mogę jej tu zostawić - mruknął Michaił.

Pocałowali się na powitanie i siedli obok siebie. Maszyna ryknęła silnikami i oderwała się od spalonego słońcem pasa startowego.

- Wreszcie do domu - westchnął Pan Samochodzik. - Ile mnie to nerwów kosztowało...

- A mnie? - westchnąłem. - Taplanie się w bagnach, jadowite węże, ludożercy depczący po piętach, zaginione miasta, krokodyle, piranie, pułapka na helikoptery...

- Było, minęło - uśmiechnął się Michaił. Objął Juanitę, a ona położyła mu głowę na ramieniu. - Ważne, że jesteśmy cali, zdrowi, wolni i że wykpiliśmy się z tego niskim kosztem. A tak swoją drogą, to chodzi mi po głowie taki skromny projekt. Mała wyprawa naukowa. Tym razem to będzie zupełnie bezpieczne...

- Jeśli spróbujesz mnie namówić do jeszcze jednej, zupełnie bezpiecznej wyprawy, to porachuję ci wszystkie kości - warknąłem.

Wcale się nie przestraszył.

- Co konkretnie masz na myśli? - zapytał Pan Samochodzik.

Odwróciłem gwałtownie głowę. Na twarzy zwierzchnika także gościł uśmiech, a w oczach błyszczały iskierki zainteresowania. Zawyłem z rozpaczy.

Jakaś starsza Szwedka spojrzała z niesmakiem na mnie.

- Olafie, dlaczego ten człowiek tak wrzeszczy? - zapytała męża.

- To jacyś naukowcy deportowani do Europy - wyjaśnił jej towarzysz. - Był o nich artykuł w dzisiejszej gazecie. Zdaje się, wojsko w ostatniej chwili uwolniło ich z rąk ludożerców...

- To straszne...

- Widocznie temu młodemu człowiekowi przypomniało się coś okropnego i dlatego krzyczy. Nie przejmuj się, moja droga, w Szwecji mamy znakomitych psychiatrów, pomogą mu...

9

---