Ochrona przeciwpożarowa lasów

1. Podstawowe pojęcia dotyczące lasów
2. Zjawisko pożaru i czynniki wpływające na jego rozwój,
3. Czynniki kształtujące zagrożenie pożarowe lasu,
4. Warunki siedliskowo-drzewostanowe kształtujące zagrożenie pożarowe w lasach,
5. Kategoryzacja zagrożenia pożarowego lasów,
6. Metody ustalania kategorii zagrożenia pożarowego lasu,
7. Metody ustalania stopnia zagrożenia pożarowego lasu,
8. Pasy przeciwpożarowe,
9. System obserwacji,
10. Przyczyny pożarów w lasach,
11. Działania ostrzegawcze.

Ochrona przeciwpożarowa lasów

1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZˇCE LASÓW

Definicję prawna pojęcia "las" okre¶la Art.3 Ustawy z dnia 28 wrze¶nia 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz.444 z 1992 roku, z póĽniejszymi zmianami) w sposób następuj±cy;
Lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty ro¶linno¶ci± le¶n±, (uprawami le¶nymi) drzewami i krzewami oraz runem le¶nym lub przej¶ciowo jej pozbawiony:
- przeznaczony do produkcji le¶nej,
- wpisany do rejestru zabytków.
- zwi±zany z gospodarka le¶na, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki le¶nej: budynki i budowle, urz±dzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi le¶ne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki le¶ne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi le¶ne i urz±dzenia turystyczne.

W zależno¶ci od głównych zadań jakie lasy maja do spełnienia dzieli się je na następuj±ce grupy:
- lasy o charakterze ochronnym, których funkcja jest spełnianie zadań ogólnospołecznych, a zwłaszcza glebochronnych, klimatycznych, wodochronnych, rekreacyjno-zdrowotnych i estetyczno-krajobrazowych. - lasy gospodarcze, których głównym celem jest produkcja surowca drzewnego dla zaspokajania wielostronnych potrzeb gospodarki narodowej, - lasy rezerwatowe, tj. lasy parków narodowych i rezerwatów (¶cisłych i czę¶ciowych).

Las stanowi układ ekologiczny (ekosystem), wi±ż±cy wzajemnymi współzależno¶ciami żywe organizmy le¶ne z miejscem ich bytowania. Najtrwalszym elementem tego systemu jest siedlisko

Z uwagi na siedlisko wyróżnia się następuj±ce typy siedliskowe lasu:
na terenach nizinnych:
bór suchy (Bs), bór ¶wieży (B¶w), bór wilgotny (Bw), bór bagienny (Bb), bór mieszany ¶wieży (BM¶w), bór mieszany wilgotny (BMw), bór mieszany bagienny (BMb), las mieszany ¶wieży (LM¶w), las mieszany wilgotny (LMw), las mieszany bagienny (LMb), las ¶wieży (L¶w), las wilgotny (Lw), las łęgowy (Lł), ols jesionowy (OIJ), ols typowy (OI).
na terenach wyżynnych i podgórskich:
bór mieszany wyżynny (BMwyż), las mieszany wyżynny (LMwyż), las wyżynny (Lwyż).
na terenach górskich:
bór wysokogórski (BWG), bór górski (BG), bór mieszany górski (BMG), las mieszany górski (LMG), las górski (LG), las łęgowy górski (LłG).

Do gatunków panuj±cych, tworz±cych samodzielne lub mieszane drzewostany należ±:

DRZEWOSTANY IGLASTE
-sosna (So), ¶wierk (¦w),modrzew (Md),jodła (Jd),daglezja (Dg)

DRZEWOSTANY LI¦CIASTE
-klon (KI), jawor (Jw), wiaz (Wz), jesion (Js), grab (Gb), robinia akacjowa (Ak), topola (TP), buk (Bk), dab (Db),olsza (OI), klon (KI), lipa (Lp),

Udział poszczególnych gatunków w naszych lasach kształtuje się następuj±co: około 79 % to gatunki iglaste (w tym 71 % sosna) oraz 21 % li¶ciaste (w tym około 17 % dębu, buka i brzozy).

2. ZJAWISKO POŻARU I CZYNNIKI WPŁYWAJˇCE NA JEGO ROZWÓJ

Pożar lasu jest to niekontrolowany proces spalania w ¶rodowisku le¶nym, powoduj±cy straty ekologiczne i materialne. Pożar lasu, jak każdy inny rodzaj pożaru jest zjawiskiem fizyko-chemicznym, do którego wyst±pienia nieodzowne s± trzy podstawowe czynniki: materiał palny, utleniacz i bodziec energetyczny. W lesie dwa z wymienionych czynników występuj± stale, tj. materiał palny i utleniacz, którym jest tlen zawarty w powietrzu. Oznacza to, że o możliwo¶ci powstania pożaru decyduje pojawienie się w lesie bodĽców energetycznych.

Czynniki meteorologiczne

Możliwo¶ć powstania pożaru lasu kształtuj± przede wszystkim czynniki meteorologiczne wpływaj±ce na podstawowy parametr warunkuj±cy zainicjowanie pożaru lasu, jakim jest wilgotno¶ć materiału palnego, najczę¶ciej ¶ciółki sosnowej. Najistotniejszymi czynnikami meteorologicznymi s±:
temperatura powietrza,
wilgotno¶ć względna powietrza,
zachmurzenie,
wiatr,
opad atmosferyczny.

Temperatura powietrza wpływa na możliwo¶ć powstania pożaru, przede wszystkim wskutek oddziaływania na szybko¶ć przesychania materiału palnego. Im jest ona wyższa tym prawdopodobieństwo pożaru jest większe. Z przeprowadzonych badań występowania pożarów le¶nych wynika, że pożary powstawały w przedziale temperatur od 4 °C do 39 °C. Blisko 72% wszystkich analizowanych pożarów powstało w zakresie temperatur powietrza 17-30 °C.

Wilgotno¶ć względna powietrza oddziałuje przede wszystkim na martwy materiał palny na skutek absorbcji przez materiał wody zawartej w powietrzu. Im wilgotno¶ć powietrza jest niższa (mniej wody zawartej w powietrzu), tym ro¶linno¶ć jest bardziej podatna na zapalenie. Z dokonanej analizy wynika, że pożary lasów powstawały praktycznie w całym zakresie możliwych warto¶ci wilgotno¶ci powietrza, tj. od 19 do 92%. Zdecydowana większo¶ć pożarów (72% ogółu analizowanych) wyst±piła przy wilgotno¶ciach powietrza w przedziale 30-60%.

Zachmurzenie wpływa na natężenie promieniowania słonecznego, co z kolei zwi±zane jest z warto¶ciami temperatur i wilgotno¶ci powietrza. Zachmurzenie okre¶la się wzrokowo stopniem pokrycia nieba przez chmury, od 0 przy niebie bezchmurnym do 10 przy całkowitym zachmurzeniu. Im zachmurzenie jest mniejsze tym jest większe prawdopodobieństwo powstania pożaru. Z analiz wynika, że najwięcej pożarów le¶nych powstawało przy zachmurzeniu małym (stopień pokrycia 0-3), bo 63% ogółu.

Wiatr wpływa na przesychanie materiałów le¶nych. Im temperatura powietrza jest wyższa, a wilgotno¶ć powietrza niższa i prędko¶ć wiatru ro¶nie, tym przesychanie ro¶linno¶ci martwej jest szybsze i maleje jej wilgotno¶ć. Jednak przy samej inicjacji spalania silny wiatr jest czynnikiem ograniczaj±cym, gdyż, jak wykazały analizy najwięcej pożarów (80%) powstało, gdy prędko¶ć wiatru wynosiła do 1 m/s.

Opad atmosferyczny w sposób bezpo¶redni wpływa na wilgotno¶ć materiałów. Im opad jest większy, tym możliwo¶ć powstania pożaru jest mniejsza. Wraz ze wzrostem opadu ro¶nie liczba dni do wyst±pienia pożaru, co zwi±zane jest z wydłużeniem się czasu koniecznego na przeschnięcie materiałów le¶nych do stanu możliwo¶ci inicjacji spalania, zwanego również stanem dojrzało¶ci pożarowej". Analiza meteorologicznych warunków powstawania pożarów lasu wykazała, że powstawały one najczę¶ciej w dniu bezopadowym (68% ogółu) lub po opadzie ¶ladowym, wynosz±cym do 0,5 mm, w dniu poprzednim.

Na podstawie tych badań ustalono parametry pogody pożarowej przy której powstaje statystycznie największa ilo¶ć pożarów: temperatura powietrza powyżej 22,4 °C, wilgotno¶ć powietrza poniżej 46%, zachmurzenie małe (do 3), wilgotno¶ć materiału palnego poniżej 11%

3. CZYNNIKI KSZTAŁTUJˇCE ZAGROŻENIE POZAROWE LASU

Zagrożenie pożarowe lasu kształtuj± następuj±ce czynniki:
- możliwo¶ć pojawienia się zarzewia ognia zdolnego do zapalenia pokrywy gleby,
- rodzaj materiałów palnych, znajduj±cych się w miejscach pojawienia się zarzewia ognia, ich ilo¶ć i rozmieszczenie na powierzchniach le¶nych,
- warunki meteorologiczne determinuj±ce wilgotno¶ć gleby i materiałów w lesie oraz wilgotno¶ć powietrza,

O wyst±pieniu czynników kształtuj±cych zagrożenie pożarowe naszych lasów decyduj± również: - pora roku, a przede wszystkim zalegania pokrywy ¶nieżnej,
- wiek i skład gatunkowy drzewostanów oraz rodzaj porywy gleby,
- sieć dróg komunikacyjnych oraz nasilenie ruchu na tych drogach
- rozmieszczenie osad ludzkich w¶ród lasów,
- inne warunki (poligony, place ćwiczeń)

4. WARUNKI SIEDLISKOWO -DRZEWOSTANOWE KSZTAŁTUJACE ZAGROŻENIE POZAROWE W LASACH

Warunki siedliskowo-drzewostanowe decyduj± o potencjalnym zagrożeniu pożarowym lasów które w Polsce dotyczy około 83% zasobów le¶nych (w Europie - 65%). Na tak duże zagrożenie, odnosz±ce się do powierzchni 7,2 mln ha wpływaj±:
-skład gatunkowy,
-wiek drzewostanu,
-typ siedliskowy lasu,
-zanieczyszczenie ¶rodowiska,
-ruch turystyczny,

Skład gatunkowy
Przeważaj±ce - w składzie drzewostanów - gatunki iglaste (78,2%), w tym sosna (70,5%), s± szczególnie narażone na pożar. Klasyfikuj±c gatunki drzew pod względem ich palno¶ci najbardziej zagrożonymi, oprócz wymienionej sosny s±: ¶wierk, jodła, sosna wejmutka, modrzew, buk, d±b, robinia, brzoza, olsza.

Wiek drzewostanu
W Polsce przeważaj± drzewostany młodszych klas wielu. Drzewostany w wieku do 40 lat stanowi± 35% ogółu, a w wieku do 60 lat - 56,3%. W drzewostanach w wieku do 60 lat powstaje blisko 65% wszystkich pożarów. I klasa wieku 1-20 lat II klasa wieku 21-40 III klasa wieku 41-60

Typ siedliskowy lasu
Nasze lasy odznaczaj± się znacznym udziałem najuboższych typów siedliskowych lasu - tj. siedlisk borowych (62%), z jednowiekowymi monokulturami sosnowymi, sprzyjaj±cymi znacznemu nagromadzeniu się materiałów palnych i łatwemu tworzeniu się martwej pokrywy gleby.
Według obowi±zuj±cych wcze¶niej zasad do najwyższej klasy zagrożenia pożarowego zaliczano drzewostany rosn±ce na siedliskach boru suchego (Bs), boru ¶wieżego (B¶w) i boru mieszanego ¶wieżego (BM¶w). Drzewostany te stanowi± 65% powierzchni le¶nej Polski. ¦redni± klasę reprezentowały siedliska boru mieszanego wilgotnego (BMw), boru wilgotnego (Bw) i lasu mieszanego (LM). Ł±cznie zajmuj± one 16% areału lasów. Pozostałe drzewostany na siedliskach boru bagiennego (Bb), boru górskiego (BG), lasu ¶wieżego (L¶w) i olszy (Ol) zaliczane były do drzewostanów o małym zagrożeniu.

Zanieczyszczenia przemysłowe
Uszkodzenia wskutek oddziaływania emisji przemysłowych powoduj±, że drzewostany ulegaj± obumieraniu, powstaj± łatwo zachwaszczaj±ce się luki, w których następuje intensywny rozwój traw, wrzosów oraz zwiększa się masa posuszu, co powoduje wzrost zagrożenia.

Ruch turystyczny
Rosn±ca penetracja i dostępno¶ć lasów w celach rekreacyjnych wpływa na wzrost zagrożenia pożarowego lasów poprzez większe prawdopodobieństwo pojawienia się bodĽców energetycznych mog±cych wzniecić ogień.

5. KATEGORYZACJA ZAGROŻENIA POŻAROWEGO LASÓW

Lasy w Polsce podobnie jak i w innych krajach podlegaj± kategoryzacji pod względem zagrożenia pożarowego. Występuj± trzy kategorie zagrożenia pożarowego. Według aktualnie obowi±zuj±cych zasad kategoryzacji podziału dokonuje się jej dla obszaru nadle¶nictw, parków narodowych lub większych kompleksów le¶nych oraz regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.

Zaliczenie kategorii zagrożenia pożarowego lasu następuje na podstawie:
-charakterystyki udziału siedliskowego typów lasu,
-klas wieku drzewostanów,
-¶redniej liczby pożarów w roku w nadle¶nictwie, (obliczonej, co najmniej z okresu 10 lat)
-zanieczyszczenie powietrza emisjami przemysłowymi
-intensywno¶ci ruchu turystycznego,
-warunki klimatyczne okre¶lane współczynnikiem hydrotermicznym Sielaninowa,
(Rozporz±dzenie Ministra Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa z dnia 16 sierpnia 1999r.)

W zależno¶ci od okre¶lonych warto¶ci, które osi±gaj± wymienione wyżej czynniki ustalone s± punkty, które zsumowane powoduj± zaliczenie klasyfikowanego obszaru do jednej z trzech kategorii zagrożenia pożarowego:
I kategoria - duże zagrożenie pożarowe lasu z sum± punktów w przedziale od 34 do 55,
II kategoria - ¶rednie zagrożenie pożarowe lasu z sum± punktów w przedziale od 16 do 33,
III kategoria - małe zagrożenie pożarowe lasu z sum± punktów poniżej 16.

6. METODY USTALANIA KATEGORII ZAGROŻENIA POŻAROWEGO LASU
Zgodnie z Rozporz±dzeniem Ministra Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa z dnia 16 stycznia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów.
Zał±cznik nr 1.

7.METODY USTALANIA STOPNIA ZAGROŻENIA POŻAROWEGO LASU.

1. Stopień ustala się na podstawie.
a) wilgotno¶ci ¶ciółki w borze ¶wieżym w drzewostanie sosnowym III klasy wieku.
b) wilgotno¶ci względnej powietrza mierzonej na wysoko¶ci 0,5 m od powierzchni zadarnionej przy ¶cianie drzewostanu.
c) współczynnika odpadowego, koryguj±cego stopień zagrożenia w zwi±zku z punktowym pomiarem wilgotno¶ci ¶ciółki a wielopunktowym pomiarem wilgotno¶ci powietrza i opadu.
2. Pomiaru podanych parametrów dokonuje się o godzinie 9.00 i w miarę potrzeby o 13.00 codziennie od dnia 1 marca (po ust±pieniu pokrywy ¶nieżnej) do dnia 30 wrze¶nia lub dłużej (do wyst±pienia jesiennych okresów opadów deszczu)

Zgodnie z Rozporz±dzeniem Ministra Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa z dnia 16 stycznia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów.
Zał±cznik nr 2.

8. PASY PRZECIWPOŻAROWE

Pasy przeciwpożarowe wykonuje się na terenach le¶nych szczególnie narażonych na możliwo¶ć powstania pożarów, tj. przy szlakach kolejowych, drogach publicznych, parkingach ¶ródle¶nych, zakładach przemysłowych, obiektach magazynowych, poligonach wojskowych, placach ćwiczeń wojska, obiektach użyteczno¶ci publicznej, itp. Pasy przeciwpożarowe omawiane w tym dziale nie stanowi±, zabezpieczenia przeciwpożarowego dla obiektów od ewentualnych pożarów lasu, lecz ograniczenie rozwoju pożaru lasu wywołane przyczynami z tytułu s±siedztwa z tymi obiektami.

Wyróżnia się następuj±ce typy pasów przeciwpożarowych:

Pas typu A
Wykonanie tego pasa polega na zmniejszeniu obci±żenia ogniowego na pasie drzewostanu o szeroko¶ci do 50 m od zewnętrznej granicy istniej±cego zagrożenia poprzez:
- usunięcie gałęzi, chrustu, odpadów poeksploatacyjnych, nalotu i podrostu gatunków iglastych,
- usuwanie drzew martwych, opanowanych przez szkodniki i przygłuszonych,
- sadzenie drzew i krzewów li¶ciastych (szczególnie w powstaj±cych lukach),

Rys. Przykład wykonania pasa typu A









Pas typu B
Wykonuje się identycznie jak pas typu A oraz dodatkowo w odległo¶ci 2 - 5 m od zewnętrznej granicy istniej±cego zagrożenia wykonuje się bruzdę gleby mineralizowanej o szeroko¶ci minimum 2 m. Zadaniem bruzdy jest samoistne zatrzymanie rozwoju pożaru pokrywy gleby.

Rys. Przykład wykonania pasa typu B









Pas typu C
Wykonuje się identycznie jak pas typu B oraz w odległo¶ci od 10 do 15 m od pierwszej bruzdy wykonuje się równolegle druga bruzdę tej samej szeroko¶ci. Pas tego typu zakłada się wzdłuż szlaków i bocznic kolejowych oraz wszędzie tam, gdzie istnieje obawa, że jedna bruzda nie zatrzyma pożaru. Dotyczy to również drzewostanów o niskim stopniu zadrzewienia, w których występuje wrzos i trawy. Wykonane bruzdy należy poł±czyć bruzdami poprzecznymi w odległo¶ci, co 20 - 50 m. Druga bruzdę należy przygotować tak (poprzez utrzymywanie skrajni), aby możliwy był po niej przejazd ¶rednich i lekkich pojazdów ga¶niczych z napędem terenowym.

Rys. Przykład wykonania pasa typu C









Pas typu D
Tzw. pas biologiczny


Rys. Przykłady wykonania pasa typu D







Pas typu E
Jest to pas przeznaczony dla terenów górskich, który zakłada się wzdłuż szlaków turystycznych i dróg. Jest to praktycznie pas typu A ale o szeroko¶ci 4 - 10 m. O szeroko¶ci decyduje obci±żenie ogniowe oraz położenie stoku w zależno¶ci od stron ¶wiata.

Rys. Przykłady wykonania pasa typu E









Pas typu F
Wykonuje się jako kombinację wszystkich omówionych wyżej pasów ł±cznie z sektorami pozbawionymi drzew lub założeniem plantacji drzew li¶ciastych, ł±k, poletek itp. Pasy tego typu należy zakładać wył±cznie przy obiektach o szczególnym zagrożeniu pożarowym, poprzedzone sporz±dzeniem odpowiedniej dokumentacji. Formę i sposób wykonania tego typu pasów ustala komisja z udziałem zarz±dcy (wła¶ciciela) lasu, użytkownika (wła¶ciciela) obiektu oraz komendanta powiatowego PSP

Obowi±zek urz±dzania i utrzymywania pasów przeciwpożarowych ci±ży na:
1)kierownikach lub wła¶cicielach zakładów przemysłowych, obiektów magazynowych i użyteczno¶ci publicznej,
2) wła¶cicielach linii kolejowych,
3) komendantach poligonów,
4) wła¶cicielach lub zarz±dcach lasów położonych przy drogach publicznych,
5) wła¶cicielach dróg zakładowych.

6)Obowi±zek utrzymywania pasów przeciwpożarowych nie dotyczy:
a) lasów zaliczonych do III kategorii zagrożenia pożarowego,
b) drzewostanów starszych niż 30 lat, położonych przy drogach publicznych i parkingach oraz drzewostanów położonych przy drogach o nawierzchni nie utwardzonej z wyj±tkiem dróg poligonowych i międzypoligonowych,
c) lasów o szeroko¶ci mniejszej niż 200 m.

9. SYSTEM OBSTEWACJI

System obserwacji obszarów le¶nych ma na celu możliwie jak najszybsze wykrycie pożaru. Tworz± go:
- sieć dostrzegalni pożarowych (tradycyjnych lub wyposażonych w system obserwacji telewizyjnej),
- patrolowanie lotnicze,
- patrole przeciwpożarowe.

Zgodnie z rozporz±dzeniem Ministra Ochrony ¦rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le¶nictwa w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz. U. z dnia 16.08.1999 r. Nr 73, poz. 824) "w okresach występowania I, II lub III stopnia zagrożenia pożarowego lasu wymagane jest prowadzenie obserwacji lasów o powierzchni powyżej 100 ha ...". Obserwacja powinna być zorganizowana w lasach zaliczonych do I i II kategorii zagrożenia pożarowego, a w III kategorii w uzgodnieniu z komendantem powiatowym Państwowej Straży Pożarnej.

Dostrzegalnie pożarowe
Dostrzegalniami pożarowymi s± różnego rodzaju pod względem konstrukcji, punkty, umożliwiaj±ce obserwację lasów przez człowieka w sposób bezpo¶redni lub po¶redni, z możliwo¶ci± alarmowania w wypadku wykrycia ognia. Wszystkie dostrzegalnie powinny być lokalizowane tak, aby zapewnić optymaln± możliwo¶ć obserwacji jak największego obszaru, który okre¶la tzw. promień obserwacji (widzialno¶ci). Przyjmuje się, że wynosi on w terenie równinnym od 10 do 15 km. Generalnie dostrzegalnie powinny sięgać kilku metrów ponad korony drzew, a przy ich lokalizacji należy w miarę możliwo¶ci wykorzystywać naturalne wzniesienia. Przyjmuje się, że wysoko¶ć dostrzegalni wynosi od dwudziestu kilku do trzydziestu kilku metrów Przy projektowaniu sieci obserwacji naziemnej (ustalaniu liczby punktów obserwacyjnych) należy posługiwać się następuj±cymi kryteriami:
-w nadle¶nictwach i parkach narodowych pierwszej kategorii zagrożenia pożarowego lasu każdy drzewostan powinien być obserwowany z 2 punktów obserwacyjnych,
-w nadle¶nictwach i parkach narodowych drugiej kategorii zagrożenia każdy drzewostan powinien być obserwowany co najmniej z 1 punktu obserwacyjnego,
-w nadle¶nictwach i parkach narodowych trzeciej kategorii zagrożenia las powinien być obserwowany zależnie od potrzeb, minimalna wielko¶ć kompleksu lub obszaru chronionego, dla którego należy projektować stale punkty obserwacyjne wynosi dla pierwszej kategorii zagrożenia pożarowego - 1000 ha, a dla drugiej kategorii - 2000 ha.

Patrolowanie lotnicze
Jest to bardzo efektywny sposób kontroli terenów le¶nych ze względu na duże pole obserwacji (pułap lotu i prędko¶ć samolotu) oraz możliwo¶ć dokładnego rozpoznania sytuacji w wypadku wykrycia pożaru i doprowadzenia jednostek ga¶niczych. Aby jednak ta efektywno¶ć była zapewniona, czas oblotu trasy patrolowej nie powinien przekraczać 45-60 minut. W tej sytuacji możliwy jest bowiem, przy najbardziej niekorzystnym położeniu samolotu, ponowny powrót na ten sam punkt i wykrycie pożaru jeszcze w pocz±tkowej fazie jego rozprzestrzeniania się. Wad± obserwacji lotniczej jest duży koszt. Dlatego do jej prowadzenia wykorzystuje się samoloty lekkie, których eksploatacja jest tańsza. S± to przede wszystkim samoloty Wilga. Zlin, Koliber czy szybowce Obowi±zek organizacji patrolowania lotniczego ci±ży na RDLP zaliczonych do I i II kategorii zagrożenia pożarowego. Patrolowanie lotnicze uruchamiane jest przy II i III stopniu zagrożenia pożarowego lasu przez punkt alarmowo-dyspozycyjny RDLP.

Patrole przeciwpożarowe
System obserwacji tworzony przez dostrzegalnie pożarowe i patrolowanie lotnicze jest uzupełniany przez naziemne patrole przeciwpożarowe, dysponuj±ce ¶rodkiem transportu. Patrolowanie naziemne wprowadza się przy III stopniu zagrożenia pożarowego lasu. O jego uruchomieniu oraz o trasach i rejonach patrolowania decyduje nadle¶nictwo i park narodowy. W skład patroli powinni wchodzić w miarę możliwo¶ci umundurowani strażnicy le¶ni i parkowi.
Do obowi±zku patrolu należy wnikliwe czuwanie nad bezpieczeństwem pożarowym na powierzonej trasie, a w szczególno¶ci:
- kontrola stanu użyteczno¶ci wszelkich urz±dzeń przeciwpożarowych, tablic informacyjnych itp.,
- zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych przez osoby przebywaj±ce w lesie,
- kontrolowanie przestrzegania bezpieczeństwa pożarowego we wszystkich wypadkach posługiwania się ogniem,
- gaszenie zauważonych pożarów lasu,
- niezwłoczne alarmowanie o powstaniu pożaru oraz meldowanie o wszelkich spostrzeżeniach, które maj± zwi±zek z zabezpieczeniem przeciwpożarowym.

10. PRZYCZYNY POZARÓW W LASACH

Podpalenia 26,25%
Nieostrożno¶ć dorosłych 32,69%
Nieostrożno¶ć małoletnich 1,73%
Wyładowania atmosferyczne 1,20%
Wady urz±dzeń technicznych 0,86%
Transport drogowy 0,48%
Transport kolejowy 2,62%
Przerzuty ognia z gruntów niele¶nych 5,17%
Pozostałe 1,40%
Nieustalone 27,60%
Przyczyny pożarów w latach 1990-1999

11. DZIAŁANIA OSTRZEGAWCZE

Działania informacyjno - ostrzegawczo-propagandowe winny być prowadzone w oparciu o monitoring przyczyn pożarów oraz okres i geografię ich występowania. Wraz ze wzrostem zagrożenia pożarowego i notowania pożarów, działalno¶ć powyższa należy zwiększać, szczególnie z udziałem prasy, radia, telewizji oraz osób i instytucji z dużym autorytetem. Cała działalno¶ć w tym zakresie sprowadza się do wywołania odpowiednich zachowań ludzi w lesie i jego otoczeniu, oraz zaakceptowaniu wprowadzanych ograniczeń (np. zakaz wstępu do lasów). Tre¶ć, bez względu na rodzaj propagandy, powinna wzbudzać zainteresowanie, u¶wiadamiać, uczyć i być zrozumiała. Dawać pierwszeństwo formom propagandy audiowizualnej, z uwagi na najlepsza percepcję człowieka wtedy, gdy równocze¶nie widzi i słyszy. Nie podawać suchej statystyki liczb, a w zamian za to podawać cyfry (np. straty) w przeliczeniu na dobra konsumpcyjne. Dostosować formę propagandy oraz zawarte w niej tre¶ci do konkretnych grup społecznych. Wykorzystać znane aforyzmy, cytaty oraz wypowiedzi bardzo znanych ludzi. Stosować materiały barwne z atrakcyjnym rysunkiem lub fotografia. Dbać o wysoka estetykę wykonania materiałów.

---