Starożytność
1. Biblia - między arkadią i apokalipsą; Księga Sędziów: Samson - wojownik Boży; Księga Hioba: sens ludzkiego cierpienia i dramat człowieka; Księga Koheleta: pytania wobec życia, motyw vanitas; 1 List św. Jana Apostoła (4, 7-21) i Pieśń nad pieśniami (fragmenty) - nauka miłości.
2.Mitologia - wybrane motywy, np.: Prometeusz - motyw buntu i poświęcenia; Nike - lot ku zwycięstwu; Apollo i Marsjasz - starcie antycznych artystów;
Homer Iliada - pojedynek Achillesa z Hektorem: humanizacja mitu; Kasandra - ostrzeżenie dla świata;
Homer Odyseja - Odys w Hadesie, Odys i Penelopa: pochwała życia ziemskiego, homo viator, motyw wierności i ojczyzny;
Sofokles Król Edyp - klasyczny dramat starożytnej Grecji, tragizm bohatera, istota antycznego katharsis; ironia tragiczna.
3.Horacy Pieśni - motywy non omnis moriar i exegi monumentum; horacjański model życia -między stoicyzmem i epikureizmem.
4.Wergiliusz Eneida (fragmenty), kontynuacja motywów epopei Homera w narodowej epopei Rzymian; topos wędrówki; kult Wergiliusza w czasach późniejszych w literaturze powszechnej (Dante) i polskiej (Adam Mickiewicz Pan Tadeusz).
Średniowiecze
Literatura powszechna
1. Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu - ideał pokory, ubóstwa i wiary radosnej.
2. Pieśń o Rolandzie - ideał wierności seniorowi i ojczyźnie.
3. Dzieje Tristana i Izoldy - amor sacer - amor vulgaris.
4.Francois Villon Wielki testament - tragizm i śmiech epoki.
5.Dante Alighieri Boska komedia - summa wieków średnich.
Literatura polska
1.Najstarsze zabytki piśmiennictwa pol. (kazania, kroniki, poezja polsko-łacińska)-kształtowanie się polszczyzny, rozwój języka lit.
2. Bogurodzica - carmen patrium polskiego średniowiecza.
3. Posłuchajcie, bracia miła - kult maryjny i humanizm chrześcijański.
4. Legenda o świętym Aleksym - wzór ascezy i ascety.
5.Wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole, Satyra na leniwych chłopów - średniowieczna obyczajowość.
6. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią - taniec śmierci, ars moriendi.
7.Mikołaj z Wilkowiecka Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim - w teatrze średniowiecza.
Odrodzenie
Literatura powszechna
1.Erazm z Rotterdamu Pochwała głupoty (fragmenty) - przemiany w świadomości i myśli epoki; chrześcijański humanizm.
2.Michel de Montaigne Próby (fragmenty) - filozofia życia i wartości ludzi odrodzenia.
3.Niccolo Machiavelli Książę (fragmenty) - portret władcy idealnego - wizerunek polityka.
4.Tomasz Morus Utopia (fragmenty) - państwo humanistów.
5.Francesco Petrarka Sonety do Laury (np. 90, 132: Jeśli to nie jest miłość..., 134, 267)- wzór liryki miłosnej epoki.
6.Giovanni Boccaccio Dekameron (wybrane nowele, np. Sokół) - powstanie noweli, życie towarzyskie epoki, wizerunek kobiety.
7.Francois Rabelais Gargantua i Pantagruel (fragmenty)- światopogląd karnawałowy, groteska; śmiech, magia, niezwykłość.
8.William Szekspir Makbet, Hamlet - teatr elżbietański, psychologiczna motywacja zbrodni, dramat jednostki i władzy; narodziny zła; motyw winy i kary.
Literatura polska
1.Biernat z Lublina Żywot Ezopa Fryga... (fragmenty, np. W nierówniu towarzystwa nie masz) - początki polszczyzny i bajki.
2.Mikołaj Rej Krótka rozprawa między trzemi osobami... (fragmenty) - społecznoobyczajowy portret epoki; satyra na stany i obyczaje; Źwierciadło (Żywot człowieka poćciwego) - fragmenty - renesansowa afirmacja życia; wzorzec ziemianina.
3.Klemens Janicki Elegia VII (O sobie samym do potomności) - humanista w obliczuśmierci.
4.Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej (fragm.) - publicystyka epoki, droga ku praworządnemu państwu.
5.Łukasz Górnicki Dworzanin polski (fragmenty) - cechy elity kulturalnej epoki.
6.Jan Kochanowski Treny (IX, X, XI, XIX) - dramat jednostki i dramat intelektu; Pieśni (np. Pieśń IX ks. I Chcemy sobie być radzi?) - renesansowa filozofia życia; Pieśń V ks. II Wieczna sromota... - Pieśń o spustoszeniu Podola - płomienny apel do ofiarności na rzecz kraju; Psalmy (np. Psalm 13, Psalm 47) - arcydzieło modlitwy i poezji.
7.Mikołaj Sęp Szarzyński Sonety (np. Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego; Sonet IV: O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem; Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego) - piewca bolesnego rozdwojenia; bohater wobec świata.
8.Piotr Skarga Kazania sejmowe (np. Kazanie wtóre. O miłości ku ojczyźnie...) - wzór oracji patriotycznej; choroby Rzeczypospolitej; toposy ojczyzny-matki i tonącego okrętu.
9.Szymon Szymonowic Sielanki (fragmenty - np. Kołacze, Żeńcy) - wizja renesansowej arkadii.
Barok
Literatura powszechna
1.Pedro Calderon de la Barca Życie snem (fragmenty) - cechy teatru barokowego, walka wewnętrzna dwóch racji.
2.Miguel de Cervantes Saavedra Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (fragmenty, np. rozdz. XXX, część I) - między komizmem i tragizmem, idealizm i realizm w postawie wobec świata.
3.Pierre Corneille Cyd - cechy tragedii klasycznej, cena honoru i rycerskiej dumy.
4.Molier Świętoszek - istota komizmu w utworze („śmiechem naprawiać obyczaje”), walka z obłudą.
Literatura polska
1.Jan Andrzej Morsztyn Wybór poezji (np. Do trupa, Niestatek I, O swej pannie, Desperacyja, Do panny, Do jednej, Na krzyżyk na piersiach jednej panny) - polski marinista, poezja światowych rozkoszy; konceptyzm.
2.Daniel Naborowski Wybór poezji (np. Krótkość żywota, Do Anny, Marność) - paradoksalność istnienia świata i człowieka, motyw zegara i czasu, istota konceptu.
3.Zbigniew Morsztyn Wybór poezji (np. Emblema 38, 47) - motyw vanitas, przemijanie i złuda życia.
4.Samuel Twardowski Nadobna Paskwalina (fragmenty) - miłość i przemijanie, kobieta w poezji baroku, barokowy ideał piękna.
5.Wacław Potocki Kto mocniejszy, ten lepszy, Zbytki polskie (fragmenty), Niech śpi pijany - obraz Polaków w XVII w., wady szlacheckie, przeciwko nietolerancji.
6.Piotr Baryka Z chłopa król (fragmenty) - komedia dworska, motyw życia snem.
7.Jan z Kijan Nowy Sowiźrzał - Nauki potrzebne do rzemiosła - świat na opak w literaturze sowizdrzalskiej; antywzorce.
8.Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki (fragm., np. Rok Pański 1660)-pamiętnikarz sarmacki, świadectwo obyczajów epoki baroku.
9.Józef Baka Uwagi o śmierci niechybnej (fragmenty) - barokowy teatr śmierci; moralistyka, motyw vanitas.
Oświecenie
Literatura powszechna
1.Wolter Kandyd (fragmenty) - istota i cechy wolterianizmu, krytycyzm oświeceniowy; powiastka filozoficzna.
2. Jean Jacques Rousseau Nowa Heloiza (fragm.)-powieść w listach, miłość sentymentalna, cechy prądu, obraz uczuć i natury.
Literatura polska
1.Adam Naruszewicz Chudy literat (fragmenty) - zjadliwy portret sarmackiej prowincji; funkcja satyry.
2.Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny - patriotyzm początków niewoli; satyry: Do króla - rozprawa z zarzutami wobec monarchy; Świat zepsuty - wizerunek społeczeństwa XVIII w.; bajki: np. Lew i zwierzęta - krytyka absolutyzmu i wynaturzeń władzy; Ptaszki w klatce - nauka patriotyzmu; Monachomachia (fragm.)-satyryczny obraz duchowieństwa.
3.Stanisław Trembecki Lew i mucha - arcydzieło bajki narracyjnej oświecenia.
4.Franciszek Karpiński Do Justyny. Tęskność na wiosnę; Laura i Filon - poezja serca, metaforyka wyznań, cechy sielanki.
5.Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła (fragm.)-głos ze sceny w obronie reform; komedia polit.; publicystyka w dramacie.
6.Stanisław Staszic Przestrogi dla Polski (fragm.) - Do panów, czyli możnowładców - sposoby przemawiania do sumień; cechy oracji.
Romantyzm
Literatura powszechna
1.Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera -Weltschmerz, gorączka werterowska, indywidualizm; Faust (fragm.) - w poszukiwaniu sensu istnienia; Król olch - romantyczne widzenie świata, realizm i fantastyka; poetyka ballady.
2.George Byron Giaur (fragmenty) - wizerunek bohatera bajronicznego, poetyka powieści poetyckiej.
Literatura polska
1.Adam Mickiewicz Ballady - np. Romantyczność - istota przełomu światopoglądowego, zasady romantycznego poznania, poetyka ballady; Sonety krymskie (np. Mogiły haremu, Bakczysaraj w nocy, Pielgrzym, Ajudah) - motyw wędrówki, nostalgia, a równocześnie fascynacja nowym pejzażem i kulturą orientalną, poetyka sonetu; Konrad Wallenrod - prometeizm i bunt, motyw wierności i zdrady, etyka spiskowa, bohater w masce, wallenrodyzm, poezja tyrtejska; powieść poetycka; Dziady cz. IV (fragmenty) - obraz romantycznej miłości; Dziady cz. III - przemiany bohatera romantycznego, prometeizm, martyrologia narodowa i dziejowe posłannictwo (mesjanizm); dramat romantyczny; Pan Tadeusz - powrót do kraju lat dziecinnych, Jeszcze Polska nie zginęła!, przemiany bohatera romantycznego, epopeja narodowa (synteza rodzajów i gatunków literackich); Liryki lozańskie (np. Polały się łzy...) - refleksje nad losem, wiersz-płacz, kunszt prostoty i rytmiki.
2.Juliusz Słowacki Kordian - przemiany bohatera romantycznego, moc i słabość, winkelriedyzm; Liryki, w tym Grób Agamemnona - patriotyzm bolesny, rozdrapywanie ran, inspiracje antyczne, autotematyzm.
3.Zygmunt Krasiński Nie-boska komedia - rewizja mitów romantycznych, filozofia dziejów, zwycięstwo racji nadrzędnej.
4.Cyprian Norwid - wybór liryków (np. Bema pamięci żałobny rapsod; Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie; Ogólniki; Fortepian Szopena) - idea walki o wolność i prawa człowieka, nakaz służby ojczyźnie, motywy tyrtejskie, hołd złożony wybitnym jednostkom; nowatorstwo ideowe i artystyczne; samotność.
5.Aleksander Fredro Śluby panieńskie - wartość uczuć sentymentalnych i romantycznych, teoria magnetyzmu serc, komedia romantyczna czy antyromantyczna, komizm.
Pozytywizm
Literatura powszechna
1.Honoriusz Balzak Ojciec Goriot (fragmenty) - poetyka realizmu, zwierciadło epoki, „Komedia ludzka”, starcie ze światem.
2.Lew Tołstoj Anna Karenina (fragmenty) - psychologia w powieści, prawo do uczuć.
3.Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara - realizm psycholog., motywacja zbrodni, pytania o dobro i zło, winę i odkupienie.
4.Gustaw Flaubert Pani Bovary (fragm.)-między realizmem a naturalizmem, powieść psycholog., portret kobiecy-bowaryzm.
5.Emil Zola Nana, Germinal (fragm.) -naturalizm, „powieść eksperymentalna”, portrety obyczajowo-społ., miłość, walka o byt.
Literatura polska
1.Nowelistyka pozytywizmu (Eliza Orzeszkowa Gloria victis, Maria Konopnicka Mendel Gdański, Miłosierdzie gminy, Bolesław Prus Kamizelka, Omyłka (fragmenty) - małe formy prozatorskie, realizacja programu epoki, dialog z romantyzmem, solidaryzm społeczny, sprzeciw wobec nietolerancji, los dziecka.
2.Bolesła w Prus Lalka - powieść z wielkich pytań epoki, polscy idealiści na tle społecznego rozkładu; poetyka realizmu, klęska romantyzmu i bankructwo pozytywizmu; problemy uniwersalne, motyw życia-teatru, mistrzostwo narracji i kompozycji.
3.Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem (fragmenty) - „wielka księga domu polskiego”, życie po klęsce, etos pracy, dwór i zaścianek, sakralizacja przeszłości, kwestia kobieca; wartość nurtu aluzyjno-symbolicznego, znaczenie języka ezopowego.
4.Henryk Sienkiewicz Potop - model powieści historycznej, funkcje powieści, pokrzepianie serc, patriotyzm i zdrada, kreacja bohatera i historii, polemika wokół Trylogii.
5.Maria Konopnicka Wybór wierszy (np. Obrazki, A jak poszedł król na wojnę, Rota, O Wrześni, Kubek) - dydaktyzm, cechy liryki ludowej, patriotycznej i miłosnej w konwencji epoki.
6.A dam Asnyk Wybór wierszy (np. Pijąc falerno, Przestroga, Sonet, Legenda pierwszej miłości, Do młodych, Między nami nic nie było..., Ulewa, Limba) - poezja czasów niepoetyckich, między romantyzmem i pozytywizmem, nadzieje i gorycze miłości, wiersze programowe, odkrycie Tatr dla poezji polskiej.
7.Michał Bałucki Dom otwarty (fragm.)-dramat realistyczny, obraz świata mieszczańskiego II poł. XIX wieku, humor sytuacyjny.
Młoda Polska
Literatura powszechna
1.Charles Baudelaire Kwiaty zła (np. Padlina, Oddźwięki, Portret) - prekursor symbolizmu, poeta lęku egzystencjalnego, obsesja śmierci i nicości, obrazowanie naturalistyczne.
2.Artur Rimbaud Statek pijany (fragmenty), Samogłoski - symbolizm, wyzwolenie wyobraźni, ucieczka od rzeczywistości.
3.Paul Verlaine, wiersze (np. Sztuka poetycka, Zmierzch mistyczny)-muzyka i nastroje, synestezja-przenikanie się sztuk.
4.Henryk Ibsen Dzika kaczka (fragmenty) - dramat realistyczno-symboliczny; elementy naturalizmu, prawda i kłamstwo, moralność mieszczańska.
5.Antoni Czechow Trzy siostry (fragmenty) - nowy typ dramatu; realizm i nastrojowośćw teatrze, niepokój moralny, analiza psychologiczna postaci.
6.Joseph Conrad Lord Jim - nowa odmiana powieści w prozie europejskiej; nowatorstwo konstrukcyjne i nowatorstwo narracji; człowiek w sytuacji dramatycznych wyborów:wina, odpowiedzialność i ocena postępowania; powieść o wierności.
7.Tomasz Mann Śmierć w Wenecji (fragmenty) - tragiczna wizja artysty, odrzucenie przez świat; ahumanizm, „historia rozkoszy upadku”, kres epoki.
Literatura polska
1.Artur Górski Młoda Polska (fragmenty); Zenon Przesmycki Wstęp do „Dramatów” Maeterlincka (fragmenty); Stanisław Przybyszewski Confiteor (fragm.)-programy lit. przełomu wieków, artysta-kapłan, artysta ponad światem, sztuka dla sztuki.
2.Kazimierz Przerwa-Tetmajer - wiersze (np. Koniec wieku XIX, Dziś, Orzeł morski, Grób poety, Melodia mgieł nocnych, Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej, Ja kiedy usta ku twym ustom chylę..., Marsz zbójecki; proza: Na Skalnym Podhalu - fragmenty) - liryk pokolenia, ku otchłani i przeciw rozpaczy, dekadentyzm, konflikt artysty z filistrem, impresjonizm, rozpaczliwy hedonizm, mitologizacja góralszczyzny, folklor.
3.Jan Kasprowicz - wiersze (np. Z chałupy - sonet XXXIX, Krzak dzikiej róży, Dies irae - fragmenty, Księga ubogich: Rozmiłowała się ma dusza, Przeprosiny Boga) - wobec prądów epoki: w służbie społecznej; realizm, przełom modernistyczny, symbolizm w sonetach, prometeizm, katastrofizm i ekspresjonizm hymnów, franciszkanizm i pogodzenie ze światem.
4.Leopold Staff - wiersze (np. Kowal, Deszcz jesienny, Przedśpiew) - aktywizm życiowy, „sen o potędze”, odrzucenie dekadentyzmu, klasycyzm i afirmacja życia.
5.Tadeusz Miciński - wiersze (np. W mroku gwiazd - Jam ciemny jest wśród wichrów płomień boży, Ananke) - obraz poety i buntownika, kompleks winy i niemocy, sacrum i profanum, motyw szatana, rozdarcie wewnętrzne.
6.Stanisław Wyspiański Wesele - dramat sumienia narodu polskiego; dramat młodopolski, rozrachunek z wadami narodowymi, inteligencja i chłopstwo; wymowa symboli; nasz taniec chocholi; nowe formy dramatyczne i sceniczne; synteza sztuk.
7.Gabriela Zapolska Moralność pani Dulskiej - dramat naturalistyczny, tragifarsa kołtuńska, oskarżenie moralności mieszczańskiej, dulszczyzna.
8.Stefan Żeromski - opowiadania (np. Doktor Piotr, Zmierzch, Rozdzióbią nas kruki, wrony..., Echa leśne) - problematyka społeczna, polemika z hasłami pozytywizmu, tragizm bohaterów, sens szargania świętości - śmierć aheroiczna; Ludzie bezdomni - powieść młodopolska, rozterki duchowe doktora Judyma: bezdomność bohaterów, „dług przeklęty”, służba społeczna a szczęście osobiste; wymowa symboli, luźna kompozycja; motywy romantyczne: Pielgrzym.
9.Władysław Reymont Chłopi, t. I: Jesień - realizm i naturalizm w obrazach życia wsi, impresjonizm i nastrojowość, bohater zbiorowy, epopeja chłopska; Ziemia obiecana (fragmenty) - panorama miasta, naturalizm, antyurbanizm.
10.Tadeusz Boy-Żeleński Słówka (np. O bardzo niegrzecznej literaturze polskiej i jej strapionej ciotce - fragmenty; Pieśń o mowie naszej - fragmenty) - krytyka świata mieszczańskiego i artysty; walka z obłudą, bunt obyczajowy.
Dwudziestolecie międzywojenne
Literatura powszechna
1.Thomas Stearns Eliot Ziemia jałowa (fragmenty, np. Kazanie ogniste) - poemat o upadku cywilizacji; kryzys kultury i uczuć; związki z tradycją, aluzyjność i polifoniczność poezji.
2.Guillaume Apollinaire - wiersze (np. Prześliczna rudowłosa, Rekrut) - awangarda artystyczna, związki z kubizmem, specyfika języka poetyckiego, poetyka snu, surrealizm, proroczy portret poety G. de Chirico, 1914 r.
3. Franz Kafka Proces - powieść parabola; świat jako koszmar, metafizyczna trwoga, katastrofizm - kryzys moralności i samotność jednostki.
4.Marcel Proust W poszukiwaniu straconego czasu (fragmenty W stronę Swanna) - wielkie studium psychologiczno-obyczajowe, eksperyment i nowatorstwo w powieści, czas, wnikanie w głąb ludzkiej nieświadomości.
5.Michał Bułhakow Mistrz i Małgorzata - rzeczywistość państwa totalitarnego, baśniowo-groteskowa przypowieść o dobru i złu; twórca i dzieło; kompozycja otwarta - powieść w powieści.
Literatura polska
1.Julian Tuwim - wiersze (np. Wiosna. Dytyramb, Życie..., Prośba o piosenkę, Do krytyków, Mieszkańcy, Do prostego człowieka) - witalizm, aktywizm, poetyka codzienności, nowy bohater i nowy poeta.
2.Jan Lechoń - wiersze (np. Herostrates, Mochnacki, Pani Słowacka - fragmenty) - polemika z tradycją romantyczną, i fascynacja romantyzmem, bezpośredniość doznania świata.
3.Leopold Staff - wiersze (np. z tomu Ścieżki polne: Ars poetica, Wysokie drzewa) - polemika z tradycją młodopolską, poetyka codzienności, klasycyzm, koncepcja natury, kontemplacja przyrody.
4.Bolesła w Leśmian - wiersze (np. Dziewczyna, W malinowym chruśniaku, Dusiołek, Pan Błyszczyński, Dwoje ludzieńków) - nowa wyobraźnia, Bóg i świat, byt i nicość, miłość i śmierć; fantastyka, ballada, urok i dziwność świata, nowatorstwo języka.
5.Julian Przyboś - wiersze (np. Gmachy, Z Tatr, Odjazd z wakacji) - optymizm cywilizacyjny w początkach twórczości; poezja miasta; konstruktywizm, poetyckie ekwiwalenty uczuć, poetyka awangardy przeciwko wacie słów.
6.Józef Czechowicz - wiersze (np. na wsi, żal, modlitwa żałobna) - przeczucie zagłady, między arkadią i apokalipsą, życie i śmierć; muzyczność poezji.
7.Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - wiersze (np. Miłość, Ślepa, Ofelia, Zanurzcie mnie w niego, Najpiękniejszy sen) - miniatura poetycka, zmysłowość erotyki, studium kobiecego lęku przed brzydotą, starością i śmiercią.
8.Stefan Żeromski Przedwiośnie - powieść-dyskusja; rewolucja czy reformy; mity i rzeczywistość, pytanie o ideę Polski, romans z ojczyzną, powieść realistyczna i polityczna.
9.Zofia Nałkowska Granica - dylematy sumienia i bankructwo inteligenta; granice społeczne i moralne, odpowiedzialność; powieść społeczno-psychologiczna; nowatorstwo konstrukcji i narracji.
10.Maria Dąbrowska Noce i dnie t. I, wybrane fragmenty tomów następnych - powieść rzeka; etos pracy, obraz środowisk społecznych, księga domu polskiego, tradycje romantyczne i pozytywistyczne, ideały conradowskie, bowaryzm.
11.Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka - powieść psychologiczna, technika psychoanalityczna; nowatorstwo kompozycyjne, historia życia przegranego, portret kobiecy.
12.Witold Gombrowicz Ferdydurke - świat jako groteska; walka z formą; poszukiwanie formy własnej; poetyka absurdu i paradoksu, kreacja narratora; burzenie mitów, funkcja parodii.
13.Bruno Schulz Sklepy cynamonowe (fragmenty, np. Nawiedzenie) - proza poetycka, bankructwo realności, poszukiwanie czasu utraconego, mityzacja rzeczywistości, magia słów.
14.S tanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy - katastroficzna wizja historii i kultury; stracone złudzenia ludzkości; teatr groteski i drwiny, „czysta forma” w dramacie.
Współczesność
Literatura powszechna
1.Albert Camus Dżuma (egzystencjalizm w literaturze, powieść-parabola, moralizm heroiczny).
2.George Orwell Rok 1984 (antyutopia, powieść parabola, wizja świata odwróconych wartości; prawa jednostki).
3.Friedrich Dürrenmatt Wizyta starszej pani (teatr absurdu, pesymistyczna wizja upadku wartości i kryzysu człowieczeństwa; moralność na sprzedaż).
Literatura polska
1.Krzysztof Kamil Baczyński - wiersze (np. Pokolenie [Wiatr drzewa spienia...], Historia, Miłość, Niebo złote ci otworzę, Ten czas, Wyroki) - katastrofizm generacyjny i historiozoficzny, poeta straconego pokolenia; porażenie okupacyjne, między arkadią i apokalipsą; nowy romantyzm w erotykach.
2.Tadeusz Różewicz - wiersze (np. Ocalony, Przygotowanie do wieczoru autorskiego - końcowy wiersz eseju, Niejasny wiersz, Zostawcie nas, Drzewo, Cierń, W świetle lamp filujących, Zadanie domowe, Nożyk profesora - fragmenty) - poezja po Oświęcimiu - liryka ściśniętego gardła; tragizm epoki pieców i próby poszukiwania wartości.
1.Czesław Miłosz - wiersze (np. Campo di Fiori, Piosenka o porcelanie, Moja wierna mowo, Poeta, Traktat moralny - fragmenty) - wierność nakazom moralnym; rola poezji i poety wobec bezwzględności świata, samotność i tragizm jednostki -
tęsknota za utraconą arkadią.
2.Zbigniew Herbert - wiersze (np. Sprawozdanie z raju, Pan Cogito - powrót, Pan Cogito o postawie wyprostowanej, Guziki, Potęga smaku, Przesłanie Pana Cogito, Pan Cogito o cnocie, Raport z oblężonego miasta) - ucieczka z utopii w imię ocalenia wartości, zakorzenienie w ideałach klasycznych, wierność duchowemu dziedzictwu człowieka, nakazy moralne).
1.Wisława Szymborska - wiersze (np. Dwie małpy Bruegla, Cebula, Schyłek wieku, Kot w pustym mieszkaniu, Nic darowane, Negatyw) - moralistyka poetycka i filozoficzne spojrzenie na człowieka, żartobliwy dystans i paradoksy współczesności; pytania zadawane sobie i światu.
2.Jan Twardowski - wiersze (np. Wigilia, Mrówko ważko biedronko, co nas spotyka - Wiersz z banałem w środku) - poezja religijna, franciszkańska miłość do świata, natury i człowieka; „Malutka wiara” radosna.
1.Miron Białoszewski - wiersze (np. Karuzela z madonnami, Autobiografia, Podłogo błogosław, Wywiad) - poezja lingwistyczna i metafizyczna; niezwykłość codzienności; Kabaret Kici Koci (fragm.)-groteska i absurd.
2.Stanisław Barańczak - wiersze (np. Spójrzmy prawdzie w oczy, Garden party, Widokówka z tego świata) - poezja lingwistyczna, krytyczna ocena współczesności, obnażanie nadużyć języka i przejawów kultury masowej.
1.Tadeusz Borowski - opowiadania (np. Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu, Bitwa pod Grunwaldem, Dzień na Harmenzach) - „kamienny świat” i zwyczajna apokalipsa; wpływ wojny na psychikę człowieka, człowiek zlagrowany.
2.Gustaw Herling-Grudziński Inny świat - stalinizm jako zagrożenie człowieka i narodu, doświadczenie przemocy; niszczenie człowieczeństwa i próby jego ocalenia, dokument cywilizacji więziennej; odwrócony Dekalog.
3.Tadeusz Konwicki Mała apokalipsa (fragmenty) - groteskowy obraz realnego socjalizmu, upadek moralny jednostki i społeczeństwa, katastrofa i absurd świata.
Fragmenty prozy dokumentalnej i eseistycznej (np. Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem; Kazimierz Moczarski Rozmowy z katem; Leopold Tyrmand Dziennik 1954; Jan Strzelecki Próby świadectwa; Leszek Kołakowski O wolności [w:] Miniwykłady o maxi-sprawach, seria I; Ryszard Kapuściński Cesarz; Aleksander Wat Mój wiek) - doświadczenia egzystencjalne i sposoby ich przedstawiania w literaturze, poszukiwanie niezniszczalnych wartości.
1.Tadeusz Różewicz Kartoteka (wyróżniki sztuki współczesnej, kolaż i behawioryzm, grotes
a jako komentarz do historii i współczesności, doświadczenie generacyjne - kartoteka everymana i ludzkości).
2.Sławomir Mrożek Tango (groteska w walce z nonsensem życia; między tradycją a awangardą; bunt jednostki przeciwko zagładzie wartości).
3.Witold Gombrowicz Trans-Atlantyk (rozrachunek z tradycją narodową, stylizacja, groteska i absurd).
Wybory czytelnicze uczniów (np. Andrzej Stasiuk Dukla lub Mury Hebronu; Olga Tokarczuk Dom dzienny, dom nocny; Antoni Libera Madame; Jerzy Pilch Pod Mocnym Aniołem) - poszukiwania tematyczne i twórcze prozy współczesnej.