84. Rokoko w architekturze europejskiej: Twórczość G. Boffranda, M. D. Pőppelmanna, D. Zimmermanna, B. Neumanna, G. W. von Knobelsdorfa.

Rokoko to nurt stylistyczny, obecny zwłaszcza w architekturze wnętrz, ornamentyce, rzemiośle artystycznym i malarstwie, występujący w sztuce europejskiej w latach ok. 1720-1790. Nurt rokokowy wyróżnia się także w dziejach literatury.

Uważane czasem za końcową fazę baroku, w rzeczywistości zajęło wobec niego pozycję przeciwstawną. Sprzeciwiło się pompatycznemu ceremoniałowi, monumentalizmowi i oficjalnemu charakterowi stylu Ludwika XIV, skłaniając się ku większej kameralności, zmysłowości, wyrafinowaniu i pewnej sentymentalności. Odznaczało się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. chińskimi). Styl rokokowy najsilniej rozwinął się we Francji i związany był głównie z życiem dworskim.

Wstępem do rokoka był okres regencji Filipa Orleańskiego we Francji (1715-1723), podczas której powstawały dzieła charakteryzujące się większą swobodą i dekoracyjnością. Jego rozkwit nastąpił za Ludwika XV; wówczas też rokoko rozpowszechniło się w Europie, zwłaszcza w Bawarii, Prusach, Austrii, Czechach, Saksonii, na Śląsku, w Polsce i w Rosji.

Dominikus Zimmermann

Sztuka architektoniczna Zimmermanna jest w dużej mierze inspirowana tzw. Vorarlberger Bauschule. Architektury Dominikus uczył się najprawdopodobniej od Johanna Jakuba Herkomera w Füssen. Poznał również tradycje mistrzów szwajcarskiej Vorarlberger Bauschule (Auer Lehrgänge). Rozwinął styl Vorarlberger Bauschule, w unikatowy sposób łącząc ornament z formą architektoniczną. Kościoły Zimmermanna wznoszone były na planie elipsy, a ich wnętrza bogato zdobione freskami i sztukateriami. Kolumny dotychczas spełniające funkcje konstrukcyjne, stały się ważnymi elementami dekoracyjnymi.

Styl Zimmermanna wywarł ogromny wpływ na prace licznych budowniczych w Górnej Szwabii, m.in. Dossenbergerów i Jakuba Emele.

Kościół pielgrzymkowy w Steinhausen

Matthäus Daniel Pöppelmann

 Architekt saski, współautor (wraz z Johannem Christianem Naumannem) projektu założenia Osi Saskiej w Warszawie oraz wielu projektów w Dreźnie (m.in. Zwinger, Pałac Japoński, zamek Pillnitz) i Saksonii (pałac myśliwski w Moritzburgu, barokowy pałac w Großsedlitz).

Był pracownikiem Saskiego Urzędu Budowlanego w Warszawie.

Zwinger w Dreźnie

Germain Boffrand

hotel Soubise w Paryżu ->wnętrze z Salonem Księżniczki

Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff

W 1714 wstąpił do wojska - batalionu piechoty w Kostrzyniu nad Odrą^[1]. Od 1715 w regimencie piechoty Lottum brał udział w działaniach wojennych pod dowództwem księcia Leopolda von Dessau Theil^[2], m.in. uczestniczył w oblężeniu Stralsundu^[1]. W 1729 przeniesiono jego regiment do Berlina, gdzie zetknął się pracami Andreasa Schlütera^[2]. Pozostając pod ich wrażeniem, miał podjąć decyzje o podjęciu studiów artystycznych - jego pierwsze prace malarskie pod kierunkiem m.in. Antoine'a Pesnego zostały dobrze ocenione, co skłoniło go do wystąpienia z wojska w stopniu kapitana^[3][2]. Inne źródła podają, że przyczyną odejścia z armii było cherlactwo^[1].

Von Knobelsdorff był początkowo samoukiem^[1]. Dalszą wiedzę w zakresie malarstwa zdobywał pod kierunkiem malarzy nadwornych Carla Emila Weidemanna (1684-1735) i Antoine'a Pesnego. Architektury uczyli go A. von Wangenheim (zm. 1734) i Johann Gottfried Kemmeter (zm. 1748).

W 1732 von Knobelsdorff przybywał w Neuruppin, dokąd właśnie przeniósł się z Küstrin następca tronu Fryderyk interesujący się sztuką i architekturą - obu połączyły wspólne zainteresowania i więzi przyjaźni^[2]. W 1734 von Knobelsdorff towarzyszył Fryderykowi w wyprawie wojennej przeciw Francuzom^[1]. W latach 1736-1737 von Knobelsdorff odbył podroż studyjną do Włoch, gdzie m.in. odwiedził Rzym^[1]. Szkicownik z tego wyjazdu, zawierający szkice architektoniczne i rysunki krajobrazów, jest pierwszym zbiorem prac plastycznych von Knobelsdorffa^[1]. Po powrocie do Prus, von Knobelsdorff otrzymał pierwsze zlecenia książęce nadzorowania budów w Neuruppin i Rheinsbergu. Po wstąpieniu na tron, Fryderyk mianował w 1740 von Knobelsdorffa głównym intendentem pałaców i ogrodów (niem. Oberintendanten der Schlösser und und Gärten. W 1740 von Knobelsdorff udał się ponownie w podroż studyjną - opłaconą przez króla. Trasa wiodła przez Drezno, gdzie zwiedził gmach opery wzniesiony przez Matthäusa Daniela Pöppelmanna, do Paryża i z powrotem przezFlandrię.

Stosunki pomiędzy von Knobelsdorffem a królem pogorszyły się podczas prac nad zabudową Poczdamu - von Knobelsdorff z niechęcią ulegał pod naporem pomysłów i sugestii Fryderyka; przepracowany i często męczony chorobami wycofał się z kierowania pracami budowlanymi, ustępując miejsca młodszym architektom^[1]. Król jednak wysoko oceniał kunszt von Knobelsdorffa, czemu dał wyraz w mowie upamiętniającej architekta wygłoszonej w 1754 przed Berlińską Akademią Nauk^[1]. Schorowany von Knobelsdorff zmarł w 1753, pomimo kuracji w Spa.

pałac Sanssouci w Poczdamie

Johann Balthasar Neumann

Najsłynniejsze dzieła: rezydencja w Würzburgu, pałace w Bruchsal i Werneck, kościół pielgrzymkowy Czternastu Świętych Wspomożycieli koło Bad Staffelstein, kościoły w Neresheim i w Schöntal.

kościół Vierzehnheiligen (fasada, plan, wnętrze)

---