Ocena ryzyka zawodowego a dobór odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego
Dobór odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego powinien zostać przeprowadzony na podstawie oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy. Podstawowym warunkiem takiego doboru jest tu identyfikacja i ocena zagrożeń, która pozwoli określić ich poziom oraz właściwości, jakie powinny spełniać odzież i obuwie robocze, a także ustalić wymagane parametry ochronne, które powinna spełniać odzież ochronna.
Wspomniana identyfikacja i ocena zagrożeń pozwoli także dobrać taki rodzaj odzieży ochronnej, który zapewni pracownikowi bezpieczeństwo oraz wygodę użytkowania.
Pamiętaj!
Odpowiedni dobór odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego w istotny sposób wpływa na poprawność, jak również skuteczność ochrony pracownika przed wypadkami przy pracy oraz chorobami zawodowymi.
Ocena dostosowania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego do warunków oraz charakteru pracy na odpowiednich stanowiskach pracy w firmie
Przed dokonaniem doboru odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien ocenić, czy są one dostosowane do warunków i charakteru pracy na odpowiednich stanowiskach pracy w firmie.
W zakresie dotyczącym odzieży ochronnej ocena dostosowania powinna obejmować:
analizę i identyfikację zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami niż zastosowanie odzieży ochronnej,
określenie cech, jakie musi mieć odzież ochronna, aby stosowanie jej zapewniało skuteczną ochronę przed zagrożeniami,
uwzględnienie wszelkiego ryzyka, jakie zastosowana odzież ochronna może stwarzać sama z siebie (np. ograniczenie pola widzenia),
porównanie cech dostępnej na rynku odzieży ochronnej z cechami takiej odzieży wymaganymi w firmie.
Uwaga!
Ocena dostosowania odzieży ochronnej do warunków i charakteru pracy na odpowiednich stanowiskach pracy w firmie powinna być zawsze aktualizowana w sytuacji wystąpienia zmian w którymkolwiek z jej elementów.
Skuteczność odzieży ochronnej zależy od należytego dopasowania jej do antropometrycznych i fizjologicznych cech danego pracownika, utrzymania w należytej czystości, stanie oraz sprawności technicznej i ewentualnego przeszkolenia pracowników w zakresie jej używania.
Natomiast w zakresie dotyczącym odzieży i obuwia roboczegoocena dostosowania powinna uwzględniać:
charakter i warunki pracy na określonym stanowisku pracy,
ewentualny stopień zabrudzenia i niszczenia,
wymagania technologiczne, sanitarne i bhp,
często wymagania estetyczne i marketingowe pracodawcy.
Nadal nie mam pewności, czy można zaakceptować ryzyko zawodowe...
Często po zidentyfikowaniu zagrożeń i ocenie istniejących środków bezpieczeństwa okazuje się, że nie ma pewności, czy ryzyko zawodowe można zaakceptować. Oszacowanie, że ryzyko zawodowe jest małe, opiera się zazwyczaj na założeniu niskiego lub bardzo niskiego prawdopodobieństwa wystąpienia wypadku lub choroby zawodowej.
Działania po ocenie ryzyka zawodowego
Trzeba pamiętać, że szacunek prawdopodobieństwa jakiegoś zdarzenia jest zawsze bardzo indywidualny! Do takiego szacunku należy mieć ograniczone zaufanie, zwłaszcza jeżeli opiera się on głównie na założeniu prawidłowego postępowania pracowników. Dlatego zawsze po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego warto jeszcze raz przejrzeć ustalenia i zwrócić szczególną uwagę na potrzebę obniżenia ryzyka zawodowego.
Sytuacja taka będzie miała miejsce na przykład w firmie, gdzie:
stosowane są niebezpieczne technologie (np. toksyczne preparaty, prace wykonywane w kanałach lub zbiornikach),
eksploatowane maszyny zaliczane są do szczególnie niebezpiecznych (np. prasy, maszyny do obróbki drewna),
wykonywane są prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej (np. transport suwnicami, żurawiami, prace na wysokości),
miały już miejsce ciężkie lub śmiertelne wypadki,
zdarzały się wypadki powtarzalne,
występują choroby zawodowe (np. w branży przetwórstwa gumy, obróbki metali),
pracownicy zgłaszają problemy ze zdrowiem lub bezpieczeństwem.
Zminimalizowanie ryzyka zawodowego
Zminimalizowanie ryzyka zawodowego pozwoli na ograniczenie kosztów w firmie. Nawet jeżeli wydaje się, że istniejące środki bezpieczeństwa są wystarczające, to warto rozważyć możliwość zwiększenia poziomu bezpieczeństwa. Jeżeli poprawa istniejącego stanu wymaga minimalnych nakładów finansowych, to należy ją wdrożyć.
Działania korygujące i zapobiegawcze
Poprawa bezpieczeństwa pracy może opierać się na wprowadzeniu działań korygujących, w celu zmniejszenia ryzyka zawodowego, lub zapobiegawczych, w celu utrzymania go na niskim poziomie.
Działania korygujące mają doprowadzić do wprowadzenia zmian w procesie pracy. Natomiast działania zapobiegawcze polegają głównie na zapewnieniu kontroli stosowania istniejących środków bezpieczeństwa w zakładzie pracy.
Warto przedyskutować w zespole oceniającym ryzyko zawodowe potrzebę poprawy bezpieczeństwa dla każdego stanowiska pracy i zapisać ustalenia. Jeżeli zespół uzna, że istniejące środki bezpieczeństwa wymagają poprawy, to trzeba następnie przebadać możliwość obniżenia ryzyka zawodowego.
Autor:Krzysztof Goldman
Okręgowy Inspektorat Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy w Lublinie
Ocena zagrożeń na stanowisku pracy konserwatora w oczyszczalni ścieków - przykład
Czy wiesz jak ocenić zagrożenia na stanowisku pracy konserwatora w oczyszczalni ścieków? Przychodzimy z pomocą. Poniżej przedstawiamy przykładową ocenę zagrożenia stanowisku pracy konserwatora w oczyszczalni ścieków.
Charakterystyka stanowiska pracy
Konserwator w oczyszczalni ścieków na całym jej terenie:
wykonuje bieżącą konserwację urządzeń,
utrzymuje czystość.
Konserwator w oczyszczalni ścieków:
czyści zraszacze biobloków,
pobiera próbki ścieków do badań,
rozładowuje i ręcznie przenosi pojemniki z chemikaliami,
wymienia i uzupełnia pojemniki z podchlorynem sodowym,
otwiera ręcznie pokrywy osadników wstępnych i biobloków,
wymienia bezpieczniki.
Czynności te konserwator wykonuje na wolnym powietrzu. Powierzchnie są śliskie (w zimie). Pojemniki z chemikaliami wnosi po drabinie na wysokość 3 m.
Wypadki
W rejestrze wypadków przy pracy, w okresie ostatnich 5 lat, odnotowano na tym stanowisku pracy:
2 wypadki skaleczenia dłoni o pokrywy,
1 upadek z wysokości.
Identyfikacja i weryfikacja zagrożeń na stanowisku pracy konserwatora w oczyszczalni ścieków
Lp. |
Zagrożenie |
Źródło zagrożenia |
Skutek |
Weryfikacja |
1. |
Upadek na tym samym poziomie (potknięcie się, poślizgnięcie itp.) |
Śliskie powierzchnie wokół urządzeń |
Potłuczenia, zwichnięcia, złamania, wstrząśnienie mózgu |
Uwzględnić |
2. |
Upadek z wysokości |
Wykonywanie prac na drabinie |
Potłuczenia, złamania, wstrząśnienie mózgu, śmierć |
Uwzględnić |
3. |
Uderzenie, przygniecenie (przez czynniki materialne) |
Transportowane w pojemnikach, chemikalia, pokrywy itp. |
Potłuczenia, złamania, zmiażdżenia palców dłoni |
Uwzględnić |
4. |
Porażenie prądem elektrycznym o napięciu do 1 kV |
Uszkodzenie instalacji na skutek zawilgocenia |
Porażenie, śmierć |
Uwzględnić |
5. |
Skaleczenia o ostre, wystające elementy (ostre krawędzie, szorstkie powierzchnie) |
Krawędzie pokryw osadników, narzędzia |
Skaleczenia dłoni |
Uwzględnić |
6. |
Kontakt z czynnikami chemicznymi |
Podchloryn sodowy |
Poparzenie chemiczne, zatrucie, uczulenie, śmierć |
Uwzględnić |
7. |
Kontakt z wirusami (WZW typu B i C) |
Kontakt ze ściekami |
Uszkodzenie wątroby, choroby nowotworowe, śmierć |
Uwzględnić |
8. |
Kontakt z bakteriami |
Prątki, gronkowiec, mykoplazmy znajdujące się w ściekach |
Choroby układu pokarmowego, skóry i układu oddechowego |
Uwzględnić |
9. |
Kontakt z grzybami |
Kontakt ze ściekami |
Choroby skóry |
Uwzględnić |
Uwaga!
Ocena zagrożeń musi być każdorazowo odniesiona i uzupełniona o zagrożenia występujące na konkretnym, realnym stanowisku pracy w firmie.
Rozpoznawanie chorób zawodowych a ocena narażenia zawodowego
Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym bądź po zakończeniu pracy w takim narażeniu. Kto zatem może oceniać narażenie zawodowe i co trzeba przy tym uwzględnić?
Narażenie zawodowe jest oceniane przez:
1) lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, którego dotyczy to podejrzenie,
2) lekarza zatrudnionego w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia w toku ustalania rozpoznania choroby zawodowej,
3) właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego w toku podejmowania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia.
Czynniki, które trzeba uwzględnić przy ocenie narażenia zawodowego
Przy ocenie narażenia zawodowego uwzględnia się w odniesieniu do:
czynników chemicznych i fizycznych - rodzaj czynnika, wartość stężeń lub natężeń oraz średni czas narażenia zawodowego,
czynników biologicznych - rodzaj czynnika, ustalenie kontaktu, okresu utajenia i stwierdzenie mechanizmu działania lub drogi szerzenia się czynnika, bez konieczności określenia stężenia tego czynnika,
czynników o działaniu uczulającym (alergenów) - rodzaj czynnika i stwierdzenie kontaktu z takim czynnikiem w czasie pracy, jeżeli występował on w środowisku pracy, narzędziach pracy, surowcach, półproduktach lub gotowych wyrobach, bez konieczności określania stężenia tego czynnika,
czynników o działaniu rakotwórczym - substancje i preparaty chemiczne zakwalifikowane do kategorii 1 na podstawie odpowiednich przepisów o substancjach oraz preparatach chemicznych, czynniki i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym wymienione w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.) oraz pierwotną lokalizację nowotworu i okres latencji,
sposobu wykonywania pracy - określenie stopnia obciążenia wysiłkiem fizycznym i chronometraż czynności, które mogą powodować nadmierne obciążenie odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego.
Warto wiedzieć
Karta oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej jest sporządzana na formularzu określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. nr 132, poz. 1121), przy wykorzystaniu dokumentacji gromadzonej zgodnie z odpowiednimi przepisami przez pracodawców i jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Jeżeli postępowanie dotyczy aktualnego zatrudnienia kartę oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej sporządza się także na podstawie oceny przeprowadzonej bezpośrednio u pracodawcy z uwzględnieniem oceny ryzyka zawodowego.
Podstawa prawna:§ 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. nr 105, poz. 869).
Autor:Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
Kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników - ocena ryzyka zawodowego
Jak optymalnie wykorzystać przeprowadzoną ocenę ryzyka zawodowego do poprawy bezpieczeństwa pracowników? Jak kształtować bezpieczne zachowania pracowników?
Celem oceny ryzyka zawodowego jest m.in. poprawa bezpieczeństwa i ochrony pracowników przed niepożądanymi zdarzeniami. W wyniku przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego pracodawca powinien uzyskać rzetelne informacje o:
wszystkich istotnych zagrożeniach występujących w środowisku pracy,
prawdopodobieństwie wystąpienia ryzyka związanego z zagrożeniem,
skuteczności zastosowanych środków bezpieczeństwa,
możliwości ograniczenia, lub usunięcia ryzyka.
Właściwy przepływ informacji
Prowadzenie oceny ryzyka oraz działania z niej wynikające należą do osób powołanych przez pracodawcę. Do ich kompetencji należy obserwacja faktycznie wykonywanej pracy i analiza przestrzeganych procedur produkcyjnych. Brak właściwego zaangażowania osób do tego powołanych może skutkować nieprawidłowościami, które doprowadzą do wypadku przy pracy. Musi zatem istnieć właściwy przepływ informacji, z których będzie wynikało, że:
instrukcje są wystarczające,
zabezpieczenia i urządzenia ochronne są stosowane,
wymogi dotyczące bezpieczeństwa w danym miejscu pracy są przestrzegane,
nie występują próby ominięcia procedur (usunięcie osłon itp.),
stosowane są środki ochrony indywidualnej,
nie występuje przekroczenie dopuszczonych norm.
Jak obniżać ryzyko?
Działania, które mogą prowadzić do obniżenia poziomu ryzyka to:
unikanie lub eliminowanie ryzyka w zależności od psychofizycznych możliwości pracownika,
oddzielenie pracownika od źródła zagrożenia, np. stosowanie zautomatyzowanej technologii, hermetyzacji procesów,
dbałość o nieprzekraczanie stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy,
należyty dobór i stosowanie środków ochrony indywidualnej,
regularne szkolenia doskonalące umiejętności pracowników.
Ważne
Pracowników trzeba informować o wynikach analiz przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń tzw. potencjalnie wypadkowych na terenie zakładu, w którym są zatrudnieni. Wpływa to m.in. na ich świadomość o niebezpieczeństwie czyhającym na nich, a także o potencjalnych sposobach jego uniknięcia.
Bezpieczne zachowania pracowników
Warto podkreślić, że łatwiej wykształcić pożądane nawyki u nowo zatrudnianych pracowników, niż przełamać utarte sposoby postępowania, rutynę, przyzwyczajenia u pracowników z dużym stażem pracy.
Sposobem na kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników jest przeprowadzanie, niezależnie od obowiązku poddawania pracowników szkoleniom wstępnym i okresowym, krótkich szkoleń profilaktycznych, podczas których będzie mowa o zagrożeniach i sposobie ich unikania.
Pożądane zachowania pracowników można kształtować także poprzez uświadomienie im rangi współdziałania z osobami powołanymi do czuwania nad warunkami bezpieczeństwa i higieny (np. pracownikami służby bhp, osobami kierującymi pracownikami). Można również wskazać pracownikom korzyści dla ich zdrowia wynikające z pracy w bezpiecznych warunkach.
Autor:Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń
w zakresie bhp w firmie SEKA S.A
Specjalna ocena ryzyka zawodowego pracowników młodocianych
Czy trzeba przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego pracownikom młodocianym? Jeśli tak, proszę o podstawę prawną i wskazówki, jak to zrobić.
Konieczność przeprowadzania specjalnej oceny ryzyka zawodowego dla pracowników młodocianych wynika z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. nr 200, poz. 2047 z późn. zm.).
Warto wiedzieć
Ocena ryzyka zawodowego pracowników młodocianych powinna być przeprowadzana przyjętą do stosowania w firmie metodą oceny ryzyka zawodowego. Różni się ona jednak od oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy pełnoletniego pracownika.
Co uwzględniać w ocenie ryzyka zawodowego pracowników młodocianych?
W ocenie ryzyka zawodowego pracownika młodocianego należy uwzględnić wymogi dotyczące jej struktury, wynikające ze wspomnianego rozporządzenia. Należą do nich:
ocena wyposażenia i organizacji miejsc pracy oraz stanowisk pracy młodocianych,
organizacja procesów pracy i ich powiązanie,
charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne oraz chemiczne,
forma, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym maszyn, narzędzi oraz sprzętu,
zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.
Normatywy higieniczne
Ocena ryzyka zawodowego młodocianego musi uwzględniać inne, niż odnoszące się do pracowników pełnoletnich, normatywy higieniczne związane z czynnikami szkodliwymi występującymi w środowisku pracy.
Przykład
Normatywy higieniczne dotyczące hałasu na stanowisku pracy dorosłego wynoszą:
LEX, 8 h = 85 dB,
maksymalny poziom dźwięku A < 115 dB,
szczytowy poziom dźwięku C < 135 dB.
Normatywy higieniczne dotyczące hałasu na stanowisku pracy młodocianego są niższe i wynoszą:
LEX, 8 h = 80 dB,
maksymalny poziom dźwięku A < 110 dB,
szczytowy poziom dźwięku C < 130 dB.
Normatywy higieniczne dla pracowników młodocianych, w zależności od rodzajów czynników szkodliwych występujących na stanowiskach pracy, znajdują się w rozporządzeniu w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym.
Ważne
Bez wykazów prac wzbronionych młodocianym, dostosowanych do charakteru wykonywanej w danej firmie pracy, nie można poprawnie przeprowadzić oceny ryzyka zawodowego pracownika młodocianego.
Autor:Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli Ministerstwa Zdrowia
Czynniki biologiczne - ocena ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka zawodowego pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych rozpoczyna się od identyfikacji występujących na stanowiskach pracy czynników.
Po identyfikacji czynników biologicznych, z wykazu zawartego w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81, poz. 716 z późn. zm.), dla każdego z czynników należy uzyskać informację o:
grupie ryzyka,
źródle,
drodze zakażenia,
skutkach,
środkach ochrony,
istnieniu lub nie skutecznych szczepień,
czasie przechowywania dokumentów związanych z chorobą, na którą zachorował pracownik.
Poniżej przedstawiamy Ci przykład oceny ryzyka zawodowego pracownika (pielęgniarki ze szpitalnego oddziału dziecięcego) narażonego na działanie czynnika biologicznego - wirusa ospy wietrznej i półpaśca.
Przykład
Zagrożenie: wirus ospy wietrznej i półpaśca (wirus ten należy do 2 grupy ryzyka, nie ma przeciwko niemu skutecznych szczepień).
Źródło zakażenia: ludzie.
Droga zakażenia: powietrzno-kropelkowa.
Skutek zakażenia: wietrzna ospa lub półpasiec (dokumentów związanych chorobą, na którą zachorował pracownik, się nie przechowuje).
Profilaktyka:
środki ochrony indywidualnej,
dezynfekcja,
sterylizacja.
Ocena ryzyka zawodowego: ponieważ w okresie ostatnich 10 lat żadna z pielęgniarek na tym oddziale nie chorowała na wietrzną ospę lub półpasiec, ryzyko zawodowe - ocenione za pomocą metody Risk Score - jest na poziomie akceptowalnym.
Zadaniowa ocena ryzyka zawodowego
Na czym zadaniowa ocena ryzyka zawodowego i kiedy warto ją stosować?
W celu usprawnienia przebiegu oceny i skrócenia czasu jej przeprowadzania dopuszcza się wyróżnienie grup stanowisk, na których wykonywane są w tych samych warunkach te same zadania i występują te same zagrożenia. Podejmując tzw. zadaniową ocenę ryzyka zawodowego można uniknąć konieczności powtarzania oceny co tydzień lub co miesiąc. Zespół, który daną ocenę wykonywał określa zakres korekty, którą należy okresowo wprowadzać do istniejącej oceny ryzyka zawodowego.
Przeprowadzanie zadaniowej oceny ryzyka zawodowego warto stosować tam, gdzie pracownicy wykonują zadania w terenie, często zmieniając miejsce pracy. Nie trzeba wtedy dokonywać oceny ryzyka osobno dla każdego zadania.
Przykład
Firma buduje drewniane mosty - większy na rzece, a mniejszy na rowie melioracyjnym. W pierwszym przypadku do wbijania pali drewnianych użyty zostanie kafar mechaniczny, w drugim trzeba to wykonać młotami ręcznymi. Ręcznego wbijania pali firma nie stosowała od 10 lat. Przy tej pracy pojawia się zagrożenie związane z narażeniem na znaczne przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego pracownika.
Szczególnie istotne jest określenie poziomu ryzyka zawodowego i środków zapobiegających ryzyku przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego! Należy także poinformować pracowników wykonujących te czynności o dodatkowym zagrożeniu, jakie pojawiło się w związku ze sposobem ich wykonywania i o sposobach przeciwdziałania temu zagrożeniu, koniecznych do zastosowania.
Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp, współpracownik firmy
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA S.A.
Zagrożenia zawodowe obsługujących obrabiarki do drewna
Jakie są podstawowe zagrożenia zawodowe występujące na stanowisku pracy pracownika obsługującego obrabiarkę do drewna?
Do podstawowych zagrożeń zawodowych występujących na stanowisku pracy pracownika obsługującego obrabiarkę do drewna należą m.in.:
zagrożenia związane z wirującymi elementami obrabiarek,
ewentualny odrzut obrabianego materiału,
hałas, wibracje i zapylenia podczas obróbki drewna,
zagrożenia chorobowe powodowane przez pyły drewna twardego,
zagrożenia związane z przemieszczaniem (transportem) elementów drewnianych lub drewnopochodnych (płyt),
porażenie prądem elektrycznym,
pożar i wybuch pyłu drzewnego.
Uwaga!
Nigdy nie można lekceważyć zagrożeń zawodowych związanych z wpływem anizotropowej budowy drewna na warunki jego obróbki. Mianowicie:
struktura włóknista - inne warunki obróbki wzdłuż i w poprzek włókien,
możliwość struktury kręgosłoistej - skręcone włókna, sęki, twardość drewna różnych gatunków, wilgotność, występowanie naprężeń wewnętrznych itp.
Jerzy Wroński
specjalista i rzeczoznawca ds. bhp,
były zastępca Głównego Inspektora Pracy
Kto może i powinien oceniać ryzyko zawodowe na poszczególnych stanowiskach pracy w firmie?
Każdy pracodawca ma obowiązek oceny ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko. Musi on także informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, i zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 Kodeksu pracy i § 39 oraz 39a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
Uwaga!
Pracodawca jest osobą odpowiedzialną za dokonywanie oceny ryzyka zawodowego i informowanie pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą. W praktyce często pracodawca sam osobiście nie będzie dokonywał oceny ryzyka zawodowego, ale wyznaczy do tego zespół ekspertów, któremu zleci wykonanie określonych czynności, na podstawie wydanych przez siebie stosownych wytycznych (zarządzeń).
Polska Norma
Odpowiedzią na tytułowe pytanie jest zapis Polskiej Normy PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
Zgodnie z tym zapisem ocenę ryzyka zawodowego powinien przeprowadzać zespół lub zespoły. W skład takiego zespołu bądź zespołów mogą wchodzić:
pracodawca,
pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę (w tym osoby kierujące pracownikami),
eksperci spoza organizacji.
Polska Norma PN-N-18002:2000 zaleca również, aby zespół oceniający ryzyko zawodowe składał się z osób, które:
znają i rozumieją zasady oceny ryzyka zawodowego,
posiadają niezbędną wiedzę do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach pracy,
potrafią oceniać szkodliwe następstwa występujących zagrożeń.
Dodatkowym zaleceniem jest, aby osoby te potrafiły:
formułować propozycje działań korygujących i (lub) zapobiegawczych prowadzących do eliminowania bądź ograniczania ryzyka zawodowego, a także oceniać ich skuteczność,
identyfikować problemy, które powinny być rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.
Rola pracowników służby bhp
Pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy powinni pamiętać, że to oni odgrywają wiodącą rolę w zespołach oceniających ryzyko zawodowe. Przecież do zakresu obowiązków służby bhp należy także udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą (rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).
Jak wygląda praktyka?
W praktyce, szczególnie w mniejszych firmach, dokonywanie oceny ryzyka powierza się najczęściej ekspertom zewnętrznym, z uwagi na brak wykwalifikowanych specjalistów z zakładu pracy do wykonywania tych czynności. Przygotowanie w tym przypadku swojego specjalisty do wykonywania oceny ryzyka jest kosztowne i może być po prostu nieopłacalne.
Jednak nieodzownym elementem w takiej sytuacji powinno być doradztwo w zakresie charakterystyki danego stanowiska pracy oraz identyfikacji zagrożeń ze strony zakładowego pracownika służby bhp, który najlepiej zna swoje środowisko pracy.
Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
współpracownik firmy doradztwa
z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA S.A.