21. Rodzaje przedsiębiorstw usługowych

• handlowe (hurtownie, półhurtowe, dla detalistów),

• komunikacyjne i transportowe (przewóz osób i mienia),

• telekomunikacyjne (przesyłanie informacji),

• finansowe (podmiotów fizycznych, podmiotów prawnych, podwyższonego ryzyka),

• ubezpieczeniowe,

• komunalne (zaopatrywania ludności w gaz, prąd, wodę, komunikacji miejskiej, oczyszczania miasta, kanalizacja),

• turystyczne i rekreacyjne (restauracje, hotele, kina, teatry, sportowe),

• inne usługowe (biura prawne, konsultingowe, projektowe, usługi medyczne, kosmetyczne, zdrowotne).

22. Rodzaje przedsiębiorstw z punktu widzenia ich wielkości

a) Mikro (do 10 osób pełnych etatów średniorocznego zatrudnienia, obrót lub suma bilansowa mniejsze niż 2 mln. euro),

b) Małe (do 49 osób, obrót lub suma bilansowa mniejsze niż 10 mln. euro),

c) Średnie (50 - 249 osób, obrót mniejsze niż 50 mln. euro oraz suma bilansowa mniejsza niż 43 mln. euro),

d) Duże (powyżej 250 osób i kryteriów w.w. Przykład: GSR im. J. Piłsudskiego „Remontowa”, SR „Nauta”, Opoczno S.A., Paradyż S.A. i inne.),

e) Bardzo duże (organizacje dywizjonalne lub holdingowe złożone z wielu jednostek o rozmiarach dużego przedsiębiorstwa).

23. Rodzaje przedsiębiorstw z punktu widzenia formy organizacyjno - prawnej ich działalności

1. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej - przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela,

2. Spółka cywilna - jest organizacją do osiągania wspólnego celu, niekoniecznie gospodarczego. Jeżeli przychody z kolejnych 2 lat są większe niż 400 000 euro, to istnieje ustawowy obowiązek przekształcenia S. C. w Sp. J.

3. Spółka jawna - służy prowadzeniu przedsiębiorstwa większych rozmiarów,

4. Spółka partnerska - utworzona w celu wykonywania przez partnerów wolnego zawodu pod określoną firmą,

5. Spółka komandytowa - ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona,

6. Spółka komandytowo - akcyjna ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod wspólna firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem,

7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - najpopularniejsza forma spółek kapitałowych przeznaczona do prowadzenia przedsiębiorstw w „mniejszym rozmiarze”

8. Spółka akcyjna - najkorzystniejsza forma prowadzenia spółek kapitałowych w „większym rozmiarze”. Umożliwia pozyskanie kapitału na rynku kapitałowym.

9. Przedsiębiorstwo państwowe.

24. Etapy zakładania przedsiębiorstwa. Skąd się mogą brać pomysły na biznes?

1) Pomysł na biznes (3 rodzaje luki rynkowej: istnieją niezaspokojone potrzeby; brak produktu lub usługi na danym rynku; niewystarczająca jakość produktów lub usług występujących na rynku),

2) Opracowanie biznes planu.

3) Zabezpieczenie kapitału.

4) Zarejestrowanie przedsiębiorstwa:

1. w przypadku działalności gospodarczej:

• wpis do ewidencji działalności gospodarczej w UM lub UG,

• uzyskanie numeru REGON,

• wyrobienie pieczątki służbowej,

• założenie konta firmowego w banku,

• zgłoszenie działalności do urzędu skarbowego (NIP, VAT),

• rejestracja przedsiębiorcy i pracowników w ZUS,

• powiadomienie właściwego inspektora pracy, sanitarnego oraz zgłoszenie do PFRON.

b) w przypadku spółki:

• zawarcie umowy spółki,

• wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS,

• uzyskanie niezbędnych zezwoleń lub koncesji (promesy koncesyjnej),

dalej postępujemy tak, jak przy ewidencji działalności gospodarczej.

5) Fizyczna organizacja (pozyskanie środków i ludzi).

6) Rozpoczęcie działalności.

25. Omówić poziom podstawowy modelu funkcjonalnego przedsiębiorstwa przemysłowego

Model funkcjonalny przedsiębiorstwa

W powyższym modelu występują 3 poziomy funkcjonowania przedsiębiorstwa:

1. Poziom podstawowy (logistyka i marketing na wejściu, produkcja podstawowa i pomocnicza oraz logistyka i marketing na wyjściu). Poziom podstawowy odpowiada za realizację procesu gospodarczego (zaopatrzenie - produkcja -zbyt).

2. Poziom funkcjonalny (różnego rodzaju funkcje wspierające poziom podstawowy niezbędne do wspomagania sprawnego funkcjonowania oraz rozwoju przedsiębiorstwa).

3. Poziom zarządzania (podsystem zarządzania).

Ad. 1 W skład obszarów funkcjonalnych poziomu podstawowego wchodzą:

1. Logistyka na wejściu - zamawianie surowców i materiałów, transport do firmy i ich magazynowanie.

2. Marketing na wejściu - pozyskanie klientów (szczególnie w produkcji na zamówienie), badanie rynku.

3. Produkcja podstawowa - wytwarzanie wyrobów lub usług poprzez realizację operacji technologicznych, składowanie międzyoperacyjne, przemieszczanie i kontrola operacji, planowanie i realizacja działań odpowiednio do zamówień klientów.

4. Produkcja pomocnicza - wszelkie działania fizycznie wspomagające produkcję podstawową - konserwacje, naprawy i remonty maszyn i urządzeń (utrzymanie ruchu), gospodarka narzędziowa, gospodarka energetyczna, gospodarka cieplna, transport i magazynowanie wewnętrzne, kontrola jakości, także TPP (techniczne przygotowanie produkcji - przygotowanie bieżącej dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej w przypadku, kiedy wyrób trzeba dostosować do specyfiki indywidualnego zamówienia klienta), gospodarka wodno-ściekowa i utylizacja odpadów.

5. Logistyka na wyjściu - magazynowanie wyrobów gotowych, dostarczenie wyrobu do klienta (transport na WY), obsługa dokumentacji przewozowej.

6. Marketing na wyjściu - sprzedaż, fakturowanie, obsługa posprzedażna i obsługa gwarancyjna.

26. Omówić poziom funkcjonalny modelu funkcjonalnego przedsiębiorstwa przemysłowego

W powyższym modelu występują 3 poziomy funkcjonowania przedsiębiorstwa:

1. Poziom podstawowy (logistyka i marketing na wejściu, produkcja podstawowa i pomocnicza oraz logistyka i marketing na wyjściu). Poziom podstawowy odpowiada za realizację procesu gospodarczego (zaopatrzenie - produkcja -zbyt).

2. Poziom funkcjonalny (różnego rodzaju funkcje wspierające poziom podstawowy niezbędne do wspomagania sprawnego funkcjonowania oraz rozwoju przedsiębiorstwa).

3. Poziom zarządzania (podsystem zarządzania).

Ad. 2 Poziom funkcjonalny

1. Badania i rozwój - rozwój techniki, technologii i produktów, przygotowanie konstrukcyjne i technologiczne nowej produkcji oraz prowadzenie wszelkiego rodzaju inwestycji.

2. Planowanie i analizy strategiczne - funkcja wspomagająca rozwój strategiczny firmy - analiza strategiczna otoczenia i konkurencji, wyznaczanie trendów rozwojowych w otoczeniu, wyszukiwanie okazji rynkowych, wytyczanie strategii, monitoring strategiczny i kontrola.

3. Administracja - utrzymanie obiektów i infrastruktury firmy, ochrona, sprawy czystości oraz zaopatrzenie w środki administracyjno - biurowe, ochrona p.poż.

4. Kadry - analiza potrzeb kadrowych, pozyskanie, szkolenie, prowadzenie dokumentacji kadrowej, (czasami płace), wspomaganie systemów motywacyjnych, ocen okresowych, awansowania i rozwoju karier oraz sprawy socjalne.

5. Finanse i księgowość - pozyskanie i gospodarka finansami, rachunkowość majątkowa i produkcyjna, ewidencja działań gospodarczych, rachunkowość kosztów, rozliczenia z otoczeniem, monitoring i windykacja należności, sprawozdawczość wewnętrzna i zewnętrzna.

6. Controlling - funkcja wspomagająca zarządzanie operacyjne (i czasami strategiczne) przedsiębiorstwa. Pomoc kierownikom w planowaniu oraz analiza i ocena sprawności procesów i działań. Analizy ekonomiczne i finansowe, pomoc w wytyczaniu celów, budżetowanie, koordynacja planów strategicznych z operacyjnymi ich kontrola oraz sprawozdawczość wewnętrzna.

7. Marketing - ilościowe i jakościowe badania rynku, współudział w określaniu strategii marketingowej (produkt, cena, promocja, dystrybucja), realizacja działań marketingowych (produkt, cena, promocja, dystrybucja), reklama i kreowanie wizerunku firmy (PR).

8. Informatyka - administracja systemami informatycznymi (wdrażanie, szkolenia, utrzymanie, rozwiązywanie problemów i rozwój).

27. Podstawowe paradygmaty działalności przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej S. Sudoła

1. Konkurencyjność przedsiębiorstw zamiast odgórnej regulacji stosunków między nimi (klient, konkurencja i konkurencyjność jako mechanizmy weryfikacji zasadności istnienia przedsiębiorstw).

2. Miejsce prymatu produkcji zajmuje prymat sprzedaży (aspekt marketingowy, najważniejszymi dla firmy są potrzeby jakościowe klientów i ilościowe rynku. Podstawowy problem - trudno jest to dokładnie przewidywać).

3. Zastępowanie wąskiej specjalizacji produkcyjnej szerszą (dywersyfikacja ryzyka rynkowego, większe prawdopodobieństwo trafienia w gusta klientów, zagospodarowanie większej ilości rynków (segmentów) klientów).

4. W miejsce niezmiennej produkcji i technologii przez dłuższy czas, ciągłe innowacje produktowe i technologiczne (nowe technologie FMS, CAM, CIM w działalności podstawowej; informatyzacja zarządzania - CRM, DSS, ERP; nowe technologie w logistyce, transporcie, magazynowaniu, w marketingu, w biurach oraz w procesie komunikacji z partnerami biznesowymi).

5. Kryterium opłacalności produkcji wychodzi na pierwsze miejsce (jeżeli nie będziemy mieli zysku nie będzie dopływu kapitału i środków na inwestycje, a jeżeli będą permanentne straty zostaniemy zlikwidowani).

6. Nie wystarcza uzyskanie rentowności, konieczne jest także uzyskanie płynności finansowej (posiadanie zdolności do bieżącego regulowania swoich zobowiązań).

7. W miejsce monopolu w finansowym zasilaniu przedsiębiorstwa, szeroki wachlarz możliwości tego zasilania (nie tylko kapitały własne i wspólników, ale kredyty (tzw. dźwignia finansowa) oraz pozyskanie inwestorów zewnętrznych, leasing, lub tzw. kredyt kupiecki).

8. Zamiast maksymalizowania korzyści doraźnych, nastawienie na gospodarowanie w długim okresie (podejście strategiczne).

9. Nie lekceważenie środowiska przyrodniczego, a oszczędne gospodarowanie nim (nowe technologie oczyszczania odpadów, nowe technologie produkcyjne, zarządzanie środowiskowe wg norm ISO, oszczędne zużycie surowców i energii).

10. Uwalnianie się przedsiębiorstwa od monopolistycznych zależności ze strony dostawców i odbiorców (poszukiwanie nowych, tańszych dostawców; dywersyfikacja rynków zbytu (np. tradycyjne i internetowe).

11. Od braku selekcji do starannego doboru pracowników (dobre zarządzanie ZZL, zarządzanie kompetencjami, zarządzanie wiedzą; tworzenie służb ZZL i zarządzania wiedzą).

12. Odchodzenie od egalitaryzmu płacowego i jawności płac (zamiast wynagradzania za czas pracy, wynagradzamy za wartość wnoszoną do firmy, mierzoną kategoriami rynkowo-systemowymi).

13. Zasada umiarkowania w polityce socjalnej (patrz j.w.) (Lepiej zamienić te wydatki na pozapłacowe aspekty motywacyjne - szkolenia, imprezy integracyjne, kafeteria, niż wydatkować na niemotywujące socjale. Jednak z punktu widzenia środowiska pracy, podstawowe i przewidziane prawem świadczenia socjalne powinny być).

14. W miejsce zasady samodzielności, korzystanie z usług wyspecjalizowanych przedsiębiorstw (jedną z podstawowych koncepcji organizacji współczesnych przedsiębiorstw jest outsourcing).

28. Przyczyny tworzenia organizacji publicznych

1. Organizacje publiczne to państwowe i samorządowe instytucje i jednostki organizacyjne, które realizują wyłącznie lub w większości ze środków własnych (budżetowych) niekomercyjne zadania publiczne.

Przyczyny powstawania:

- zarządzanie tymi działaniami, które z racji swej istoty nie mogą być zlecane sektorowi prywatnemu. Obejmują one:

1. Kompleks obronno - wojskowy zapewniający obronę suwerenności kraju (wojsko i jego poszczególne rodzaje, sztab generalny, wywiad i kontrwywiad wojskowy, straż graniczna itp.),

2. Ład prawno - instytucjonalny - obejmujący zasady sprawnego funkcjonowania państwa oraz regulacji działań osób fizycznych i prawnych (władza ustawodawcza, rząd i jego agendy, ministerstwa i ich jednostki terenowe, samorząd terytorialny i ich jednostki, np. ZUS, US, UC itp.)

3. Sfera bezpieczeństwa wewnętrznego oraz egzekwowania prawa (prokuratura, sądownictwo, policja, więziennictwo, policja skarbowa, itp.). [Na podstawie B. Kożuch, 2007]

4. Inne zadania własne państwa i samorządów terytorialnych (szkolnictwo, kultura, ochrona zdrowia, polityka społeczna, drogi i mosty, ład przestrzenny, ochrona innych dóbr publicznych itp.).

- niską naturalną efektywność lub opłacalność funkcjonowania niektórych dziedzin gospodarki i przez to tworzenie organizacji realizujących te cele przez państwo - np. PKP, PPL, LOT (w celu „zwiększenia efektywności” ich funkcjonowania w tych obszarach widoczne są całościowe lub częściowe tendencje prywatyzacyjne),

- przekonanie rządzących, że niektóre strategiczne dla gospodarki i funkcjonowania kraju obszary działalności gospodarczej muszą pozostać pod znaczna kontrola lub własnością państwa (np. górnictwo i sektor energetyczny, sektor paliwowy, sektor wytwarzania środków obronnych, bankowość, czy nawet stocznie).

- ochrona dóbr publicznych i w tym celu wykonywanie zadań własnych przez państwo lub samorządy (ochrona zdrowia, zabezpieczenie społeczno-emerytalne, ochrona dziedzictwa kulturowego, kształcenie podstawowe i ponadpodstawowe, biblioteki, mecenat sztuki (teatry, muzea), ochrona środowiska, aktywizacja rynku pracy, ład przestrzenny (prawo budowlane), Sanepid, lasy państwowe, gospodarka wodno ściekowa, energetyczna, cieplna, wywóz śmieci, porządek w miastach, zagospodarowanie dróg i mostów itp.),

- przekonanie rządzących, polityków i niektórych ekonomistów o wyższości interwencjonizmu państwa nad regulacyjnymi mechanizmami wolnego rynku (zwolenników Keynsizmu i Neokeynsizmu - interwencjonizmu państwowego, w przeciwieństwie do liberałów - monetarystów (M. Friedman), czy antyetatystów (F. Hayek). Złoty środek - ingerencja państwa jest konieczna dla normalnego funkcjonowania gospodarki - prezentuje koncepcja instytucjonalizmu T. Veblena, czy poszukuje współczesna koncepcja „ekonomii dobrobytu”).

29. Przyczyny tworzenia organizacji społecznych

• są niezbędne do mobilizowania i angażowania obywateli pragnących odgrywać aktywną i odpowiedzialną rolę dla pożytku publicznego.

• organizacje pozarządowe sprawiają, iż zrównoważony rozwój staje się rzeczywistością dla wszystkich. Tworzone przez samych obywateli w celu mobilizowania współobywateli i społeczności, aby zajmować się problemami demokracji, nierówności społecznych i ekonomicznych, ochroną środowiska czy też zrównoważonym rozwojem, stanowią jeden z filarów nowoczesnego społeczeństwa.”

• mówi się, że stanowią pomost pomiędzy rządzącymi a rządzonymi. Podejmują bowiem działalność uzupełniającą i rozbudowującą działania rządowe.

• niejednokrotnie mobilizują rządzących do rozwiązywania aktualnie ważnych problemów społecznych. Jak mawiał prof. Balcerowicz: „w demokracji trzeba naciskać” a za sprawą organizacji proces ten jest na ogół bardziej skuteczny.

• to organizacje pozarządowe dają pewność, że rozwój gospodarczy wpisuje się w ustrój demokratyczny, kwestie społeczne i środowiskowe co w konsekwencji wpływa na podniesienie poziomu jakości życia.

---