ZMIANY NA MAPIE POLITYCZNEJ EUROPY PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ

W Europie środkowo- wschodnie (od Finlandii po Rumunię) zaszły zmiany polegające przede wszystkim na powstaniu nowych państw:

1) niezależna stała się Finlandia, która przedtem była księstwem zależnym od Rosji,

2)powstały 3 republiki nadbałtyckie:

-Estonia,

-Łotwa,

-Litwa,

3) powstało państwo polskie mające powierzchnię 388 tysięcy km,

4) powstała Czechosłowacja ( Czechy + Morawy + ziemie słowackie),

5) Austria istniała odtąd jako republika, Węgry monarchia ( bez monarchy, w zastępstwie za króla władzę sprawował regent)

6) nad Adriatykiem do 1929 istniało Królestwo Serbów Chorwatów i Słoweńców z którego powstała Jugosławia.

W Europie szerzyło się jednak niezadowolenie:

1) Włochy podkreślały, że dostały za mało w porównaniu z wkładem jaki włożyły w zwycięstwo Ententy,

2) w krajach istniał spory odsetek mniejszości narodowych,

3) Ukraina i Białoruś, które miały zapędy na duże państwa, nie uzyskały niepodległości, a zostały podzielone między Rosję a Polskę ( IIRP).

Irlandia od XVI w. do 1916 była częścią Wielkiej Brytanii. W 1916 wybuchło powstanie wielkanocne. W 1919 odżyło ono, nastąpił kolejny etap walk o niepodległość. Walki toczyły się głównie w Dublinie. W 1937 Brytyjczycy zgodzili się by południowa część wyspy zyskała niezależność, jej stolicą został Dublin. Zamieszkiwali ją głównie katolicy. Północna część została przy Wielkiej Brytanii ( Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii), a jej mieszkańcy w większości byli protestantami. Tak więc bardzo często dochodziło do rywalizacji na tle religijnym. Dużą rolę w walce o niepodległość odegrał ruch Sinn Fein .

Na terenach Rosji panowała bieda, nędza po I wojnie, co stanowiło pożywkę dla radykalizmów ( radykalizmy: faszyzm, nazizm, komunizm: Węgry, Niemcy). W 1922 powstał Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Rosja Radziecka była państwem dyktatorskim, funkcję dyktatora pełnił lider Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii bolszewików (WKPb) - Lenin, Stalin, Trocki ( w 1940 zamordowany w Peru na polecenie Stalina- ugodzony czekanem w głowę). Związek Radziecki od początku rządzony był metodą twardej ręki. Feliks Dzierżyński zorganizował Ogólnorosyjską Nadzwyczajną Komisję do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem(Czeka). W okresie rewolucji, a potem w czasie wojny domowej ewoluowała ona do OGPU, następnie NKWD i KGB ( które istniało aż do rozpadu Związku Radzieckiego).

W Związku Radzieckim nastąpił kryzys gospodarczy wiele ludzi umierało z głodu. Lenin wprowadził wówczas NEP- Nową Ekonomiczną Politykę, która wprowadzała do Związku Radzieckiego - kraju socjalistycznego, element kapitalizmu. Doprowadziło to do polepszenia sytuacji bytowej społeczeństwa. NEP istniała do 1924, po śmierci Lenina władzę objął Dżungaszwili ( Stalin - człowiek ze stali), który stwierdził nawet: „NEP należy odrzucić do diabła”. Tak więc od 1929 istniała Gospodarka Centralnie Planowana = gospodarka dyrektywna. Rozpoczął się proces uprzemysłowienia, po pierwsze dlatego, że taka była wola Stalina, a po drugie ZSRR czerpało korzyści z darmowej pracy więźniów politycznych w łagrach.

W izolacji znalazły się Rosja, ze względu na socjalizm oraz Niemcy, oskarżone o spowodowanie I wojny światowej i traktowane były one jako coś drugorzędowego. Delegaci tych dwóch państw spotkali się na konferencji w Genui w 1922, gdzie w kurorcie Rapallo podpisały umowę, która gwarantowała przyjazne współistnienie i współpracę Niemiec z Rosją , która na przykład jako że Niemcy nie mogli posiadać armii z poboru, użyczała im poligonów.

W 1925 w Locarno spotkały się delegacje Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Belgii oraz Włoch . Zaproszone zostały także delegację z Czechosłowacji i Polski. 16 października 1925 podpisano pakt reński, który gwarantował nienaruszalność granicy między Niemcami a Belgią oraz Niemcami a Francją. Z Polską i Czechosłowacją podpisano jedynie układy arbitrażowe. Oczywiste stało się, że rozpocznie się teraz parcie na wschód, co pogarszało położenie Polski.

Z Turcją, która w wojnie stanęła po stronie państw centralnych zawarto traktat w Sewr , który oznaczał właściwie jej rozbiór między Wielką Brytanię, Francję, Włochy i Grecję. W 1920 w Turcji nastąpił przewrót. Wybuchło powstanie przeciw sułtanowi, na czele którego stanął Mustafa Kemal Pasza. Wprowadził on wiele reform, Turcja stała się republiką, a Pasza pierwszym prezydentem. Turcja straciła więc wiele terenów, ale stała się jednolita wewnętrznie.

Żydzi żyli nadal w diasporze. Jednak już w 1917 Lord Balfour zaproponował, by Żydzi zamieszkali na terenach Palestyny - idea państwa Izrael .Liczono, że spowoduje to wzrost ich bezpieczeństwa, jako, że w krajach europejskich pojawiała się polityka antysemicka.

Po I wojnie zapanował także kryzys obszarach kolonialnych. Upadł bowiem mit białego człowieka, ludność z kolonii kształciła się na uniwersytetach w metropolii, a po powrocie osoby te stawały się liderami. Posiadanie kolonii nadal stanowiło pewnego rodzaju prestiż. Rozpad ruchu kolonialnego nastąpił dopiero po II wojnie. Lata 60 nazywane są latami Afryki, Indie stały się niezależne w latach 40.

---