Polityka zagraniczna Polski po 1989r.
Forma zaliczenia - pisemna
1 - test uzupełnień
2 - pytania otwarte
3 - mapa
4 - fotografie (35)
Literatura:
„Polityka zagraniczna RP w latach 1989 - 2000” R. Kuźniar
„Dzieje dyplomacji Polskiej od X do XXw” G. „Labuda”
Roczniki strategiczne
Rocznik polskiej polityki zagranicznej
Internet
Periodyzacja Polskiej polityki zagranicznej po II wojnie światowej:
-22 VII 1944 - 1947
22 VII 1944r. - opublikowanie manifestu PKWN (Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, rząd alternatywny do rządu emigracyjnego). Na jego czele stał Edward Osóbka - Morawski - minister spraw zagranicznych. Zastąpił go Wincenty Rzymowski, później Zygmunt Modzelewski. Cele: odbudowa Polski w nowych granicach. Powrót Polski na ziemie zachodnie i północne, i utrata Kresów Wschodnich. Decyzje w sprawie granic zapadły w dużym stopniu poza Polską, na konferencjach Wielkiej Trójki:
Teheran XI - XII 1943r. - granica wschodnia na linii Curzona (obecna granica wschodnia. Jej warianty: obejmująca Lwów, przebiegająca w pobliżu Przemyśla). Ustalono granicę wschodnią na linii Curzona, która nie odegrała większej roli w 1920r. Granica wschodnia będzie przebiegała wzdłuż Odry i Nysy (nie określono, której Nysy: Kłodzkiej, czy Łużyckiej). Do Polski należy część Prus Wschodnich.
Jałta II 1945r. - potwierdzenie linii Curzona. Polska uzyska znaczący przyrost terytorialny na zachodzie i północy - rekompensata za utracenie Kresów. Utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Jego podstawą będzie PKWN + kilku przedstawicieli środowisk demokracji z kraju i emigracji, np. Stanisław Mikołajczyk (premier). Polska będzie w radzieckiej strefie wpływów. S. Mikołajczyk na prośbę anglików pojechał do Moskwy. Chciał granice z traktatu ryskiego. Rząd emigracyjny nie uznał realiów. Mikołajczyk podał się do dymisji. Jego miejsce zajął socjalista Tomasz Arciszewski. Powołanie TRJN było istotne, by rząd uznały Wielka Brytania i USA. W Jałcie zapisano, że na III konferencji zostanie wysłuchany głos Polski w sprawie zachodnich granic.
28 VI 1945r. - powołanie TRJN - wicepremier Mikołajczyk, a premier Osóbka - Morawski.
VII 1945r. - USA, Wielka Brytania i Francja uznały TRJN w Warszawie. Jednocześnie cofnęły uznanie dla rządu emigracyjnego w Londynie.
PYTANIE NA EGZAMINIE: Kiedy USA uznały TRJN? VII 1945r.
Poczdam VII - VIII 1945r. - interesów Polski bronił tylko Stalin, ponieważ chodziło mu o wyrwanie jak najwięcej dla Polski kosztem Niemiec, ale też wbrew woli mocarstw zachodnich. W ten sposób chciał uzależnić Polskę od ZSRR i uczynić ZSRR jedynym gwarantem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Funkcjonował ten straszak aż do uznania tej granicy przez Niemcy w 1970r. Nastąpił bój o Szczecin. Polska otrzymała Wolne Miasto Gdańsk i południową część Prus Wschodnich. Przyjęto Polskę do ONZ 16 X 1945r. Była członkiem - założycielem. Utraciła w czasie wojny światowej 6mln obywateli (3mln Żydzi, 3mln Polacy), 38% majątku narodowego, jej powierzchnia skurczyła się z 380tys. do 312tys km2,czyli 20% terenu. Utrata Lwowa, Wilna, Grodna, zysk Wrocławia, Szczecina, Gdańska. Okres wielkich migracji, przymusowe wysiedlanie Niemców.
PYTANIE NA EGZAMINIE: Co to są ziemie odzyskane? Są to ziemie uzyskane kosztem Niemiec w 1945r.
Polska Piastowska - Polska z granicami piastowskimi, szczególnie z granicami za panowania Bolesława Chrobrego.
Polska Jagiellońska - Polska przedwojenna, od początków panowania Jagiellonów.
1945r. - proces repatriacji terenów zza Bugu (1,5mln Polaków).
Konflikt z Czechosłowacją o Zaolzie, Kotlinę Kłodzką, Głubczyce i Racibórz (konflikt dyplomatyczny, nie zbrojny). Stalin rozstrzygnął spór: Zaolzie do Czechosłowacji, reszta do Polski. Czesi powoływali się na prawa historyczne.
1947r. - doktryna Trumana, zwana doktryną powstrzymywania komunizmu. Kilka miesięcy później plan Marshalla. Polska i Czechosłowacja pod naciskiem ZSRR odrzuciły ten plan. Efekty tego planu:
Błyskawiczna odbudowa gospodarki.
Powstrzymanie wpływów komunistycznych
Rozwój przemysłu USA
Główna zasada rzymska: „coś za coś”.
Coraz większa zależność Polski od ZSRR.
-1948 - 1955r. - okres zimnej wojny, zamrożenie stosunków wschód <->zachód. Podporządkowanie się hegemonicznej pozycji ZSRR. Polska była krajem satelickim, wasalnym, quasi protektoratem. Okres władzy Bolesława Bieruta.
1949r. - RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Polska do niej należała). Układ gospodarczy bloku radzieckiego
6 VII 1950r. - Układ w Zgorzelcu (Polska <-> NRD). NRD uznała granice na Odrze i Nysie Łużyckiej.
1953r. - śmierć Stalina (3 III), szybka odwilż, także w stosunkach zagranicznych
14 V 1955r. - Układ Warszawski (militarny, bloku radzieckiego) - bezpośrednia reakcja na przyjęcie RFN do NATO.