Pytania i odpowiedzi do egzaminu z Ekonomii międzynarodowej

1. Prawa uniwersalne i specyficzne MSE.

Prawa uniwersalne dotyczą ekonomii międzynarodowej, mikro- i makroekonomii. Wyróżnia się wśród nich dwa prawa:

1. Zasada kosztów absolutnych i względnych należących do teorii klasycznej (Smitha)

2. Teoria mnożnika i supermnożnika Keynesa

Prawa specyficzne:

3. Rządzące przepływami towarów w skali międzynarodowej

4. Prawa rządzące przepływami usług w skali międzynarodowej

5. Prawa rządzące przepływami czynników produkcji w skali międzynarodowej

2. Podstawowe różnice między merkantylizmem i teorią klasyczną

Merkantylizm	Teoria klasyczna
Rozwój eksportu, ograniczenia importu	Rozwój eksportu i importu bez ograniczeń
Dodatni bilans handlowy, sposób dostępu do kruszców szlachetnych	Korzystni dodatni i ujemny bilans handlowy, nie zależy od ilości kruszcu
Dobrobyt kraju i ludzi zależny od ilości posiadanego kruszcu	Dobrobyt kraju i ludzi zależy od poziomu rozwoju gospodarczego i przewagi w wydajności pracy
Interwencjonizm, protekcjonalizm główne narzędzie polityki gospodarczej	Państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, w handel zagraniczny

3. Dlaczego Ricardo i Torrens rozwinęli zasadę kosztów absolutnych w zasadę kosztów komparatywnych?

Zasada kosztów absolutnych zakłada, że kraj odniesie wtedy korzyści z handlu jeśli będzie się specjalizował w produkcji i eksporcie tych dóbr, które może wytworzyć po absolutnie , bezwzględnie niższych kosztach niż inne kraje. W teorii Ricardo-Torrensa, nie bierze się pod uwagę kosztów absolutnych, ale stosunek wymienny jednych towarów na drugie w różnych państwach.

4. Dlaczego wg Keynesa i Milla państwo powinno ingerować w handel zagraniczny

Keynes patrzył na handel zagraniczny z punktu widzenia polityki pełnego zatrudnienia. Uważał, że można zwiększyć zatrudnienie poprzez zwiększenie eksportu, aby ten przyrost następował państwo powinno wspierać eksport, czyli wprowadzać różnego rodzaju subwencje eksportowe.

Mill („Prawo wzajemnego popytu”) uważał, że państwo powinno ingerować w handel. Specjalizacja produkcyjna jest korzystna, ale powinna być pod kontrolą państwa po to, aby nie doszło do uzależnienia danego kraju od innych krajów.

5. Argumenty na rzecz protekcjonizmu i wolnego handlu.

Argumenty na rzecz protekcjonizmu:

• ochrona zatrudnienia,

• poprawa bilansu płatniczego,

• poprawa terms of trade,

• ochrona nowo powstających gałęzi przemysłu.

Argumenty na rzecz wolnego handlu:

• maksymalne korzyści z wymiany międzynarodowej,

• osiągane korzyści skali,

• wzrost „zdrowej” konkurencji,

• poprawa jakości produktów,

• możliwość większego wyboru produktów na rynku.

6. Przedstaw czynniki zwiększające konkurencyjność kraju.

• wewnętrzna siła gospodarcza,

• internacjonalizacja gospodarki,

• działalność rządu ( ma wspomagać procesy rynkowe),

• właściwie rozwinięty sektor finansowy,

• infrastruktura, która będzie zaspokajała potrzeby biznesu,

• odpowiedni sposób zarządzania zorientowany na jakość, na klienta,

• nauka oraz technologia ( nakłady na naukę, rozwój, badania ),

• zasoby ludzkie ( struktura wiekowa, kwalifikacje, motywacja i stosunek do pracy, jakość życia).

7. Koncepcja przewagi konkurencyjnej Portera.

Determinanty przewagi konkurencyjnej Portera

• czynniki produkcji - tworzenie warunków do powstawania tych czynników w różnych branżach poprzez np. odpowiedni system edukacyjny, wspieranie badań, itp. Brak jakiegoś czynnika produkcji powinien zachęcać kraj do wprowadzania innowacji i poszukiwania możliwości do wykorzystania innego czynnika produkcji,

• branże pokrewne i wspierające - są to branże, które będą stanowiły, dla branż głównych, zaplecze w postaci technologii, specjalistów, ale także mogą generować podaż dla branż głównych,

• strategia i struktura organizacyjna firmy - opracowanie odpowiedniej strategii przedsiębiorstwa jest jednym z podstawowych czynników warunkujących istnienie danego przedsiębiorstwa na rynku,

• cechy popytu.

8. Do czego jest używany wskaźnik PPP (parytet siły nabywczej)?

Służy do porównywania wielkości PKB w różnych krajach. PPP jest stopą konwersji waluty, która eliminuje różnice w poziomach cen pomiędzy krajami.

9. W jaki sposób można porównywać stopień rozwoju poszczególnych krajów?

Wskaźnik HDI (Wskaźnika Rozwoju Społecznego) - miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów. Do obliczenia wykorzystuje się następujące mierniki:

• Oczekiwana długość życia

• Ogólny wskaźnik solaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania

• Wskaźnik umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania

• PKB per capita w USD liczony wg parytetu nabywczego waluty (PPP $)

10. Przedstaw ponadgraniczne strategie działania korporacji transnarodowych.

Struktura organizacyjna określa kształt jaki przyjmuje przedsiębiorstwo w procesie realizacji swoich celów strategicznych. Mamy cztery ponadgraniczne strategie działalności transnarodowych:

- strategia wielonarodowa, czyli federacja samodzielnych filii. Charakteryzuje ją duża presja na lokalne zapotrzebowanie a mała presja na koszty.

- strategia międzynarodowa, czyli skoordynowana federacja. Charakteryzuje ją mała presja na lokalne zapotrzebowanie i mała presja na koszty.

- strategia globalna, czyli centralny ośrodek. Charakteryzuje ją mała presja na lokalne zapotrzebowanie i duża presja na koszty.

- strategia transnarodowa, czyli zintegrowana sieć. Charakteryzuje ją duża presja na lokalne zapotrzebowanie i duża presja na koszty.

11. Przedstaw eklektyczną teorię bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Teoria Duninga, paradygmat OLI: własność, lokalizacja, internalizacja. Występuje , gdy spełnione są jednocześnie 3 teorie:

1) przewagi własnościowe firmy, czyli przedsiębiorstwo musi posiadać przewagę nad konkurentami

2) przewagi internalizacji czyli transfer za granicę posiadanych przez firmę przewag wewnątrz własnej organizacji jest bardziej opłacalne niż ich sprzedaż lub wydzierżawienie firmą zagranicznym

3) przewagi lokacyjne kraju przyjmującego skłaniające do lokowania produkcji w pewnych krajach, regionach w których lokowanie jest najkorzystniejsze.

12. Skutki wywozu kapitału dla eksportera netto

• wywóz kapitału powoduje, że kraj traci część inwestycji

• wywóz kapitału powoduje, że mniejsza jest podaż na rynku krajowym, rosną stopy procentowe, są droższe kredyty, traci się inwestycje

• eksport kapitału przyczynia się do wzrostu eksportu towarów i uług

• odpływ kapitału przyczynia się do osłabienia kuru walutowego danego kraju

13. Dlaczego finanse są najbardziej zglobalizowanym działem gospodarki?

Rozwój i postęp technologiczny przyczynia się do tego, że jest to sektor w największym stopniu zglobalizowany. Wiąże się to z charakterem transakcji finansowych ( większość z nich odbywa się drogą elektroniczną, w wirtualnym świecie) - manipulowanie informacjami w sieciach teleinformatycznych, którymi świat jest opleciony.

14. Przedstaw migracyjną teorię skumulowanej przyczynowości

Ta teoria zakłada, że istnienie kolejnych fal migracji wynika bezpośrednio z istnienia poprzednich fal. Wyjaśnia, że każda kolejna migracja wynika z sieci zależności społecznych, a nie indywidualnych. Ta teoria wskazuje na kilka przyczyn pojawienia się wtórnych migracji:

• Pogłębienie się różnic w poziomie życia pomiędzy reemigrantami, a ludnością, która nie emigrowała

• Spadek podaży ziemi na obszarach wiejskich spowodowane dokonywanymi przez reemigrantów zakupami tej ziemi, a w rezultacie tego chłopi posiadający mniejsze gospodarstwa nie są w stanie utrzymać się i wyjeżdżają za granicę

• Chęć utrzymania podwyższonego standardu, poziomu życia przez reemigrantów

• Powstanie sieci migracyjnych ułatwiających migracje nawet osobom przedsiębiorczym

15. Przedstaw teorię sieci migracyjnych

Zakłada, że największy wpływ na podjęcie decyzji o migracji mają związki interpersonalne pomiędzy byłymi migrantami, a przyszłymi migrantami. Byli migranci mogą udzielać pomocy pieniężnej, w znalezieniu pracy, w znalezieniu zakwaterowania, w zaaklimatyzowaniu się w innym kraju. Ta udzielana pomoc zmniejsza koszty migracji w różnych wymiarach, zarówno w ekonomicznym, społecznym i psychologicznym. Każda kolejna fala migrantów może stanowić wsparcie dla każdej następnej fali migrantów. W efekcie tej teorii migracja jest procesem, który raz rozpoczęty napędza się i podtrzymuje.

16. Formy przepływu technologii i myśli naukowo technicznej w skali międzynarodowej

Przepływ tego czynnika dokonuje się na zasadach handlowych lub niehandlowych

Handlowe:

• Kupno, sprzedaż patentów i licencji

• Zakup, sprzedaż maszyn, urządzeń zaawansowanych technicznie, technologicznie

• Przepływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Niehandlowe:

• Drenaż mózgów (podkupywanie pracowników)

• Przy okazji migracji (wyjazdy, studia, szkolenia, stypendia)

• Książki, artykuły, publikacje naukowe

• W wyniku pomocy innych krajów (pakty wojskowe)

• Szpiegostwo przemysłowe (wykradanie technologii)

17. Cele zagranicznej polityki ekonomicznej

Cele zagranicznej polityki ekonomicznej to wybór przez państwo określonych priorytetów w stosunkach gospodarczych z zagranicą. Cele mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy.

Ilościowy:

• Osiągnięcie pożądanego salda bilansu handlowego lub płatniczego

• Zagwarantowanie dostaw surowców, energii, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego

• Przyciągnięcie odpowiedniej liczby inwestorów, inwestycji

Jakościowe:

• Poprawa terms of trade - stosunku zmiany cen towarów eksportowanych do zamiany ceny towarów importowanych

• Podniesienie poziomu technicznego produkcji dzięki importowi nowych technologii

• Zmiany strukturalne w gospodarce

18. Narzędzia parataryfowe zagranicznej polityki ekonomicznej

Są to rodzaje bariery dla importu z reguły związane z działaniem mechanizmu cenowego, które nie będąc cłami wywołują skutki ekonomiczne. Są to:

• Opłaty wyrównawcze - wprowadza się je przy cenach gwarantowanych

• Podatki (importowy, akcyza)

• Depozyty importowe

• Wszelkie opłaty, jakie ponosi importer

19. Wpływ kursu walutowego na handel zagraniczny

Państwo wpływa na handel zagraniczny poprzez deprecjację (obniżanie) lub aprecjację (podwyższanie) kursu walutowego. Po deprecjacji maleją ceny naszych towarów eksportowych na rynkach zagranicznych w przeliczeniu na waluty zagraniczne. Rosną ceny towarów importowanych w naszym kraju w przeliczeniu na naszą walutę.

20. Dlaczego kraje najsłabiej rozwinięte gospodarczo nie awansują na mapie gospodarczej świata.

Ponieważ ich gospodarka jest mało konkurencyjna w stosunku do gospodarek krajów wysoko rozwiniętych. Gdy dochodzi do konfrontacji na rynkach światowych przegrywają. Specjalizują się one głownie w produkcji i eksporcie artykułów rolno-spożywczych oraz surowców. Jednak w starciu z państwami wysokorozwiniętymi, których rządy dopłacają do rolnictwa oraz do eksportu, nie mają szans, ponieważ te utrudniają im dostęp
do rynków zbytu.

21. Przedstaw przyczyny sporu na forum WTO pomiędzy krajami rozwiniętymi i słabo rozwiniętymi gospodarczo.

Jednym z przedmiotów sporu między tymi państwami jest handel artykułami rolno-spożywczymi. Ze względu na to, że w krajach rozwiniętych dofinansowuje się rolnictwo oraz eksport tych artykułów a w krajach słabo rozwiniętych nie, jest im trudno konkurować z krajami rozwiniętymi. Nie mogą eksportować swoich produktów gdyż państwa lepiej rozwinięte zabierają im rynki zbytu. Dlatego też postulują ażeby zniesiono w państwach rozwiniętych dopłaty do eksportu tych artykułów aby i one mogły eksportować.

Natomiast państwa rozwinięte protestują przeciwko zalewaniu rynków przez tekstylia produkowane w krajach azjatyckich. Ich produkcja wymaga dużego nakładu siły roboczej, której w tych krajach jest pod dostatkiem. W związku z czym produkują tych artykułów bardzo dużo.

22. Wpływ liberalizacji na handel międzynarodowy.

• swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i inwestycji przez granice państw,

• możliwość dostępu do nowych, większych rynków zbytu,

• dostęp do nowych rynków pracy,

• sprzyja konkurencyjności ( wzrost wydajności, poprawa jakości oferowanych produktów, większa ilość oferowanych produktów),

• innowacyjność i postęp technologiczny przedsiębiorstw,

• rozwój gospodarczy,

• wzrost zatrudnienia.

23. Co przyniosłoby wprowadzenie podatku Tobina?

Po pierwsze możliwe byłoby zgromadzenie olbrzymich środków finansowych, które można by było przeznaczyć, na przykład, na pomoc krajom biednym.

Po drugie ograniczyło by to przepływ kapitałów krótkoterminowych, a co za tym idzie, również przepływ kapitałów spekulacyjnych. Miało by to ograniczyć powstawanie kryzysów walutowych.

24. Równowaga rachunkowa a ekonomiczna bilansu płatniczego.

Równowaga rachunkowa bilansu płatniczego musi być zawsze. Natomiast równowaga ekonomiczna może być ale nie musi. Występuje wtedy, gdy jest równowaga transakcji autonomicznych, a nie występują transakcje wyrównawcze.

Rzeczywista - należności i zobowiązania z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im utrzymujące się przez dłuższy czas ani nadwyżka ani deficyt należności i zobowiązań.

Pozorna - kiedy równowaga transakcji autonomicznych osiągana jest w skutek prowadzenia przez Państwo restrykcyjnej polityki ekonomicznej.

25. Do czego służy diagram Swana?

Diagram Swana pozwala przeanalizować jaki wpływ mają zmiany poziomu wydatków i kursu walutowego na równowagę wewnętrzną (rynkową) i zewnętrzną (bilansu handlowego) kraju.

26. Formy integracji ekonomicznej

Polegają na usuwaniu ograniczeń w handlu między państwami i zapewnieniu swobody przepływu towarów, usług, osób i kapitału. Może przybierać formy:

• Strefa wolnego handlu

• Unia celna

• Wspólny rynek

• Unia gospodarcza

• Pełna integracja gospodarcza

---