Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

popytu i

popytu i

poda

poda

ż

ż

y

y

dr Sylwia Machowska

dr Sylwia Machowska

Plan wyk

Plan wyk

ł

ł

adu

adu

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa popytu

cenowa popytu

Krzywe popytu o r

Krzywe popytu o r

ó

ó

ż

ż

nych

nych

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ciach

ciach

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

a nachylenie krzywej popytu

a nachylenie krzywej popytu

Determinanty cenowej elastyczno

Determinanty cenowej elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

Zale

Zale

ż

ż

no

no

ść

ść

mi

mi

ę

ę

dzy cen

dzy cen

ą

ą

, elastyczno

, elastyczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

a przychodami

a przychodami

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa popytu

dochodowa popytu

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa a rodzaje d

dochodowa a rodzaje d

ó

ó

br

br

Krzywe

Krzywe

Engla

Engla

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

krzy

krzy

ż

ż

owa (mieszana popytu)

owa (mieszana popytu)

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y

y

Rodzaje poda

Rodzaje poda

ż

ż

y ze wzgl

y ze wzgl

ę

ę

du na elastyczno

du na elastyczno

ść

ść

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

oznacza intensywność (wielkość) reakcji

jednej zmiennej (zależnej) na zmiany

innej zmiennej (niezależnej)

Wyr

Wyr

ó

ó

ż

ż

niamy elastyczno

niamy elastyczno

ść

ść

popytu i poda

popytu i poda

ż

ż

y

y

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

popytu

popytu

W przypadku

W przypadku

popytu

popytu

rozpatruje si

rozpatruje si

ę

ę

wp

wp

ł

ł

yw cen i dochod

yw cen i dochod

ó

ó

w

w

na t

na t

ę

ę

kategori

kategori

ę

ę

. St

. St

ą

ą

d wyr

d wyr

ó

ó

ż

ż

niamy:

niamy:

elastyczno

elastyczno

ść

ść

cenow

cenow

ą

ą

popytu

popytu

elastyczno

elastyczno

ść

ść

dochodow

dochodow

ą

ą

popytu

popytu

elastyczno

elastyczno

ść

ść

mieszan

mieszan

ą

ą

(krzy

(krzy

ż

ż

ow

ow

ą

ą

) popytu

) popytu

I.

I.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa

cenowa

popytu

popytu

To intensywność

reakcji konsumentów,

przejawiająca się w skali zmiany poziomu
zakupów na zmiany ceny.

Miernikiem, kt

Miernikiem, kt

ó

ó

ry pozwala rozr

ry pozwala rozr

ó

ó

ż

ż

ni

ni

ć

ć

stopnie elastyczno

stopnie elastyczno

ś

ś

ci lub

ci lub

nieelastyczno

nieelastyczno

ś

ś

ci jest

ci jest

wska

wska

ź

ź

nik cenowej elastyczno

nik cenowej elastyczno

ś

ś

ci

ci

popytu

popytu

.

.

Pozwala on okre

Pozwala on okre

ś

ś

li

li

ć

ć

o ile zmniejszy

o ile zmniejszy

si

si

ę

ę

(zwi

(zwi

ę

ę

kszy) wielko

kszy) wielko

ść

ść

popytu na

popytu na

dane dobro, przy wzro

dane dobro, przy wzro

ś

ś

cie (spadku)

cie (spadku)

ceny.

ceny.

W

W

ska

ska

ź

ź

nik cenowej elastyczno

nik cenowej elastyczno

ś

ś

ci

ci

popytu

popytu

mo

mo

ż

ż

emy liczy

emy liczy

ć

ć

trzema

trzema

metodami

metodami

:

:

Metod

Metod

ą

ą

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikow

czynnikow

ą

ą

(interpretacyjn

(interpretacyjn

ą

ą

)

)

Metod

Metod

ą

ą

punktow

punktow

ą

ą

Metod

Metod

ą

ą

ł

ł

ukow

ukow

ą

ą

Metoda wsp

Metoda wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikowa

czynnikowa

(interpretacyjna)

(interpretacyjna)

przedstawia

przedstawia

procentow

procentow

ą

ą

zmian

zmian

ę

ę

ilo

ilo

ś

ś

ci

ci

(wielko

(wielko

ś

ś

ci) popytu do procentowej zmiany

ci) popytu do procentowej zmiany

ceny

ceny

P

X

Edp

∆

∆

=

%

%

Przyk

Przyk

ł

ł

ad

ad

Wsp

Wsp

ó

ó

ł

ł

czynnik elastyczno

czynnik elastyczno

ś

ś

ci cenowej na rowery

ci cenowej na rowery

wynosi

wynosi

-

-

0,7. Jakich zmian w rozmiarze

0,7. Jakich zmian w rozmiarze

zg

zg

ł

ł

aszanego popytu mo

aszanego popytu mo

ż

ż

na si

na si

ę

ę

spodziewa

spodziewa

ć

ć

przy

przy

wzro

wzro

ś

ś

cie cen rower

cie cen rower

ó

ó

w o 10%?

w o 10%?

%

10

%

7

,

0

X

∆

=

P

X

Edp

∆

∆

=

%

%

Zatem procentowa zmiana wielko

ś

ci popytu

(sprzeda

ż

) musi wynosi

ć

7%.

Metoda punktowa

Metoda punktowa

1

1

2

1

1

2

1

1

p

p

p

X

X

X

p

p

X

X

Edp

−

÷

−

=

∆

÷

∆

=

Inna posta

Inna posta

ć

ć

wzoru

wzoru

Χ

⋅

=

⇒

Χ

⋅

∆

∆Χ

=

Χ

∆

∆Χ

=

P

b

Edp

P

P

P

P

Edp

1

1

1

1

:

Pierwsza pochodna funkcji popytu wzgl

ę

dem ceny równa współczynnikowi

kierunkowemu „b” liczonemu jako

∆

X/

∆

Y. np. X= 3-0,5P

Uwaga na przekszta

Uwaga na przekszta

ł

ł

cenie wzoru

cenie wzoru

1

1

1

1

X

p

P

X

p

p

X

X

Edp

⋅

∆

∆

=

∆

÷

∆

=

Metoda

Metoda

ł

ł

ukowa

ukowa

=

+

∆

÷

+

∆

=

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

2

1

p

p

p

X

X

X

Edp

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

1

2

2

1

1

2

p

p

p

p

X

X

X

X

+

−

÷

+

−

Poniewa

Poniewa

ż

ż

popyt jest na og

popyt jest na og

ó

ó

ł

ł

ujemn

ujemn

ą

ą

funkcj

funkcj

ą

ą

ceny, zatem

ceny, zatem

elastyczno

elastyczno

ść

ść

cenowa popytu jest

cenowa popytu jest

ujemna, tj.

ujemna, tj.

Edp

Edp

< 0

< 0

Wynik elastyczno

Wynik elastyczno

ś

ś

ci cenowej

ci cenowej

popytu b

popytu b

ę

ę

dziemy jednak podawa

dziemy jednak podawa

ć

ć

w liczbie bezwzgl

w liczbie bezwzgl

ę

ę

dnej!

dnej!

Interpretacja wska

Interpretacja wska

ź

ź

nika

nika

Edp

Edp

Mo

Mo

ż

ż

na powiedzie

na powiedzie

ć

ć

,

,

ż

ż

e wska

e wska

ź

ź

nik

nik

Edp

Edp

m

m

ó

ó

wi

wi

nam o ile procent zmieni si

nam o ile procent zmieni si

ę

ę

wielko

wielko

ść

ść

popytu je

popytu je

ś

ś

li cena zmieni si

li cena zmieni si

ę

ę

o jeden

o jeden

procent.

procent.

Rodzaje popytu w

Rodzaje popytu w

Edp

Edp

Edp

Edp

=

=

0

0

popyt sztywny

popyt sztywny

Epd

Epd

Є

Є

(

(

-

-

1;0)

1;0)

popyt nieelastyczny

popyt nieelastyczny

I

I

Epd

Epd

I

I

Є

Є

(1;0)

(1;0)

popyt nieelastyczny

popyt nieelastyczny

Edp

Edp

=

=

-

-

1

1

popyt neutralny (proporcjonalny)

popyt neutralny (proporcjonalny)

I

I

Edp

Edp

I

I

=

=

1

1

popyt neutralny (proporcjonalny)

popyt neutralny (proporcjonalny)

Edp

Edp

Є

Є

(

(

-

-

1;

1;

-

-

∞

∞

)

)

popyt elastyczny

popyt elastyczny

I

I

Edp

Edp

I

I

Є

Є

(1;

(1;

∞

∞

)

)

popyt elastyczny

popyt elastyczny

Edp

Edp

=

=

-

-

∞

∞

popyt doskonale elastyczny

popyt doskonale elastyczny

I

I

Edp

Edp

I

I

=

=

∞

∞

popyt doskonale elastyczny

popyt doskonale elastyczny

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

funkcji liniowej jest

funkcji liniowej jest

zmienna

zmienna

Krzywa popytu przy r

Krzywa popytu przy r

ó

ó

ż

ż

nych

nych

poziomach elastyczno

poziomach elastyczno

ś

ś

ci cenowej

ci cenowej

popytu (warto

popytu (warto

ś

ś

ci bezwzgl

ci bezwzgl

ę

ę

dne)

dne)

Edp

Edp

=

=

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

popyt doskonale

popyt doskonale

elastyczny

elastyczny

z

z

miana wielko

miana wielko

ś

ś

ci popytu nie jest spowodowana

ci popytu nie jest spowodowana

zmian

zmian

ą

ą

ceny, gdy

ceny, gdy

ż

ż

cena jest sta

cena jest sta

ł

ł

a;

a;

przyk

przyk

ł

ł

adem s

adem s

ą

ą

dobra wy

dobra wy

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du

du

P

P

P

P

1

1

D

D

x

x

1

1

x

x

2

2

x

x

Edp>1

Edp>1

popyt elastyczny

popyt elastyczny

E

E

dp

dp

Є

Є

(

(

1

1

;

;

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

)

)

% zmiana wielko

% zmiana wielko

ś

ś

ci popytu jest wi

ci popytu jest wi

ę

ę

ksza ni

ksza ni

ż

ż

%

%

zmiana ceny; przyk

zmiana ceny; przyk

ł

ł

adem s

adem s

ą

ą

dobra wy

dobra wy

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du;

du;

te

te

,

,

na kt

na kt

ó

ó

re wydatki stanowi

re wydatki stanowi

ą

ą

powa

powa

ż

ż

n

n

ą

ą

cz

cz

ęść

ęść

og

og

ó

ó

ł

ł

u

u

wydatk

wydatk

ó

ó

w

w

P

P

1

1

P

P

2

2

X

X

1

1

X

X

2

2

D

D

Edp=1

Edp=1

popyt neutralny

popyt neutralny

(proporcjonalny)

(proporcjonalny)

% zmiana wielko

% zmiana wielko

ś

ś

ci popytu jest r

ci popytu jest r

ó

ó

wna %

wna %

zmianie

zmianie

ceny

ceny

;

;

zbli

zbli

ż

ż

one dobra to: radio i tv, prywatne szko

one dobra to: radio i tv, prywatne szko

ł

ł

y,

y,

45

45

˚

˚

D

D

P

P

1

1

X

X

1

1

Edp<1

Edp<1

popyt nieelastyczny Edp

popyt nieelastyczny Edp

Є

Є

(0;1)

(0;1)

% zmiana wielko

% zmiana wielko

ś

ś

ci popytu jest mniejsza od %

ci popytu jest mniejsza od %

zmiany ceny; przyk

zmiany ceny; przyk

ł

ł

adem s

adem s

ą

ą

dobra pierwszej

dobra pierwszej

potrzeby, przede wszystkim

potrzeby, przede wszystkim

ż

ż

ywno

ywno

ść

ść

.

.

D

D

X

X

1

1

X

X

2

2

P

P

1

1

P

P

2

2

Edp

Edp

= 0

= 0

popyt sztywny

popyt sztywny

Zmiana ceny nie wywo

Zmiana ceny nie wywo

ł

ł

uje

uje

ż

ż

adnych zmian w wielko

adnych zmian w wielko

ś

ś

ci

ci

popytu; przyk

popytu; przyk

ł

ł

adem s

adem s

ą

ą

dobra o fundamentalnym

dobra o fundamentalnym

znaczeniu dla cz

znaczeniu dla cz

ł

ł

owieka, np. leki, cz

owieka, np. leki, cz

ę

ę

sto te

sto te

ż

ż

u

u

ż

ż

ywki.

ywki.

P

P

1

1

P

P

2

2

X

X

1

1

D

D

UWAGA

UWAGA

w

w

wi

wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci przypadk

ci przypadk

ó

ó

w elastyczno

w elastyczno

ść

ść

zmienia si

zmienia si

ę

ę

wzd

wzd

ł

ł

u

u

ż

ż

danej krzywej

danej krzywej

popytu

popytu

B

B

ł

ę

ł

ę

dem jest uto

dem jest uto

ż

ż

samianie nachylenia

samianie nachylenia

krzywej popytu z elastyczno

krzywej popytu z elastyczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

.

.

Krzywa popytu najcz

Krzywa popytu najcz

ęś

ęś

ciej ilustrowana jest

ciej ilustrowana jest

funkcj

funkcj

ą

ą

liniow

liniow

ą

ą

opisan

opisan

ą

ą

r

r

ó

ó

wnaniem

wnaniem

X

X

D

D

= a

= a

–

–

bP

bP

gdzie:

gdzie:

X

X

D

D

-

-

to wielko

to wielko

ść

ść

popytu

popytu

a

a

-

-

to wielko

to wielko

ść

ść

popytu przy cenie dobra r

popytu przy cenie dobra r

ó

ó

wnej zero

wnej zero

b

b

–

–

nachylenie krzywej mierzone stosunkiem

nachylenie krzywej mierzone stosunkiem

∆

∆

X/

X/

∆

∆

P

P

P

P

–

–

cena dobra

cena dobra

B

B

ł

ę

ł

ę

dem jest uto

dem jest uto

ż

ż

samianie nachylenia

samianie nachylenia

krzywej popytu z elastyczno

krzywej popytu z elastyczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

.

.

Nachylenie krzywej =

Nachylenie krzywej =

P

∆

∆Χ

Elastyczno

ść

popytu =

P

X

∆

∆

%

%

Nachylenie krzywej popytu mówi nam o ile zwi

ę

ksza

si

ę

wielko

ść

popytu gdy cena spada o dan

ą

wielko

ść

.

Zmiany s

ą

wielko

ś

ciami absolutnymi.

Elastyczno

ść

popytu mówi nam o ile procent zwi

ę

kszy

si

ę

wielko

ść

popytu je

ś

li cena spadnie o 1%.

Zmiany s

ą

wielko

ś

ciami wzgl

ę

dnymi (procentowymi)

Dwie r

Dwie r

ó

ó

wnolegle krzywe popytu o jednakowym

wnolegle krzywe popytu o jednakowym

nachyleniu nie b

nachyleniu nie b

ę

ę

d

d

ą

ą

mia

mia

ł

ł

y takich samych

y takich samych

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

czynnik

czynnik

ó

ó

w elastyczno

w elastyczno

ś

ś

ci !!!

ci !!!

Gdy cena spadnie z 30 do 20
to wielko

ść

popytu ro

ś

nie o t

ą

sam

ą

liczb

ę

jednostek dla

ka

ż

dej krzywej tj. o 20

jednostek. Ale procentowa
zmiana wielko

ś

ci popytu jest

znacznie mniejsza dla krzywej
D

2

ni

ż

dla krzywej D

1

. Wzrost z

60 do 80 to 33%, natomiast
wzrost z 20 do 40 to 50%. Tak
wi

ę

c współczynnik

elastyczno

ś

ci:

D

1

= 50% / 33% = 1,5

D

2

= 33% / 33% = 1,0

Gdy mamy jednak na my

Gdy mamy jednak na my

ś

ś

li og

li og

ó

ó

ln

ln

ą

ą

elastyczno

elastyczno

ść

ść

przy r

przy r

ó

ó

ż

ż

nych poziomach ceny

nych poziomach ceny

w

w

ó

ó

wczas:

wczas:

Popyt o wysokiej elastyczno

Popyt o wysokiej elastyczno

ś

ś

ci wyra

ci wyra

ż

ż

a

a

krzywa o ma

krzywa o ma

ł

ł

ym nachyleniu (p

ym nachyleniu (p

ł

ł

aska).

aska).

Popyt nieelastyczny wyra

Popyt nieelastyczny wyra

ż

ż

a krzywa o

a krzywa o

du

du

ż

ż

ym nachyleniu (stroma).

ym nachyleniu (stroma).

Na przyk

Na przyk

ł

ł

ad, popyt na dobra luksusowe jest zwykle

ad, popyt na dobra luksusowe jest zwykle

bardziej elastyczny ni

bardziej elastyczny ni

ż

ż

popyt na dobra podstawowe

popyt na dobra podstawowe

-

-

i to przy ka

i to przy ka

ż

ż

dym poziomie ceny

dym poziomie ceny

P

P

Edp

Edp

=

=

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

Edp

Edp

=

=

0

0

Edp

Edp

=

=

Є

Є

(0;1)

(0;1)

Edp

Edp

=

=

Є

Є

(1;

(1;

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

)

)

Edp

Edp

=

=

1

1

X

Mierzenie elastyczno

Mierzenie elastyczno

ś

ś

ci w punkcie

ci w punkcie

AB

BC

DE

AD

AB

BC

D

A

B

C

D

E

F

FE

CF

AB

BC

Nale

ż

y utworzy

ć

i wyliczy

ć

który

ś

z podanych ilorazów odcinków

Determinanty cenowej elastyczno

Determinanty cenowej elastyczno

ś

ś

ci

ci

popytu

popytu

1.

1.

Poziom ceny

Poziom ceny

Przy niskiej cenie okre

Przy niskiej cenie okre

ś

ś

lona zmiana

lona zmiana

ceny,

ceny,

np. podwy

np. podwy

ż

ż

ka ceny o 5%,

ka ceny o 5%,

powoduje na og

powoduje na og

ó

ó

ł

ł

s

s

ł

ł

absz

absz

ą

ą

reakcj

reakcj

ę

ę

nabywc

nabywc

ó

ó

w ni

w ni

ż

ż

analogiczna podwy

analogiczna podwy

ż

ż

ka

ka

przy wysokiej ju

przy wysokiej ju

ż

ż

cenie

cenie

2.

2.

Wysoko

Wysoko

ść

ść

dochodu

dochodu

Ludzie ubo

Ludzie ubo

ż

ż

si na og

si na og

ó

ó

ł

ł

silniej reaguj

silniej reaguj

ą

ą

na

na

zmiany ceny, zw

zmiany ceny, zw

ł

ł

aszcza d

aszcza d

ó

ó

br dro

br dro

ż

ż

szych.

szych.

Udzia

Udzia

ł

ł

wydatk

wydatk

ó

ó

w na dane dobro w

w na dane dobro w

dochodzie.

dochodzie.

3.

3.

Dost

Dost

ę

ę

pno

pno

ść

ść

substytut

substytut

ó

ó

w

w

Dost

Dost

ę

ę

pno

pno

ść

ść

bliskich substytut

bliskich substytut

ó

ó

w

w

zwi

zwi

ę

ę

ksza wra

ksza wra

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

nabywc

nabywc

ó

ó

w na

w na

podwy

podwy

ż

ż

k

k

ę

ę

ceny danego dobra; popyt

ceny danego dobra; popyt

zale

zale

ż

ż

y od substytut

y od substytut

ó

ó

w

w

-

-

im wi

im wi

ę

ę

ksza ilo

ksza ilo

ść

ść

substytut

substytut

ó

ó

w, tym popyt jest bardziej

w, tym popyt jest bardziej

elastyczny

elastyczny

-

-

mamy wi

mamy wi

ę

ę

ksz

ksz

ą

ą

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

wyboru, zamiany jednego dobra na inne

wyboru, zamiany jednego dobra na inne

4.

4.

Gusty nabywc

Gusty nabywc

ó

ó

w

w

Przywi

Przywi

ą

ą

zanie do konsumpcji okre

zanie do konsumpcji okre

ś

ś

lonych

lonych

d

d

ó

ó

br zmniejsza reakcj

br zmniejsza reakcj

ę

ę

na podwy

na podwy

ż

ż

k

k

ę

ę

ceny

ceny

5.

5.

Rodzaj dobra

Rodzaj dobra

Popyt na dobra podstawowe jest mniej

Popyt na dobra podstawowe jest mniej

elastyczny na zmiany cen ani

elastyczny na zmiany cen ani

ż

ż

eli popyt na

eli popyt na

dobro luksusowe

dobro luksusowe

6.

6.

Szeroko

Szeroko

ść

ść

kategorii dobra

kategorii dobra

Popyt na owoce jest mniej elastyczny ni

Popyt na owoce jest mniej elastyczny ni

ż

ż

popyt na konkretny gatunek owoc

popyt na konkretny gatunek owoc

ó

ó

w,

w,

gdy

gdy

ż

ż

w obr

w obr

ę

ę

bie szerszej grupy towarowej

bie szerszej grupy towarowej

istniej

istniej

ą

ą

wi

wi

ę

ę

ksze mo

ksze mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci wyboru

ci wyboru

(substytucji)

(substytucji)

7.

7.

D

D

ł

ł

ugo

ugo

ść

ść

okresu (czas dostosowa

okresu (czas dostosowa

ń

ń

)

)

W d

W d

ł

ł

u

u

ż

ż

szym okresie reakcja popytu na

szym okresie reakcja popytu na

zaistnia

zaistnia

łą

łą

zmian

zmian

ę

ę

ceny jest pe

ceny jest pe

ł

ł

niejsza ni

niejsza ni

ż

ż

w

w

okresie kr

okresie kr

ó

ó

tkim (mo

tkim (mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

pe

pe

ł

ł

niejszego

niejszego

dostosowania si

dostosowania si

ę

ę

nabywc

nabywc

ó

ó

w do zmienionej

w do zmienionej

ceny

ceny

-

-

np. przez wykorzystanie substytut

np. przez wykorzystanie substytut

ó

ó

w); w

w); w

kr

kr

ó

ó

tkim okresie mo

tkim okresie mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci substytucji s

ci substytucji s

ą

ą

ograniczone, czyli:

ograniczone, czyli:

im d

im d

ł

ł

u

u

ż

ż

szy okres

szy okres

bierzemy

bierzemy

pod uwag

pod uwag

ę

ę

, tym pe

, tym pe

ł

ł

niejsze jest dostosowanie i

niejsze jest dostosowanie i

tym wi

tym wi

ę

ę

ksza

ksza

(bardziej ujemna)

(bardziej ujemna)

elastyczno

elastyczno

ść

ść

,

,

d

d

ł

ł

ugo

ugo

ść

ść

tego okresu zale

tego okresu zale

ż

ż

y od rodzaju dobra

y od rodzaju dobra

8.

8.

Konkurencja

Konkurencja

Im wi

Im wi

ę

ę

ksza konkurencja, tym popyt jest

ksza konkurencja, tym popyt jest

bardziej elastyczny; tym wi

bardziej elastyczny; tym wi

ę

ę

ksza

ksza

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

zast

zast

ę

ę

powania dobra

powania dobra

substytutami, dzi

substytutami, dzi

ę

ę

ki wi

ki wi

ę

ę

kszej konkurencji,

kszej konkurencji,

kt

kt

ó

ó

ra mobilizuje producent

ra mobilizuje producent

ó

ó

w do

w do

produkowania szerokiej gamy produkt

produkowania szerokiej gamy produkt

ó

ó

w

w

Decyzje cenowe wobec elastyczno

Decyzje cenowe wobec elastyczno

ś

ś

ci

ci

cenowej popytu

cenowej popytu

Ca

Ca

ł

ł

kowite wydatki konsument

kowite wydatki konsument

ó

ó

w

w

(TE)

(TE)

musz

musz

ą

ą

r

r

ó

ó

wna

wna

ć

ć

si

si

ę

ę

ca

ca

ł

ł

kowitym

przychodom

kowitym

przychodom

producent

producent

ó

ó

w

w

(TR)

(TR)

TE=TR

TE=TR

TR=P

TR=P

•

•

X

X

TR=TE

TR=TE

↓

↓

(maleje)

(maleje)

TR=TE

TR=TE

↑

↑

(ro

(ro

ś

ś

nie)

nie)

Edp

Edp

<

<

1

1

popyt

popyt

nieelastyczny

nieelastyczny

TR=TE

TR=TE

↑

↑

(ro

(ro

ś

ś

nie)

nie)

TR=TE

TR=TE

↓

↓

(maleje)

(maleje)

Edp

Edp

>

>

1

1

popyt

popyt

elastyczny

elastyczny

P

P

↓

↓

(maleje)

(maleje)

P

P

↑

↑

(ro

(ro

ś

ś

nie)

nie)

Zale

ż

no

ść

mi

ę

dzy cen

ą

, elastyczno

ś

ci

ą

a

przychodami kształtuje si

ę

nast

ę

puj

ą

co:

Badanie wielko

Badanie wielko

ś

ś

ci przychod

ci przychod

ó

ó

w w zale

w w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od

ci od

ceny i elastyczno

ceny i elastyczno

ś

ś

ci cenowej popytu

ci cenowej popytu

•

Edp = 1

P

X

pole
TR

P

Przy popycie nieelastycznym cena

Przy popycie nieelastycznym cena

ro

ro

ś

ś

nie. Co stanie si

nie. Co stanie si

ę

ę

z

z

przychodami?

przychodami?

P

X

•

P

2

P

1

TR

↑

Kalkulacja przychodów przy zmiennej cenie

-

-

3

3

5

5

1

1

5

5

-

-

1

1

8

8

2

2

4

4

1

1

9

9

3

3

3

3

3

3

8

8

4

4

2

2

5

5

5

5

5

5

1

1

-

-

0

0

6

6

0

0

MR=

MR=

∆

∆

TR/

TR/

∆

∆

X

X

TR

TR

P

P

X

X

AR – przychód przeci

ę

tny, AR=P

AR= TR/X

MR – przychód kra

ń

cowy

TR

•

•

•

•

•

•

Kalkulacja przychodów przy zmiennej cenie

-

-

3

3

5

5

1

1

5

5

-

-

1

1

8

8

2

2

4

4

1

1

9

9

3

3

3

3

3

3

8

8

4

4

2

2

5

5

5

5

5

5

1

1

-

-

0

0

6

6

0

0

MR=

MR=

∆

∆

TR/

TR/

∆

∆

X

X

TR

TR

P

P

X

X

MR

AR

•

•

•

•

•

•

P

•

•

•

MR odkłada si

ę

na

wykresie w połowie
przedziału (pierwsza
pochodna od TR)

MR

W efekcie krzywa MR zawsze przebiega

ć

b

ę

dzie w połowie odległo

ś

ci

miedzy osi

ą

pionow

ą

a krzyw

ą

ceny.

Paradoksy

Paradoksy

(om

(om

ó

ó

wione przy rynku)

wione przy rynku)

W przypadku elastyczno

W przypadku elastyczno

ś

ś

ci cenowej popytu

ci cenowej popytu

mog

mog

ą

ą

wyst

wyst

ę

ę

powa

powa

ć

ć

anomalie dotycz

anomalie dotycz

ą

ą

ce

ce

reakcji konsument

reakcji konsument

ó

ó

w na zmiany ceny;

w na zmiany ceny;

obrazowane jest to jako

obrazowane jest to jako

wynik dodatni

wynik dodatni

,

,

uzyskany z obliczania wsp

uzyskany z obliczania wsp

ó

ó

ł

ł

czynnika

czynnika

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci cenowej popytu. S

ci cenowej popytu. S

ą

ą

to

to

paradoksy. Gdy

paradoksy. Gdy

Edp>0

Edp>0

w

w

warto

warto

ś

ś

ciach

ciach

wzgl

wzgl

ę

ę

dnych

dnych

popyt reaguje w tym samym

popyt reaguje w tym samym

kierunku co cena, wyst

kierunku co cena, wyst

ę

ę

puje

puje

popyt

popyt

odwrotnie elastyczny

odwrotnie elastyczny

II.

II.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa

dochodowa

popytu

popytu

To intensywność reakcji konsumentów,

przejawiająca się w skali zmiany popytu na

zmiany dochodów

Miernikiem, kt

Miernikiem, kt

ó

ó

ry pozwala rozr

ry pozwala rozr

ó

ó

ż

ż

ni

ni

ć

ć

stopnie elastyczno

stopnie elastyczno

ś

ś

ci lub

ci lub

nieelastyczno

nieelastyczno

ś

ś

ci jest

ci jest

wska

wska

ź

ź

nik

nik

dochodowej

dochodowej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

.

.

Pozwala on okre

Pozwala on okre

ś

ś

li

li

ć

ć

o ile zmniejszy

o ile zmniejszy

si

si

ę

ę

(zwi

(zwi

ę

ę

kszy) popyt na dane dobro,

kszy) popyt na dane dobro,

przy wzro

przy wzro

ś

ś

cie (spadku)

cie (spadku)

dochodu

dochodu

.

.

W

W

ska

ska

ź

ź

nik

nik

dochodowej

dochodowej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

mo

mo

ż

ż

emy

emy

liczy

liczy

ć

ć

trzema metodami

trzema metodami

:

:

•Metod

ą

wspó

ł

czynnikow

ą

(interpretacyjną)

•Metod

ą

punktow

ą

•Metod

ą

ł

ukow

ą

Metoda wsp

Metoda wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikowa

czynnikowa

/interpretacyjna

/interpretacyjna

przedstawia

przedstawia

procentow

procentow

ą

ą

zmian

zmian

ę

ę

popytu do

popytu do

procentowe

procentowe

j

j

zmiany

zmiany

dochodu

dochodu

I

X

Edi

∆

∆

=

%

%

Metoda punktowa

Metoda punktowa

1

1

2

1

1

2

1

1

I

I

I

X

X

X

I

I

X

X

Edi

−

÷

−

=

∆

÷

∆

=

Metoda

Metoda

ł

ł

ukowa

ukowa

=

+

∆

÷

+

∆

=

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

2

1

I

I

I

X

X

X

i

Ed

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

1

2

2

1

1

2

I

I

I

I

X

X

X

X

+

−

÷

+

−

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa popytu

dochodowa popytu

-

-

analiza

analiza

Wsp

Wsp

ó

ó

ł

ł

czynnik elastyczno

czynnik elastyczno

ś

ś

ci dochodowej popytu

ci dochodowej popytu

mo

mo

ż

ż

e przybiera

e przybiera

ć

ć

warto

warto

ś

ś

ci dodatnie, ujemne lub 0.

ci dodatnie, ujemne lub 0.

je

je

ż

ż

eli konsumenci nabywaj

eli konsumenci nabywaj

ą

ą

wi

wi

ę

ę

cej towar

cej towar

ó

ó

w

w

gdy ich dochody wzrastaj

gdy ich dochody wzrastaj

ą

ą

dochodowa

dochodowa

elastyczno

elastyczno

ść

ść

popytu przyjmuje warto

popytu przyjmuje warto

ś

ś

ci

ci

dodatnie, z regu

dodatnie, z regu

ł

ł

y taka zale

y taka zale

ż

ż

no

no

ść

ść

dotyczy tzw.

dotyczy tzw.

d

d

ó

ó

br

br

normalnych (podstawowych i

normalnych (podstawowych i

luksusowych)

luksusowych)

je

je

ż

ż

eli konsumenci nabywaj

eli konsumenci nabywaj

ą

ą

tak

tak

ą

ą

sam

sam

ą

ą

ilo

ilo

ść

ść

towar

towar

ó

ó

w gdy ich dochody wzrastaj

w gdy ich dochody wzrastaj

ą

ą

, to

, to

dochodowa elastyczno

dochodowa elastyczno

ść

ść

popytu wynosi 1.

popytu wynosi 1.

je

je

ż

ż

eli konsumenci wraz ze wzrostem swoich

eli konsumenci wraz ze wzrostem swoich

dochod

dochod

ó

ó

w nabywaj

w nabywaj

ą

ą

mniej danego towaru

mniej danego towaru

oznacza to

oznacza to

ż

ż

e wsp

e wsp

ó

ó

ł

ł

czynnik elastyczno

czynnik elastyczno

ś

ś

ci

ci

przyjmuje warto

przyjmuje warto

ś

ś

ci ujemne a analizowane

ci ujemne a analizowane

dobro jest tzw.

dobro jest tzw.

dobrem ni

dobrem ni

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du.

du.

Krzywa

Krzywa

Engla

Engla

Zale

Zale

ż

ż

no

no

ść

ść

mi

mi

ę

ę

dzy rodzajem popytu a

dzy rodzajem popytu a

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

dochodow

dochodow

ą

ą

popytu ilustruje

popytu ilustruje

krzywa

krzywa

Engla

Engla

.

.

Jest to krzywa ilo

Jest to krzywa ilo

ś

ś

ciowo

ciowo

–

–

dochodowa.

dochodowa.

Edi=0

Edi<0

Edi<1

Edi>1

Edi=0

0

I

1

I

2

I

3

I

4

I

5

X

I

Krzywa Engla

Dobra
luksusowe
Edi >1

Dobra
podstawowe

Edi < 1

Dobra
normalne

Edi +

Dobra
ni

ż

szego

rz

ę

du Edi < 0

Krzywa

Krzywa

Engla

Engla

0 I

1

----- popyt sztywny

I

1

I

2

----- dobro luksusowe

I

2

I

3

----- dobro podstawowe

I

3

I

4

-----

popyt jest sztywny, wzrost dochodu nie wywołuje

ż

adnej reakcji po stronie popytu

I

4

I

5

----- dobro ni

ż

szego rz

ę

du, gdy

ż

elastyczno

ść

dochodowa popytu jest ujemna

dobra normalne,
gdy

ż

elastyczno

ść

dochodowa

popytu jest dodatnia

POWT

POWT

Ó

Ó

RZMY

RZMY

: w zale

: w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od warto

ci od warto

ś

ś

ci

ci

dochodowej elastyczno

dochodowej elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

Edi

Edi

mo

mo

ż

ż

emy

emy

dokona

dokona

ć

ć

nast

nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cego rozr

cego rozr

ó

ó

ż

ż

nienia

nienia

poszczeg

poszczeg

ó

ó

lnych d

lnych d

ó

ó

br:

br:

1.

1.

Dobra normalne

Dobra normalne

(zwyk

(zwyk

ł

ł

e) charakteryzuj

e) charakteryzuj

ą

ą

si

si

ę

ę

dodatni

dodatni

ą

ą

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

dochodow

dochodow

ą

ą

popytu (UWAGA: mog

popytu (UWAGA: mog

ą

ą

by

by

ć

ć

to zar

to zar

ó

ó

wno dobra

wno dobra

luksusowe i dobra podstawowe!).

luksusowe i dobra podstawowe!).

2.

2.

Dobra ni

Dobra ni

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du

du

–

–

maj

maj

ą

ą

ujemn

ujemn

ą

ą

elastyczno

elastyczno

ść

ść

dochodow

dochodow

ą

ą

. Wzrost dochodu

. Wzrost dochodu

zmniejsza rozmiary popytu na te dobra, a

zmniejsza rozmiary popytu na te dobra, a

zarazem ich udzia

zarazem ich udzia

ł

ł

w bud

w bud

ż

ż

etach nabywc

etach nabywc

ó

ó

w.

w.

3.

3.

Dobra wy

Dobra wy

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du

du

(luksusowe)

(luksusowe)

–

–

maj

maj

ą

ą

elastyczno

elastyczno

ść

ść

dochodow

dochodow

ą

ą

wy

wy

ż

ż

sz

sz

ą

ą

od

od

jedno

jedno

ś

ś

ci

ci

. Wzrost dochodu zwi

. Wzrost dochodu zwi

ę

ę

ksza

ksza

rozmiary popytu na te dobra i ich udzia

rozmiary popytu na te dobra i ich udzia

ł

ł

w

w

bud

bud

ż

ż

etach nabywc

etach nabywc

ó

ó

w.

w.

4.

4.

Dobra pierwszej potrzeby

Dobra pierwszej potrzeby

(podstawowe)

(podstawowe)

–

–

maj

maj

ą

ą

elastyczno

elastyczno

ść

ść

dochodow

dochodow

ą

ą

ni

ni

ż

ż

sz

sz

ą

ą

od jedno

od jedno

ś

ś

ci

ci

. S

. S

ą

ą

to

to

wszystkie dobra ni

wszystkie dobra ni

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du oraz

du oraz

cz

cz

ęść

ęść

d

d

ó

ó

br normalnych,

br normalnych,

z

z

wyj

wyj

ą

ą

tkiem

tkiem

luksusowych.

luksusowych.

I (dochód)

D (popyt)

Edi = 0

Edi > 1

Edi < 1

Edi = 0

Edi < 0

luksusowe

podstawowe

ni

ż

szego rz

ę

du

Rodzaje popytu

Rodzaje popytu

-

-

ś

ś

ci

ci

ą

ą

ga

ga

Popyt elastyczny

Popyt elastyczny

Edi>1

Edi>1

dla d

dla d

ó

ó

br luksusowych

br luksusowych

;

;

Procentowa zmiana popytu jest wi

Procentowa zmiana popytu jest wi

ę

ę

ksza ni

ksza ni

ż

ż

procentowa

procentowa

zmiana dochodu.

zmiana dochodu.

Popyt neutralny (proporcjonalny)

Popyt neutralny (proporcjonalny)

E

E

di=

di=

1

1

Procentowa zmiana popytu jest dok

Procentowa zmiana popytu jest dok

ł

ł

adnie r

adnie r

ó

ó

wna

wna

procentowej zmianie dochodu

procentowej zmianie dochodu

Popyt nieelastyczny

Popyt nieelastyczny

Edi<1 dla d

Edi<1 dla d

ó

ó

br

br

podstawowych;

podstawowych;

p

p

rocentowa zmiana popytu jest

rocentowa zmiana popytu jest

mniejsza od procentowej zmiany dochodu.

mniejsza od procentowej zmiany dochodu.

Popyt sztywny

Popyt sztywny

Edi

Edi

=0

=0

;

;

z

z

miana dochodu nie

miana dochodu nie

powoduje zmiany popytu.

powoduje zmiany popytu.

Popyt odwrotnie elastyczny

Popyt odwrotnie elastyczny

E

E

di<

di<

0 dla d

0 dla d

ó

ó

br

br

ni

ni

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du

du

; w

; w

zrost dochodu powoduje spadek

zrost dochodu powoduje spadek

popytu.

popytu.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa popytu na niekt

dochodowa popytu na niekt

ó

ó

re

re

dobra i us

dobra i us

ł

ł

ugi w USA

ugi w USA

-

-

0,36

0,36

M

M

ą

ą

ka

ka

-

-

0,20

0,20

Mi

Mi

ę

ę

so wieprzowe

so wieprzowe

0,64

0,64

Papierosy

Papierosy

0,75

0,75

Us

Us

ł

ł

ugi lekarskie

ugi lekarskie

1,0

1,0

Odzie

Odzie

ż

ż

1,4

1,4

Ksi

Ksi

ąż

ąż

ki

ki

1,5

1,5

Meble

Meble

1,5

1,5

Mieszkanie

Mieszkanie

2,5

2,5

Samoch

Samoch

ó

ó

d

d

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

dochodowa

dochodowa

Dobra

Dobra

U

U

waga:

waga:

paradoks

paradoks

Veblena

Veblena

–

–

przy

przy

wzro

wzro

ś

ś

cie ceny ro

cie ceny ro

ś

ś

nie wielko

nie wielko

ść

ść

popytu

popytu

–

–

patrz dobra luksusowe.

patrz dobra luksusowe.

U

U

waga wyj

waga wyj

ą

ą

tki:

tki:

dobra

dobra

Giffena

Giffena

–

–

przy

przy

wzro

wzro

ś

ś

cie ceny ro

cie ceny ro

ś

ś

nie wielko

nie wielko

ść

ść

popytu

popytu

–

–

dobra ni

dobra ni

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du nie posiadaj

du nie posiadaj

ą

ą

ce

ce

bliskich substytut

bliskich substytut

ó

ó

w.

w.

Prawa

Prawa

Engla

Engla

Wraz ze wzrostem przychod

Wraz ze wzrostem przychod

ó

ó

w

w

(dochod

(dochod

ó

ó

w) spada udzia

w) spada udzia

ł

ł

wydatk

wydatk

ó

ó

w

w

na

na

ż

ż

ywno

ywno

ść

ść

W miar

W miar

ę

ę

wzrostu dochod

wzrostu dochod

ó

ó

w wydatki

w wydatki

na

na

mieszkania

mieszkania

, opa

, opa

ł

ł

i

i

ś

ś

wiat

wiat

ł

ł

o

o

wzrastaj

wzrastaj

ą

ą

skokowo

skokowo

W miar

W miar

ę

ę

wzrostu dochod

wzrostu dochod

ó

ó

w zwi

w zwi

ę

ę

ksza

ksza

si

si

ę

ę

proporcja (udzia

proporcja (udzia

ł

ł

) wydatk

) wydatk

ó

ó

w na

w na

potrzeby dalsze lub

potrzeby dalsze lub

luksusowe

luksusowe

Ernest ENGEL (1821-1896) statystyk z Saksonii, badaj

ą

c

bud

ż

ety domowe rodzin robotniczych ustalił trzy prawa:

I (dochody)

Wydatki w

procentach

a) wydatki na

ż

ywno

ść

c) wydatki na dobra luksusowe

20%

40%

60%

80%

100%

b) wydatki na mieszkanie

Prawa

Prawa

Engla

Engla

Prawa

Prawa

Engla

Engla

–

–

bardziej szczeg

bardziej szczeg

ó

ó

ł

ł

owo

owo

Wraz ze wzrostem dochodu spada udzia

Wraz ze wzrostem dochodu spada udzia

ł

ł

wydatk

wydatk

ó

ó

w na

w na

ż

ż

ywno

ywno

ść

ść

(rys.

(rys.

„

„

a

a

”

”

).

).

Oznacza to,

Oznacza to,

ż

ż

e wydatki na

e wydatki na

ż

ż

ywno

ywno

ść

ść

rosn

rosn

ą

ą

w

w

tempie wolniejszym od przyrostu dochodu,

tempie wolniejszym od przyrostu dochodu,

czyli wzgl

czyli wzgl

ę

ę

dna zmiana popytu na

dna zmiana popytu na

ż

ż

ywno

ywno

ść

ść

jest mniejsza od wzgl

jest mniejsza od wzgl

ę

ę

dnej zmiany dochodu.

dnej zmiany dochodu.

Edi

Edi

przyjmuje warto

przyjmuje warto

ść

ść

: 0 <

: 0 <

Edi

Edi

< 1.

< 1.

Udzia

Udzia

ł

ł

wydatk

wydatk

ó

ó

w na odzie

w na odzie

ż

ż

i mieszkanie

i mieszkanie

na og

na og

ó

ó

ł

ł

nie zmienia si

nie zmienia si

ę

ę

wraz ze zmian

wraz ze zmian

ą

ą

dochodu (rys.

dochodu (rys.

„

„

b

b

”

”

).

).

Oznacza to,

Oznacza to,

ż

ż

e wzgl

e wzgl

ę

ę

dny przyrost popytu i

dny przyrost popytu i

wzgl

wzgl

ę

ę

dny przyrost dochodu s

dny przyrost dochodu s

ą

ą

r

r

ó

ó

wne.

wne.

Edi

Edi

przyjmuje warto

przyjmuje warto

ść

ść

:

:

Edi

Edi

= 1.

= 1.

Wydatki na samochody, meble, podr

Wydatki na samochody, meble, podr

ó

ó

ż

ż

e,

e,

ochron

ochron

ę

ę

zdrowia, wypoczynek, bi

zdrowia, wypoczynek, bi

ż

ż

uteri

uteri

ę

ę

wzrastaj

wzrastaj

ą

ą

w tempie szybszym od tempa

w tempie szybszym od tempa

wzrostu dochodu (rys.

wzrostu dochodu (rys.

„

„

c

c

”

”

).

).

Oznacza to,

Oznacza to,

ż

ż

e wzgl

e wzgl

ę

ę

dna zmiana popytu na te

dna zmiana popytu na te

dobra jest wi

dobra jest wi

ę

ę

ksza od wzgl

ksza od wzgl

ę

ę

dnej zmiany

dnej zmiany

dochodu, czyli

dochodu, czyli

Edi

Edi

przyjmuje warto

przyjmuje warto

ść

ść

:

:

Edi

Edi

> 1.

> 1.

D (popyt)

I (dochód)

a) wydatki na

ż

ywno

ść

b) wydatki na mieszkanie

c) dobra luksusowe

0 < Edi < 1

Edi = 1

Edi > 1

III.

III.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

mieszana/krzy

mieszana/krzy

ż

ż

owa

owa

popytu

popytu

To intensywno

To intensywno

ść

ść

reakcji konsument

reakcji konsument

ó

ó

w,

w,

przejawiaj

przejawiaj

ą

ą

ca si

ca si

ę

ę

w skali zmiany

w skali zmiany

popytu

popytu

na

na

jedno dobro (X) pod wp

jedno dobro (X) pod wp

ł

ł

ywem zmiany ceny

ywem zmiany ceny

drugiego dobra (Y

drugiego dobra (Y

)

)

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

mieszana

mieszana

–

–

sens

sens

ekonomiczny

ekonomiczny

Obrazuje

Obrazuje

wzajemny

wzajemny

charakter

charakter

analizowanych d

analizowanych d

ó

ó

br

br

Mo

Mo

ż

ż

e przyjmowa

e przyjmowa

ć

ć

warto

warto

ś

ś

ci dodatnie (dobra

ci dodatnie (dobra

substytucyjne), ujemne (dobra

substytucyjne), ujemne (dobra

komplementarne) lub mo

komplementarne) lub mo

ż

ż

e wynosi

e wynosi

ć

ć

zero

zero

(dobra oboj

(dobra oboj

ę

ę

tne)

tne)

Warto

Warto

ść

ść

bezwzgl

bezwzgl

ę

ę

dna uzyskanego

dna uzyskanego

wska

wska

ź

ź

nika elastyczno

nika elastyczno

ś

ś

ci mieszanej m

ci mieszanej m

ó

ó

wi

wi

o

o

sile

sile

danego zwi

danego zwi

ą

ą

zku

zku

(reakcji) czyli o sile

(reakcji) czyli o sile

zwi

zwi

ą

ą

zku o charakterze substytucyjnym

zku o charakterze substytucyjnym

i

i

komplementarnym

komplementarnym

.

.

Im wi

Im wi

ę

ę

ksza warto

ksza warto

ść

ść

wsk

wsk

. elastyczno

. elastyczno

ś

ś

ci, tym substytucyjno

ci, tym substytucyjno

ść

ść

i

i

komplementarno

komplementarno

ść

ść

jest wi

jest wi

ę

ę

ksza

ksza

.

.

Graficzna analiza elastyczno

Graficzna analiza elastyczno

ś

ś

ci krzy

ci krzy

ż

ż

owej popytu:

owej popytu:

P (cena)

dobro X

D

S

A

X

1

P

1

A’

P

2

X

2

S’

P (cena)

dobro Y

D

S

A

Y

2

A’

Y

1

D’

Wzrost ceny dobra X powoduje wzrost popytu na

substytucyjne dobro Y.

Edc jest wi

ę

c dodatnia

Dobra s

ą

substytucyjne

wzgl

ę

dem

siebie

Graficzna analiza elastyczno

Graficzna analiza elastyczno

ś

ś

ci krzy

ci krzy

ż

ż

owej popytu:

owej popytu:

dobro X

D

S

A

X

1

P

1

A’

P

2

X

2

S’

dobroY

D’

S

A’

Y

1

A

Y

2

D

P (cena)

P (cena)

Wzrost ceny dobra X powoduje spadek popytu na

komplementarne dobro Y.

Edc jest wi

ę

c ujemna

Dobra s

ą

komplementarne

wzgl

ę

dem siebie

Miernikiem, kt

Miernikiem, kt

ó

ó

ry pozwala rozr

ry pozwala rozr

ó

ó

ż

ż

ni

ni

ć

ć

stopnie elastyczno

stopnie elastyczno

ś

ś

ci jest

ci jest

wska

wska

ź

ź

nik

nik

krzy

krzy

ż

ż

owej/mieszanej

owej/mieszanej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

.

.

Pozwala on okre

Pozwala on okre

ś

ś

li

li

ć

ć

o ile zmniejszy

o ile zmniejszy

si

si

ę

ę

(zwi

(zwi

ę

ę

kszy) popyt na

kszy) popyt na

pewne

pewne

dobro,

dobro,

przy wzro

przy wzro

ś

ś

cie (spadku)

cie (spadku)

ceny innego

ceny innego

dobra

dobra

.

.

W

W

ska

ska

ź

ź

nik

nik

krzy

krzy

ż

ż

owej/mieszanej

owej/mieszanej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci popytu

ci popytu

mo

mo

ż

ż

emy liczy

emy liczy

ć

ć

trzema metodami

trzema metodami

:

:

Metod

Metod

ą

ą

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikow

czynnikow

ą

ą

(interpretacyjn

(interpretacyjn

ą

ą

)

)

Metod

Metod

ą

ą

punktow

punktow

ą

ą

Metod

Metod

ą

ą

ł

ł

ukow

ukow

ą

ą

Metoda wsp

Metoda wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikowa

czynnikowa

/interpretacyjna

/interpretacyjna

przedstawia

przedstawia

procentow

procentow

ą

ą

zmian

zmian

ę

ę

popytu

popytu

na

na

jedno dobro

jedno dobro

do procentowe

do procentowe

j

j

zmiany

zmiany

ceny

ceny

drugiego dobra

drugiego dobra

B

A

P

D

Edc

∆

∆

=

%

%

Metoda punktowa

Metoda punktowa

1

1

2

1

1

2

1

1

B

B

B

X

A

A

B

B

A

A

p

p

p

X

X

X

p

p

X

X

Edc

−

÷

−

=

∆

÷

∆

=

Metoda

Metoda

ł

ł

ukowa

ukowa

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

1

2

2

1

1

2

2

1

2

1

B

B

B

B

A

A

A

A

B

B

B

X

X

A

p

p

p

p

X

X

X

X

p

p

p

X

X

X

Edc

+

−

÷

+

−

=

+

∆

÷

+

∆

=

Rodzaje popytu

Rodzaje popytu

Popyt substytucyjny

Popyt substytucyjny

, dotyczy substytut

, dotyczy substytut

ó

ó

w

w

Edc>0

Edc>0

;

;

wzrost

wzrost

ceny na jedno dobro powoduje

ceny na jedno dobro powoduje

wzrost

wzrost

p

p

opytu

opytu

na

na

drugie dobro.

drugie dobro.

Popyt niezale

Popyt niezale

ż

ż

ny

ny

,

,

Edc=1

Edc=1

;

;

zmiana ceny jednego

zmiana ceny jednego

dobra

dobra

nie

nie

powoduje zmian w popycie na drugie

powoduje zmian w popycie na drugie

dobro.

dobro.

Popyt komplementarny

Popyt komplementarny

,

,

dotyczy d

dotyczy d

ó

ó

br

br

komplementarnych

komplementarnych

,

,

Edc<0

Edc<0

;

;

wzrost ceny na

wzrost ceny na

jedno dobro wywo

jedno dobro wywo

ł

ł

uje spadek popytu na drugie

uje spadek popytu na drugie

dobro.

dobro.

Edc = 0 oznacza,

ż

e badane dobra s

ą

wobec

siebie niezale

ż

ne.

Dla

Dla

d

d

ó

ó

br substytucyjnych

br substytucyjnych

elastyczno

elastyczno

ść

ść

mieszana popytu jest

mieszana popytu jest

dodatnia (wzrost ceny kawy pobudza

dodatnia (wzrost ceny kawy pobudza

popyt na herbat

popyt na herbat

ę

ę

).

).

Dla dóbr komplementarnych

elastyczno

ść

mieszana popytu jest

ujemna (wzrost ceny benzyny obni

ż

a

popyt na samochody).

przypomnienie

Przyk

Przyk

ł

ł

ad

ad

Cenowa elastyczno

Cenowa elastyczno

ść

ść

popytu na niekt

popytu na niekt

ó

ó

re

re

dobra

dobra

w

w

Wielkiej Brytanii

Wielkiej Brytanii

-

-

prosta i mieszana

prosta i mieszana

-

-

0,61

0,61

-

-

0,01

0,01

+0,42

+0,42

transport

transport

i

i

łą

łą

czno

czno

ś

ś

ć

ć

-

-

0,23

0,23

-

-

0,30

0,30

+0,19

+0,19

odzie

odzie

ż

ż

i obuwi

i obuwi

e

e

-

-

0,12

0,12

-

-

0,03

0,03

-

-

0,37

0,37

ż

ż

ywno

ywno

ś

ś

ć

ć

transportu

transportu

i

i

łą

łą

czno

czno

ś

ś

ci

ci

odzie

odzie

ż

ż

y

y

i obuwia

i obuwia

ż

ż

ywno

ywno

ś

ś

ci

ci

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

popytu w reakcji na

popytu w reakcji na

zmiany cen

zmiany cen

Dobra

Dobra

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y

y

Cenowa elastyczno

Cenowa elastyczno

ść

ść

poda

poda

ż

ż

y

y

To intensywność reakcji sprzedawców
(producentów), przejawiająca się w skali zmiany
poziomu sprzedaży (produkcji) towarów lub
usług na zmiany ceny.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y

y

–

–

sens ekonomiczny

sens ekonomiczny

Wyra

Wyra

ż

ż

a si

a si

ł

ę

ł

ę

oddzia

oddzia

ł

ł

ywania ceny na

ywania ceny na

kszta

kszta

ł

ł

towanie si

towanie si

ę

ę

wielko

wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y

y

Jest dodatnia

Jest dodatnia

–

–

zgodno

zgodno

ść

ść

kierunk

kierunk

ó

ó

w zmian

w zmian

ceny i wielko

ceny i wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y

y

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y zale

y zale

ż

ż

y od

y od

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci producent

ci producent

ó

ó

w ograniczania

w ograniczania

rozmiar

rozmiar

ó

ó

w produkcji, gdy ceny spadaj

w produkcji, gdy ceny spadaj

ą

ą

, oraz

, oraz

ich zdolno

ich zdolno

ś

ś

ci zwi

ci zwi

ę

ę

kszenia rozmiar

kszenia rozmiar

ó

ó

w

w

w

w

ł

ł

asnej oferty towarowej, gdy ceny

asnej oferty towarowej, gdy ceny

produkt

produkt

ó

ó

w gotowych rosn

w gotowych rosn

ą

ą

.

.

Elastyczno

Elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y jest zale

y jest zale

ż

ż

na przede

na przede

wszystkim od:

wszystkim od:

czasu

czasu

, jakim dysponuje producent na

, jakim dysponuje producent na

przystosowanie si

przystosowanie si

ę

ę

do zmienionego

do zmienionego

poziomu cen; im d

poziomu cen; im d

ł

ł

u

u

ż

ż

szy czas, tym

szy czas, tym

elastyczno

elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y jest wi

y jest wi

ę

ę

ksza

ksza

–

–

od sztywnej w bardzo kr

od sztywnej w bardzo kr

ó

ó

tkim okresie czasu

tkim okresie czasu

do doskonale elastycznej w okresie bardzo

do doskonale elastycznej w okresie bardzo

d

d

ł

ł

ugim;

ugim;

zachowania si

zachowania si

ę

ę

koszt

koszt

ó

ó

w

w

produkcji wraz

produkcji wraz

ze zmian

ze zmian

ą

ą

skali produkcji

skali produkcji

; je

; je

ż

ż

eli wraz ze

eli wraz ze

wzrostem skali produkcji koszty szybko

wzrostem skali produkcji koszty szybko

rosn

rosn

ą

ą

, poda

, poda

ż

ż

jest ma

jest ma

ł

ł

o elastyczna

o elastyczna

–

–

szybki

szybki

wzrost koszt

wzrost koszt

ó

ó

w ogranicza si

w ogranicza si

ł

ę

ł

ę

stymulacyjn

stymulacyjn

ą

ą

rosn

rosn

ą

ą

cej ceny produktu; je

cej ceny produktu; je

ś

ś

li

li

natomiast koszty rosn

natomiast koszty rosn

ą

ą

relatywnie wolno

relatywnie wolno

wraz ze wzrostem produkcji, poda

wraz ze wzrostem produkcji, poda

ż

ż

jest

jest

bardziej elastyczna

bardziej elastyczna

–

–

ruch koszt

ruch koszt

ó

ó

w nie

w nie

niweczy cenowej stymulacji zmiany

niweczy cenowej stymulacji zmiany

wielko

wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y.

y.

W bie

W bie

żą

żą

cym i kr

cym i kr

ó

ó

tkim okresie elastyczno

tkim okresie elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y

y

jest zale

jest zale

ż

ż

na od:

na od:

podatno

podatno

ś

ś

ci danego dobra na

ci danego dobra na

magazynowanie

magazynowanie

i od koszt

i od koszt

ó

ó

w tego

w tego

magazynowania; im mniejsza mo

magazynowania; im mniejsza mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

przechowywania d

przechowywania d

ó

ó

br (dobra szybko

br (dobra szybko

psuj

psuj

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

) i wy

) i wy

ż

ż

sze koszty

sze koszty

magazynowania, tym mniejsza

magazynowania, tym mniejsza

elastyczno

elastyczno

ść

ść

cenowa poda

cenowa poda

ż

ż

y;

y;

cech technologicznych

cech technologicznych

produkcji

produkcji

wynikaj

wynikaj

ą

ą

cych

cych

np

np

. ze stopnia

. ze stopnia

wyspecjalizowania aparatu wytw

wyspecjalizowania aparatu wytw

ó

ó

rczego i

rczego i

obs

obs

ł

ł

uguj

uguj

ą

ą

cej go za

cej go za

ł

ł

ogi; w

ogi; w

ą

ą

ska

ska

specjalizacja zmniejsza elastyczno

specjalizacja zmniejsza elastyczno

ść

ść

,

,

charakter bardziej uniwersalny daje

charakter bardziej uniwersalny daje

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

dokonywania pewnych zmian

dokonywania pewnych zmian

asortymentowych, a wi

asortymentowych, a wi

ę

ę

c stwarza warunki

c stwarza warunki

bardziej elastycznego reagowania na

bardziej elastycznego reagowania na

zmiany cen rynkowych.

zmiany cen rynkowych.

Reakcja poda

ż

y na zmian

ę

czynników j

ą

okre

ś

laj

ą

cych (w tym ceny) wymaga czasu:

P (cena)

Q (ilość)

D

S

1

A

B

C

D

P

1

P

2

Q

1

Q

2

Q

3

P

3

P

4

D

1

S

2

S

3

S

4

Im dłu

ż

szy czas, tym elastyczno

ść

cenowa poda

ż

y jest wi

ę

ksza – przechodz

ą

c

od sztywnej elastyczno

ś

ci w bardzo krótkim okresie czasu do doskonale

elastycznej w okresie bardzo długim.

Miernikiem, kt

Miernikiem, kt

ó

ó

ry pozwala rozr

ry pozwala rozr

ó

ó

ż

ż

ni

ni

ć

ć

stopnie elastyczno

stopnie elastyczno

ś

ś

ci

ci

czy

czy

nieelastyczno

nieelastyczno

ś

ś

ci

ci

jest

jest

wska

wska

ź

ź

nik

nik

cenowej

cenowej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci

ci

po

po

da

da

ż

ż

y

y

.

.

Pozwala on okre

Pozwala on okre

ś

ś

li

li

ć

ć

o ile zmniejszy si

o ile zmniejszy si

ę

ę

(zwi

(zwi

ę

ę

kszy) wielko

kszy) wielko

ść

ść

poda

poda

ż

ż

y na dane

y na dane

dobro, przy wzro

dobro, przy wzro

ś

ś

cie (spadku) ceny

cie (spadku) ceny

.

.

W

W

ska

ska

ź

ź

nik

nik

cenowej

cenowej

elastyczno

elastyczno

ś

ś

ci

ci

po

po

da

da

ż

ż

y

y

mo

mo

ż

ż

emy liczy

emy liczy

ć

ć

trzema

trzema

metodami

metodami

:

:

•Metod

ą

wspó

ł

czynnikow

ą

(interpretacyjną)

•Metod

ą

punktow

ą

•Metod

ą

ł

ukow

ą

Metoda wsp

Metoda wsp

ó

ó

ł

ł

czynnikowa

czynnikowa

/interpretacyjna

/interpretacyjna

przedstawia

przedstawia

procentow

procentow

ą

ą

zmian

zmian

ę

ę

ilo

ilo

ś

ś

ci

ci

(wielko

(wielko

ś

ś

ci) poda

ci) poda

ż

ż

y do procentowej

y do procentowej

zmiany ceny

zmiany ceny

P

S

Esp

∆

∆

=

%

%

Metoda punktowa

Metoda punktowa

1

1

2

1

1

2

1

1

p

p

p

X

X

X

p

p

X

X

Esp

−

÷

−

=

∆

÷

∆

=

Metoda

Metoda

ł

ł

ukowa

ukowa

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

)

(

2

1

2

1

1

2

2

1

1

2

2

1

2

1

p

p

p

p

X

X

X

X

p

p

p

X

X

X

Esp

+

−

÷

+

−

=

+

∆

÷

+

∆

=

Poniewa

ż

poda

ż

jest dodatni

ą

funkcj

ą

ceny, zatem elastyczno

ść

cenowa

poda

ż

y jest dodatnia, tj. Esp>0

Rodzaje po

Rodzaje po

da

da

ż

ż

y

y

Esp= 0 podaż sztywna

Esp<1 podaż nieelastyczna (względnie nieelast.)

Esp=1 podaż jednostkowa (proporcjonalna)

Esp>1 podaż elastyczna (względnie elastyczna)

Esp=

∞

∞

∞

∞

podaż doskonale elastyczna

Determinanty cenowej elastyczno

Determinanty cenowej elastyczno

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y

y

Poda

Poda

ż

ż

jest elastyczna

jest elastyczna

, kiedy firmy mog

, kiedy firmy mog

ą

ą

szybko i

szybko i

ł

ł

atwo zmieni

atwo zmieni

ć

ć

wielko

wielko

ść

ść

produkcji w odpowiedzi na

produkcji w odpowiedzi na

zmian

zmian

ę

ę

ceny. To ile czasu potrzebuje firma aby

ceny. To ile czasu potrzebuje firma aby

dostosowa

dostosowa

ć

ć

si

si

ę

ę

do zmian cen zale

do zmian cen zale

ż

ż

y mi

y mi

ę

ę

dzy innymi

dzy innymi

od:

od:

istnienia rezerw mocy wytw

istnienia rezerw mocy wytw

ó

ó

rczych

rczych

poziomu zapas

poziomu zapas

ó

ó

w

w

Poda

Poda

ż

ż

jest nieelastyczna

jest nieelastyczna

, gdy wielko

, gdy wielko

ść

ść

produkcji nie

produkcji nie

mo

mo

ż

ż

e

e

ł

ł

atwo i szybko dostosowa

atwo i szybko dostosowa

ć

ć

si

si

ę

ę

do zmiany

do zmiany

ceny.

ceny.

Z regu

Z regu

ł

ł

y poda

y poda

ż

ż

produkt

produkt

ó

ó

w rolnych jest mniej

w rolnych jest mniej

elastyczna ni

elastyczna ni

ż

ż

produkt

produkt

ó

ó

w przemys

w przemys

ł

ł

owych.

owych.

Esp

Esp

=

=

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

poda

poda

ż

ż

doskonale

doskonale

elastyczna

elastyczna

Zmiana wielko

Zmiana wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y nie jest spowodowana

y nie jest spowodowana

zmian

zmian

ą

ą

ceny, gdy

ceny, gdy

ż

ż

cena jest sta

cena jest sta

ł

ł

a; przyk

a; przyk

ł

ł

adem s

adem s

ą

ą

dobra wy

dobra wy

ż

ż

szego rz

szego rz

ę

ę

du; przy tej cenie producenci s

du; przy tej cenie producenci s

ą

ą

sk

sk

ł

ł

onni dostarczy

onni dostarczy

ć

ć

ka

ka

ż

ż

d

d

ą

ą

ilo

ilo

ść

ść

dobra

dobra

P

P

P

P

1

1

X

1

X

2

S

Esp

Esp

є

є

(1;

(1;

∞

∞

)

)

p

p

oda

oda

ż

ż

elastyczna

elastyczna

Zmiana wielko

Zmiana wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y jest wi

y jest wi

ę

ę

ksza ni

ksza ni

ż

ż

procentowa zmiana ceny; krzywa poda

procentowa zmiana ceny; krzywa poda

ż

ż

y przecina

y przecina

o

o

ś

ś

rz

rz

ę

ę

dnych

dnych

P

P

P

P

1

1

P

P

2

2

X

1

X

2

S

Esp=1

Esp=1

poda

poda

ż

ż

jednostkowa (proporcjonalna,

jednostkowa (proporcjonalna,

neutralna)

neutralna)

P

P

S

S

X

S

S

Esp

Esp

є

є

(0;1)

(0;1)

p

p

oda

oda

ż

ż

nieelastyczna.

nieelastyczna.

Procentowa

Procentowa

zmiana wielko

zmiana wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y jest mniejsza od

y jest mniejsza od

procentowej zmiany ceny; krzywa poda

procentowej zmiany ceny; krzywa poda

ż

ż

y przecina o

y przecina o

ś

ś

odci

odci

ę

ę

tych

tych

P

P

S

S

P

P

1

1

P

P

2

2

X

2

X

1

Esp=0

Esp=0

p

p

oda

oda

ż

ż

sztywna

sztywna

z

z

miana ceny nie wywo

miana ceny nie wywo

ł

ł

uje

uje

ż

ż

adnych zmian w

adnych zmian w

wielko

wielko

ś

ś

ci poda

ci poda

ż

ż

y

y

P

P

S

S

P

P

1

1

P

P

2

2

X

1

Pytanie o interpretacj

Pytanie o interpretacj

ę

ę

wska

wska

ź

ź

nik

nik

ó

ó

w

w

Wyniki uzyskiwane obiema metodami

Wyniki uzyskiwane obiema metodami

–

–

punktow

punktow

ą

ą

i

i

ł

ł

ukow

ukow

ą

ą

-

-

b

b

ę

ę

d

d

ą

ą

si

si

ę

ę

nieznacznie

nieznacznie

r

r

ó

ó

ż

ż

ni

ni

ć

ć

poniewa

poniewa

ż

ż

metoda

metoda

ł

ł

ukowa mierzy

ukowa mierzy

zmiany

zmiany

ś

ś

rednie a punktowa elastyczno

rednie a punktowa elastyczno

ść

ść

w punkcie.

w punkcie.

Interpretacja wska

Interpretacja wska

ź

ź

nik

nik

ó

ó

w:

w:

np

np

.

.

Edp

Edp

zmiana ceny o 1% spowoduje

zmiana ceny o 1% spowoduje

zmian

zmian

ę

ę

wielko

wielko

ś

ś

ci popytu o

ci popytu o

……

……

%

%

przyk

przyk

ł

ł

ad

ad

dane:

dane:

X

X

1

1

= 25

= 25

P

P

1

1

= 23 900

= 23 900

X

X

2

2

= 35

= 35

P

P

2

2

= 21 900

= 21 900

Oblicz

Oblicz

Edp

Edp

obiema metodami.

obiema metodami.

Zmiana ceny rzeczywi

ś

cie nie

wynosi 1%

P

P

X

X

Edp

∆

÷

∆

=

1

1

P

P

X

X

Edp

∆

÷

∆

=

Edp

Edp

=

=

-

-

3,82 (liczone metod

3,82 (liczone metod

ą

ą

ł

ł

ukow

ukow

ą

ą

)

)

Interpretacja:

Interpretacja:

spadek ceny o 1% spowodowa

spadek ceny o 1% spowodowa

ł

ł

wzrost

wzrost

wielko

wielko

ś

ś

ci popytu

ci popytu

o 3,82%.

o 3,82%.

Edp

Edp

=

=

-

-

4,78 (liczone metod

4,78 (liczone metod

ą

ą

punktow

punktow

ą

ą

)

)

Interpretacja:

Interpretacja:

spadek ceny o 1% spowodowa

spadek ceny o 1% spowodowa

ł

ł

wzrost

wzrost

wielko

wielko

ś

ś

ci popytu

ci popytu

o 4,78%.

o 4,78%.

Wyja

Wyja

ś

ś

nienie

nienie

X

X

1

1

= 25

= 25

X

X

2

2

= 35

= 35

P

P

1

1

= 23 900

= 23 900

P

P

2

2

= 21 900

= 21 900

Zatem:

Zatem:

Zmiana P o 8,368% powoduje zmian

Zmiana P o 8,368% powoduje zmian

ę

ę

„

„

x

x

”

”

o 40%

o 40%

Wi

Wi

ę

ę

c(40/8,368) :

c(40/8,368) :

Zmiana P o 1% powoduje zmian

Zmiana P o 1% powoduje zmian

ę

ę

„

„

x

x

”

”

o

o

4,78%

4,78%

Zmiana procentowa mi

ę

dzy Xami = 40% (+)

Zmiana procentowa mi

ę

dzy cenami = 8,368% (-)