Sygn. akt I KZP 15/06
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 9 czerwca 2006 r.
Sąd Najwyższy - Izba Karna w Warszawie
na posiedzeniu w składzie:
Przewodniczący: Sędzia SN Andrzej Siuchniński
Sędziowie SN: Krzysztof Cesarz
Andrzej Deptuła (sprawozdawca)
Protokolant: Marcin Pawełek
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Aleksandra Herzoga
w sprawie z zawiadomienia Spółki Wodnej w L. o popełnieniu przestępstwa z
art. 278 ż 1 k.k.
po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 441 ż 1 k.p.k. przez Sąd
Rejonowy w K., postanowieniem z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt
II Kp 488/05, zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni
ustawy:
 Czy pojęcie energii, jako przedmiotu czynności wykonawczej z art. 278 ż 5
k.k. obejmuje również wodę zamkniętą w urządzeniach wodociągowych
postanowił
odmówić podjęcia uchwały.
 2
U Z A S A D N I E N I E
Przedstawione pytanie prawne powstało w następującej sytuacji
procesowej.
Postanowieniem z dnia 20 paz
dziernika 2005 r. Prokurator Prokuratury
Powiatowej w K. umorzył dochodzenie w sprawie nielegalnego podłączenia się
przez Ryszarda S. do wodociągu stanowiącego własność Spółki Wodnej w L. i
kradzieży wody  tj. o przestępstwo z art. 278 ż 1 k.k. wobec stwierdzenia, że
czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego.
Postanowienie to zaskarżyła Spółka Wodna w L., reprezentowana przez
jej prezesa, wnosząc o jego uchylenie.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w K. nie przychylił się do zażalenia i
na podstawie art. 306 ż 2 k.p.k. przekazał je do Sądu Rejonowego w K.
Sąd Rejonowy w K. uznał, że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne,
wymagające wykładni prawa, ujęte w pytaniu prawnym.
Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o odmowę podjęcia uchwały
argumentując, że wystąpienie Sądu Rejonowego w K. nie odpowiada wymogom
stawianym przy występowaniu do Sądu Najwyższego w trybie art. 441 ż 1 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skuteczne wystąpienie z pytaniem prawnym w trybie art. 441 ż 1 k.p.k.
jest możliwe jedynie, gdy ujawni się zagadnienie o charakterze prawnym, a więc
stanowiące istotny problem interpretacyjny, wymagające zasadniczej wykładni
przepisu prawa, wywołanej wadliwą lub niejasną jego redakcją, umożliwiającą
rozbieżną interpretację, co jest niekorzystne dla funkcjonowania prawa w
praktyce. Konieczne jest przy tym także istnienie związku między ustaleniami
faktycznymi dokonanymi w konkretnej sprawie a treścią zgłoszonej wątpliwości
interpretacyjnej.
Zadaniem Sądu Najwyższego, działającego w trybie art. 441 ż 1 k.p.k. nie
jest natomiast udzielanie porad prawnych lub rozstrzyganie jak należy ocenić
 3
zarzuty zgłoszone w środku odwoławczym, stąd też konkretyzacja danej normy
prawnej do ustalonego stanu faktycznego nie stanowi ustawowego
upoważnienia dla wystąpienia z pytaniem prawnym przez Sąd odwoławczy
(zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego: z dnia 29 lipca 1994 r.  I KZP
18/1994  OSNKW 1994, z. 7-8, poz. 49, z dnia 7 września 2000 r.  I KZP
27/2000  nie publ., z dnia 26 września 2002 r.  I KZP 32/2002  OSNKW
2002, nr 11-12, poz. 97, z dnia 29 paz
dziernika 2002 r.  I KZP 27/2002 
OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 96, R. A. Stefański  Instytucja pytań prawnych
do Sądu Najwyższego w sprawach karnych, Kraków 2001, s. 254-300).
Tymczasem analiza ustaleń faktycznych stanowiących kanwę wystąpienia
Sądu Rejonowego w K. wskazuje, że pomiędzy zagadnieniem prawnym
sformułowanym w pytaniu, a materią istotną dla rozstrzygnięcia zażalenia przez
ten Sąd nie ma związku; zaś Sądowi Rejonowemu w rzeczywistości chodzi, czy
będący przedmiotem postępowania w sprawie czyn stanowi, czy też nie stanowi
czynu zabronionego.
Zawiadomienie o przestępstwie złożone przez Spółkę Wodną w L.
dotyczyło kradzieży wody przez Ryszarda S. w wyniku samodzielnego
przyłączenia się do urządzenia wodociągowego stanowiącego własność Spółki.
Prokurator Rejonowy w K. umorzył dochodzenie prowadzone w tej sprawie o
przestępstwo z art. 278 ż 1 k.k. nie dopatrując się w ustalonym stanie
faktycznym znamion czynu zabronionego. U podstaw takiej decyzji legło
stwierdzenie, że  art. 278 k.k. odnosi się do zaboru rzeczy ruchomej, za którą
trudno uznać wodę. Trudno również uznać wodę za energię . Prokurator
stwierdził także, że Spółka Wodna nie może być uznana za podmiot podlegający
ochronie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz.
747 z póz
n. zm.) bowiem nie jest przedsiębiorstwem wodno  kanalizacyjnym,
ani też gminną jednostką organizacyjną, prowadzącą działalność gospodarczą w
zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę. W zażaleniu na postanowienie
 4
prokuratora Spółka Wodna zarzuciła obrazę art. 278 ż 1 k.k. polegającą na
wyrażeniu błędnego poglądu prawnego, że woda nie jest rzeczą ruchomą w
rozumieniu art. 45 k.c. a tym samym nie może stanowić przedmiotu zaboru w
celu przywłaszczenia. Nietrudno dociec do czego nawiązywało stanowisko
Spółki Wodnej. Stanowisko to nawiązywało do przyjętego przez ustawodawcę
określenia przedmiotu przestępstwa kradzieży w Kodeksie karnym z 1997 r.
poprzez odwołanie się do terminologii cywilistycznej i użycia nazwy  rzecz , a
nie nazwy  mienie , co nakazuje, aby przy interpretacji znamion przestępstwa
kradzieży, odwoływać się do brzmienia i wykładni tego pojęcia w prawie
cywilnym, gdzie rzeczą jest przedmiot materialny, którego cechą jest takie
wyodrębnienie od innych przedmiotów, że może być traktowany w obrocie jako
przedmiot samoistny (S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu
cywilnego  księga pierwsza. Część ogólna, Wyd. Prawnicze, Warszawa 2006
 s. 177). Rzeczami ruchomymi nie są natomiast wszelkiego rodzaju energie (I.
Ignatowicz  Prawo rzeczowe, Warszawa 1986, s. 16 i 17), co spowodowało
konieczność wprowadzenia odrębnego typu kradzieży poprzez uznanie za
przedmiot kradzieży energię (ż 5 art. 278 k.k.). Na tym tle w piśmiennictwie
cywilistycznym wyrażono pogląd, że woda jako przedmiot materialny, dający
się wyodrębnić przez  zamknięcie w pojemnikach, cysternach, butlach,
obwodach zamkniętych, jest rzeczą ruchomą (vide M. Bednarek: Mienie,
Komentarz do art. 44  553 Kodeksu cywilnego, Zakamycze 1977, str. 67  68 i
powołana tam literatura).
Ustalony w tej sprawie stan faktyczny w ogóle nie powoduje potrzeby
ustalenia, co kryje się pod pojęciem energia, użytym w art. 278 ż 5 k.k. Problem
taki nie został podniesiony ani w postanowieniu o umorzeniu dochodzenia ani
też w zażaleniu wniesionym przez Spółkę Wodną, a tylko wtedy powstałaby
konieczność rozważania znaczenia pojęcia energia jako znamienia przestępstwa
z art. 278 ż 5 k.k. Nie chodziło tu przecież o zabór wody jako nośnika energii,
lecz zabór wody przeznaczonej do celów konsumpcyjnych. Spółka Wodna, jako
 5
właściciel urządzeń doprowadzających wodę i samej wody, nie używała wody
do wytwarzania energii, której pozbawiał ją Ryszard S. przez nielegalne
podłączenie się do wodociągu. Zabór wody z urządzeń wodociągowych nie
może być traktowany jako zabór energii (wodnej) w rozumieniu art. 278 ż 5
k.k. Tak więc kwestia ujęta w pytaniu w ogóle nie nawiązuje do stanu
faktycznego sprawy i tym samym ma charakter czysto abstrakcyjny,
rozstrzyganie zaś takich zagadnień nie może odbywać się w trybie art. 441 ż 1
k.p.k.
Już tylko na marginesie warto dodać, że pojęcia  energia językowo
definiowane jest jako  wyrażona w jednostkach pracy wielkość fizyczna
określająca zdolność ciała lub układu do wykonywania pracy przy przejściu z
jednego stanu do drugiego (Słownik Języka Polskiego  pod red. M.
Szymczaka, PWN Warszawa 1999, s. 511). Jasno zatem widać, że woda  sama
w sobie energią nie jest, natomiast może doprowadzić do powstania energii
dopiero przez ruch, który może być z
ródłem napędu różnych urządzeń np.
turbin, kół młyńskich i innych urządzeń napędzanych wodą.