Postępowanie przed sądem pierwszej instancji.
Wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego.
Wniosek o wszczęcie postępowania procesowego.
Kwestię postępowania przed Sądem pierwszej instancji regulują, art.1831-226 Kodeksu
Postępowania Cywilnego.
Rozdział pierwszy mówi o mediacji i postepowaniu pojednawczym:
a)mediacja zawsze jest dobrowolna, nikt nikogo nie może zmusić do mediacji
b)mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację lub postanowienia sądu kierującego
strony do mediacji
c)w umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo
sposób wyboru mediatora
d)mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy
Mediatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a
także korzysta w pełni z praw publicznych. Ponadto mediatorem nie może być sędzia, chyba że jest
to sędzia w stanie spoczynku.
Mediator musi być zawsze bezstronny, a także ma obowiązek dochować w tajemnicy, których sie
dowiedział w trakcie mediacji, chyba że został z takiego obowiązku zwolniony. Stały mediator
może odmówić prwoadzenia mediacji ale tylko z ważnych powodów, jednak musi o tym
poinformować strony oraz są, o ile ten skierował strony do mediacji. Mediator niezwłocznie ustala
termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Wyznaczenie posiedzenia mediacyjnego nie jest
wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego.
Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem
mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzeniem i
zwrotem wydatków mediatorowi obciążane są strony.
Postepowanie mediacyjne nie jest jawne. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą
doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia
jego odpisu drugiej stronie. Mimo to mediacja może nie zostac wszczęta z następujących dowodów:
a)stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji,
odmówił przeprowadzenia mediacji,
b)strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym
mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie
mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
c)strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się
o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o
przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w
terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
d)strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.
Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia
mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a
ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator. Jeżeli strony zawarły ugodę przed
mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Strony podpisują ugodę.
Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole. Mediator doręcza stronom odpis
protokołu.
Po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do
rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej. W razie skierowania przez sąd
sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.
Dalej następuje postepowanie pojednawcze. Mówi o nim art. 184 KPC. O wezwanie do próby
ugodowej można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. W
wezwaniu należy oznaczyć zwięz
le sprawę. Postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd w
składzie jednego sędziego, a z posiedzenia spisuje się protokół. Jeżeli doszło do ugody, osnowę jej
wciąga się do protokołu. Strony podpisują ugodę. Jeśli wystepuje niemożność podpisania ugody, to
sąd stwierdza ją w protokole. Jeżeli wzywający nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie
przeciwnika włoży na niego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową.
Jeśli przeciwnik bez usprawiedliwienia nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie wzywającego,
który wniósł następnie w tej sprawie pozew, uwzględni koszty wywołane próbą ugodową w
orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
O rozprawie mówią art. 206-226 KPC. Zgodnie z nimi termin rozprawy wyznacza przewodniczący
rozprawy. Każda ze stron może w piśmie procesowym żądać przeprowadzenia rozprawy w jej
nieobecności. W razie nieobecności strony na rozprawie przewodniczący lub wyznaczony przez
niego sędzia sprawozdawca przedstawia jej wnioski, twierdzenia i dowody znajdujące się w aktach
sprawy.
Jednocześnie z wyznaczeniem pierwszej rozprawy zarządza doręczenie pozwu i stosownie do
potrzeby wyznacza sędziego sprawozdawcę. Równocześnie z doręczeniem pozwu i wezwania na
pierwszą rozprawę poucza się pozwanego o czynnościach procesowych, które może lub powinien
podjąć, jeśli nie uznaje żądania pozwu w całości lub w części, w szczególności o możliwości lub
obowiązku wniesienia odpowiedzi na pozew, w tym o obowiązujących w tym zakresie
wymaganiach co do terminu i formy, lub przedstawienia swoich wniosków, twierdzeń i dowodów
na rozprawie, skutkach niepodjęcia takich czynności, w szczególności o możliwości wydania przez
sąd wyroku zaocznego i warunkach jego wykonalności oraz obciążenia pozwanego kosztami
postępowania, a także o możliwości ustanowienia przez pozwanego pełnomocnika procesowego i
braku obowiązkowego zastępstwa przez adwokata lub radcę prawnego.
Przewodniczący, stosownie do okoliczności, wyda przed rozprawą na podstawie pozwu i innych
pism procesowych zarządzenia mające na celu przygotowanie rozprawy. Może w razie koniecznej
potrzeby, zarządzić oględziny jeszcze przed rozprawą. Przewodniczący może w szczególności:
a)wezwać strony do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez pełnomocnika,
b)zażądać na rozprawę od państwowej jednostki organizacyjnej lub jednostki organizacyjnej
samorządu terytorialnego znajdujących się u nich dowodów, jeżeli strona sama dowodów tych
otrzymać nie może,
c)wezwać na rozprawę wskazanych przez stronę świadków,
d)wezwać na rozprawę osoby powołane zgodnie przez strony na biegłych,
e)zarządzić przedstawienie dokumentów, przedmiotów oględzin, ksiąg, planów itd.
Przewodniczący, jeżeli to możliwe, przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien
ustalić, jakie z okoliczności sprawy są między nimi sporne, i dążyć do ich wyjaśnienia. W razie
uzasadnionej potrzeby może udzielić stronom niezbędnych pouczeń, a stosownie do okoliczności
zwraca im uwagę na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego. W sprawach o alimenty i
o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przewodniczący poucza powoda
występującego w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego o roszczeniach wynikających z
przytoczonych przez niego faktów.
Pozwany może przed pierwszą rozprawą wnieść odpowiedz
na pozew. W sprawach zawiłych lub
rozrachunkowych przewodniczący może zarządzić przed pierwszą rozprawą wniesienie odpowiedzi
na pozew lub także w miarę potrzeby wymianę przez strony dalszych pism przygotowawczych,
przy czym oznaczy porządek składania pism, termin, w którym pisma należy złożyć, i okoliczności,
które mają być wyjaśnione. W toku sprawy wymianę pism może zarządzić sąd.
Stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię
Generalną Skarbu Państwa przewodniczący może zobowiązać do złożenia w wyznaczonym
terminie pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich
twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego
postępowania.godnie z art. 210 KPC rozprawa odbywa się w ten sposób, że po wywołaniu sprawy
strony - najpierw powód, a potem pozwany - zgłaszają ustnie swe żądania i wnioski oraz
przedstawiają twierdzenia i dowody na ich poparcie. Strony mogą ponadto wskazywać podstawy
prawne swych żądań i wniosków. Na żądanie prokuratora sąd udziela mu głosu w każdym stanie
rozprawy.
Każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej,
dotyczących okoliczności faktycznych. Ponadto rozprawa obejmuje, stosownie do okoliczności,
postępowanie dowodowe i roztrząsanie jego wyników.
Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo
jeżeli nieobecność strony jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi
przeszkodą, której nie można przezwyciężyć.
Sąd może skazać na grzywnę stronę, jeżeli powołała się w złej wierze na nieprawdziwe
okoliczności, które skutkowały odroczeniem rozprawy.
Jeżeli nieprawdziwe okoliczności, które skutkowały odroczeniem rozprawy, zostały powołane w
złej wierze przez pełnomocnika strony, sąd może go skazać na grzywnę (art. 214 KPC).
Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby stron, ich przedstawicieli ustawowych,
pełnomocników, świadków i innych uczestników postępowania, wymaga przedstawienia
zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu,
wystawionego przez lekarza sądowego, jednak nie dotyczy to do osób pozbawionych wolności,
których usprawiedliwianie niestawiennictwa z powodu choroby regulują odrębne przepisy.
Sąd może w celu dokładniejszego wyjaśnienia stanu sprawy zarządzić stawienie się stron lub jednej
z nich osobiście albo przez pełnomocnika.
Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój
umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Wysłuchanie odbywa się poza salą
posiedzeń sądowych.
Sąd stosownie do okoliczności, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości dziecka
uwzględni jego zdanie i rozsądne życzenia.
Strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na
uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej, z
zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, jakie według przepisów niniejszego kodeksu mogą dla niej
wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i
postanowień sądu.
Sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub
jeżeli strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki.
Przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom.
Można zamknąć rozprawę również w wypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze dowód przez
sędziego wyznaczonego lub przez sąd wezwany albo gdy ma być przeprowadzony dowód z akt lub
wyjaśnień organów administracji publicznej, a rozprawę co do tych dowodów sąd uzna za
zbyteczną.
Sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo.
Od zarządzeń przewodniczącego wydanych w toku rozprawy strony mogą odwołać się do sądu.
Postępowanie nieprocesowe sąd wszczyna na wniosek, będący odpowiednikiem pozwu. Istnieją
jednak przypadki, które są wskazane w ustawie, kiedy to sąd może wszcząć również postępowanie
z urzędu. Wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego może zostać skutecznie cofnięty
tylko za zgodą wszystkich uczestników
Postępowanie nieprocesowe prowadzi sąd rejonowy, z wyjątkiem spraw o ubezwłasnowolnienie i
separację oraz spraw z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych, które należą do
właściwości sądu okręgowego. W postępowaniu tym nie ma stron procesowych - są uczestnicy
postępowania o identycznym statusie procesowym. Legitymację do udziału w sprawie ma ten,
którego praw będzie dotyczyć wynik postępowania. Sąd ma obowiązek z urzędu wezwać do udziału
w postępowaniu zainteresowanego, który nie bierze w nim udziału.
Pozew o wszczęcie postepowania procesowego, jest pismem wszczynającym postępowanie przed
Sądem cywilnym. Pozew napisany w formie maszynopisu lub odręcznie (ważne, by był czytelny)
należy złożyć wraz z odpisami w ilości odpowiadającej liczbie pozwanych w spawie. Pozew musi
zawierać: oznaczenie Sądu oraz wydziału, oznaczenie stron oraz ich dokładne adresy. W pozwie
należy podać wartość przedmiotu sporu, określić żądania oraz okoliczności faktyczne na ich
poparcie, a także wskazać dowody (np. dokumenty, świadków). Pozew winien zawierać zwięzłe i
precyzyjne uzasadnienie żądań i być opatrzony własnoręcznym podpisem. Strona wnosząca o
przesłuchanie świadka zobowiązana jest do wskazania adresu na jaki będzie można skutecznie
doręczyć świadkowi wezwanie do sądu. Sprawę należy złożyć w Sądzie właściwym miejscowo i
rzeczowo do jej rozpoznania. Sprawa złożona do niewłaściwego Sądu zostanie przekazana sądowi
właściwemu. Strona pozwana określa swoje stanowisko oraz twierdzenia w sprawie w formie
odpowiedzi na pozew w zakreślonym terminie. Brak odpowiedzi na pozew oraz nieobecność
pozwanego na rozprawie może skutkować wydaniem wyroku zaocznego. Jeśli pozwany zgadza się
z twierdzeniami zawartymi w pozwie - uznaje powództwo, jeśli kwestionuje roszczenie - wnosi o
jego oddalenie - wówczas winien przytoczyć okoliczności i wskazać dowody na poparcie swoich
twierdzeń.
Bibliografia:
A. Bieranowski, P. Bogdalski, M. Goettel, Prawo cywilne w zarysie, wyd. Kantor Prawniczy,
Zakamycze 2003
Kodeks postępowania cywilnego
www.bip.gov.pl
www.wikipedia.pl