Józef Wybicki - pieśń legionów polskich

Józef Wybicki urodził się w 1747 roku . Był w czasach Stanisławowskich działaczem komisji edukacji narodowej . Współpracował z Andrzejem Zamoyskim przy układaniu projektu kodeksu praw cywilnych . Walczył w powstaniu kościuszkowskim , a po jego upadku wyemigrował do Francji . Włączył się do ruchu mającego na celu zorganizowanie sił zbrojnych przy boku Napoleona . Od 1797 roku kierował propagandą w głównej kwaterze Legionów we Włoszech . Pozostawił po sobie pisma polityczne , dramaty , poezje , pamiętniki . Ale nie przemijającą sławę zapewniła mu ,,Pieśń Legionów polskich we Włoszech '' , która w 1926 roku stała się hymnem Polski i znana jest do dziś jako ,,Mazurek Dąbrowskiego''.

Powstała ona po między szesnastym a dziewiętnastym lipca 1797 roku w Reggio we Włoszech a po raz pierwszy rozbrzmiała dwudziestego lipca tego samego roku w czasie uroczystości zorganizowanej przez Włochów i Polaków ku czci generała Henryka Dąbrowskiego , który opuszczał wraz z legionami Reggio . W niezwykle krótkim czasie stała się śpiewem sztandarowym odrodzonej na obczyźnie polskiej armii . Śpiewano ją na melodię podlaskiego mazurka . Wkrótce z żołnierskiej pobudki awansowała do rangi pieśni narodowej , stała się bliska nie tylko żołnierzom tułaczom szukającym drogi do ojczyzny , ale także ulubioną pieśnią - symbolem Polaków żyjących w niewoli .

W pierwszych latach swojego istnienia była ona przede wszystkim pieśnią legionów , związaną z ich żołnierskim losem , wyrażającą rychłą nadzieję na restytucję narodowego bytu Jednoczącą ich ich wokół wspólnej sprawy - niepodległości , kierującą generała Dąbrowskiego na przywódcę akcji niepodległościowej . Towarzyszyła im w chlubnej kampanii napoleońskiej , na polach bitew pod Magliana , Santa Marina di Falari , czy przy wymarszu do zdobytej przez grenadierów polskich potężnej twierdzy Gaety której murów broniło sto dział . Przy wymarszu z republiki Napoleońskiej jej dźwiękami żegnali Polacy brzegi Volturno i Garigliano , wkraczając z jej śpiewem do Rzymu . Związana na dobre i złe z ,,Wielką Armią Boga Wojny `' - Napoleona Bonaparte dotarła wreszcie po dziesięciu latach do zniewolonej ojczyzny w listopadzie 1806 roku , gdzie została przyjęta z ogromnym entuzjazmem i nadzieją przez naród .

Nową kartę w dziejach ,,Pieśni legionów...''zapisało powstanie listopadowe . Rozbrzmiewała ona wówczas na polach bitew i ulicach walczącej Warszawy . Stała się pieśnią buntu , symbolem dążeń wolnościowych Polaków . Dla pogrążających się w sporach politycznych uchodźców polskich stała się pokarmem duchowym , ogniskowała ich myśli wokół sprawy polskiej .

Jak widać pieśń ta miała i nadal ma dla nas wielkie znaczenie ale o czym ona tak właściwie mówi ?

W przeciwieństwie do utworów poetów oświecenia , którzy po trzecim rozbiorze żegnali się z Polską , zamykali swą twórczość w nastroju katastroficznym ,,Mazurek ...'' wyraża nadzieję na rychłe odzyskanie niepodległości .

,,Jeszcze Polska nie umarła ,

Kiedy my żyjemy .

Co nam obco moc wydarła ,

Szablą odbijemy''.

Tak początkowo brzmiała pierwsza zwrotka pieśni , a więc jeszcze prościej i dobitniej świadczyła ,że garstka skupiona pod wodzą Henryka Dąbrowskiego zamierza czynem dowieść , że ich ojczyzna żyje . Wzywa do jedności narodu już nie tylko szlacheckiego .Zbiorowy podmiot liryczny wiersza to my - żołnierze wolności , a więc i chłopi i mieszczanie , my - naród .

By podnieść naród na duchu autor przywołuje ważne wydarzenia z przeszłości i wybitnych wojowników : potop szwedzki i Czarnieckiego , powstanie kościuszkowskie Racławice i Kościuszkę .

,, Jak Czarnecki do Poznania

Wracał się przez morze

Dla ojczyzny ratowania

Po szwedzkim rozbiorze .

Na to wszystko jedne głosy :

Dość tej niewoli

Mamy racławickie kosy

Kościuszkę Bóg pozwoli .''

Nazwisko Dąbrowskiego , Kościuszki i Czarnieckiego wiążą się z nowymi demokratycznymi poglądami na państwo i jego istnienie .

,, Marsz , marsz Dąbrowski . (...)

Za twoim przewodem

Złączem się z narodem .''

,, Mazurek Dąbrowskiego'' wyraża więc wiarę w przyszłe wyzwolenie spod jarzma zaborców , dzięki walce pod wodzą wspomnianego w tytule generała i z błogosławieństwie Boga . Wyzwolenie Polacy zawdzięczać będą samym sobie . Utwór przepełniony jest wiarą w moc polskiego oręża ( ,,Szablą odbijemy'' , ,, Mamy racławickie kosy'' ) oraz sprawiedliwość dziejową .

Pieśń ta zawarła też na czas dłuższy niż stulecie program literatury narodowej : być protestem przeciwko rzekomej śmierci narodu i wieść ku nowemu , pełnemu życiu . Zapowiadała że jej główną treścią będzie dążenie do niepodległości a ideałem narodowym będzie żołnierz mający ją wywalczyć .

Te bogate treści ideowe zawarte są w nieskomplikowanych czterowersowych zwrotkach o prostym , bezpośrednim języku .

Melodyjność podkreślają rytm i refren .

Rozpalała ona uczucia patriotyczne przez dziesięciolecia , śpiewano ją potajemnie traktując jako symbol polskości oraz element scalający zniewolony i podzielony naród . Weszła do kanonu polskich utworów narodowych okresu zaborów , takich jak ,, Śpiewy historyczne'' Juliana Ursyna Niemcewicza które krzepiły wspomnieniem przeszłości , czy ,, Hymn do Boga'' Jana Pawła Woronicza , wyrażający gorącą wiarę w opiekę Bożą nad Polakami .

Potem doszły do tego zbioru utwory Mickiewicza i Słowackiego . Dzięki nim naród polski ocalił swą tożsamość narodową nie ugiął się pod jarzmem niewoli , walczył i odzyskał wolność . Dlatego w 1926 roku w odrodzonej Polsce nadano ,, Mazurkowi Dąbrowskiego'' rangę hymnu narodowego .

---