PODRĘCZNIK DLA SŁUCHACZA

Wykonywanie czynności
w sprawach o wykroczenia

Jednostka Szkolna nr 01

Wprowadzenie do postępowania w sprawach
o wykroczenia.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 01. Nazwa jednostki szkolnej: Wprowadzenie do postępowania w sprawach o wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 1 Opracował: J. Dowejko.		JM06JS01PS01
Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są od Ciebie podstawowe umiejętności z zakresu: materialnego prawa wykroczeń, kwalifikowania określonych stanów faktycznych z zakresu wykroczeń. Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: rozróżnić sytuację procesowe pozwalające na wszczęcie postępowania w sprawach o wykroczenia, zastosować tryb postępowania w sprawach o wykroczenia, zastosować zasady procesowe w zależności od etapu postępowania. Metody nauczania i uczenia się. Posługując się kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia poznasz podstawowe pojęcia prawa procesowego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz z zaznajomisz się z celami prowadzenia postępowania. Poznasz zadania postępowania oraz zasady procesowe i przesłanki, występujące w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Wskażesz przesłanki dodatnie i ujemne oraz określisz ich skutki wystąpienia. W ramach pracy z tekstem poznasz rodzaje postępowań i różnice w ich przebiegu. Dokonasz kwalifikacji określonych stanów faktycznych, pod kątem zastosowania prawidłowego rodzaju postępowania, poczym przedstawisz prawidłowe rozwiązanie dokonanej kwalifikacji prawnej czynu oraz określenia właściwego trybu postępowania. Zlecone zostaną Ci treści do samo-dzielnego opanowania takie jak: zasady procesowe, rodzaje postępowań w sprawach o wykroczenia, przesłanki prawne i faktyczne. Sposoby oceniania: Ocenie podlega wiedza, umiejętności z zakresu: prawidłowego kwalifikowania czynu i określania właściwego trybu postępowania - w skali zal lub nzal. Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, Zaliczenie jednostki szkolnej „Wprowadzenie do postępowań w sprawach o wykroczenia” nastąpi wspólnie (od JS.01 do JS.03).
MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.01 Nazwa jednostki szkolnej: Wprowadzenie do postępowania w sprawach o wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant Stron: Opracował: J. Dowejko.	JM06JS01PS01
MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: 1.Pojęcie, cel, zadania i przedmiot procesu w sprawach o wykroczenia Art. 1 kpw określa zakres podmiotowo-przedmiotowy regulacji wskazując, że postępowanie w sprawach o wykroczenia toczy się według zasad ujętych w wykroczeniowym prawie procesowym, z tym że w postępowaniu tym mają zastosowanie przepisy Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego jedynie wówczas gdy wynika to z przepisu szczególnego. Konstrukcja przepisu (§ 1) podkreśla autonomiczność postępowania w sprawach o wykroczenia, wskazując równocześnie na konieczność zastosowania jednoznacznie określonych norm postępowania karnego (§ 2). Dzięki precyzyjnemu określeniu kiedy, jak również które rozwiązania kodeksu postępowania karnego mają zastosowanie do postępowania w sprawach o wykroczenia uniknie się błędów w sferze interpretacji kwestii, czy dane rozwiązanie omawianego kodeksu jest wyraźne i jednoznaczne, czy też należy przed podjęciem decyzji kończącej postępowanie sięgnąć do rozwiązań procedury karnej. Postępowanie w sprawach o wykroczenia nie jest postępowaniem sensu stricto karnym, lecz jedynie zbliżonym do procesu karnego, a zatem jako postępowanie odrębne dotyczące czynów charakteryzujących się gatunkowo łagodniejszym stopniem szkodliwości społecznej, zawiera jedynie niezbędne, (choć obszerne) odniesienie do zasad określonych w kpk. Ustawodawca nakazał stosowanie do postępowania w sprawach o wykroczenia 264 artykuły, spośród 687 artykułów tworzących polską procedurę karną. Są to przepisy określające: * cel postępowania (art. 2 k.p.k.), * badanie okoliczności sprawy (art. 4 k.p.k.), * zasadę domniemania niewinności (art. 5 k.p.k.), * sposób dokonywania oceny dowodów (art. 7 k.p.k.), * tryb rozstrzygania (art. 8 k.p.k.), * czynności procesowe przeprowadzane z urzędu (art. 9 k.p.k.), * zezwolenie władzy na ściganie (art. 13 k.p.k.), * postępowanie sądowe (art. 14 k.p.k.), * obowiązek udzielania pomocy organom procesowym (art. 15 § 2 k.p.k.), * procedurę pouczania uczestników postępowania (art. 16 k.p.k.), * warunki przekazania sprawy innemu organowi (art. 18 § 2 k.p.k.), * postępowanie w razie naruszenia obowiązków procesowych (art. 20 k.p.k.), * udział małoletniego (art. 23 k.p.k.), * właściwość miejscowa sądu (art. 31 k.p.k.), * właściwość szczególna sądu (art. 32 k.p.k.), * łączność podmiotową (art. 33 § 1 k.p.k.), * łączność przedmiotową (art. 34 k.p.k.), * sposób badania właściwości przez sąd (art. 35 k.p.k.), * sposób przekazania sprawy innemu sądowi (art. 36 k.p.k.), * rozpoznanie sprawy przekazanej przez sąd wojskowy (art. 39 k.p.k.), * warunki wyłączenia sędziego z mocy prawa (art. 40 k.p.k.), * warunki wyłączenia sędziego na wniosek (art. 41 k.p.k.), * tryb wyłączenia sędziego (42 § 1 -3 k.p.k.), * skutki wyłączenia sędziego (art. 43 k.p.k.), * moc czynności dokonanych przez osobę podlegającą wyłączeniu (art. 48 § 2 k.p.k.), * definicję pokrzywdzonego (art. 49 k.p.k.), * zasady podejmowania w imieniu pokrzywdzonego czynności procesowych (art. 51 k.p.k.), * uprawnienia oskarżyciela posiłkowego (art. 54 § 2 k.p.k.), * sposób przyłączenia się do postępowania innego pokrzywdzonego (art. 55 § 3 k.p.k.), * ograniczenia odnoszące się do oskarżyciela posiłkowego (art. 56 k.p.k.), * skutki odłączenia się oskarżyciela posiłkowego od postępowania (art. 57 § 1 k.p.k.), * prawa i obowiązki obwinionego (art. 74 § 1, 2 i 3 k.p.k.), * stawiennictwo na wezwanie (art. 75 k.p.k.), * zakres czynności procesowych podejmowanych przez przedstawiciela ustawowego (art. 76 k.p.k.), * warunki cofnięcia wyznaczenia obrońcy z urzędu (art. 78 § 2 k.p.k.), * kto może być obrońcą (art. 82 k.p.k.), * warunki ustanowienia obrońcy (art. 83 k.p.k.), * prawa i obowiązki obrońcy (art. 84 k.p.k.), * warunki obrony kilku osób (art. 85 k.p.k.), * kierunek czynności procesowych (art. 86 k.p.k.), * rolę pełnomocnika (art. 89 k.p.k.), * treść postanowienia (art. 94 k.p.k.), * wyznaczenie rozprawy lub posiedzenia (art. 95 k.p.k.), * konieczność sprawdzenia okoliczności (art. 97 k.p.k.), * sposób ogłaszania orzeczeń (art. 100 § 1 i 6 k.p.k.), * podstawę sprostowania (art. 105 k.p.k.), * sposób nadania klauzuli wykonalności 107 k.p.k.), * tajność głosowania (art. 108 k.p.k.), * tryb narady i głosowania (art. 109 k.p.k.), * sposób naradzania i głosowania nad poszczególnymi kwestiami (art. 110 k.p.k.), * zasadę większości głosów (art. 111 k.p.k.), * głos sędziego (art. 112 k.p.k.), * zasadę podpisywania głosów (art. 113 k.p.k.), * moc zdania odrębnego (art. 114 k.p.k.), * podpisywanie uzasadnienia orzeczenia (art. 115 k.p.k.), * wnioski stron (art. 116 k.p.k.), * udział w czynnościach (art. 117 k.p.k.), * ocenę znaczenia czynności procesowej (art. 118 k.p.k.), * treść pisma procesowego (art. 119 k.p.k.), * reakcję na stwierdzone braki formalne pisma (art. 120 k.p.k.), * odmowę złożenia podpisu (art. 121 k.p.k.), * skutki upływu terminu zawitego (art. 122 k.p.k.), * bieg terminu (art. 123 k.p.k.), * metodę zachowania terminu zawitego (art. 124 k.p.k.), * skutki niewłaściwego określenia adresata (art. 125 k.p.k.), * warunki przywrócenia terminu (art. 126 k.p.k.), * wstrzymanie wykonania orzeczenia (art. 127 k.p.k.), * sposób doręczania odpisów (art. 128 k.p.k.), * treść wezwania (art. 129 k.p.k.), * konieczność potwierdzania odbioru (art. 130 k.p.k.), * sposób doręczania wezwania (art. 131 k.p.k.), * doręczanie pisma adresatowi (art. 132 k.p.k.), * warunki pozostawiania pisma w urzędzie pocztowym (art. 133 k.p.k.), * pisma kierowane do szczególnych adresatów (art. 134 k.p.k.), * skutki odmowy przyjęcia pisma (art. 136 k.p.k.), * pilny charakter wezwania (art. 137 k.p.k.), * konieczność wskazania adresata (art. 138 k.p.k.), * skutki zmiany adresu (art. 139 k.p.k.), * katalog odbiorców pism procesowych (art. 140 k.p.k.), * delegację do określenia zasad i trybu doręczania pism procesowych (art. 141 k.p.k.), * skutki oświadczenia o otrzymaniu pisma (art. 142 k.p.k.), * status protokolanta (art. 144 k.p.k.), * sporządzanie stenogramu (art. 145 k.p.k.), * warunki wyłączenia protokolanta i stenografa (art. 146 k.p.k.), * rolę zapisu dźwiękowego (art. 147 § 3 k.p.k.), * treść protokołu (art. 148 k.p.k.), * zasady podpisywania protokołów (art. 149 § 1 i 2 k.p.k.), * asygnatę uczestników czynności procesowej (art. 150 k.p.k.), * poprawki wniesione do protokołu (art. 151 k.p.k.), * tryb sprostowania protokołu (art. 153 § 3 i 4 k.p.k.), * tryb sprostowania oczywistych omyłek (art. 154 k.p.k.), * tryb zawiadamiania stron o sprostowaniu protokołu (art. 155 k.p.k.), * dostęp do akt (art. 156 § 1-4 k.p.k.), * odpisy wydane na żądanie (art. 157 k.p.k.), * uprawnienia prokuratora (art. 158 k.p.k.), * postępowanie odtworzeniowe akt (art. 160 k.p.k.), * odtworzenie akt w niezbędnych częściach (art. 161 k.p.k.), * wnioski w przedmiocie odtworzenia akt (art. 162 k.p.k.), * warunki przedstawienia dokumentów (art. 163 k.p.k.), * przeprowadzanie dowodów (art. 164 k.p.k.), * postanowienie w kwestii odtworzenia (art. 165 k.p.k.), * warunki powtórzenia czynności procesowej (art. 166 k.p.k.), * procesowy stosunek do faktów powszechnie znanych (art. 168 k.p.k.), * formę wniosku dowodowego (art. 169 k.p.k.), * kwestię oddalenia wniosku (art. 170 k.p.k.), * formę przesłuchania (art. 171 k.p.k.), * konfrontację (art. 172 k.p.k.), * okazanie (art. 173 k.p.k.), * prawo składania wyjaśnień przez obwinionego (art. 175), * obowiązek stawienia się na wezwanie (art. 177 k.p.k.), * podmioty objęte zakazem przesłuchiwania (art. 178 k.p.k.), * sposób przechowywania protokołów z rozprawy niejawnej (art. 181 § 2 k.p.k.), * podstawę odmowy zeznań (art. 182 k.p.k.), * podstawę uchylenia się od odpowiedzi (art. 183 k.p.k.), * podstawę zwolnienia z zeznań (art. 185 k.p.k.), * zakaz dowodowy (art. 186 k.p.k.), * formę przyrzeczenia (art. 187 k.p.k.), * treść przyrzeczenia (art. 188 k.p.k.), * zakaz odbierania przyrzeczenia (art. 189 k.p.k.), * uprzedzenie o odpowiedzialności za zeznanie nieprawdy (art. 190 k.p.k.), * sposób utrwalenia danych świadka (art. 191 § 2 k.p.k.), * sposób ustalenia stanu zdrowia pokrzywdzonego (art. 192 k.p.k.), * zawartość oceny psychiatrycznej (art. 202 § 4 k.p.k.), * konieczność wezwania tłumacza (art. 204 k.p.k.), * udział specjalistów (art. 205 k.p.k.), * obowiązki specjalistów (art. 206 k.p.k.), * rodzaje oględzin (art. 207 k.p.k.), * oględziny ciała (art. 208 k.p.k.), * dopuszczalność eksperymentu procesowego (art. 211 k.p.k.), * dopuszczalność określonych czynności (art. 212 k.p.k.), * warunki wydania rzeczy (art. 217 k.p.k.), * dopuszczalność rewizji nocnej (art. 221 k.p.k.), * zawiadomienie o przeszukaniu (art. 222 k.p.k.), * płeć przeszukującego (art. 223 k.p.k.), * tryb rewidowania (art. 224 k.p.k.), * ochronę tajemnicy (art. 225 k.p.k.), * ograniczenia dowodowe (art. 226 k.p.k.), * kulturę rewizji (art. 227 k.p.k.), * przechowanie dowodów (art. 228 k.p.k.), * sposób protokołowania zatrzymania rzeczy lub przeszukania (art. 229 k.p.k.), * zwrot rzeczy (art. 230 k.p.k.), * depozyt sądowy (art. 231 k.p.k.), * dopuszczalność sprzedaży depozytów (art. 232 k.p.k.), * sposób przechowania walut (art. 233 k.p.k.), * bezskuteczność rozporządzenia rzeczą (art. 234 k.p.k.), * dopuszczalność zażalenia na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy (art. 236 k.p.k.), * prawo ujęcia osoby na gorącym uczynku (art. 243 k.p.k.), * sposób i wynik rozpoznawania zażalenia na zatrzymanie (art. 246 § 3 i 4 k.p.k.), * czynności procesowe w wypadkach nie cierpiących zwłoki (art. 308 § 1 k.p.k.), * konieczność bezzwłocznego wyznaczenia rozprawy (art. 348 k.p.k.), * możliwość wniesienia sprawy na posiedzenie (art. 349 k.p.k.), * obowiązek wydania zarządzenia o wyznaczeniu rozprawy głównej (art. 350 k.p.k.), * dopuszczenie dowodów (art. 352 k.p.k.), * terminy procesowe (art. 353 k.p.k.), * dopuszczalność utrwalania przebiegu rozprawy przez mass media (art. 357 k.p.k.), * rejestrowanie rozprawy (art. 358 k.p.k.), * objęcie tajemnicą przebiegu rozprawy toczącej się z wyłączeniem jawności (art. 362 k.p.k.), * skutki złożenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawy (art. 363 k.p.k.), * obowiązek wyjaśniania okoliczności (art. 366 k.p.k.) * prawo głosu (art. 367 k.p.k.), * kolejność przeprowadzania dowodów (art. 369 k.p.k.), * zakaz kontaktu świadków (art. 371 k.p.k.), * konieczność zapewnienia spokoju podczas rozprawy (art. 372 k.p.k.), * obecności obwinionego (art. 374 § 2 k.p.k.), * przyczynę wydalenia obwinionego z sali (art. 375 k.p.k.), * skutki samowolnego opuszczenia sali przez obwinionego (art. 376 k.p.k.), * skutki niezdolności obwinionego do udziału w rozprawie (art. 377 k.p.k.), * konieczność ustanowienia nowego obrońcy (art. 378 k.p.k.), * sposób zapewnienia powagi sądu (art. 379 k.p.k.), * obecność podczas rozprawy (art. 384 k.p.k.), * przesłuchanie obwinionego (art. 386 k.p.k.), * udostępnienie dowodów rzeczowych (art. 395 k.p.k.), * wyznaczenie sędziego (art. 396 k.p.k.), * zmianę kwalifikacji prawnej (art. 399 k.p.k.), * zamknięcie przewodu sądowego (art. 405 k.p.k.), * kolejność przemówień (art. 406 k.p.k.), * sposób tłumaczenia przemówień (art. 407 k.p.k.), * możliwość wznowienia przewodu sądowego (art. 409 k.p.k.), * podstawę wyroku (art. 410 k.p.k.), * podstawę odroczenia (art. 411 k.p.k.), * treść wyroku (art. 413 § 1 k.p.k.), * sposób ogłoszenia wyroku (art. 418 § 1 i 3 k.p.k.), * konsekwencje wyrokowania poza rozprawą (art. 418a k.p.k.), * obecność podczas ogłaszania wyroku (art. 419 k.p.k.), * warunki sporządzania uzasadnienia wyroku (art. 422 k.p.k.), * termin sporządzenia uzasadnienia wyroku (art. 423 k.p.k.), * treść uzasadnienia (art. 424 k.p.k.), * możliwość zaskarżenia wyroku (art. 425 § 3 i 4 k.p.k.), * brak możliwości odwołania (art. 426 k.p.k.), * treść odwołania (art. 427 k.p.k.), * odmowę przyjęcia środka odwoławczego (art. 429 k.p.k.), * okoliczności pozostawienia bez rozpoznania środka odwoławczego (art. 430 k.p.k.), * warunki cofnięcia środka odwoławczego (art. 431 k.p.k.), * możliwość pozostawienia bez rozpoznania (art. 432 k.p.k.), * zakres rozpoznania sprawy (art. 433 k.p.k.), * warunki orzeczenia na niekorzyść (art. 434 k.p.k.), * warunki orzeczenia na korzyść współ obwinionych (art. 435 k.p.k.), * możliwość częściowego rozpoznania środka odwoławczego (art. 436 k.p.k.), * orzeczenie po rozpoznaniu sprawy (art. 437 k.p.k.), * warunki uchylenia lub zmiany orzeczenia (art. 438 k.p.k.), * rażącą niesprawiedliwość (art. 440 k.p.k.), * zagadnienie prawne wymagające wykładni Sądu Najwyższego (art. 441 k.p.k.), * granice orzeczenia (art. 442 k.p.k.), * warunki wydania surowszego orzeczenia (art. 443 k.p.k.), * zakres apelacji (art. 447 k.p.k.), * formę rozpoznania sprawy odwoławczej (art. 449 k.p.k.), * sposób procedowania (art. 453 k.p.k.), * możliwości sądu odwoławczego (art. 454 § 1 k.p.k.), * możliwość poprawienia kwalifikacji prawnej (art. 455 k.p.k.), * konieczność orzekania przez sąd odwoławczy wyrokiem (art. 456 k.p.k.), * warunki wstrzymania wykonania kary (art. 462 k.p.k.), * warunki uwzględnienia zażalenia (art. 463 § 1 k.p.k.), * kompetencje prokuratora (art. 465 § 1 i 2 k.p.k.), * zastosowanie przepisów dotyczących zażaleń na postanowienia do zażaleń na zarządzenia (art. 466 k.p.k.), * skutek zasadnego zażalenia(art. 467 § 2 k.p.k.), * skład sądu (art. 476 § 2 k.p.k.), * treść nakazu (art. 504 k.p.k.), * sposób doręczenia nakazu (art. 505 k.p.k.), * prawo wniesienia sprzeciwu (art. 506 § 1-3, § 5 i 6 k.p.k.), * jednorazowość wniesienia kasacji (art. 522 k.p.k.), * kompozycję zarzutu kasacyjnego (art. 526 § 1 k.p.k.), * brak przeszkód towarzyszących wniesieniu i rozpoznaniu kasacji (art. 529 k.p.k.), * warunki odmowy przyjęcia kasacji (art. 530 § 2 i 3 k.p.k.), * warunki pozostawienia kasacji bez rozpoznania (art. 531 § 1 k.p.k.), * możliwość wstrzymania wykonania zaskarżonego orzeczenia (art. 532 § 1 k.p.k.), * skład sądu kasacyjnego (art. 534 § 2 k.p.k.), * sposób rozpoznania kasacji (art. 535 k.p.k.), * zakres kasacji (art. 536 k.p.k.), * skutki wniesienia kasacji (art. 537 k.p.k.), * skutki uchylenia wyroku (art. 538 § 1 k.p.k.), * niedopuszczalność kasacji (art. 539 k.p.k.), * warunki wznowienia postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem (art. 540 k.p.k.), * niemożność wydania wyroku skazującego (art. 541 k.p.k.), * wniosek strony w kwestii wznowienia postępowania (art. 542 k.p.k.), * sąd właściwy do wznowienia postępowania (art. 544 § 2 i 3 k.p.k.), * warunki formalne skutkujące wznowienie postępowania (art. 545 k.p.k.), * udział stron w czynnościach sprawdzających (art. 546 k.p.k.), * warunki wniesienia zażalenia w kwestii wznowienia postępowania (art. 547 k.p.k.), * udział obrońcy we wznowionym postępowaniu (art. 548 k.p.k.), * nieskuteczność roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie (art. 553 k.p.k.), * skutki śmierci obwinionego (art. 556 § 4 k.p.k.) * zasadność roszczenia zwrotnego (art. 557 k.p.k.), * warunki zastosowania w sprawach o odszkodowanie procedury cywilnej (art. 558 k.p.k.), * możliwość zastosowania przepisów do cudzoziemców (art. 559 k.p.k.), * warunki bezpośredniego porozumienia (art. 613 § 2 k.p.k.), * koszty postępowania (art. 616 k.p.k.), * odesłanie do odrębnych przepisów w kwestii opłat (art. 617 k.p.k.), * wydatki Skarbu Państwa (art. 618 § 1 i 3 k.p.k.), * powody zwolnienia z kosztów sądowych (art. 623 k.p.k.), * względy słuszności przemawiające za zwolnieniem z kosztów sądowych (art. 624 § 1 k.p.k.), * podmioty, od których nie pobiera się kosztów sądowych (art. 625 k.p.k.), * koszty sądowe (art. 626 k.p.k.), * koszty w sprawie z oskarżenia publicznego (art. 627 k.p.k.), * warunki zastosowania częściowych kosztów (art. 630 k.p.k.), * koszty według zasady słuszności (art. 633 k.p.k.), * zastosowanie przepisów o kosztach za postępowanie (art. 634 k.p.k.), * koszty procesu za postępowanie odwoławcze (art. 635 k.p.k.), * zasady ogólne ponoszenia kosztów w razie nieuwzględnienia środka odwoławczego (art. 636 § 1 i 2 k.p.k.), * obciążenie kosztami w sytuacjach szczególnych (art. 637 k.p.k.), * wydatki na kasację (art. 638 k.p.k.), * zastosowanie przepisów odnoszących się do kosztów w sprawach o wznowienie postępowania (art. 639 k.p.k.), * warunki przedawnienia prawa ściągnięcia kosztów procesu (art. 641 k.p.k.), * podstawę rozpoznania łącznego (art. 649 k.p.k.), * właściwość sądu wojskowego (art. 651 k.p.k.). Organami właściwymi do orzekania w postępowaniu w sprawach o wykroczenia są: Sąd Najwyższy, sądy powszechne i wojskowe. Przepisy kodeksu w sprawach o wykroczenie (zgodnie z treścią recypowanego art. 2 kpk ) mają na celu takie ukształtowanie postępowania , aby: 1) sprawca wykroczenia został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności , a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności, 2) przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu wykroczenia osiągnięte zostały zadania postępowania nie tylko w zwalczaniu wykroczeń, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego, 3) uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, 4) rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie. Każde postępowanie prawne opiera się na pewnych regułach zwanych zasadami. Tak jest w przypadku prawa karnego, cywilnego, administracyjnego, tak jest również w przypadku postępowania w sprawach o wykroczenia. Zasady prawne to swojego rodzaju normy prawne. Mogą być wyraźnie oznaczone w obowiązujących przepisach bądź też interpretowane z nich. Mają one ogromne znaczenie praktyczne, ponieważ w przypadku pojawienia się wątpliwości w trakcie toczącego się postępowania wskazują, w jakim kierunku powinniśmy poszukiwać rozwiązania, jakich reguł powinniśmy bezwzględnie przestrzegać, a w jakich warunkach możemy od wskazanych reguł odstąpić. Możemy zatem powiedzieć, że zasady postępowania w sprawach o wykroczenia, to wynikające z ustawy, dyrektywy nakazujące lub uprawniające określony sposób rozwiązywania konkretnego zagadnienia. Podstawowym aktem prawnych, choć nie jedynym, regulującym postępowanie w sprawach o wykroczenia jest kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. W art. 1 § 2 Kpow stwierdza, że: W postępowaniu w sprawach o wykroczenia, przepisy Kodeksu postępowania karnego stosuje się jedynie, gdy niniejszy kodeks tak stanowi. Wśród wielu zasad dotyczących procedury w sprawach o wykroczenia są zasady o większej doniosłości, jak i takie, których znaczenie jest dużo mniejsze. Pierwszą kategorię zasad procesowych odnoszących się do postępowania w sprawach o wykroczenia, są zasady wspólne dla wszystkich postępowań prawnych: Zasada prawdy (zwana także zasadą prawdy materialnej) - zawarta jest w art. 2 § 2 kpk. Oznacza, że podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne. Organy procesowe są więc zobowiązane do podejmowania wszelkich starań, aby ich ustalenia faktyczne były zgodne z prawdą. Jeżeli zatem organ podejmuje decyzję rozstrzygającą jakąś kwestię, to ma obowiązek opierać się przy tym na ustaleniach faktycznych, zgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy, a nie na bardziej lub mniej wiarygodnych przypuszczeniach co do przebiegu zdarzenia. Zasada ta zobowiązuje także organy procesowe do wyczerpującego zebrania i wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego, przy czym podstawa rozstrzygnięcia może być tylko całokształt okoliczności sprawy (wszystkie za i przeciw). Jedyne ograniczenia w dochodzeniu do prawdy mogą wynikać z zakazów dowodowych (np. zakaz przesłuchania duchownego na okoliczność spowiedzi, czy posiadania immunitetu). Zasada prawdy jest kluczową zasadą wszelkich postępowań. Wszystkie pozostałe zasady są jej podporządkowane. Zasada swobodnej oceny dowodów - polega na tym, że organ orzekający nie jest skrępowany narzuconymi z góry regułami co do wartości dowodów w danym procesie (reguły takie istniały w przeszłości, np. w procesie karnym inkwizycyjnym, gdzie przyjmowano „z góry” pewną wartość dowodów - tzw. legalna teoria dowodów), lecz wiarygodność i moc dowodów podlega jego swobodnej ocenie. Jednakże swobodna ocena dowodów nie oznacza bynajmniej dowolności. Ocena musi być oparta na wiedzy oraz doświadczeniu życiowym. Ponadto odrzucając pewien dowód organ musi należycie i przekonywująco uzasadnić swoją decyzję. Zasada obiektywizmu - oznacza obowiązek badania i brania pod uwagę zarówno okoliczności przemawiających na niekorzyść obwinionego, jak i na jego korzyść. Jej wymiar praktyczny oznacza, że organy prowadzące postępowanie o wykroczenie powinny mieć obiektywny stosunek do sprawy, jak i sprawcy czynu. Niedopuszczalna jest stronniczość. Zasada prawa do obrony - obwiniony ma prawo bronić się, przy czym może to czynić samodzielnie bądź też ustanowić sobie obrońcę. Na podstawie Kpow obwinionemu przysługuje prawo do jednego obrońcy (adwokat lub radca prawny). O przysługującym mu prawie do obrony, należy obwinionego bezwzględnie pouczyć. Pod pojęciem prawa do obrony należy także rozumieć czynności podejmowane przez obwinionego w celu uwolnienia się od ciążącego na nim zarzutu popełnienia wykroczenia (prawo do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień, składania wniosków dowodowych, etc.). Zasada domniemania niewinności - stanowi nakaz uważania obwinionego za niewinnego i traktowania go jako osoby niewinnej dopóki nie zapadnie prawomocny wyrok sądu stwierdzający jego winę. Z zasady domniemania niewinności wypływa szereg ważkich konsekwencji. Przede wszystkim domniemanie to jest regulatorem ciężaru dowodu. To oskarżyciel musi udowodnić winę obwinionemu, a nie obwiniony musi udowadniać swojej niewinności. Zasadą domniemania niewinności wiąże się ściśle reguła, że nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego ( łac. in dubio pro reo). Zasada kontradyktoryjności - polega na wyodrębnieniu przeciwstawnych stron prowadzących spór przed niezawisłym sądem, który ma go rozstrzygnąć. Należy podkreślić, że zasada kontradyktoryjności zakłada równość stron procesowych, tzn., że te same środki prawne (składanie wniosków dowodowych, możliwość wypowiedzenia się w kwestii dotyczącej rozstrzygnięcia) przysługują zarówno stronie oskarżycielskiej jak i obwinionemu. Zasada skargowości - polega na tym, że sąd nie wszczyna postępowania w sprawie o wykroczenie z urzędu lecz tylko na skutek skargi uprawnionego podmiotu (wniosek o ukaranie). Po wniesieniu wniosku o ukaranie decyzja o dalszym przebiegu procesu należy do sądu. Zasada szybkości i ekonomiki postępowania - szybkość postępowania opiera się na założeniu, że wychowawczy wpływ orzeczenia jest tym większy, im szybciej ono zapada i jest wykonane. Ekonomika opiera się na ocenie społecznych kosztów postępowania. W sprawach drobnych jest niecelowe wielokrotne wzywanie świadków czy przeprowadzanie kosztownych badań. Należy jednak podkreślić, że szybkość i ekonomika postępowania nie mogą być realizowane kosztem zasady prawdy, która jest zasadą nadrzędną. Zasada informacji prawnej - oznacza nakaz udzielania informacji prawnej uczestnikowi postępowania nie tylko w sytuacjach wyraźnie wskazanych w ustawie, ale także w każdym przypadku, gdy może to mieć dla niego znaczenie procesowe. Brak pouczenia lub mylne pouczenie nie może w żadnym wypadku wywoływać ujemnych skutków prawnych dla osoby, której nie przekazano pouczenia, bądź też pouczono ją w sposób nieprawidłowy. Pośród wszystkich zasad procesowych na pierwszy plan w przypadku postępowania w sprawach o wykroczenia, wysuwają się dwie zasady, które znajdują zastosowanie wyłącznie w tym postępowaniu i odróżniają postępowanie w sprawach o wykroczenia od innych postępowań prawnych. Są to zasady : Zasada celowości (zasada oportunizmu) - jest to rozwiązanie odmienne od przyjętego w prawie karnym, gdzie obowiązuje zasada legalizmu, która sprowadza się do tego, że organ ścigania ma obowiązek wszczęcia i prowadzenia postępowania, jeżeli tylko ściganie jest faktycznie zasadne oraz prawnie dopuszczalne, a więc nie zachodzą przeszkody prawne w ściganiu. Zasada celowości oznacza uprawnienie, a nie obowiązek ścigania. Organ ścigania może zatem ścigać sprawcę wykroczenia, ale może również poprzestać np. na zastosowaniu tzw. środków oddziaływania wychowawczego (pouczenie, zwrócenie uwagi, ostrzeżenia), czy też zastosowaniu innych środków, o czym mówi art. 41 kw. Podobnie organ orzekający może poprzestać na zastosowaniu środków oddziaływania społecznego (obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, zobowiązanie do przywrócenia stanu poprzedniego itp.). Zasada preferencji środków poza karnych - wykroczenia to czyny zabronione o dużo mniejszej, z założenia, szkodliwości społecznej niż przestępstwa. Zatem również reakcja państwa na takie czyny powinna być inna niż wobec sprawców przestępstw. Kara za wykroczenie powinna być ostatecznością. Zasada ta oznacza, że środki oddziaływania społecznego, środki oddziaływania wychowawczego mają pierwszeństwo przed karami przewidzianymi w kodeksie wykroczeń. Przesłanki procesowe to pewne warunki (stany), które decydują o prawnej dopuszczalności postępowania w sprawach o wykroczenia. W zależności od przyjętego kryterium możemy mówić o przesłankach, które są niezbędne do tego aby postępowanie w sprawie o wykroczenie mogło być przeprowadzone, jak również takie przesłanki, które nie mogą zaistnieć, gdyż ich zaistnienie stanowi przeszkodę dla postępowania. Taka przeszkoda może być trwała i nieusuwalna, a więc będzie stanowiła trwałą przeszkodę procesową, bądź też będzie usuwalna i da się usunąć. Wreszcie możemy wyróżnić przesłanki, od których będzie zależało, czy można prowadzić postępowanie zwyczajne oraz takie, które warunkować będą możliwość postępowania szczególnego. Wyodrębnić można: a) przesłanki ogólne, dotyczące każdego rodzaju (trybu) postępowania o wykroczenia i taki też charakter ma większość okoliczności wskazanych w art. 5 § 1, oraz przesłanki szczególne, odnoszące się tylko do określonego trybu (rodzaju) postępowania (np. przesłanki trybu nakazowego - zob. art. 93, czy trybu przyspieszonego - zob. art. 90, 91) bądź do postępowania w określonych kategoriach spraw (np. żądanie ścigania, przewidziane w art. 5 § 1 pkt 9, niezbędne tylko przy niektórych wykroczeniach); b) przesłanki dodatnie (pozytywne), czyli takie, od których istnienia zależy, by postępowanie było dopuszczalne (np. skarga uprawnionego oskarżyciela, istnienie czynu będącego wykroczeniem, istnienie obwinionego, właściwość sądu), i ujemne (negatywne), a więc takie, których wystąpienie czyni postępowanie niedopuszczalnym (np. przedawnienie karalności, immunitet, abolicja), czyli tzw. przeszkody procesowe, z tym że rolę takiej przeszkody pełni też zaprzeczona przesłanka dodatnia (np. śmierć oskarżonego, brak znamion wykroczenia w czynie zarzucanym, brak skargi uprawnionego oskarżyciela czy żądania ścigania itd.); cały § 1 art. 5 ujęty jest właśnie w taki sposób, że normuje zaprzeczone przesłanki dodatnie i przesłanki z natury swej ujemne, zakładając ich skutek w postaci odmowy wszczęcia procesu lub umorzenia wszczętego postępowania; c) przesłanki bezwzględne i względne. Te pierwsze to takie przeszkody procesowe, które nigdy nie mogą być usunięte, tym samym zawsze w razie zaistnienia skutkują niedopuszczalnością postępowania (np. śmierć oskarżonego, przedawnienie karalności), natomiast te drugie to przeszkody usuwalne, powodujące niedopuszczalność procesu, jeżeli nie zostaną usunięte (np. brak zezwolenia na ściganie, brak skargi uprawnionego oskarżyciela, brak wymaganego żądania ścigania). Prawomocne umorzenie postępowania z uwagi na przeszkodę bezwzględną czyni tę decyzję prawomocną także w sensie materialnym ze skutkiem ne bis in idem, natomiast przy takim umorzeniu, ale z uwagi na przesłankę ujemną względną, nie istnieje zakaz ponownego wszczynania postępowania, jeżeli tylko ustanie przeszkoda będąca przyczyną poprzedniego umorzenia (np. skargę wniesie teraz prawidłowy oskarżyciel, po umorzeniu uzyskano uchylenie immunitetu, pokrzywdzony złożył wymagane żądanie ścigania itd.); d) przesłanki materialnoprawne, formalnoprawne i mieszane. Te pierwsze to przesłanki, których źródło i skutek tkwią w prawie materialnym, a niedopuszczalność postępowania jest efektem braku naruszenia prawa karnego, są one w istocie swej też warunkami odpowiedzialności materialnoprawnej za wykroczenie, a chodzi tu o przesłanki wskazane w pkt 1-3 § 1 art. 5. Natomiast przesłanki formalnoprawne to te, których źródło i skutek tkwią wyłącznie w prawie procesowym, nie mają one zatem nic wspólnego z prawem materialnym (np. brak skargi uprawnionego oskarżyciela, immunitety, śmierć oskarżonego, brak zezwolenia na ściganie lub żądania ścigania, rzecz osądzona itd.). Z kolei przesłanki mieszane to takie, których źródłem jest prawo materialne, ale skutek następuje dopiero w postępowaniu (np. przedawnienie po upływie terminów określonych w art. 45 § 1 k.w. w wyniku zbyt długotrwałego procesu). W razie zbiegu przesłanki formalnoprawnej i materialnoprawnej prymat należy - co do zasady - nadać przesłance formalnej, gdyż nie można orzekać odnośnie do braku odpowiedzialności za wykroczenie, jeżeli postępowanie jest niedopuszczalne. Przy zbiegu dwu przesłanek formalnych należy się oprzeć na tej, której skutki są dalej idące (np. przesłanka bezwzględna i względna), a jedynie gdy skutek wielu przeszkód jest taki sam, można wszystkie przyjąć za podstawę rozstrzygnięcia. Pamiętać też trzeba, iż w razie ujawnienia dopiero po wszczęciu przewodu sądowego przeszkód wskazanych w pkt 1 i 2 § 1 art. 5 sąd uniewinnia obwinionego, chyba że sprawca był w chwili czynu niepoczytalny (art. 62 § 2). Przesłanki ujemne ujęto w art. 5 a w wśród nich wyróżniono : 1. w art.5 § 1 pkt 1-3 ujęto pięć przesłanek materialnoprawnych. Należą do nich: a) brak czynu , tj. brak w ogóle zdarzenia (np. skradziony przedmiot znalazł się jako zagubiony) lub zdarzenia będącego czynem, a więc świadomym zachowaniem się człowieka (np. uszkodzenie rzeczy, o jakim mowa w art. 124 k.w., było efektem zachowania się zwierzęcia, a nie człowieka), w tym także wykazanie takiego „braku czynu" przez obwinionego, w sensie braku sprawstwa po jego stronie, czyn bowiem trzeba przypisać określonej osobie (umorzenie wobec niego lub uniewinnienie tej osoby, nie przeszkadza nowemu postępowaniu o ten sam czyn wobec innej osoby); b) brak danych dostatecznie uzasadniających popełnienie czynu , czyli sytuacje podobne jak w pkt a), z tym że nie chodzi tu o pozytywne wykazanie braku czynu (jego sprawstwa przez określoną osobę), ale o brak dostatecznych danych (dowodów) do przyjęcia zaistnienia czynu lub sprawstwa danej osoby; c) brak znamion wykroczenia w zarzuconym czynie , tj. przy istnieniu czynu zabronionego brak jest wszystkich wymaganych przez ustawę znamion tego zachowania, pozwalających uznać go za określone wykroczenie, np. sprawca rzeczywiście nie opuścił cudzego pola czy lasu mimo żądania (art. 157 k.w.), z tym że żądanie to pochodziło od osoby nieuprawnionej do występowania z nim (np. sąsiada właściciela, który to sąsiad następnie doprowadził do interwencji Policji, w efekcie której sprawca opuścił dane miejsce, a pokrzywdzony zażądał ścigania), należy jednakże pamiętać, iż wiążące sąd jest jedynie samo zdarzenie faktyczne, a nie jego opis i kwalifikacja prawna podana przez oskarżyciela, zatem sąd może dokonać zmian w opisie czynu i przyjąć inną jego kwalifikację w granicach zdarzenia będącego przedmiotem osądu (np. uznać przy zarzucie wybryku wywołującego zgorszenie z art. 51 § 1 k.w., że w istocie czyn był tylko nieobyczajnym wybrykiem z art. 140 k.w.); d) ustawa stanowi, iż sprawca nie popełnia wykroczenia , to z kolei sytuacja, gdy z norm kodeksu wykroczeń wynika, że w danym wypadku sprawca „nie popełnia wykroczenia". Takimi przepisami są m. in. art. 1 § 2 (brak winy), art. 7 § 2 (błąd przy wykroczeniach umyślnych), art. 15 (obrona konieczna), art. 16 § 1 (stan wyższej konieczności) czy art. 17 § 1 (niepoczytalność). Przez „niepopełnienie wykroczenia" należy także rozumieć te sytuacje, gdy ustawa stwierdza, że sprawca „nie podlega odpowiedzialności" (tak np. w art. 146 § 2 k.w.). W orzecznictwie SN na gruncie przestępstw trafnie natomiast wskazuje się, że pod przesłankę „niepopełnienia przestępstwa" zaliczyć też należy całkowity brak społecznej szkodliwości czynu, wywodząc to z art. 1 § 2 k.k. . Stanowisko to należy uznać za w pełni aktualne także na gruncie prawa wykroczeń, skoro bowiem wykroczeniem jest jedynie czyn społecznie niebezpieczny zagrożony przez ustawę, zupełny brak społecznej szkodliwości danego zachowania powoduje brak wykroczenia, a więc niepopełnienie wykroczenia w rozumieniu art. 5 § 1 pkt 2 w zw. z art. 1 k.w. e) nie podleganie karze , a więc te sytuacje określone w prawie materialnym, w których przyjmuje się, iż sprawca „nie podlega karze"; taki przypadek przewiduje art. 11 § 4 k.w. (odstąpienie od czynu przy usiłowaniu). Stwierdzenie tych okoliczności przed wszczęciem postępowania powinno skutkować wydanie przez prezesa sądu postanowienia o odmowie wszczęcia (art. 59 § 2), po wszczęciu zaś - postanowienia o umorzeniu wydanego przez sąd (art. 62 § 2 ), z tym że gdy okoliczności wskazane w pkt 1 i 2 zostaną stwierdzone dopiero po rozpoczęciu przewodu sądowego, sąd wydaje wyrok uniewinniający, chyba że chodzi o niepoczytalność sprawcy, kiedy to postępowanie umarza się, tyle że już wyrokiem (art. 62 § 3). 3. Przedawnienie orzekania (art. 5 § 1 pkt 4) to przeszkoda unormowana szczegółowo w art. 45 k.w. Karalność wykroczenia ustaje z upływem roku od czasu jego popełnienia, ale gdy w tym okresie wszczęto postępowanie - z upływem lat 2 od popełnienia czynu. Przez wszczęcie postępowania należy rozumieć postanowienie prezesa sądu o wszczęciu (art. 59 § 2), ale też i wszczęcie np. dochodzenia karnego, gdy czyn początkowo oceniano jako przestępstwo, a także - w sprawach w toku - wszczęcie postępowania przez przewodniczącego kolegium, stosownie do art. 23 § 1 d.k.p.w. Czas popełnienia czynu, od którego liczy się okres przedawnienia, określa art. 4 § 1 k.w. Przy wykroczeniach trwałych liczy się go do momentu, w którym ustał stan bezprawny, przy ciągłych zaś od daty ostatniego fragmentu zachowania . Żadna czynność procesowa nie przerywa biegu terminu przedawnienia, zatem także postępowanie odwoławcze powinno zakończyć się przed jego upływem. Ponieważ okoliczności wyłączające postępowanie uwzględnia się w każdym stadium postępowania, i to z urzędu (art. 62 § 1), więc stwierdzenie upływu terminu przedawnienia po wydaniu wyroku w I instancji i po złożeniu odwołania, ale przed przekazaniem sprawy sądowi odwoławczemu, powinno prowadzić do umorzenia procesu jeszcze przez sąd I instancji, natomiast gdy okoliczność tę stwierdzi dopiero sąd odwoławczy, to on powinien umorzyć postępowanie. Gdyby jednak termin przedawnienia upłynął wprawdzie tuż po wydaniu wyroku w I instancji, ale nie złożono środka odwoławczego, to wyrok wydano ostatecznie przed upływem przedawnienia karalności, zatem może dojść do jego uprawomocnienia się bez zaskarżania i możliwe będzie wykonywanie takiego wyroku. Do umorzenia z uwagi na przedawnienie powinno też dojść, gdy obwinionemu nie doręczono wyroku zaocznego w ciągu 3 miesięcy od jego wydania, a jednocześnie stwierdzono, że upłynął już termin przedawnienia karalności, mimo że termin ten upłynął po wydaniu tego wyroku (zob. art. 83). Termin przedawnienia „odżywa” w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia i wówczas liczy się od daty tego uchylenia, czyli daty wydania orzeczenia o uchyleniu (art. 45 § 2 k.w.). Przez uchylenie należy tu rozumieć zarówno uchylenie w trybie kasacji, jak i wznowienia postępowania (rozdz. 18 i 19 k.p.w.). Liczony od nowa termin przedawnienia jest tu dwuletni, gdyż postępowanie było już wszczęte . To samo należy odnieść do uchylenia prawomocnego orzeczenia kolegium sprzed 17 października 2001 r., zarówno, gdy wniosek o takie uchylenie złożono jeszcze przed wejściem w życie nowego kodeksu, jak i gdy wystąpiono o to po 17 października 20001 r., gdyż do uchyleń takich stosuje się nadal dawne przepisy (art. 8 przep. wprow. k.p.w.), a uchylenie powyższe mieści się w ramach § 2 art. 45 k.w., z tym że - zgodnie ze stosowanym wówczas art. 515 § 6 k.p.k. - uchylenie na niekorzyść obwinionego nie jest możliwe w razie upływu w dacie orzekania w tej materii terminu z art. 45 § 1 k.w. Inaczej natomiast wygląda sytuacja, gdyby doszło do stwierdzenia nieważności prawomocnego orzeczenia kolegium ds. wykroczeń wydanego przed 17 października 2001 r. (tu też stosuje się przepisy dotychczasowe - art. 8 przep. wprow.), gdyż orzeczenie unieważnia się tu, a nie uchyla, jak wymaga tego art. 45 § 2 k.w - w tym wypadku nowe prawomocne rozstrzygnięcie nadal powinno zapaść w ciągu 2 lat od daty czynu, a nie od daty unieważnienia poprzedniego orzeczenia . Przedawnienie karalności nie stoi na przeszkodzie kasacji na korzyść ani wznowieniu na korzyść obwinionego (art. 529 i 545 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 i art. 113 § 1 k.p.w.). 4. Śmierć obwinionego to przeszkoda procesowa bezwzględna, uniemożliwiająca postępowanie w każdym jego stadium (art. 5 § 1 pkt 5). Jeżeli obwiniony zmarł po wydaniu orzeczenia, a przed jego zaskarżeniem, sąd I instancji powinien postanowieniem umorzyć postępowanie, gdyż nie można skierować sprawy do wykonania, jeżeli skazany już nie żyje, a trzeba zważyć, że kodeks karny wykonawczy zna jedynie umorzenie wszczętego postępowania wykonawczego, nie przewiduje natomiast odmowy jego wszczęcia (por. art. 9 § 1 i art. 15 § 1 k.k.w.); powyższe nie dotyczy jednak sytuacji, gdy orzeczono przepadek przedmiotów, w tym zwłaszcza nie będących własnością sprawcy, które to przedmioty z momentem uprawomocnienia się orzeczenia stają się własnością Skarbu Państwa (art. 30 k.w.). Jeżeli do śmierci doszło już po wniesieniu tego środka, sąd odwoławczy powinien umorzyć postępowanie w tej sprawie. W razie gdyby śmierć nastąpiła już w postępowaniu wykonawczym, umarza się postępowanie wykonawcze (art. 15 § 1 k.w.), gdyby zaś doszło do niej po przyjęciu mandatu, ale przed jego uregulowaniem, a więc w toku egzekucji administracyjnej, umorzenia dokonuje organ tej egzekucji (art. 59 § 1 pkt 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 1966 r., Dz.U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 z późn. zm. - w zw. z art. 100 k.p.w.). Śmierć obwinionego nie stoi natomiast na przeszkodzie wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na jego korzyść, jak i wznowieniu postępowania (art. 529 i 545 § 1 k.p.w. w zw. z art. 112 i 113 § 1 k.p.w.). Śmierć nie uniemożliwia też unieważnienia orzeczenia kolegium - stwierdzenie nieważności umożliwia tu art. 8 przep. wprow. k.p.w. - z tym że po takiej decyzji postępowanie musi być następnie umorzone właśnie ze względu na śmierć obwinionego. 5. Immunitet zakrajowości to okoliczność wyłączająca postępowanie ze względu na normy prawa międzynarodowego. Nie uchyla on karalności czynu, ale jedynie uniemożliwia ściganie jego sprawcy. Osobom objętym tym immunitetem stosowne dokumenty wydaje Ministerstwo Spraw Zagranicznych . Przepis art. 5 § 1 pkt 6 powtarza rozwiązanie art. 10 § 1 pkt 5 d.k.p.w. i wyróżnia: a) immunitet dyplomatyczny (lit. a-e) o charakterze pełnym, obejmujący wszelkie czyny osób nim objętych, a będące wykroczeniami, bez znaczenia jest tu więc, czy wykroczenie ma związek z czynnościami służbowymi osoby chronionej immunitetem, oraz b) immunitet konsularny (lit. f), niepełny, obejmujący tylko zachowania w zakresie czynności pełnionych w toku i przy wykonaniu funkcji urzędowych (art. 5 § 2 pkt 1). Immunitet zakrajowości odnosi się do wszelkich trybów ścigania, w tym i mandatowego, z tym, że: a) nie obejmuje on osób określonych w art. 5 § 1 pkt 6, jeżeli są one obywatelami polskimi lub mają w Polsce stałe miejsce zamieszkania (chodzi o osoby zatrudniane przez przedstawicielstwa zagraniczne w Polsce i konsulów honorowych) - art. 5 § 2 pkt 1, b) nie stosuje się wyłączenia ścigania osób objętych immunitetem dyplomatycznym lub konsularnym spod orzecznictwa sądów polskich, jeżeli umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, stanowi inaczej (art. 5 § 2 pkt 2), c) można zaś go nie stosować wobec obywatela państwa obcego, jeżeli z państwem tym nie ma stosownej umowy, a kraj jego obywatelstwa nie zapewnia wzajemności (art. 5 § 3). Należy też pamiętać, że osoby objęte immunitetem dyplomatycznym nie są też w ogóle obowiązane do składania zeznań, a objęte immunitetem konsularnym także, ale tylko wtedy gdy okoliczności, których oświadczenie dowodowe by dotyczyło, związane byłyby z ich czynnościami służbowymi lub urzędowymi (art. 66 § 1 i 2). 6. Immunitety krajowe stanowią także przeszkodę prawną w ściganiu określonych osób, którą k.p.w. określa jako niepodleganie orzecznictwu w trybie przewidzianym w kodeksie (art. 5 § 1 pkt 7). Jest to wprawdzie powtórzenie rozwiązania zawartego w art. 10 § 1 pkt 6 d.k.p.w., ale zakres działania tej przeszkody jest zdecydowanie węższy niż poprzednio. Pod rządem d. k.p.w. przyjmowano, iż przeszkoda ta obejmuje immunitety formalno- i materialnoprawne oraz tzw. inne wyłączenia spod orzecznictwa. Te ostatnie dotyczyły funkcjonariuszy Policji, UOP, Straży Granicznej i Służby Więziennej w ustawach, w których zawarte były stwierdzenia, że funkcjonariusze ci za wykroczenia podlegają tylko odpowiedzialności dyscyplinarnej, z wyjątkiem możliwości stosowania do nich trybu mandatowego . Już w 2001 r. przyjęto je także w odniesieniu do funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu w ustawie z dnia 16 marca 2001 r. (Dz.U. Nr 27, poz. 298 - zob. art. 120 ustawy). Podobne rozwiązanie do 1 września 1998 r. dotyczyło również żołnierzy , ale zniósł je już k.p.k. z 1997 r., poddając wykroczenia żołnierzy orzecznictwu sądów (wojskowych); należy to odnieść też do przepisów ustaw szczególnych sprzed 1997 r., które tworząc wykroczenia, statuowały też odrębnie wyłączenia żołnierzy spod odpowiedzialności za te wykroczenia, uznając owe zachowania tylko za naruszenia dyscyplinarne (zob. np. art. 82 ustawy z 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospollitej Polskiej, Dz.U. Nr 86, poz. 433 z późn. zm.). Obecny kodeks nie zna już żadnych tego typu wyłączeń, gdyż art. 5 § 3-6 i art. 11 przep. wprow. k.p.w. uchyliły te przepisy w ustawach o Policji, UOP, Straży Graniczej, Służbie Więziennej i Biurze Ochrony Rządu, które ograniczały odpowiedzialność ich funkcjonariuszy za wykroczenia wyłącznie do odpowiedzialności dyscyplinarnej, z tym że odnosić się to ma do czynów popełnionych po 17 października 2001 r.; do wykroczeń popełnionych przed wejściem w życie kodeksu przepisy te nadal mają zastosowanie (art. 11 przep. wprow.), przeto nadal jeszcze będzie tu istnieć czasowo przeszkoda procesowa z art. 5 § 1 pkt 5 k.p.w. Zob. też uw. do art. 5 i 11 przep. wprow. k.p.w. Spod orzecznictwa w trybie k.p.w. pozostają wyłączeni sędziowie i prokuratorzy. Do 1985 r. podmioty mogły odpowiadać przed ówczesnymi kolegiami ds. wykroczeń po uzyskaniu przez oskarżyciela zgody sądu dyscyplinarnego lub komisji dyscyplinarnej w prokuraturze. Obecnie jednak ustawa - Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 1070) przyjmuje w art. 81 - podobnie jak poprzednia u.s. p. z 1985 r. w art. 50 § 4 - że „za wykroczenia sędzia odpowiada tylko dyscyplinarnie". Taką samą regulację zawiera art. 37 § 1 ustawy z 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. Nr 117, poz. 753) oraz art. 27 ust. 4 ustawy o Sądzie Najwyższym z 1984 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48 z późn. zm.), a przepisy tej ostatniej ustawy stosuje się też do sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 15 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z 1995 r., Dz.U. Nr 74, poz. 368 z późn. zm.) i sędziów Trybunału Konstytucyjnego (art. 6 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1997 r., Dz.U. Nr 102, poz. 643). Także ustawa o prokuraturze z 1985 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 19, poz. 70 z późn. zm.) w art. 54 ust. 4 przyjmuje, że za „wykroczenia prokurator odpowiada tylko dyscyplinarnie". W istocie mamy tu do czynienia z immunitetem materialnoprawnym, który uchyla odpowiedzialność za wykroczenie na podstawie kodeksu wykroczeń, czyniąc z czynu naruszenie dyscyplinarne. Powyższy immunitet będzie też dotyczył Rzecznika Interesu Publicznego i jego zastępców, gdyż jeżeli są oni sędziami lub prokuratorami w stanie spoczynku, także stosuje się do nich odpowiednio przepisy o ustroju sądów lub o prokuraturze (art. 17 ust. 3 i 4 ustawy z 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990... - Dz.U. Nr 70, poz. 443) oraz prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej jako prokuratorów w rozumieniu art. 6 ustawy o prokuraturze. Podobny immunitet, choć niepełny, mają inspektorzy kontroli skarbowej, którzy za wykroczenia, ale tylko „związane bezpośrednio z pełnieniem obowiązków służbowych", odpowiadają jedynie dyscyplinarnie (art. 41 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej z 1991 r., Dz.U. Nr 100, poz. 442 z późn. zm.). Z trwałego immunitetu, wykluczającego w ogóle odpowiedzialność przed sądami powszechnymi (a także wojskowymi i Sądem Najwyższym), korzysta Prezydent RP, a jedynym organem władnym do jego sądzenia jest Trybunał Stanu (art. 145 Konstytucji RP), tym samym, mimo że wspomniany przepis ustawy zasadniczej wprost mówi tylko o przestępstwie, wyłącza on tym bardziej (a maiori ad minus) odpowiedzialność Prezydenta za wykroczenia w trybie k.p.w. . 7. Na gruncie d.k.p.w. przyjmowano, iż immunitet - tym razem jedynie formalnoprawny i to uchylalny, a więc uniemożliwiający tylko ściganie sprawcy bez zezwolenia określonego organu, ale nie uchylający karalności czynu - przysługuje na gruncie prawa wykroczeń posłom i senatorom, wywodząc, iż skoro Konstytucja przewiduje dla nich ów immunitet dla pociągnięcia ich do „odpowiedzialności karnej" (art. 105 ust. 2 i art. 108 Konstytucji RP), to ponieważ od orzeczenia kolegium można odwołać się do sądu, który orzeka w trybie kodeksu postępowania karnego, immunitet dotyczy też ścigania wykroczeń. Rozumowanie to stosowano także do innych podmiotów objętych immunitetem w zakresie „odpowiedzialności karnej", a więc m.in. z ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Rzeczniku Praw Obywatelskich, Trybunale Stanu i wobec Generalnego Inspektora Danych Osobowych . Trzeba jednak zauważyć, że obecnie orzekanie w sprawach o wykroczenia od początku następuje przed sądem i to nie w trybie procedury karnej, ale na podstawie samodzielnej regulacji procesowej, jaką jest k.p.w. (zob. uw. do art. 1). Mimo to należy uznać, że wskazane wyżej podmioty nadal korzystają z immunitetu formalnoprawnego i bez zgody odpowiedniego organu ich ściganie nie jest możliwe. Rzecz bowiem w tym, że odpowiedzialność za wykroczenie ponoszona w trybie określonym w k.p.w. jest w szerokim ujęciu odpowiedzialnością karną, czyli odpowiedzialnością za czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary, tyle że za czyn będący wykroczeniem, a nie przestępstwem . Trudno też byłoby pogodzić się z interpretacją, wedle której wskazane wyżej podmioty korzystały i korzystają z immunitetu przy odpowiedzialności za przestępstwa, korzystały też - i to tylko poprzez stosowną wykładnię łączącą się z możliwością odwołania się do sądu - z takiego immunitetu za wykroczenia, gdy w sprawach tych orzekały w I instancji kolegia, a przestały zeń korzystać, gdy sprawy te już w I instancji przeszły do orzecznictwa sądów, i to do postępowania bardziej jeszcze niż uprzednio zbliżonego do procedury karnej. W konsekwencji trzeba przyjąć, że immunitet formalnoprawny, wymagający uprzedniej zgody (zezwolenia) na ściganie sprawcy wykroczenia, obejmuje dziś: a) posłów i senatorów ( art. 105 § 2 i art. 108 Konstytucji), przy ściganiu których w trakcie kadencji Parlamentu (od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu) wymagana jest zgoda, odpowiednio, Sejmu lub Senatu (zob. też uw. 11 do art. 8), b) sędziów Trybunału Stanu ( art. 16 ust. 1 ustawy o Trybunale Stanu z 1982 r., Dz.U z 1993 r. Nr 38, poz. 172 z późn. zm.), kiedy wymagana jest zgoda Trybunału, z tym że także po upływie kadencji, ale wówczas jedynie w odniesieniu do czynów związanych z wykonywaniem funkcji w Trybunale, c) Rzecznika Praw Obywatelskich ( art. 6 ust. 2 ustawy z 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 471 z późn. zm.), Prezesa Najwyższej Izby Kontroli ( art. 18 ustawy o NIK z 1994 r., Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59 z późn. zm.), Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych ( art. 11 ustawy z 1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. Nr 133, poz. 883) i Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej ( art. 14 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej z 1998 r., Dz.U. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.), których ściganie wymaga zgody Sejmu, d) wiceprezesów i dyrektora generalnego NIK, a także pracowników nadzorujących lub wykonujących czynności kontrolne NIK, ale tylko „z powodu czynności służbowych", a więc za czyny związane z ich wykonywaniem, a zgodę na ściganie może tu udzielić Kolegium NIK. W przypadku tej kategorii immunitetów podstawę odmowy wszczęcia lub umorzenia postępowania - gdy posiadanie immunitetu ujawni się po wszczęciu - powinien jednak stanowić art. 5 § 1 pkt 9, tam bowiem mówi się o braku wymaganego zezwolenia, którego istnienie eliminuje ujemną przesłankę procesową. Przy pozostałych immunitetach krajowych podstawy tej należy upatrywać w art. 5 § 1 pkt 7 k.p.w. 8. Rzecz osądzona (res iudicata) i zawisłość sprawy (lis pendens) to przeszkody procesowe ujęte w pkt 8 § 1 art. 5 i powiązane ze sobą. Zawisłość sprawy jest bowiem konsekwencją istnienia przesłanki rei iudicatae, skoro bowiem mogłyby toczyć się dwa lub więcej postępowań w tej samej sprawie, to jedno z nich zakończyłoby się jako pierwsze i stanowiło wówczas przeszkodę dla pozostałych. Względy ekonomiki procesowej nakazują więc zakazanie prowadzenia więcej niż jednego procesu o to samo. Przez wcześniej wszczęte postępowanie należy rozumieć zarówno inne postępowanie o ten sam czyn tej samej osoby przed sądem właściwym według norm k.p.w., jak i postępowanie prowadzone w trybie i przed sądem określonym w art. 400 k.p.k. Dla istnienia obu przesłanek podstawowymi kryteriami są tożsamość osoby i tożsamość czynu, nie wolno bowiem orzekać dwa razy „co do tego samego czynu" tego samego obwinionego. Przez „ten sam czyn" należy rozumieć to samo zdarzenie faktyczne i zachowania danej osoby, odnośnie do którego wydano już prawomocne rozstrzygnięcie (res iudicata) albo co do którego toczy się wcześniej wszczęte postępowanie (lis pendens), bez względu na przyjmowaną kwalifikację prawną tego czynu. Decydujące znaczenie ma tu tożsamość przedmiotu ochrony i czynności wykonawczej oraz czasu i miejsca zdarzenia, a także osoby pokrzywdzonego, gdy czyn godzi w dobro określonej osoby. W przypadku rzeczy osądzonej istotne znaczenie ma prawomocność rozstrzyg- nięcia kończącego poprzednie postępowania o to samo. Tak jak i w postępowaniu karnym należy tu wyróżnić prawomocność formalną, która zachodzi w razie prawnej niemożności zaskarżenia dalej rozstrzygnięcia w drodze zwykłych środków odwoławczych, oraz prawomocność materialną, wyrażającą się w skutku ne bis in idem, czyli zakazie ponownego rozpatrywania tej samej sprawy. Te rozstrzygnięcia, które rozstrzygają o przedmiocie postępowania (odpowiedzialności obwinionego), czyli merytoryczne (wyrok skazujący lub uniewinniający, nakaz karny, mandat karny), a także rozstrzygnięcia formalne, decydujące w przedmiocie dopuszczalności postępowania (postanowienia o odmowie wszczęcia, o umorzeniu procesu lub wyrok umarzający), ale pod warunkiem że oparte są na przesłance ujemnej bezwzględnej, jeżeli są formalnie prawomocne, są także materialnie prawomocne. Gdy chodzi o mandat karny, to należy tu jednak uwzględnić, że mandat zaoczny staje się prawomocny tylko wtedy, gdy uregulowano go w ustawowym terminie , a także że uchylenie prawomocnego mandatu nie otwiera drogi do ścigania, ponieważ następuje, gdy czyn, za który nałożono mandat, nie był w ogóle uznawany za wykroczenie (art. 101 § 1). Jeżeli natomiast podstawę orzeczenia odnoszącego się do dopuszczalności postępowania stanowiła przeszkoda względna, usuwalna (np. brak wymaganego żądania ścigania, zezwolenia na ściganie czy brak skargi uprawnionego oskarżyciela), to fakt, że jest już ono formalnie prawomocne, nie stwarza przesłanki rzeczy osądzonej, jeżeli tylko przeszkoda będąca podstawą poprzedniego orzeczenia zostanie usunięta; stwarza natomiast taką przeszkodę, gdy jej nadal nie usunięto. Gdyby przeszkoda stanowiąca podstawę orzeczenia została usunięta już w postępowaniu odwoławczym od tej decyzji procesowej, organ odwoławczy powinien fakt ten uwzględnić i orzeczenie uchylić. 9. Brak skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 5 § 1 pkt 9 ) to przeszkoda związana z przyjęciem w k.p.w. możliwości oskarżania w postępowaniu o wykroczenia przez różne podmioty oraz z zasadą skargowości. Ta ostatnia - wyrażona w recypowanym przez art. 8 k.p.w. - art. 14 § 1 k.p.k. - zakłada, że postępowanie w I instancji wszczyna się tylko na żądanie uprawnionego oskarżyciela, a więc że sąd nie może wszcząć postępowania z urzędu. Żądaniem wszczęcia jest w k.p.w. wniosek o ukaranie złożony przez oskarżyciela publicznego, a wyjątkowo także przez pokrzywdzonego (art. 57 § 1). Co do zasady, oskarżycielem publicznym jest tu wprawdzie Policja (art. 17 § 1), ale już w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz o inne, związane z wykonywaniem pracy zarobkowej, jeżeli ustawa tak stanowi, wyłącznie inspektor pracy (art. 17 § 2). Ponadto uprawnienia oskarżyciela przysługują też organom administracji rządowej i samorządowej oraz kontroli państwowej i samorządowej, a także strażom miejskim i gminnym, ale tylko gdy w zakresie swego działania ujawniły wykroczenie i złożyły wniosek o ukaranie (art. 17 § 3); zakres uprawnień (działania) określają tu ustawy szczególne o danym organie. Wreszcie i Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia nadać uprawnienia oskarżycielskie innym jeszcze instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym, określając, kiedy w ramach swego działania mogą występować z wnioskiem o ukaranie za ujawnione przez siebie wykroczenia (art. 17 § 4). Jednak w postępowaniu przed sądem wojskowym jednym uprawnionym oskarżycielem publicznym jest tylko prokurator wojskowy (art. 85 § 2). Sam pokrzywdzony z kolei może samodzielnie wystąpić z wnioskiem ukaranie jako oskarżyciel (konkurencyjny), gdy chodzi o wykroczenia ścigane na jego żądanie (art. 27 § 1), a także przy innych wykroczeniach (subsydiarny), jeżeli w ciągu miesiąca od powiadomienia właściwego oskarżyciela publicznego nie zostanie zawiadomiony o wniesieniu przez niego wniosku o ukaranie albo zostanie powiadomiony o braku podstaw do wystąpienia przez uprawniony organ z takim wnioskiem (art. 27 § 2), w tym także przed sądem wojskowym (art. 88). W świetle powyższego będziemy mieli do czynienia z brakiem skargi uprawnionego oskarżyciela nie tylko wtedy, gdy w ogóle brak jest jakiegokolwiek wniosku o ukaranie, ale także jeżeli np. pokrzywdzony wystąpi z wnioskiem o ukaranie za wykroczenie związane z wykonywaniem pracy zarobkowej bez powiadomienia o tym uprzednio inspektora pracy i oczekiwania na jego decyzję albo gdy straż miejska zażąda ukarania za czyn, który ujawniła, ale jako pokrzywdzony nim podmiot, a nie w ramach swego działania, i to nie powiadamiając o wykroczeniu Policji i nie czekając na jej decyzję, bądź gdy wniosek o ukaranie żołnierza złoży Żandarmeria Wojskowa, ale bez zatwierdzenia go przez prokuratora wojskowego, albo jeżeli organ administracji czy kontroli wystąpi z wnioskiem o ujawniony przez siebie czyn, gdy ujawnienie to nastąpiło poza zakresem jego działania, tylko przypadkowo, bądź gdy wniosek pochodzi od podmiotu, który ani nie jest organem uprawnionym do działania w danej sprawie w roli oskarżyciela publicznego, ani nie jest pokrzywdzony danym wykroczeniem itd. Odmowa wszczęcia postępowania lub jego umorzenie z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela nie stwarza przesłanki rei iudicatae, jeżeli tylko po tej decyzji procesowej wniosek o ukaranie o ten sam czyn tej samej osoby złoży prawidłowy, uprawniony oskarżyciel. 10. Brak żądania ścigania (art. 5 § 1 pkt 9) to przeszkoda wiążąca się z konstrukcją, zakładającą, iż przy ściganiu niektórych wykroczeń, godzących przede wszystkim w dobro indywidualne, do ścigania konieczne jest wyrażenie przez osobę pokrzywdzoną woli pociągnięcia sprawcy do opowiedzialności. Żądanie ścigania jest dla prawa wykroczeń tym, czym tzw. wniosek o ściganie dla procesu karnego. Nie używa się tu określenia „wniosek", gdyż nazwa ta została zastrzeżona dla skargi zasadniczej - wniosku o ukaranie, czyli odpowiednika aktu oskarżenia w postępowaniu karnym . W aktualnym stanie prawnym żądanie ścigania pochodzące od pokrzywdzonego jest wymagalne: a) względnie, tj. jedynie gdy sprawca jest osobą najbliższą dla pokrzywdzonego - przy wykroczeniach: kradzieży i przywłaszczenia (art. 119 § 3 k.w.), szkodnictwa leśnego (art. 148 § 2 k.w.), drobnych szkód leśnych (art. 153 § 2 k.w.), niszczenia substancji leśnej lub rolnej i zaśmiecania gruntów polnych (art. 154 § 3 k.w.) oraz niszczenia zasiewów i sadzonek (art. 156 § 2 k.w.), b) bezwzględnie, a więc niezależnie od tego, kto jest sprawcą czynu - przy wykroczeniach: kradzieży ogrodowej (art. 123 § 2 k.w.), niszczenia cudzej rzeczy (art. 124 § 3 k.w.), kradzieży rzeczy o wartości niemajątkowej (art. 126 § 2 k.w.), samowolnego używania cudzej rzeczy (art. 127 § 2 k.w.), uszkadzania cudzego ogrodu (art. 150 § 2 k.w.), wypasu zwierząt na cudzym gruncie i przeganiania zwierząt przez cudzy grunt (art. 151 § 4 k.w.), nieopuszczenia cudzego gruntu wbrew żądaniu (art. 157 § 2 k.w.) oraz z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 z późn. zm.), z tym że w tym ostatnim wypadku żądanie ścigania mogą też złożyć krajowe lub regionalne organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów lub przesiębiorców, a także Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (art. 27 ustawy). Zasady uzyskiwania żądania ścigania określa art. 6 . Obowiązek posiadania żądania obciąża oskarżyciela występującego z wnioskiem o ukaranie (art. 6 § 1). Brak żądania nakazuje odmówić wszczęcia postępowania, a gdyby dostrzeżono go po wszczęciu - umorzenie postępowania. Brak ten obejmuje zarówno zupełny brak oświadczenia domagającego się ścigania, jak i istnienie takiego żądania, tyle że nie pochodzącego od osoby uprawnionej do jego złożenia. Nie jest to przy tym formalny brak pisma, który uzasadnia zwrot wniosku do uzupełnienia (art. 119 i 120 k.p.k. w zw. z art. 38 k.p.w.), ale z uwagi na względny charakter tej przeszkody można już w toku postępowania odwoławczego uzupełnić ów brak (konwalidować go), dołączając żądanie ścigania do złożonego środka odwoławczego, co powinno doprowadzić do uchylenia zaskarżonej decyzji procesowej. Nie jest też wykluczone ponowne wystąpienie z wnioskiem o ukaranie za ten sam czyn tej samej osoby po prawomocnej odmowie wszczęcia lub po prawomocnym umorzeniu postępowania i dołączenie doń wymaganego żądania ścigania. W takim wypadku nie zachodzi przypadek rzeczy osądzonej i nowy proces o to samo jest dopuszczalny. 11. Brak wymaganego zezwolenia na ściganie (art. 5 § 1 pkt 9 ) to ujemna przesłanka procesowa związana z uchylalnymi krajowymi immunitetami formalnoprawnymi . Uzyskanie tego zezwolenia jest obowiązkiem oskarżyciela (art. 13 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w.), tj. tego podmiotu, który występuje z wnioskiem o ukaranie, w tym i oskarżyciela posiłkowego samoistnego (art. 27 § 1 i 2). To on powinien przed złożeniem skargi do sądu wystąpić do właściwego organu o uchylenie immunitetu, czyli zezwolenie (zgodę) na ściganie. Jeżeli do wniosku o ukaranie nie dołączono wymaganego w danym wypadku zezwolenia na ściganie, należy odmówić wszczęcia postępowania (art. 59 § 2), a gdyby brak ten ujawnił się po wszczęciu - umorzyć postępowanie (art. 62 § 2). Jeśliby brak ten uzupełniono w postępowaniu odwoławczym od tych decyzji, należy je uchylić, doszło bowiem do sanacji braku. Nie ma też przeszkody rei iudicate w ponownym wszczęciu postępowania po prawomocnym zakończeniu procesu, gdy poprzednie postępowanie zakończono orzeczeniem formalnym z uwagi na brak wymaganego zezwolenia na ściganie, a obecnie podmiot oskarżający dysponuje już wymaganym zezwoleniem albo nie jest ono już potrzebne (np. dany podmiot utracił już immunitet). 12. Inne okoliczności wyłączające orzekanie w trybie k.p.w. (art. 5 § 1 pkt 10) ujęte są ogólnie, gdyż mogą to być różne sytuacje wynikające z rozmaitych przepisów, a także z innych ustaw, w tym i wydanych w przyszłości. Do przeszkód tych można zaliczyć np. abolicję, czyli zakaz wszczynania i nakaz umorzenia postępowania wszczętego w sprawach, w których ustawa (amnestyjna lub jedynie abolicyjna) puszcza fakt popełnienia wykroczenia „w niepamięć i przebacza"; rozwiązanie takie istniało np. w ustawie z dnia 29 maja 1989 r. o puszczeniu w niepamięć i przebaczeniu niektórych przestępstw i wykroczeń (Dz.U. Nr 34, poz. 179 - art. 8 i 9 w zw. z art. 13). Podstawę rozstrzygnięcia stanowi wówczas art. 5 § 1 pkt 10 k.p.w. i określony przepis ustawy szczególnej o abolicji. Przeszkodę w orzekaniu w trybie k.p.w. może też stanowić nieletniość sprawcy. Zgodnie z art. 8 k.w. na zasadach kodeksu wykroczeń, a tym samym w trybie k.p.w., odpowiada jedynie sprawca, który ukończył lat 17. Wobec osoby, która nie osiągnęła tego wieku, a popełniła czyn o znamionach wykroczenia, można wszcząć postępowanie, ale tylko przed sądem rodzinnym, w trybie ustawy z 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich . Nie jest jednak wówczas postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności nieletniego za czyn, lecz proces, którego przedmiotem jest kwestia potrzeby stosowania środków wychowawczych wobec tego nieletniego. W razie zatem złożenia do sądu rejonowego wniosku o ukaranie nieletniego za czyn będący wykroczeniem nie można odmówić wszczęcia postępowania z uwagi na brak znamion wykroczenia (art. 5 § 1 pkt 2), gdyż w czynie tkwią te znamiona, ani z uwagi na to, że obwiniony nie podlega orzecznictwu na podstawie niniejszego kodeksu (art. 5 § 1 pkt 7), gdyż nieletni w ogóle nie może być obwinionym o wykroczenie i podlega wprawdzie procedurze innej, ale nie odpowiada tam za swój czyn, lecz jedynie w związku z tym, co uczynił, rozważa się kwestię stosowania środków wychowawczych wobec niego; zatem jak się wydaje, podstawą odmowy wszczęcia powinien tu być właśnie art. 5 § 1 pkt 10 k.p.w. ze wskazaniem na nieletniość osoby podanej we wniosku o ukaranie jako obwiniony . Do dodatnich przesłanek zaliczana jest właściwość sądu, przeto brak tej właściwości stanowi przeszkodę procesową, ale z uwagi na odrębną regulację tej materii nie prowadzi to do odmowy wszczęcia czy umorzenia procesu. Zgodnie bowiem z recypowanym przez art. 11 § 1 k.p.w. - art. 35 k.p.k. sąd bada z urzędu swą właściwość i przekazuje sprawę sądowi właściwemu, gdy sam uzna się za niewłaściwy, z tym że gdy kwestia właściwości miejscowej ujawni się dopiero na rozprawie, przekazanie jest możliwe tylko wtedy, gdy pojawia się konieczność odroczenia rozprawy; nigdy zatem z tego powodu nie może nastąpić ani odmowa wszczęcia, ani umorzenie postępowania. Przepis § 4 art. 5 upoważnia organ uprawniony do prowadzenia czynności wyjaśniających do podejmowania takich czynności, ale tylko w niezbędnym zakresie, w odniesieniu do czynności nie cierpiących zwłoki dla zabezpieczenia śladów i dowodów wykroczenia, gdy w grę wchodzą wykroczenia ścigane wyłącznie na żądanie pokrzywdzonego lub za uprzednim zezwoleniem władzy . Wprawdzie na gruncie k.p.w. czynności wyjaśniające nie powodują wszczęcia (faktycznie) postępowania, jak w procedurze karnej, ale chodzi o to, że skoro organ uprawiony do działania jako oskarżyciel publiczny - a taki prowadzi owe czynności (art. 54 § 1 i art. 56 § 1-3) - nie dysponuje wymaganym żądaniem lub zezwoleniem, to nie powinien w ogóle prowadzić jakichkolwiek czynności dowodowych, których wyniki mogą być wykorzystane w postępowaniu (zob. art. 54 § 3-6, art. 74 § 1, art. 75 i 76 § 2). Ze względu wszak na obawę zniszczenia lub utraty dowodu na wypadek uzyskania zezwolenia lub żądania kodeks zezwala mu wyjątkowo na przeprowadzenie czynności nie cierpiących zwłoki, a więc ogranicza zakres czynności wyjaśniających w takich sytuacjach, i nakazuje podjąć kroki w celu ustalenia, czy będzie udzielone zezwolenie bądź żądanie. Orzekanie wbrew przesłankom określonym w art. 5 § 1 pkt 4 - 10 stanowi tzw. bezwzględną przyczynę odwoławczą, powodującą zawsze uchylenie zaskarżonego orzeczenia (art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w.). Przesłanki dodatnie - to okoliczności, które muszą łącznie zaistnieć aby postępowanie mogło się toczyć. Do przesłanek dodatnich zaliczamy: Istnienie znamion wykroczenia w czasie zarzucanym oraz prawnych warunków odpowiedzialności obwinionego. Nie można wszcząć i prowadzić postępowania, jeżeli w czynie zarzucanym brak jest np. społecznej szkodliwości, zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność czynu lub winę, a przede wszystkim brak jest wszystkich znamion niezbędnych do przypisania danego typu wykroczenia - np. stwierdzono, że sprawca zniszczył rzecz własną, a nie cudzą, że zatamował ruch ale nie na drodze publicznej itp. Podległość sprawy orzecznictwu sądów do spraw wykroczeń. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 9 i 10 Kpow, sprawy o wykroczenia podlegają orzecznictwu sądów rejonowych, a w odniesieniu do wykroczeń związanych ze służbą wojskową - sądów garnizonowych. Art. 9. § 1. W sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzeka sąd rejonowy, z zastrzeżeniem spraw określonych w art. 10. § 2. Sąd właściwy do rozpoznania sprawy rozpoznaje także środki zaskarżenia w wypadkach wskazanych w ustawie oraz przeprowadza inne czynności, gdy ustawa to przewiduje. Art. 10. § 1. W sprawach o wykroczenia popełnione przez: 1) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, 2) żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej orzekają w pierwszej instancji wojskowe sądy garnizonowe. - Właściwość sądu. Nie należy rozumieć tej przesłanki jako podleganie sprawy orzecznictwu sądów w ogóle. Chodzi tu o wniesienie wniosku o ukaranie do sądu właściwego miejscowo i funkcjonalnie. Sąd z urzędu bada swoją właściwość, a w razie stwierdzenia niewłaściwości przed rozpoczęciem postępowania - przekazuje sprawę sądowi właściwemu. - Złożenie wniosku o ukaranie przez uprawniony podmiot. Wniosek o ukaranie może złożyć do sądu organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w danej sprawie (Policja, Inspektor pracy w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika, organ administracji rządowej lub samorządowej, straż miejska albo inna organizacja, której Rada Ministrów nadała rozporządzeniem takie uprawnienie), a także pokrzywdzony (gdy wykroczenie podlega ściganiu na żądanie pokrzywdzonego albo zachodzą okoliczności określone w art. 27§2 Kpow (oskarżyciel posiłkowy). Rodzaje postępowań i warunki ich dopuszczalności . Orzekanie w sprawach o wykroczenie następuje w trzech trybach : -zwyczajnym; - przyspieszonym; - nakazowym. Podstawę do wszczęcia postępowania zwyczajnego stanowi wniosek o ukaranie złożony przez organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w danej sprawie. W sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego, pokrzywdzony może samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy. Natomiast w sprawach o wykroczenia ścigane z urzędu, pokrzywdzony również może samodzielnie sporządzić wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, ale wówczas jeżeli w ciągu miesiąca od ujawnienia wykroczenia organowi uprawnionemu do występowania w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego nie zostanie zawiadomiony o skierowaniu przez ten organ do sądu wniosku o ukaranie albo otrzyma od organu prowadzącego czynności wyjaśniające zawiadomienie o braku podstaw do sformułowania wniosku o ukaranie. Zawiadomienie to musi zawierać wyraźne uzasadnienie, które w sposób nie budzący wątpliwości wyjaśni pokrzywdzonemu na czym uprawniony organ oparł swoją decyzję. Pozwoli to pokrzywdzonemu na przemyślenie jego dalszych czynności w danej sprawie. Wniosek o ukaranie powinien obejmować: imię i nazwisko oraz adres obwinionego, a także inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości, rodzaj zarzucanego mu czynu ze wskazaniem miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia, dowody, a nadto wniosek powinien być własnoręcznie podpisany przez sporządzającego, przy czym wniosek pochodzący od pokrzywdzonego powinien zawierać jego adres zamieszkania. Natomiast wniosek o ukaranie składany przez oskarżyciela publicznego powinien ponadto wskazać: kwalifikację prawną czynu, z wyszczególnieniem naruszonych przepisów, miejsce zatrudnienia obwinionego i dane o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych, pokrzywdzonych (jeżeli zostali ujawnieni), wysokość wyrządzonej szkody oraz czy objęty określonym zarzutem był uprzednio karany. Wniosek taki powinien być podpisany przez sporządzającego, z podaniem stanowiska służbowego. Do wniosku o ukaranie należy dołączyć materiały postępowania przygotowawczego lub czynności wyjaśniających, jeżeli były one prowadzone, a także do wiadomości sądu adresy świadków i pokrzywdzonych. Jeżeli wniosek o ukaranie nie odpowiada wskazanym warunkom formalnym prezes sądu zwraca wniosek w celu usunięcia braków w terminie 7 dni. Natomiast sformułowanie wniosku o ukaranie zgodnie z warunkami formalnymi powoduje wszczęcie przez prezesa sądu postępowania w trybie zarządzenia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu. W myśl zasad określonych w art. 58 k.p.w. oskarżyciel publiczny może za zgodą obwinionego, który był przesłuchany uprzednio w toku czynności wyjaśniających (art. 54 § 6 k.p.w.), umieścić we wniosku o ukaranie wniosek o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego. Nie ma wątpliwości, iż wniosek o skazanie bez rozprawy jest możliwy wówczas, gdy zebrane w sprawie dowody jednoznacznie wskazują, iż wyjaśnienia obwinionego oraz okoliczności popełnienia wykroczenia nie budzą wątpliwości, a skazanie bez rozprawy nie uchybi celom postępowania. Sąd może uwzględnić wniosek o skazanie obwinionego bez przeprowadzania rozprawy, pod warunkiem, że nie zgłosił wobec niego sprzeciwu oskarżyciel publiczny, a także występujący w sprawie oskarżyciel posiłkowy. Postępowanie przyspieszone jest trybem szczególnym, stosowanym do osób nie mających stałego miejsca zamieszkania, miejsca stałego pobytu lub przebywających jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione. Wydanie orzeczenia w postępowaniu przyspieszonym jest możliwe tylko wówczas, gdy sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie doprowadzony do sądu. Prawo zatrzymania i doprowadzenia ma Policja, której podstawowym zadaniem, wyznaczonym mocą ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. - o Policji (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 101, poz. 1092 ze zm.), są: ochrona życia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, bezpieczeństwa i porządku publicznego, działania mające na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym. Postępowanie nakazowe ma zastosowanie do spraw o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie grzywny w kwocie nie wyższej niż połowa przewidzianej w art. 24 § 1 k.w. górnej granicy wysokości grzywny, a więc do 2.500 zł. Orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić wyłącznie na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez oskarżyciela publicznego, sporządzonego w wyniku ustaleń popartych wiarygodnymi dowodami, jeżeli z dowodów tych wynika, że obwiniony nie kwestionuje popełnienia zarzucanego mu czynu, a okoliczności tego czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Postępowanie nakazowe nie może być prowadzone wobec obwinionego, który jest głuchy, niemy lub niewidomy, a także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość w kwestii jego poczytalności. (art. 93 § 4 w zw. z art. 21 § 1 k.p.w.). Możliwe jest nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego (§ 2), przy czym mandat karny nie należy do afery orzekania, lecz jedynie zastępczego rozstrzygania spraw o wykroczenie. Głównym gospodarzem postępowania mandatowego jest Policja, przy czym ustawa dopuszcza prowadzenie tego postępowania, ale w ograniczonym zakresie, również przez inne organy. Mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej reakcji na popełniane wykroczenia, a także potrzebę właściwej ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń, określenie, w drodze rozporządzenia, wykazu wykroczeń, za które funkcjonariusze Policji oraz Żandarmerii Wojskowej uprawnieni są do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego powierzono odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz Ministrowi Obrony Narodowej, którzy działają w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości może nadać w drodze rozporządzenia uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci upoważnieni są do nakładania grzywien oraz zasady i sposób wydawania im stosownych upoważnień. Wymienionymi rozporządzeniami można także określić zróżnicowaną wysokość mandatów karnych za poszczególne rodzaje wykroczeń w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynu i rodzaju naruszonego dobra, przy czym uprawniony organ nie może całkowicie wyłączyć stosowania mandatów karnych w wysokości równej dolnej granicy grzywny przewidzianej w ustawie za wykroczenie (20 zł), za które grzywna może być nałożona w drodze mandatu karnego. Prezesowi Rady Ministrów powierzono określenie, również w drodze rozporządzenia, wzorów formularzy mandatu karnego oraz szczegółowego sposobu nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, celem ujednolicenia zasad wymierzania przez funkcjonariuszy uprawnionych organów grzywny w drodze mandatu karnego, a także sposobu i zakresu pouczania osób ukaranych mandatem o ich prawach i obowiązkach.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 01 Nazwa jednostki szkolnej: Wprowadzenie do postępowania w sprawach o wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowań w sprawach o wykroczenia. Stron: 1 Opracował: J. Dowejko.

JM06JS01LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 20, poz. 201, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 roku w sprawie wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń, (Dz. U. Nr 174, poz. 1430, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T., Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2002. Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 2002. Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 2000.

Jednostka Szkolna nr 02

Pouczenie sprawcy wykroczenia.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 02. Nazwa jednostki szkolnej: Pouczenie sprawcy wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 2 Opracował: H. Frątczak, M. Podgórski.

JM06JS02PS01

Wymagania wejściowe. Wymagane są podstawowe informacje z zakresu : komunikacji interpersonalnej oraz legitymowania, nawiązywania kontakt z dyżurnym jednostki oraz przekazywania drogą radiową danych do sprawdzenia, zasad odpowiedzialności za wykroczenia. Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: posługiwać się aktem prawnym z zakresu wykroczeń, nawiązać kontakt z osobą, ustalić tożsamość osoby, określić (sformułować) rodzaj popełnionego wykroczenia i poinformować o tym sprawcę, przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniające, dokonać właściwej oceny przesłanek pozwalających na zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego, pouczyć sprawcę wykroczenia, dokonać zapisu w notatniku służbowym. Metody nauczania i uczenia się. Od nauczyciela policyjnego prowadzącego zajęcia otrzymasz pełny zakres materiału pomocy do opanowania umiejętności określonych wyżej. Twoim zadaniem jest aktywny udział w zajęciach. W pierwszej części zajęć, w oparciu o kodeks wykroczeń, poznasz istotę i cel pouczenia oraz przesłanki stosowania pouczenia wobec sprawcy wykroczenia. Zaprezentowany zostanie Ci wzorcowy zapis takiego pouczenia w notatniku służbowym oraz pouczenie sprawcy wykroczenia. Dokonasz samodzielnie pouczenia sprawcy wykroczenia (wg założeń) i udokumentujesz wykonaną czynność w notatniku służbowym. Na zakończenie prowadzący zajęcia wskaże błędy jakie popełniłeś, stosując pouczenie i zapis w notatniku służbowym. Sposoby oceniania. Na bieżąco sprawdzany będzie Twój poziom opanowania wiedzy i umiejętności. W trakcie w/w jednostki szkolnej szczególnej ocenie podlegać będzie: prawidłowość wykonanej czynności, prawidłowość kwalifikacji prawnej czynu oraz prawidłowe dokonanie zapisu czynności w notatniku służbowym - według zapisu uogólnionego - zal. lub nzal. Zaliczenie wpisane jest do dziennika. Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie realizacji jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, jest to warunek niezbędny dopuszczenia do zaliczenia części szkolenia, Zaliczenie jest wspólne dla jednostek szkoleniowych od JS01 do JS03. Obszary podlegające ocenie przy zadaniu praktycznym. Praworządność działania (znajomość przepisów prawa). Stosowanie procedur postępowania policjanta podczas pouczenia sprawcy wykroczenia. Postawa moralna. Komunikowania się. Dokumentowania wykonanych czynności. Obszary podlegające ocenie przy sporządzeniu dokumentacji. Zawartość merytoryczna dokumentu. Wymogi formalne dokumentu. Estetyka, przejrzystość i poprawność językowa dokumentu.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.02 Nazwa jednostki szkolnej: : Pouczenie sprawcy wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant Stron: Opracował: H. Frątczak,

JM06JS02PS01

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: Istota i cel stosowania środka oddziaływania wychowawczego. Środkami oddziaływania wychowawczego są wszelkiego rodzaju przedsięwzięcia stosowane w celach wychowawczych przez organy uprawnione do prowadzenia postępowania mandatowego w przypadkach zaistnienia okoliczności łagodząco wpływających na wymiar kary. Ograniczenie się do zastosowania wobec sprawcy wykroczenia środków oddziaływania wychowawczego może nastąpić w trzech podstawowych sytuacjach przewidzianych w kodeksie wykroczeń i kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Pierwsza sytuacja - organ upoważniony do złożenia wniosku o ukaranie czy do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego może bowiem zawsze w sprawie o wykroczenie, bez kontroli prokuratorskiej poprzestać na: pouczeniu, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu, zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego. Art. 41 kodeksu wykroczeń mówi: „W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego”. Druga sytuacja - może nastąpić po złożeniu wniosku o ukaranie i wiąże się z decyzją sądu o odmowie wszczęcia postępowania lub umorzeniu już wszczętego. Art. 61 § 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia mówi: „Można odmówić wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć, także wtedy, jeżeli: 2) wobec sprawcy zastosowano środek oddziaływania w postaci pouczenia, zwrócenia uwagi lub ostrzeżenia albo środek przewidziany w przepisach o odpowiedzialności dyscyplinarnej lub porządkowej, a środek ten jest wystarczającą reakcją na wykroczenie”. Trzecia sytuacja - art. 39 § 4 kodeksu wykroczeń upoważnia do zastosowania do sprawcy środka oddziaływania społecznego, który może przykładowo (w szczególności) polegać na: przeproszeniu pokrzywdzonego, uroczystym zapewnieniu nie popełnienia więcej takiego czynu, przywróceniu stanu poprzedniego. Art. 39 § 4 - W razie odstąpienia od wymierzenia kary można zastosować do sprawcy środek oddziaływania społecznego, mający na celu przywrócenie naruszonego porządku prawnego lub naprawienie wyrządzonej krzywdy, polegający zwłaszcza na przeproszeniu pokrzywdzonego, uroczystym zapewnieniu nie popełnienia więcej takiego czynu albo zobowiązaniu sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego. Ustawodawca posłużył się liczbą pojedynczą, z czego wynika, że organ orzekający może zastosować tylko jeden ze wskazanych środków, nie może ich kumulować. Oczywiste jest, że jeżeli wykroczeniem została wyrządzona szkoda, to preferować należy zobowiązanie sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego. Środki te nie są zabezpieczone sankcją przymusu państwowego. Należy zatem stosować je z wyczuciem, gdyż jeżeli sprawca się im nie podporządkuje, nie ma żadnej możliwości wpłynięcia na niego, aby środek ten wykonał. Przesłanki zastosowania pouczenia sprawcy wykroczenia. Pouczenia są to wszelkiego rodzaju uwagi, wytknięcia kierowane przez policjanta pod adresem sprawcy wykroczenia w celu wdrożenia go do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego. Stosuje się je, gdy zachodzą przesłanki prowadzenia postępowania mandatowego, a wymierzenie grzywny w postaci mandatu karnego byłoby karą niewspółmierną do społecznej szkodliwości popełnionego wykroczenia. Ponadto w takich przypadkach policjant może zobowiązać sprawcę wykroczenia do: naprawienia wyrządzonej krzywdy, przywrócenia stanu poprzedniego lub innego zachowania zgodnego z prawem. Dokumentowanie wykonywanej czynności. Policjant dokumentuje pouczenie sprawcy wykroczenia w notatniku służbowym, względnie na odpowiednim nośniku technicznym lub w notatce służbowej. Policjant musi określić czas, miejsce i przyczynę pouczenia oraz następujące dane: imię (imiona) i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu, w miarę możliwości numer PESEL, rodzaj i cechy identyfikacyjne dokumentu, na podstawie którego ustalono tożsamość osoby. (zgodnie z Rozporządzeniem RM z dnia 8 lutego 2005 roku w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień Policji oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach - Dz.U. Nr 25, poz 204 z 2005 roku).

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 02 Nazwa jednostki szkolnej: Pouczenie sprawcy wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowań w sprawach o wykroczenia. Stron: 1 Opracował: H. Frątczak, M. Podgórski.

JM06JS02LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 20, poz. 201, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T., Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2002. Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 2002. Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 2002.

Jednostka Szkolna nr 03

Postępowanie mandatowe.

PORADNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.03. Nazwa jednostki szkolnej: Postępowanie mandatowe. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 2 Opracował: W. Cejmański, D. Siemko.

JM06JS03PS01

Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są podstawowe wiadomości z zakresu: legitymowania i zatrzymywania sprawców wykroczeń, nawiązywania kontaktu z dyżurnym jednostki oraz przekazania drogą radiową danych do sprawdzenia, materialnego prawa wykroczeń oraz postępowania w sprawach o wykroczenia. Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: nawiązać kontakt z osobą i ustalić jej tożsamość, określić rodzaj popełnionego wykroczenia, przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniające, ustalić czy w danym przypadku postępowanie mandatowe jest dopuszczalne, poinformować sprawcę o zastosowaniu postępowania mandatowego, określić rodzaj mandatu i wysokość grzywny ( taryfikator), pouczyć o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i związanych z tym konsekwencjach, wypełnić blankiet mandatu karnego i wręczyć właściwe odcinki, sporządzić zapis w notatniku służbowym oraz, w przypadku odmowy przyjęcia mandatu, notatkę urzędową, rozliczyć bloczek mandatów karnych. Metody nauczania i uczenia się. W oparciu o kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz akty wykonawcze i przygotowane foliogramy, zapoznany zostaniesz z istotą postępowania mandatowego, z podstawami prawnymi i warunkami stosowania tego postępowania. Poznasz rodzaje mandatów karnych i wysokość grzywien. W trakcie zajęć na podstawie kodeksu wykroczeń i „ taryfikatora” omówione zostaną zasady pobierania i rozliczania bloczków mandatowych. Poznasz rodzaje mandatów karnych oraz sposób ich wypełniania. Wypracujesz katalog podstawowych czynności policjanta związanych z nakładaniem grzywny w postępowaniu mandatowym. Weźmiesz udział w symulacji nałożenia mandatu karnego i samodzielnie wypełnisz mandat karny oraz udokumentujesz ten fakt w notatniku służbowym. Sporządzisz notatkę urzędową związaną z odmową przyjęcia mandatu karnego. Poznasz podmioty upoważnione do ściągania należności oraz warunki uzasadniające przeprowadzenie czynności wyjaśniających w postępowaniu mandatowym. Zaliczenie części szkolenia JS 01, JS 02, JS 03 Test osiągnięć- („ Wprowadzenie do postępowania w sprawach o wykroczenia”, „ Pouczenie sprawcy wykroczenia”, „Postępowanie mandatowe”). Sposoby oceniania: Na bieżąco sprawdzany będzie Twój poziom opanowania wiedzy i umiejętności. W trakcie w/w jednostki szkolnej szczególnej ocenie podlegać będzie: sposób sporządzenia wymaganej dokumentacji - zapis w notatniku służbowym, notatka urzędowa oraz wypełniony blankietu MKK, zaliczenie następuje według zapisu uogólnionego - zaliczono (zal) lub nie zaliczono (nzal). Zaliczenie wpisane jest do dziennika. Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie szkolenia musi być poprawiona, Zaliczenie dokumentacji jest warunkiem niezbędnym dopuszczenia do zaliczenia części szkolenia, Zaliczenie jest wspólne dla jednostek szkoleniowych od JS01 do JS03 ( tj. „ wprowadzenie do postępowania w sprawach o wykroczenia”, „ zastosowanie pouczenia sprawcy wykroczenia”, nakładanie mandatu karnego”). Obszary podlegające ocenie przy zadaniu praktycznym. Praworządność działania (znajomość przepisów prawa ). Stosowanie procedur postępowania policjanta podczas nakładania mandatu karnego. Postawa moralna. Komunikowania się. Dokumentowania wykonanych czynności. Obszary podlegające ocenie przy sporządzeniu dokumentacji. Zawartość merytoryczna dokumentu. Wymogi formalne dokumentu. Estetyka, przejrzystość i poprawność językowa dokumentu.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.03 Nazwa jednostki szkolnej: Postępowanie mandatowe. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant Stron: Opracował: W. Cejmański, D. Siemko.

JM06JS03PS01

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: Istota i cel postępowania mandatowego. Postępowanie mandatowe to postępowanie szczególne, prowadzone przez organ niesądowy. Jest najbardziej uproszczonym trybem postępowania w sprawach o wykroczenia. W postępowaniu tym kary nakładane są przez policjantów lub innych upoważnionych do tego funkcjonariuszy organów administracji. Ma ono charakter zastępczy wobec postępowań o wykroczenia prowadzonych przed sądem. Dzięki temu odciąża się sądy od konieczności rozpoznawania dużej ilości drobnych spraw, co pozwala na skoncentrowanie się sądów na sprawach o większym ciężarze gatunkowym. Zastępczy charakter tego postępowania przejawia się tym, że decyzje funkcjonariusza są warunkowe. Warunkiem tym jest zgoda na przyjęcie mandatu karnego przez osobę, którą funkcjonariusz uważa za sprawcę wykroczenia. Ma on obowiązek pouczyć ją o prawie odmowy przyjęcia mandatu oraz poinformować, że w przypadku odmowy sporządzony zostanie wniosek o ukaranie do sadu (art. 97 § 2 i 3 oraz art. 99 k.p.w.) Istotnym jest również fakt społecznych kosztów postępowania. W trybie mandatowym nie przeprowadza się rozprawy, a w związku z tym nie ma postępowania dowodowego, karę natomiast nakłada organ ścigający wykroczenie. Nie bez znaczenia są także koszty postępowania (zaoszczędza się wzywania świadków, biegłych itp.). Ten rodzaj postępowania jest także korzystny dla sprawcy wykroczenia, kiedy nie kwestionuje on swojej winy. Dzięki natychmiastowej reakcji na wykroczenie, postępowanie mandatowe spełnia funkcję prewencyjno - wychowawczą. Jego celem jest szybka reakcja na naruszenie prawa, załatwienie sprawy „od ręki”, a mandat karny staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny lub po pokwitowaniu odbioru przez ukaranego. Może być stosowane w przypadku drobnych wykroczeń, w których nie zachodzi potrzeba orzekania innych kar niż stosunkowo niskiej grzywny (zgodnie z art. 96 § 1 k.p.w. do 500 zł. a wyjątkowo do 1000 zł.). Podstawę prawną jego stosowania daje art.95 § 1 k.p.w. Jak z powyższego wynika , w postępowaniu mandatowym dominująca role odgrywają zasady szybkości i ekonomiki postępowania. Nie mają tu zastosowania zasady występujące w postępowaniu zwyczajnym takie jak: kontradyktoryjności i rozdziału funkcji procesowych, a cale postępowanie oparte są na kumulacji tych funkcji w rękach jednego organu (funkcjonariusza). Oczywiście decyzja w sprawie nałożenia mandatu karnego może być poprzedzona wymianą zdań, wyjaśnieniem okoliczności zdarzenia, ale nie stanowi to prawa podmiotowego sprawcy, a zależy od dobrej woli funkcjonariusza. Należy podkreślić, iż w postępowaniu mandatowym muszą być spełnione ogólne przesłanki dopuszczalności postępowania i orzekania w sprawach o wykroczenia (przesłanki dodatnie i brak przesłanek ujemnych). PODSTAWY PRAWNE I WARUNKI POSTĘPOWANIA MANDATOWEGO Podstawy prawne i organy uprawnione do stosowania postępowania mandatowego. Do nakładania kar grzywien w drodze mandatów upoważnieni są funkcjonariusze Policji, a także innych organów, jeżeli ustawa tak stanowi (art. 95 § 1 k.p.w.). Z mocy samego kodeksu postępowanie mandatowe może prowadzić Policja (§1 art. 95 kpw) i inspektor pracy (§ 3 art.95 kpw). W przypadku osób podlegających orzecznictwu sadów wojskowych uprawnienia Policji ma Żandarmeria Wojskowa. Policjanci w zakresie postępowania mandatowego maja najszersze uprawnienia w porównaniu z innymi organami. Policji przekazano największą liczbę wykroczeń i to dotyczących naruszenia przepisów obowiązujących w różnych dziedzinach życia. Inspektorzy pracy mogą stosować mandat przy każdym wykroczeniu leżącym w sferze ich ścigania (wykroczenia przeciwko prawom pracownika, a także związane z wykonywaniem pracy zarobkowej). Mogą oni stosować postępowanie mandatowe także po przeprowadzeniu pełnych czynności wyjaśniających, jeżeli uznają, ze grzywna jest wystarczającą reakcją prawną na wykroczenie. Inne organy mogą prowadzić postępowanie mandatowe tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi (art. 95 § 1 kpw). Zgodnie z art.95 § 5 przepisem takim może być rozporządzenie Prezesa rady Ministrów albo ustawa szczególna. Ustawami szczególnymi wskazującymi uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego m.in. są: ustawa o strażach gminnych z 1997 r. (Dz. U. Nr 123 poz. 779), uprawniająca straż do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego na zasadach określonych w odrębnych przepisach, ustawa o transporcie kolejowym z 2003 r. (Dz. U. Nr 86, poz. 789), upoważnia ona funkcjonariuszy Straży Ochrony Kolei do stosowania postępowania mandatowego na zasadach określonych w odrębnych przepisach, ustawa Prawo o miarach z 2001 r.(Dz. U. Nr 63, poz. 636 z późn. zm.) nadaje pracownikom Głównego Urzędu Miar oraz okręgowych i obwodowych urzędów probierczych uprawnienia do stosowania postępowania mandatowego na zasadach określonych w odrębnych przepisach, ustawa o lasach z 1991 r. (Dz. U. Nr 101, poz. 444 z późn. zm.), upoważnia strażników leśnych do nakładania grzywny w drodze mandatu w sprawach i zakresie określonym w odrębnych przepisach, ustawa o ochronie przyrody z 1991 r. (Dz. U. Nr 114 poz. 492 z późn. zm.), dająca prawo stosowania postępowania mandatowego funkcjonariuszom Straży Parku, ale tylko za wykroczenia przeciwko przepisom z zakresu ochrony przyrody, ustawa Prawo łowieckie z 1995 r. (Dz. U. Nr 147, poz. 713 z późn. zm.), upoważnia ona strażników państwowej Straży Łowieckiej do nakładania grzywny w drodze mandatu za wykroczenia popełnione na terenie obwodów łowieckich w zakresie szkodnictwa łowieckiego, ustawa o rybactwie śródlądowym z 1995 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 91 z późn. zm.) upoważniająca do stosowania grzywny w drodze mandatu strażników Państwowej Straży Rybackiej za wykroczenia określone w ustawie. Jeżeli uprawnienia określonego organu do stosowania postępowania mandatowego wynikają z ustaw szczególnych, a te nie określają wykroczeń, za które stosuje się ten tryb, ma je określić w drodze rozporządzenia odpowiedni minister w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Rozporządzenie ma też wskazywać zasady wydawania upoważnień dla funkcjonariuszy danego organu do stosowania postępowania mandatowego. Należy, zatem pamiętać, iż nie każdy funkcjonariusz upoważnionego organu może stosować grzywnę w drodze mandatu (mogą tylko ci, którym wydano upoważnienia). Innym przepisem szczególnym dającym określonym organom uprawnienia do stosowania postępowania mandatowego jest rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów, wydane na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych złożony w porozumieniu z ministrem Sprawiedliwości. (art. 95 §5 k.p.w.). Rozporządzenie takie nadaje uprawnienia do stosowania postępowania mandatowego, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien oraz zasady i sposób wydawania upoważnień mając na względzie zakres ustawowych uprawnień tych organów oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców. Prezes Rady Ministrów upoważnił do nakładania grzywien w drodze mandatów karnych funkcjonariuszy innych organów wydając między innymi. następujące rozporządzenia: .- z dnia 21 marca 2003 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 59, poz. 522), z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie określenia wykroczeń za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 208, poz. 2026), z dnia 17 października 2002r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Straży granicznej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1427), z dnia 13 października 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 151, poz. 1253), z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1426), z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1423), z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom Głównego Inspektoratu Kolejnictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1422). Wykazy wykroczeń, za które poszczególne organy mogą nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, zostają określone w rozporządzeniach zainteresowanych ministrów. Nowelizacja ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, która weszła w życie z dniem 1. 07. 2003 r. wprowadziła zmiany wymogów postępowania mandatowego w sprawach o wykroczenia. Ustawodawca uchylił w art. 95 k.p.w. wcześniej obowiązujący § 2, który był delegacją ustawową dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do wydania rozporządzenia określającego wykaz wykroczeń, za które policjanci uprawnieni byli do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego. Konsekwencją takiego rozwiązania jest możliwość stosowania postępowania mandatowego przez policjantów za wszystkie wykroczenia, za wyjątkiem tych, za które organ może nakładać grzywny w drodze mandatu karnego na zasadach wyłączności oraz kiedy pojawią się ograniczenia ustawowe a więc tzw. przesłanki negatywne (art. 96 § 2 k.p.w.).. Przykładem ograniczenia Policji, wymienionym w art. 95 § 3 k.p.w., są wykroczenia przeciwko prawom pracownika określone w kodeksie pracy, a także inne, związane z wykonywaniem pracy zarobkowej. W tym przypadku organem mandatowym jest inspektor pracy (art. 17 § 2 k.w.). Policjanci nabywają prawo do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego po ukończeniu szkolenia podstawowego - zawodowego, w czasie, którego poznają najważniejsze zagadnienia związane z tą procedurą. Warunki dopuszczalności postępowania mandatowego (przesłanki dodatnie) W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy: schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu popełnione wykroczenie jest objęte postępowaniem mandatowym , sprawca wyraża zgodę na przyjęcie mandatu karnego. Zakazy stosowania postępowania mandatowego (przesłanki ujemne) Nie stosuje się postępowania mandatowego gdy: sprawca popełnił wykroczenie, za które należałoby orzec środek karny (art. 96 § 2 Kpow) wystąpiła sytuacja określona w art. 10 § 1 Kw (zbieg wykroczenia z przestępstwem), wystąpiła sytuacja określona w art. 9 § 1 Kw (zbieg wykroczeń), nałożenie mandatu karnego w takiej sytuacji jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów postępowanie mandatowe jest dopuszczalne, sprawca wykroczenia odmówił przyjęcia mandatu karnego. Mandat nie może być też nałożony na osoby korzystające z immunitetu zakrajowości (dyplomatycznego i konsularnego), nie można go też stosować wobec osoby, która powołuje się na (i ma rzeczywiście) immunitet materialnoprawny, a więc gdy za wykroczenie odpowiada tylko dyscyplinarnie (sędziowie, prokuratorzy), a także gdy powołuje się na posiadany krajowy immunitet formalnoprawny, a więc gdy ściganie jej za wykroczenie wymaga zezwolenia odpowiedniej władzy (np. parlamentarzyści). Jeżeli korzystający z immunitetu nie powołuje się na fakt jego posiadania, a także inne okoliczności nie wskazują na jego istnienie, można nałożyć grzywnę mandatem karnym. Gdyby grzywny tej nie uregulowano w terminie (zob. art. 98 § 3 i 4 oraz art. 100), to przy mandacie zaocznym ściganie sprawcy nie będzie możliwe bez uprzedniego uchylenia immunitetu formalnoprawnego, o co musi postarać się sam oskarżyciel, albo będzie możliwe tylko w drodze dyscyplinarnej, lub - przy immunitecie zakrajowym - w ogóle będzie wykluczone, przy mandacie kredytowanym zaś możliwa będzie egzekucja administracyjna (z wyłączeniem jednak osób objętych immunitetem zakrajowości), ale tylko w takim zakresie, w jakim wobec danych osób dopuszczają to przepisy o tej egzekucji. Rodzaje mandatów karnych Rozporządzenie Prezesa Rady ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego ( Dz. U. Nr 20 poz. 201, z późniejszymi zamianami) określa m.in. wzór formularza mandatu karnego oraz rozróżnia trzy rodzaje mandatów karnych: Mandat karny gotówkowy (MKG) - wydawany ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył. Mandatem tym może być nałożona grzywna jedynie na osoby czasowo tylko przebywające na terytorium RP. Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi. Mandat karny kredytowany (MKK) - wydawany ukaranemu za pokwitowaniem odbioru. Mandat karny kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty jego przyjęcia oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Mandat karny zaoczny (MKZ) - tym rodzajem mandatu karnego można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać. Mandat karny zaoczny powinien zawierać informację, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie. WYSOKOŚĆ GRZYWIEN W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości od 20 zł do 500 zł, a w wypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń (zbieg wykroczeń) do 1000 złotych. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach wynikających z sankcji wykroczenia, za które policjant nakłada grzywnę w drodze mandatu karnego (w niektórych przepisach górna granica grzywny wynosi 250 zł) oraz ograniczeniach wynikających z rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023), Przykład . Jeżeli kierujący nie ma zapiętych pasów bezpieczeństwa, rozmawia przez telefon komórkowy, a następnie zatrzymuje się na pasie między jezdniami wówczas popełnia trzy wykroczenia formalne stanowiące naruszenie zasad bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym określonych w art. 97 k.w., z powodu niezastosowania się do przepisów kolejno art. 39, 45 ust. 2 pkt 1 i art. 49 pkt 8 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 ze zm.). Jest to realny zbieg wykroczeń. W takiej sytuacji sprawca może być ukarany mandatem karnym za każdy z trzech samodzielnych i niezależnych czynów, na zasadzie kumulacji. Zasady nakładania i ściągania grzywien w postępowaniu mandatowym Czynności związane z nakładaniem mandatu karnego gotówkowego błyskawiczna analiza ujawnionego wykroczenia w celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia, osoby sprawcy i jego winy; podejście do sprawcy, przedstawienie się (oddanie honoru, podanie stopnia, imienia i nazwiska oraz jednostki Policji) podanie rodzaju wykroczenia jakie jest zarzucane sprawcy (krótki opis słowny, ewentualna kwalifikacja prawna); legitymowanie, zapisanie w notatniku służbowym danych sprawcy: imię i nazwisko, adres zamieszkania, ewentualne dane pojazdu (wszelkich danych, które będą niezbędne do sporządzenia wniosku o ukarania na wypadek odmowy przyjęcia mandatu karnego); pozwolenie sprawcy na wyjaśnienie motywów i okoliczności swojego zachowania; wyjaśnienie sprawcy ewentualnych wątpliwości oraz wskazanie na niebezpieczeństwo podobnych zachowań; podjecie decyzji o ukaraniu mandatem karnym i o wysokości grzywny (niedopuszczalne jest targowanie się o wysokość grzywny); zakomunikowanie sprawcy o decyzji o ukaraniu go mandatem karnym gotówkowym (podać przyczynę zastosowania takiego właśnie mandatu), podając jednocześnie wysokość grzywny. PRZYKŁAD: Za popełnienie wykroczenia polegającego na niezastosowaniu się do znaku STOP karzę pana mandatem karnym w wysokości 50 zł, a z uwagi na to , że jest pan osobą czasowo przebywającą na terytorium Polski grzywnę musi pan uiścić w gotówce. Pouczam pana o prawie do odmowy przyjęcia mandatu karnego. W przypadku skorzystania przez pana z tego uprawnienia zostanie przeciwko panu skierowany wniosek o ukaranie, do sądu. Jeżeli okaże się, że rozpoznanie sprawy w trybie zwyczajnym nie będzie możliwe lub znacznie utrudnione rozpoznanie sprawy nastąpi w trybie przyspieszonym. Następnie należy pouczyć o konsekwencjach zastosowania trybu przyspieszonego (niezwłoczne doprowadzenie do sądu, etc.) W przypadku wyrażenia zgody przez sprawcę wykroczenia na przyjęcie mandatu karnego należy wykonać następujące czynności: przyjąć pieniądze (tylko w walucie polskiej), wypełnić odcinek „C” formularza: wpisać wysokość grzywny, oznaczyć rodzaj mandatu, wypełnić rubryki dotyczące ukaranego zgodnie z opisem, w razie niemożności ustalenia nr PESEL wpisać datę urodzenia ukaranego, wpisać rodzaj i charakter wykroczenia oraz kwalifikację prawną, w przypadku naruszenia przepisów ruchu drogowego wpisać liczbę punktów karnych przewidzianych za to wykroczenie, wpisać swój identyfikator, datę nałożenia mandatu oraz złożyć swój podpis, sprawca wykroczenia potwierdza przyjęcie mandatu karnego gotówkowego składając czytelny podpis na odcinku „C” formularza, odcinek „C” mandatu karnego wręczyć wraz z dokumentem tożsamości sprawcy, poinformować sprawcę o zakończeniu czynności. Czynności związane z nakładaniem mandatu karnego kredytowanego błyskawiczna analiza ujawnionego wykroczenia w celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia, osoby sprawcy i jego winy; podejście do sprawcy, przedstawienie się (oddanie honoru, podanie stopnia, imienia i nazwiska oraz jednostki Policji) podanie rodzaju wykroczenia jakie jest zarzucane sprawcy (krótki opis słowny, ewentualna kwalifikacja prawna); legitymowanie, zapisanie w notatniku służbowym danych sprawcy: imię i nazwisko, adres zamieszkania, ewentualne dane pojazdu (wszelkich danych, które będą niezbędne do sporządzenia wniosku o ukarania na wypadek odmowy przyjęcia mandatu karnego); pozwolenie sprawcy na wyjaśnienie motywów i okoliczności swojego zachowania; wyjaśnienie sprawcy ewentualnych wątpliwości oraz wskazanie na niebezpieczeństwo podobnych zachowań; podjecie decyzji o ukaraniu mandatem karnym i o wysokości grzywny (niedopuszczalne jest targowanie się o wysokość grzywny); zakomunikowanie sprawcy o decyzji o ukaraniu go mandatem karnym gotówkowym (podać przyczynę zastosowania takiego właśnie mandatu), podając jednocześnie wysokość grzywny oraz termin 7 dniowy uiszczenia mandatu. PRZYKŁAD: Za popełnienie wykroczenia polegającego na kąpieli w miejscu niedozwolonym (art. 55 Kw) karzę panią mandatem karnym w wysokości 250 zł. Pouczam panią o prawie do odmowy przyjęcia mandatu karnego. W przypadku skorzystania przez panią z tego uprawnienia zostanie przeciwko pani skierowany wniosek o ukaranie, do sądu. Mandat należy uiścić w terminie 7 dni. W przypadku wyrażenia zgody przez sprawcę wykroczenia na przyjęcie mandatu karnego należy wykonać następujące czynności: oddzielić części A i b od części C - E formularza, na odcinku „A” formularza wpisać wysokość nałożonej grzywny, wypełnić odcinek „C” formularza: wpisać wysokość grzywny, oznaczyć rodzaj mandatu, wypełnić rubryki dotyczące ukaranego zgodnie z opisem, w razie niemożności ustalenia nr PESEL wpisać datę urodzenia ukaranego, wpisać rodzaj i charakter wykroczenia oraz kwalifikację prawną, w przypadku naruszenia przepisów ruchu drogowego wpisać liczbę punktów karnych przewidzianych za to wykroczenie, wpisać swój identyfikator, datę nałożenia mandatu oraz złożyć swój podpis, sprawca wykroczenia potwierdza przyjęcie mandatu karnego kredytowanego składając czytelny podpis na odcinku „C” formularza, Odcinki „A”, „B” i „C” mandatu karnego wręczyć wraz z dokumentem tożsamości sprawcy, poinformować sprawcę o zakończeniu czynności. Czynności związane z nakładaniem mandatu karnego zaocznego Analiza ujawnionego wykroczenia w celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia, osoby sprawcy i jego winy; Upewnienie się, że sprawca wykroczenia nie jest obecny na miejscu popełnienia wykroczenia; Podjęcie decyzji o ukaraniu mandatem karnym i o wysokości grzywny, Oddzielenie części A i B od części C- E formularza, Na odcinku „A” wpisać wysokość nałożonej grzywny; Na odcinku „C” formularza wpisać wysokość nałożonej grzywny, oznaczyć rodzaj mandatu, wypełnić rubryki dotyczące ukaranego zgodnie z opisem, z tym, że zamiast danych osobowych i adresu można wpisać inne informacje wskazujące na sprawcę wykroczenia, wpisać rodzaj i charakter wykroczenia oraz kwalifikację prawną, w przypadku naruszenia przepisów ruchu drogowego wpisać liczbę punktów karnych przewidzianych za to wykroczenie, wpisać swój identyfikator, datę nałożenia mandatu oraz złożyć swój podpis, Sprawcy wykroczenia ukaranemu mandatem karnym zaocznym pozostawia się odcinki „A”, „B” i „C” formularza. Mandat karny zaoczny można pozostawić osobie pełnoletniej, która zobowiąże się do przekazania go sprawcy wykroczenia. Osoba ta potwierdza otrzymanie druków A”, „B” i „C” formularza, wpisując swoje imię i nazwisko oraz adres zamieszkania na odwrocie odcinka „E”, jak również potwierdzając prawdziwość tych danych własnoręcznym podpisem. W razie niemożności doręczenia osobiście sprawcy wykroczenia odcinków formularza mandatu karnego, w drzwiach mieszkania sprawcy wykroczenia lub w miejscu widocznym na terenie nieruchomości lub też w pojeździe należącym do sprawcy, bądź przez niego użytkowanym umieszcza się zawiadomienie. Zawiadomienie powinno wskazywać gdzie i kiedy odcinki mandatu karnego pozostawiono oraz, że należy je odebrać w ciągu 7 dni, wraz z pouczeniem, że docinki mandatu nieodebrane w terminie uważa się za doręczone. W przypadku stwierdzenia wykroczenia za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, rejestrującego obraz, funkcjonariusz nakładając na sprawcę wykroczenia mandat karny zaoczny, może wysłać mu przesyłką poleconą odcinki A”, „B” i „C” formularza, wraz z zarejestrowanym obrazem, po usunięciu z niego wizerunków innych osób niż sprawca zarejestrowanego wykroczenia. Po upływie 7 dni sprawdzić czy grzywna wpłynęła na konto organu, wskazanego w formularzu mandatu karnego. W przypadku nie wpłacenia grzywny wystąpić z wnioskiem o ukaranie do sądu. Czynności wyjaśniające w postępowaniu mandatowym Zgodnie z obowiązującym kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia policjant może poprzedzić nałożenie mandatu karnego przeprowadzeniem czynności wyjaśniających w niezbędnym zakresie. (art.97 §1 pkt. 2 k.p.w.). Celem prowadzenia czynności wyjaśniających jest ustalenie, czy istnieją podstawy do ukarania sprawcy mandatem karnym oraz zebranie niezbędnych danych np. ustalenie tożsamości sprawcy. W takim wypadku policjant może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego w ciągu 14 dni od schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, ale tylko wówczas, gdy niezwłocznie podjęte zostały czynności wyjaśniające. W przypadku, gdy wykroczenie zostało ujawnione naocznie pod nieobecność sprawcy lub za pomocą urządzenia pomiarowego, a nie zachodzi wątpliwość, co do osoby sprawcy termin wynosi wówczas 30 dni. W obu tych przypadkach po upływie odpowiednio 14 lub 30 dni od ujawnienia wykroczenia stosowanie postępowania mandatowego jest niedopuszczalne. Policjant w tej sytuacji powinien sporządzić wniosek o ukaranie. Zasady pobierania i rozliczania się z mandatów karnych. Pobieranie i rozliczanie się z mandatów karnych regulują przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściganych w postępowaniu mandatowym, oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Zgodnie z tymi przepisami bloczki mandatów karnych są drukami ścisłego zarachowania i podlegają wpisowi do księgi druków ścisłego zarachowania. W związku z tym „obrót” nimi nie może odbywać się na zasadzie dowolności. Organem właściwym w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych jest właściwy terytorialnie wojewoda. Organy upoważnione do stosowania postępowania mandatowego zaopatrują się nieodpłatnie w bloczki mandatowe wykonane na zlecenie ministra Spraw Wewnętrznych we właściwym urzędzie wojewódzkim na podstawie pisemnego zapotrzebowania. Czynności związane z zaopatrywaniem i rozliczaniem mandatów karnych oraz prowadzeniem ewidencji w jednostkach Policji zajmuje się wyznaczony przez kierownika jednostki pracownik. Policjantom uprawnionym do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego wydaje się bloczek mandatów, który kwitują własnoręcznym podpisem. Po wykorzystaniu blankietów mandatów policjant niezwłocznie wypełnia rozliczenie jednostkowe, znajdujące się na ostatniej kartce w bloczku, i przekazuje je osobie, od której pobrał mandaty, wraz z grzbietem” bloczka oraz dowodami wpłaty lub gotówką z nałożonych i pobranych grzywien w celu ich rozliczenia. Dopiero po rozliczeniu wykorzystanego bloczka mandatów karnych pobiera nowy. Kwoty pieniężne uzyskane przez policjantów z grzywien nałożonych w drodze mandatu gotówkowego niezwłocznie wpłacane są na konto właściwego terytorialnie urzędu wojewódzkiego. Rozliczając mandaty karne kredytowane i zaoczne policjant sprawdza poprawność i czytelność wypełnienia poszczególnych rubryk i odcinków a następnie odrywa od grzbietu odcinek „D” - dla organu egzekucyjnego i przekazuje go wyznaczonemu pracownikowi, który wpisuje przekazany mandat do rejestru potwierdzeń ukarania mandatem. Mandaty te, co pewien czas zbiorczo (zebrane od wszystkich policjantów z danej jednostki Policji) przekazywane są do urzędu wojewódzkiego. Jednostki Policji prowadzą statystykę grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego, inwentaryzują mandaty karne oraz prowadzą sprawozdawczość z tym związaną. W przypadku utraty lub zagubienia bloczka mandatów karnych policjant niezwłocznie powiadamia pisemnym raportem przełożonego oraz podejmuje prawem dopuszczone działania mające na celu odzyskanie utraconego bloczka. W przypadku pojawienia się takiej sytuacji przeprowadza się każdorazowo postępowanie wyjaśniające, na podstawie, którego ustala się winę i okoliczności zaginięcia bloczków mandatowych. W zależności od wyników postępowania wyjaśniającego, kierownik jednostki decyduje o sposobie załatwienia sprawy. Informację, wynikającą z przeprowadzonego postępowania, co do sposobu rozliczenia funkcjonariuszy z utraconych druków mandatów karnych (obciążenie funkcjonariusza, anulowanie mandatu itp.) kieruje się do osoby zajmującej się w jednostce rozliczaniem druków mandatów karnych, jak i do urzędu wojewódzkiego, który wydał bloczki mandatów karnych.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 03 Nazwa jednostki szkolnej: Postępowanie mandatowe. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowań w sprawach o wykroczenia. Stron 1 Opracował: W. Cejmański, D. Siemko.

JM06JS03LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 20, poz. 201, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T., Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2002. Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 2002. Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 2002.

Jednostka Szkolna nr 04

Czynności wyjaśniające.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.04. Nazwa jednostki szkolnej: Czynności wyjaśniające. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron: 2 Opracował: J. Dowejko.

JM06JS04PS01

Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są podstawowe wiadomości z zakresu: Komunikacji interpersonalnej, oraz z zakresu legitymowania, zatrzymania osoby, kontroli osobistej i przeszukania osoby. Znajomość zasad odpowiedzialności w sprawach o wykroczenia. Znajomość części szczególnej kodeksu wykroczeń Kwalifikowania stanów faktycznych. Przyjęcia informacji o przestępstwie i przesłuchania świadka Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: nawiązać kontakt z osobą i ustalić jej tożsamość; wysłuchać spontanicznej relacji zawiadamiającego i sformułować pytania uzupełniające; prawidłowo zakwalifikować czyn i określić tryb ścigania; sporządzić protokół ustnego zawiadomienia o wykroczeniu wraz z wymaganymi pouczenia-mi i czynnościami końcowymi; sporządzić protokół przesłuchania świadka wykroczenia, sporządzić notatkę urzędową z przeprowadzonej czynności dowodowej, przeprowadzić i udokumentować podstawowe czynności dowodowe w sprawie. Metody nauczania i uczenia się. W pierwszej części zajęć poznasz cel i zadania czynności wyjaśniających oraz sytuacje procesowe uprawniające Policję do ich prowadzenia. Poznasz zakres i czas trwania czynności wyjaśniających oraz organy uprawnione do ich prowadzenia a także omów ich kompetencje. Poznasz rodzaje czynności dowodowych wykonywanych w ramach czynności wyjaśniających, a także sposób dokumentowania materiału dowodowego Następnie w grupach dokonasz kwalifikacji prawnej określonych stanów faktycznych i zaplanujesz czynności dowodowe, w ramach czynności wyjaśniających, w oparciu o ćwiczenie nr 1 Będziesz brał udział w symulacji przyjęcia ustnego zawiadomienia o wykroczeniu i przesłuchania świadka -pokrzywdzonego. W ramach nauki własnej utrwal poznane na zajęciach zagadnienia, szczególną uwagę zwróć na rodzaje czynności dowodowych w ramach czynności wyjaśniających i ich dokumentowanie, uprawnienia organów procesowych. Sposoby oceniania. Na bieżąco sprawdzany będzie Twój poziom opanowania wiedzy i umiejętności, Sporządzona przez słuchaczy dokumentacja w postaci: protokołu przyjęcia zawiadomienia o wykroczeniu, notatka urzędowa, protokół przesłuchania świadka podlega ocenie według zapisu uogólnionego - zaliczono(zal.) lub nie zaliczono (nzal.). Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie realizacji jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, jest to warunek, który musi być spełniony abyś został dopuszczony do zaliczenia części szkolenia (zaliczenie będzie wspólne dla jednostek szkoleniowych od S.J04 do SJ.07). Obszary podlegające ocenie przy sporządzaniu dokumentów. Estetyka i przejrzystość dokumentów. Poprawność merytoryczna sporządzonych dokumentów. Poprawność formalna dokumentów. Poprawność językowa.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS.04 Nazwa jednostki szkolnej: Czynności wyjaśniające. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant Stron: Opracował: M. Organiściak

JM06JS04PS01

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: Podstawy prawne i faktyczne , pojęcie, cel , zadania i przedmiot czynności wyjaśniających. Podstawą prawną prowadzenia czynności wyjaśniających są art. : 54, 55,56 kpw , ujęte w Dziale VII pt. Czynności wyjaśniające. Czynności, o jakich mowa w art. 54, to działania podejmowane z własnej inicjatywy przez organ uprawniony do ich przedsięwzięcia; zob. art. 56 kpw. Uzupełnieniem powyższego jest art. 55, normujący czynności wyjaśniające polecone przez sąd dla uzupełnienia lub sprawdzenia danych z wniosku samodzielnego oskarżyciela posiłkowego. Podstawa faktyczna czynności wyjaśniających sprowadza się do sytuacji gdy organ dostrzega taką konieczność, a więc nie ma on przekonania, czy popełniono wykroczenie albo o jakie wykroczenie chodzi, lub brak jest wystarczających danych odnośnie tego, kto popełnił wykroczenie. Jak wskazano w art. 54 § 1 zd. drugie, czynności te należy, w miarę możności, podjąć w miejscu popełnienia czynu bezpośrednio po jego ujawnieniu. Jeżeli zatem np. wezwany na miejsce tzw. kolizji drogowej (art. 86 k.w.) funkcjonariusz, po wylegitymowaniu jej uczestników i ewentualnych świadków, wysłuchawszy ich relacji, widzi zgodność oświadczeń, z których wynika wyraźnie, kto był sprawcą czynu, może ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej z zeznań osoby pokrzywdzonej tym wykroczeniem oraz świadków zdarzenia i ewentualnie odnotować też informację sprawcy odnośnie do jego zatrudnienia, warunków rodzinnych i zarobków, kończąc na tym owe czynności, gdyż pozwala mu to sporządzić wniosek o ukaranie, jeżeli uważa przy tym, że reakcja w formie mandatu jest niewystarczająca. Będą one wtedy trwały wyjątkowo krótko, a i ich zakres nie będzie zbyt obszerny. Jeżeli zaś np. organ stwierdza fakt wykroczenia pod nieobecność sprawcy (np. parkowanie w miejscu niedozwolonym) albo poprzez urządzenie kontrolne, nie będąc na miejscu zdarzenia (np. naruszenia w zakresie ruchu drogowego poprzez wideo za pomocą stacjonarnej aparatury kontrolnej), i nie wie przy tym, kim jest ta osoba, to niezbędne będzie - nawet dla wymierzenia mandatu, co obecnie jest wyraźnie dopuszczone (zob. art. 97 § 1) - podjęcie najpierw działań zmierzających do ustalenia tej osoby, a następnie dopiero jej przesłuchanie i zebranie stosownych danych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie ewentualnego wniosku o ukaranie. Także w razie zgłoszenia jednostce Policji o wykroczeniu, np. przez osobę pokrzywdzoną, trzeba będzie sprawdzić informacje podane przez tę osobę odnośnie okoliczności czynu, osoby sprawcy itd., co może wymagać dłuższego lub krótszego czasu. Jeżeli natomiast funkcjonariusz Policji ujmuje sprawcę na gorącym uczynku np. wybryku nieobyczajnego z art. 140 k.w. (np. załatwianie potrzeby fizjologicznej w miejscu publicznym) czy jazdy bez dokumentów (art. 95 k.w.) albo znacznego przekroczenia dopuszczalnej prędkości (art. 86 § 1 i art. 92 § 1 k.w.) - i nie widzi możliwości ograniczenia się do nałożenia grzywny mandatem karnym, a także w razie odmowy przyjęcia mandatu - wystarczające może być ograniczenie się przez tegoż funkcjonariusza do wylegitymowania sprawcy i spisania jego danych niezbędnych do sporządzenia wniosku o ukaranie, a następnie ewentualne przesłuchanie przez organ odpowiedzialny za złożenie wniosku o ukaranie, który ujął sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku, w charakterze świadka . Czynności wyjaśniające są czynnościami dowodowymi, niesformalizowanymi, a zatem można je utrwalić również w formie notatki urzędowej, co zwiększa szansę na szybkie ich przeprowadzenie. Jeżeli czynności wyjaśniające nie dostarczą podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie, zawiadamia się o tym ujawnionych pokrzywdzonych oraz osobę, która złożyła zawiadomienie o wykroczeniu, wskazując przyczynę nie wniesienia wniosku o ukaranie . Pokrzywdzony może wnieść samodzielnie wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, natomiast osobie, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia , przysługuje zażalenie do organu nadrzędnego na nie wniesienie wniosku o ukaranie, jeżeli nie zachodzą okoliczności określone w art. 27 k.p.w. Cele i zadania czynności wyjaśniających Wyróżnia się następujące cele stojące przed organem prowadzącym czynności wyjaśniające . Z punktu widzenia policjanta będą one zależały od charakteru tychże czynności. Jeśli zostaną podjęte z własnej inicjatywy albo na polecenie prokuratora , ich celem będzie : a) ustalenia, czy istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie, a więc czy popełniono czyn wypełniający znamiona wykroczenia i jakiego, oraz czy i kogo można obwinić o ten czyn, a przy ustaleniu pozytywnym w tej materii także b) zebrania danych niezbędnych do sporządzenia wniosku o ukaranie, tzn. informacji o obwinionym, jego warunkach rodzinnych i majątkowych, uprzedniej karalności oraz o samym zdarzeniu, aby je opisać i podać jego kwalifikację prawną, wskazać ewentualnie wielkość szkody, dane pokrzywdzonego itd. (o wymogach wniosku o ukaranie zob. art. 57 § 3) . Przedmiot czynności wyjaśniających Katalog czynności, które można przeprowadzić w ramach czynności wyjaśniających , nie jest określony, a zatem jest dopuszczalne przeprowadzenie każdej czynności dowodowej, jeżeli pojawi się taka konieczność procesowa. Ich zakres jest uzależniony od tego, czy okoliczności sprawy budzą wątpliwości , czy też nie. Jedyną czynnością, na którą ustawodawca położył szczególny nacisk , jest przesłuchanie osoby, jeżeli istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Czynność tę należy przeprowadzić niezwłocznie po zaistnieniu tejże przesłanki. Osoba taka ma prawo odmówić złożenia wyjaśnień oraz zgłosić wnioski dowodowe, o czym należy ją pouczyć. Przesłuchanie osoby zaczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania. Utrwalenie tej czynności następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń danej osoby. Od takiego przesłuchania można odstąpić , jeśli wiązałoby się ono ze znacznymi trudnościami. W takim wypadku osoba ta można nadesłać wyjaśnienia do właściwego organu w terminie 7 dni od odstąpienia od przesłuchania, o czym należy ja pouczyć. Odstąpienie od przesłuchania oraz pouczenie dokumentuje się notatką urzędowa. 2. CHARAKTERYSTYKA CZYNNOŚCI WYJAŚNIAJĄCYCH Czynności wyjaśniające są czynnościami dowodowymi, niesformalizowanymi, a zatem można je utrwalić również w formie notatki urzędowej, co zwiększa szansę na szybkie ich przeprowadzenie. Czynności wyjaśniające są prowadzone przez Policję z własnej inicjatywy. W miarę możliwości należy je podjąć w miejscu popełnienia czynu bezpośrednio po jego ujawnieniu i zakończyć w ciągu miesiąca. Jeżeli nie dostarczą podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie, zawiadamia się o tym ujawnionych pokrzywdzonych oraz zawiadamiającego o wykroczeniu, wskazując przyczynę nie wniesienia wniosku o ukaranie . Jeżeli natomiast będzie konieczne dalsze ich prowadzenie , mimo upływu miesięcznego terminu , należy pokrzywdzonego poinformować o tym fakcie, wskazując przy tym przypuszczalny termin zakończenia . Gdy czynności wyjaśniające są wykonywane na polecenie sądu należy je przeprowadzić w terminie oraz zakresie określonym w poleceniu sądu, chyba że w toku wykonywania tych czynności wyjdą na jaw okoliczności wymagające utrwalenia dowodu, którego nie będzie można powtórzyć przed sądem, lub zostanie znaleziony i zatrzymany przedmiot. W razie konieczności przesłuchania obwinionego, wskazanego we wniosku o ukaranie, czynności przeprowadza się według tych samych zasad , zgodnie z którymi przesłuchuje się osobę, jeżeli istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Czynności wyjaśniające o tym charakterze będą prowadzone wtedy, gdy do sądu wpłynie wniosek o ukaranie od oskarżyciela posiłkowego, a okaże się, że jest on niekompletny i zaistnieje konieczność przeprowadzenia określonych czynności dowodowych. Przeprowadzenie czynności wyjaśniających może zlecić Policji także prokurator ( zob. art. 56 & 1 kpw.). Nadzór nad czynnościami wyjaśniającymi sprawuje organ nadrzędny w stosunku do organu prowadzącego te czynności ( zob. art. 56 & 4 kpw). Sposób sprawowania nadzoru nie został określony w ustawie , w związku z czym jest on uzależniony od praktyki wypracowanej w poszczególnych jednostkach . Nadzór ten sprawuje bezpośredni przełożony funkcjonariusza prowadzącego czynności wyjaśniające. Zakres i czas trwania czynności wyjaśniających Art. 54 § 5 stanowi , że można tu dokonywać wszelkich czynności dowodowych dopuszczalnych przez k.p.w., ustawa bowiem stwierdza, że „w szczególności" można przeprowadzać tu przesłuchania świadków, oględziny, przeszukania, okazywać osoby, wzywać do wydania lub okazania dokumentu lub rzeczy oraz powoływać specjalistów i biegłych. Nie jest to katalog zamknięty, stąd też możliwe są i inne czynności, np. eksperyment, pobranie odcisków palców czy wskazane w art. 54 § 6 przesłuchanie osoby podejrzanej. Decyzje procesowe, postanowienia lub zarządzenia o przeprowadzeniu danego dowodu, gdy ustawa ich wymaga, leżą w gestii organu prowadzącego czynności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. jeśli chodzi o przeszukanie, należy co do zasady mieć postanowienie prokuratora lub sądu art. 44 § 3). Dopuszczalne są też czynności leżące w gestii danego organu, np. legitymowanie, kontrola osobista czy kontrola bagażu albo środka transportu, rozpytywanie itd. Przeprowadzając daną czynność dowodową, organ ją prowadzący może też stosować środki przymusu dla wymuszenia obowiązków procesowych na osobowych źródłach dowodowych lub dla uzyskania przedmiotu oględzin albo dowodu rzeczowego (zob. art. 51 i uwagi do niego). Jak zaznaczono w art. 54 § 4, w stosunku do osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 74 § 3 i art. 308 § 1 k.p.k., co oznacza, że osobę taką można bez jej zgody - ale jedynie gdy jest to niezbędne dla danej sprawy - poddać oględzinom ciała, pobrać od niej odciski palców, fotografować ją i okazać w celach rozpoznawczych oraz poddać innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała, a za jej zgodą również pobrać od niej krew i wydzieliny organizmu (art. 74 § 3 k.p.k.), gdyby jednak było to niezbędne dla zabezpieczenia śladów i dowodów czynu i nie cierpiało zwłoki, a więc gdy zwłoka groziłaby utratą dowodu lub jego zniekształceniem, można pobrać od niej krew i wydzieliny organizmu bez jej zgody (art. 308 § 1 k.p.k.), np. bezpośrednio po czynie poddać pobraniu krwi dla ustalenia, czy nie jest w stanie po użyciu alkoholu. Ponieważ na osobie podejrzanej ciąży obowiązek prawny poddania się tym zabiegom, organ ścigania może także siłą fizyczną wymusić od niej poddanie się tym czynnościom; wolno jednak użyć tylko takiej siły, jaka jest niezbędna do realizacji danej czynności, np. przytrzymać rękę do pobrania odcisków palców czy przytrzymać siłą dla umożliwienia pobrania krwi . Jedyną czynnością, na którą ustawodawca położył szczególny nacisk , jest przesłuchanie osoby, jeżeli istnieje uzasadniona podstawa sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie . Czynność tę należy przeprowadzić niezwłocznie po zaistnieniu tejże przesłanki. Osoba taka ma prawo odmówić złożenia wyjaśnień oraz zgłosić wnioski dowodowe, o czym należy ją pouczyć. Przesłuchanie osoby zaczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania. Utrwalenie tej czynności następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń danej osoby. Od takiego przesłuchania można odstąpić , jeżeli wiązałoby się ono ze znacznymi trudnościami . Czynności wyjaśniające powinny być zakończone w ciągu miesiąca od ich podjęcia (art. 54 § 1 ) . Jest to termin instrukcyjny , a jego przekroczenie nie powoduje ujemnych konsekwencji procesowych . W efekcie powinny posłużyć stwierdzeniu , czy doszło do popełnienia wykroczeniem. Należy pamiętać, iż w razie podejmowania ich po uprzednim zawiadomieniu o wykroczeniu pokrzywdzony, który w ciągu miesiąca od złożenia zawiadomienia nie otrzyma informacji o wystąpieniu przez oskarżyciela publicznego z wnioskiem o ukaranie lub o braku - zdaniem tego podmiotu - podstaw do jego złożenia, może samodzielnie złożyć wniosek o ukaranie jako oskarżyciel publiczny (art. 27 § 2). Jeżeli w sprawie, w której może być nałożona grzywna mandatem karnym, podjęto czynności wyjaśniające, po których można jeszcze stosować mandat, powinny one jednak trwać nie dłużej niż 3 dni, gdy sprawcę ujęto na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i 14 dni, jeżeli wykroczenie stwierdzono pod nieobecność sprawcy lub za pomocą urządzenia pomiarowego albo kontrolnego (art. 97 § 1 in fine). Jeżeli okresy powyższe nie wystarczyły na ustalenie niezbędnych okoliczności, mandat staje się niedopuszczalny, a po ustaleniu podstaw do oskarżenia organ może jedynie wystąpić z wnioskiem o ukaranie do sądu. c) Organy uprawnione do prowadzenia czynności wyjaśniających Obecnie z mocy art. 54 & 1 do przeprowadzenia czynności wyjaśniających upoważniona jest zawsze Policja ; może je także przeprowadzić prokurator ( zob. art. 56 & 1); natomiast w sprawach należących do właściwości sądów wojskowych uprawniona jest Żandarmeria Wojskowa ( art. 85 & 2 kpw). Przepis art. 55 kpw rozszerza prawo prowadzenia tych czynności na inne organy , a mianowicie : prokuratora, który jednak może zlecić je Policji ( art. 56 & 1), organy uprawnione wskazane w art. 17 &2 kpw ( inspektor pracy) i art. 17& 3 kpw ( organy administracji, kontroli oraz straże gminne i miejskie) z tym że organy uprawnione do występowania w roli oskarżyciela publicznego na podstawie rozporządzenia wykonawczego Rady Ministrów ( art. 17& 4) tzn. inne - niż wskazane w art. 17 & 1 - 3 instytucje państwowe, samorządowe , a także wyjaśniających. Mogą one jedynie - w razie ujawnienia wykroczenia zwrócić się do Policji o przeprowadzenie czynności wyjaśniających w zakresie niezbędnym do ustalenia podstaw do wystąpienia z takim wnioskiem i zebrania danych koniecznych do jego sporządzenia ( art. 56 & 3 ) . Organy te powinny więc, zwracając się do Policji, określić , jaki czyn ujawniły , i wskazać jakie czynności są w ich ocenie niezbędne. Policja powinna wówczas podjąć czynności sprawdzające i przeprowadzić je w miarę swoich możliwości. Policja może też „ przejąć „ niejako taką sprawę , gdyż jest zasadniczym oskarżycielem publicznym w każdej sprawie ( art. 17 & 1 ) , i po takich sprawdzeniach wnieść własny wniosek o ukaranie , eliminując w ten sposób organ szczególny , ten bowiem , jeżeli nie złoży sam takiego wniosku do sądu , nie będzie oskarżycielem publicznym, Straż Graniczna która umocowanie swoje do oskarżenia czerpie z art. 17 & 3 k.pw jako oskarżyciel publiczny i na podstawie Ustawy o Straży Granicznej która daje jej prawo ścigania sprawców wykroczeń , a tym samym może też dokonywać czynności wyjaśniających w tych sprawach i występować z wnioskami o ukaranie, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska ; Inne organy, jeżeli ustawa je upoważnia do prowadzenia czynności wyjaśniających ( art. 56& 2 ) są to w kolejności : strażnicy Państwowej Straży Rybackiej ( art. 23 pkt 5 ustawy z 1985 r. o rybactwie śródlądowym, Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750), strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej ( art. 39 ust. 2 pkt 8 ustawy z 1995 r. - Prawo łowieckie , Dz. U Nr 147, poz. 713 z późn. Zm.), Dyrektor Parku Narodowego i upoważnieni przez niego funkcjonariusze Straży Parku ( art. 15 ust. 6 i 7 ustawy o ochronie przyrody z 1991 r. , Dz. U. Nr 114 , poz. 492 z późn. Zm.) przy czym funkcjonariusze ci mają w granicach parku odpowiednio uprawnienia Państwowej Straży Łowieckiej w zakresie zwalczania kłusownictwa i Państwowej Straży Rybackiej w zakresie kontroli legalności dokonywania połowu ( art. 18 ust. 8 ustawy), co eliminuje straż rybacką i łowiecką, oraz Strażnicy leśni Straży Leśnej Państwowych ( art. 47 ust. 8 ustawy o lasach z 1991 r., Dz. U. Nr 101, poz. 444 ). d) Uczestnicy postępowania , ich prawa i obowiązki : Uczestnikiem postępowania w sprawach o wykroczenia jest każda osoba fizyczna lub prawna, a także jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która bierze udział w postępowaniu przed odpowiednim organem w charakterze określonym przez prawo procesowe . Organy procesowe : ścigania ; orzekające; wykonawcze. 2. Strony procesowe : a) czynna b) bierna. Organy procesowe to te podmioty , które na podstawie przepisów są powołane do pełnienia funkcji procesowych. Organem procesowym będzie zatem Policja, a także inne podmioty zobowiązane do wykonywania czynności w razie popełnienia wykroczenia, w szczególności czynności wyjaśniających . Do grupy organów orzekających należą : sądy powszechne , wojskowe, a także w zależności od poglądu, organy mandatowe. Nakładając grzywnę w drodze mandatu karnego, rozstrzygają one tym samym o winie, a zatem grzywna jest jakby odpowiednikiem kary orzekanej przez sąd. Należy jednak podkreślić , że kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia mówi o nakładaniu grzywny w drodze postępowania mandatowego, a nie o orzekaniu przez organ mandatowy. Dlatego taki pogląd ma rację bytu w wypadku szeroko rozumianego pojęcia „ organy orzekające „ . Za stronę procesową należy uznać podmiot, który ma interes prawny w korzystnym dla siebie rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu . Strony procesowe dzieli się na czynną ( oskarżającą ) i bierną ( oskarżaną ). Stroną czynną jest oskarżyciel ( publiczny , posiłkowy, prywatny), powód cywilny, a więc podmiot występujący z określonym żądaniem wobec strony oskarżonej. Stroną bierną jest podmiot , pod którego adresem jest skierowane żądanie ; jest to więc obwiniony. Jest nim osoba , przeciwko której wniesiono do sądu grodzkiego wniosek o ukaranie w sprawie o wykroczenie . Strony postępowania mogą mieć swoich przedstawicieli procesowych , którzy mają gwarantować lepszą realizację praw tychże stron. Zarówno obwiniony jak i pokrzywdzony mogą mieć po jednym przedstawicielu procesowym . Obrońcą obwinionego może być adwokat lub radca prawny. Pełnomocnikiem pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego może być adwokat , radca prawny, a wtedy , gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna - także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego. Prawa i obowiązki pokrzywdzonego. W myśl przepisów kodeksu postępowanie w sprawach o wykroczenia można przedstawić następującą definicję pokrzywdzonego: pokrzywdzony - jest to ten czyje dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo lub wykroczenie . Definiując pojęcie pokrzywdzonego nie używa się tu, jak w k.p.k. (zob. art. 49 § 1 i 2), dodatkowych określeń, wskazujących, iż chodzi o osobę fizyczną lub prawną albo jednostkę organizacyjną, lecz ogólnego określenia „ten", obejmującego z założenia każdy podmiot. Podobnie jak w k.p.k. chodzi o podmiot, którego dobro prawne zostało bezpośrednio zagrożone lub naruszone przez wykroczenie. Między naruszeniem lub zagrożeniem dobra prawnego a czynem nie może być zatem żadnych ogniw pośrednich, co odróżnia pojęcie pokrzywdzonego od poszkodowanego w ujęciu prawa cywilnego, gdzie owa bezpośredniość, także przy poszkodowaniu czynem niedozwolonym, nie jest wymagana. Naruszenie pośrednie nie czyni danej osoby pokrzywdzonym, zatem kradzież czy zniszczenie rzeczy osobistego użytku jednego ze współmałżonków nie czyni drugiego pokrzywdzonym, choć faktycznie - przez potrzebę ponownego nabycia podobnej rzeczy - powoduje uszczerbek w majątku wspólnym. Recypowanie art. 51 k.p.k. ( zob. art. 25 § 3) oznacza z kolei, iż za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu (art. 51 § 1 k.p.k.), a więc stosowny organ statutowy czy ustawowy. Jeżeli jest pokrzywdzonym małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje (art. 51 § 2 k.p.k.), czyli tzw. opiekun faktyczny. . Przepis § 2 zakłada, podobnie jak art. 52 k.p.k., że w razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe dla zmarłego (pojęcie osoby najbliższej formułuje § 3 art. 47 k.w.). Nie może tego natomiast, jak w k.p.k., realizować prokurator, gdyby brak było osób najbliższych dla zmarłego albo ich nie ujawniono. Osoby najbliższe dla zmarłego mogą zatem wytoczyć samodzielne oskarżenie posiłkowe (art. 27 § 1 i 2) lub przyłączyć się do oskarżenia publicznego jako oskarżyciel uboczny (art. 26 § 3). Stają się w ten sposób tzw. stroną zastępczą. Ich uprawnienia w razie śmierci pokrzywdzonego będącego już stroną postępowania, jako tzw. stron nowych, reguluje art. 31kpw. Stroną zastępczą lub nową może być każda osobą będąca najbliższym dla pokrzywdzonego, z tym że wstąpienie do postępowania jednej z nich eliminuje uprawnienia pozostałych. Osoba najbliższa działająca jako strona zastępcza lub nowa samodzielnie decyduje o zakresie, w jakim wykorzysta uprawnienia służące pokrzywdzonemu. Może więc wytoczyć samodzielne oskarżenie posiłkowe, mimo że zmarły tego sobie nie życzył, jak również cofnąć je i odstąpić od oskarżenia posiłkowego. 7.Prawa i obowiązki świadka Przeprowadzanie dowodu z zeznań świadka w postępowaniu w sprawach o wykroczenia opiera się właściwie w całości na przepisach k.p.k., jak bowiem wynika z art. 41 § 1 nie przejęto z k.p.k. jedynie przepisów odnośnie do zwalniania z tajemnicy, tj. art. 179-181, co wiąże się z własną regulacją w tej materii zawartą w art. 41 § 2-5 k.p.w., oraz przepisów dotyczących świadka incognito (art. 184 i 191 § 3 k.p.k.), która to instytucja na gruncie k.p.w. nie występuje. Przejęcie przepisów kpk przewidzianych w § 1 oznacza, że: a) na osobie wezwanej w charakterze świadka ciąży obowiązek stawienia się i obowiązek złożenia zeznań (art. 177 § 1 k.p.k.), nadto zaś też mówienia prawdy pod rygorem odpowiedzialności karnej (art. 233 k.k.), o czym powinien on być uprzedzony przed rozpoczęciem przesłuchania (art. 190 k.p.k.); Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy (art. 190 k.p.k.). W postępowaniu wyjaśniającym świadek podpisuje oświadczenie, że został uprzedzony o tej odpowiedzialności. Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron (art. 191 § 1 i 2 k.p.k.). Świadka należy uprzedzić o treści art. 182 k.p.k., a o treści art. 183 k.p.k. oraz art. 185 k.p.k., jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami. b) z obowiązku stawiennictwa świadek jest zwolniony, jeżeli z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody (np. powódź) nie może się on stawić na wezwanie; można wtedy dokonać przesłuchania w miejscu jego pobytu, w tym w drodze pomocy prawnej (art. 177 § 2 k.p.k.), przy czym - ponieważ recypowano także art. 396 k.p.k. (zob. art. 81 k.p.w.) - dotyczy to też sytuacji, gdy świadek nie mógł się stawić z powodu przeszkód zbyt trudnych do usunięcia (np. podeszły wiek utrudniający poruszanie się świadka); c) nie wzywa się i nie przesłuchuje osób do powoływania na świadka, wobec których istnieje bezwzględny zakaz dowodowy (art. 178 k.p.k.); d) świadkowi będącemu osobą najbliższą dla obwinionego (pojęcie osoby najbliższej określa art. 47 § 3 k.w.) oraz takiemu, który w innym toczącym się postępowaniu jest obwiniony lub oskarżony o współudział w czynie objętym tym postępowaniem, przysługuje prawo do odmowy zeznań (art. 182 k.p.k.), świadek zaś pozostający z obwinionym w szczególnie bliskim stosunku osobistym może wnosić o zwolnienie go od zeznawania (art. 185 k.p.k.), a o uprawnieniach tych powinien być pouczony, gdy tylko ujawnią się okoliczności uzasadniające możliwość skorzystania z nich przez świadka (art. 191 § 2 k.p.k.); osoba uprawniona do odmowy zeznań lub zwolniona od zeznawania może skorzystać ze swego prawa jedynie do rozpoczęcia pierwszego jej przesłuchania przed sądem I instancji (art. 186 k.p.k.) - chyba że jest po raz pierwszy przesłuchiwana dopiero przed sądem odwoławczym - i wówczas jej poprzednio złożone (np. w toku czynności wyjaśniających) zeznanie nie stanowi dowodu i nie może być w żaden sposób odtworzone, w tym także np. przez przesłuchanie osoby przesłuchującej czy protokołującej poprzednie zeznanie świadka; e) świadek może też zawsze uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić jego lub osobę mu najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub za wykroczenie, a także wnosić o przesłuchanie go z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę mu najbliższą (art. 183 k.p.k.), i o tym uprawnieniu świadek powinien być pouczony, gdy ujawni się okoliczność objęta tym prawem (art. 191 § 2 k.p.k.); f) w postępowaniu przed sądem od świadka odbiera się przyrzeczenie na zasadach określonych w art. 187-189 k.p.k., a jego przesłuchanie, także w toku czynności wyjaśniających, powinno rozpocząć się od zapytania o imię i nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz o stosunek do stron (art. 191 § 1 k.p.k.). Świadek składa przyrzeczenie przed rozpoczęciem zeznań. Można odstąpić od odebrania przyrzeczenia od świadka, jeżeli obecne strony nie sprzeciwiają się temu. Świadek składa przyrzeczenie powtarzając za sędzią słowa: "Świadomy znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że będę mówił szczerą prawdę, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome" (art. 188 k.p.k.). W czasie składania przyrzeczenia wszyscy, nie wyłączając sędziów, stoją. Osoby nieme i głuche składają przyrzeczenie przez podpisanie tekstu przyrzeczenia. Świadkowi, który w danej sprawie składał już przyrzeczenie, sąd przypomina je przy przesłuchaniu, chyba że uzna za potrzebne ponowne odebranie przyrzeczenia. Nie odbiera się przyrzeczenia (art. 189 k.p.k.): od osób, które nie ukończyły 17 lat, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń psychicznych nie zdaje sobie należycie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia, gdy świadek jest osobą podejrzaną o popełnienie wykroczenia będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego w ścisłym związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania albo gdy za to wykroczenie został skazany, gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub oskarżenie. g) świadek może być też przesłuchany z udziałem psychologa lub lekarza, gdy zachodzą wątpliwości co do jego stanu psychicznego lub rozwoju umysłowego albo zdolności postrzegania i odtwarzania spostrzeżeń, a także poddany oględzinom i badaniom, gdy karalność czynu zależy od jego stanu zdrowia (art. 192 k.p.k.); te ostatnie sytuacje zwłaszcza w sprawach o wykroczenia w zasadzie się nie zdarzają, ale przy obecnym ujęciu znamion wypadku drogowego w odniesieniu do obrażeń ciała (art. 177 § 1 k.k.) i powiązaniu innych obrażeń z tzw. kolizją drogową (art. 86 k.w.) wystąpią one, z tym że raczej w postępowaniu karnym, po którym rozstrzygnie się, czy czyn jest przestępstwem, czy tylko wykroczeniem. Odmienną niż w k.p.k., własną regulację zawiera k.p.w. odnośnie do zwalniania świadków z zachowania tajemnicy państwowej, służbowej, zawodowej i funkcyjnej (art. 41 § 2-5) : a. Kodeks przyjmuje więc, że osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które obowiązek ten się rozciąga, tylko po zwolnieniu ich od jej zachowania przez uprawniony organ przełożony (§ 2), z tym że nie zakłada, jak czyni to k.p.k. (zob. art. 179 § 2 k.p.k.), by organ ów mógł odmówić zwolnienia jedynie ze względu na poważną szkodę państwa. Zatem uprawniony do zwolnienia organ ma tu się kierować wyłącznie interesem państwa, powodem objęcia danych okoliczności tajemnicą, możliwością i potrzebą jej uchylenia w danej sytuacji, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie informacji niejawnych z dnia 22 stycznia 1999 r. (Dz.U. Nr 11, poz. 95) oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy. Praktycznie należałoby przyjąć, iż ze względu na wagę wykroczeń uchylenie tajemnicy państwowej w zasadzie nie powinno tu następować. b. W wypadku tajemnicy służbowej - jej pojęcie określa art. 2 pkt 2 i art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie informacji niejawnych z 1999 r., a możliwość zwolnienia przez sąd zakłada też jej art. 4 - zawodowej (wynikającej z ustaw o różnych zawodach) oraz funkcyjnej świadek, powołując się na nie, może odmówić zeznań, ale sąd uprawniony jest wówczas do zwolnienia go od ich zachowania (§ 3). Uczynić to może jedynie sąd, w tym również w toku czynności wyjaśniających, a na postanowienie sądu służy zażalenie; przysługuje ono tak na decyzję o zwolnieniu (np. zwalnianemu świadkowi), jak i o odmowie zwolnienia (np. oskarżycielowi, ale i oskarżonemu, np. przy świadku obrony). Każde z tych postanowień powinno zatem zawierać uzasadnienie (art. 36 § 1) . c. Osoby zwolnione od zachowania tajemnicy są na rozprawie przesłuchiwane z wyłączeniem jej jawności (§ 5); osoby pozostające na sali rozpraw powinny być wówczas pouczone o obowiązku zachowania tajemnicy i konsekwencjach jego niedopełnienia (art. 361, 362 k.p.k. w zw. z art. 70 § 5 k.p.w.), tj. odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 241 § 2 k.k. d. Kodeks wyklucza jednak, ze względu na wagę czynów, których dotyczy, możliwość zwalniania świadka od zachowania tajemnicy zawodowej adwokata, radcy prawnego, lekarza i dziennikarza (§ 4), którą to możliwość zna k.p.k. . Osoby te mają zatem prawo do odmowy zeznań z powołaniem się na wskazane tajemnice zawodowe i nie mogą być wówczas przesłuchane w sprawie o wykroczenie na okoliczności objęte tymi tajemnicami. Świadkowi wezwanemu w prawidłowy sposób przez organ prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenie przysługuje zwrot kosztów stawiennictwa i utraconego zarobku na podstawie przedstawionych dokumentów np. biletu , zaświadczenia z zakładu pracy itp. Prawa i obowiązki osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia . Czynności wyjaśniające, które mogą poprzedzać wniosek o ukaranie i które faktycznie zastępują w k.p.w. dochodzenie karne, nie są formalnie jeszcze postępowaniem o wykroczenie, choć są to czynności procesowe, przewidziane w kodeksie, ale funkcjonują one poza oficjalnym postępowaniem, ograniczonym do postępowania przed sądem. W toku tych czynności może pojawić się „osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia", wobec której mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 74 § 3 i art. 308 § 2 k.p.k. jak do tzw. osoby podejrzanej w ujęciu k.p.k. Chodzi tu o osobę, którą podejrzewa się tylko o popełnienie wykroczenia. Osoba podejrzana nie jest stroną postępowania o wykroczenie, gdyż takiego postępowania jeszcze nie ma. Gdyby jednak została ona np. zatrzymana lub przeszukana, to posiada takie uprawnienia, jakie kodeks przyznaje każdej osobie, u której dokonano przeszukania lub którą zatrzymano (zob. art. 44 § 2-5 oraz art. 46 i 47). Przepis art. 20 § 3 odnosi stosowanie art. 74 § 2 do obwinionego, a więc osoby, co do której złożono już wniosek o ukaranie a ponieważ w toku czynności wyjaśniających obwiniony jeszcze nie występuje, występuje tu natomiast osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia i w związku z tym do osoby tej mają z kolei odpowiednie zastosowanie art. 74 § 3 i art. 308 § 1 k.p.k., co oznacza, iż: - w toku tych czynności wobec osoby podejrzanej można, bez potrzeby uzyskiwania jej zgody, dokonywać czynności wskazanych w art. 74 § 1 pkt 1 k.p.k., czyli wymagających jedynie znoszenia przez nią określonych tam działań organu ścigania (pobranie odcisków palców, próby zapachowej, oględziny, okazanie itd.), natomiast przy czynnościach wskazanych w art. 74 § 2 pkt 2 k.p.k., tj. wymagających jej aktywności, w tym i pobrania próby krwi lub wydzielin organizmu, potrzebna jest już jej zgoda (art. 74 § 3 k.p.k.), - gdyby jednak były to jednocześnie czynności nie cierpiące zwłoki, a więc podejmowane bezpośrednio po czynie dla zabezpieczenia śladów i dowodów wykroczenia przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem (np. na miejscu tzw. kolizji drogowej, przy ujęciu na prowadzeniu pojazdu po użyciu alkoholu itp.), można wobec osoby podejrzanej podjąć bez jej zgody nie tylko czynności z art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k., ale też i inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania próby krwi lub wydzielin organizmu (art. 308 § 1 k.p.k.). Prawa i obowiązki osoby co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia wniosku o ukaranie. Kodeks zna też podmiot określany mianem „osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie" (art. 54 § 6). Osoba taka, którą można by ewentualnie, operując pojęciem procedury karnej, określać mianem podejrzanego, może być przesłuchana przez organ prowadzący czynności wyjaśniające - ale przesłuchanie to nie jest niezbędne do wystąpienia z wnioskiem o jej ukaranie - i wówczas należy jej wyjaśnić, o jaki czyn może być obwiniona, wpisując zarzut do protokołu przesłuchania; ma ona wówczas prawo do odmowy złożenia wyjaśnień i zgłoszenia organowi własnych wniosków dowodowych, o czym powinna być pouczona. Osoba o której mowa powyżej podobnie jak obwiniony jako strona postępowania korzysta w nim z uprawnień przyznanych każdej stronie, takich jak np. prawo udziału w rozprawie i posiedzeniach sądu, zaskarżania orzeczeń, przedkładania własnych dowodów itd., oraz z uprawnień szczególnych, przyznanych tylko jemu, a więc z domniemania niewinności, prawa do obrony, w tym korzystania z pomocy obrońcy, czy prawa do składania wyjaśnień (a nie zeznań składanych pod groźbą odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznawanie) oraz do odmowy ich złożenia bez podania powodów itd. Przesłuchanie, o jakim mowa w art. 54 § 6, odnosi się do osoby, co do której istnieje już uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Podstawa ta może wynikać zarówno z przeprowadzonych już wyjaśniających czynności dowodowych, jak i z działań operacyjnych czy ze spostrzeżeń własnych organu (np. przy ujęciu sprawcy na gorącym uczynku wykroczenia). Przesłuchanie takie nie jest jednak obligatoryjne. Powinno następować wtedy, kiedy organ ścigania dostrzega taką potrzebę, np. choćby dla rozwiania własnych wątpliwości co do przebiegu zdarzenia lub uściślenia pewnych okoliczności albo ewentualnie dla uzyskania od przesłuchanego jego własnych dowodów, prezentujących inaczej istotne aspekty tego zdarzenia itd. Nie jest jednak wykluczone wystąpienie z wnioskiem o ukaranie bez uprzedniego przesłuchania przyszłego obwinionego, jak i w ogóle bez przeprowadzania czynności wyjaśniających. Tylko jednak po uprzednim przesłuchaniu przyszłego obwinionego oskarżyciel publiczny może wystąpić o skazanie go bez rozprawy (art. 58 § 1). Jednak obwiniony może złożyć taki wniosek także wtedy, gdy nie przesłuchiwano go w toku czynności wyjaśniających, a wówczas sąd przesłucha go na posiedzeniu lub przyjmie jego pisemne wyjaśnienia nadesłane sądowi albo wręcz będzie orzekał bez wyjaśnień obwinionego (art. 64 § 3). Bez przesłuchania obwinionego w toku czynności wyjaśniających nie jest natomiast możliwe orzekanie nakazem karnym, gdyż wymaga się tu, by z dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie wynikało, że obwiniony nie kwestionuje popełnienia zarzucanego mu czynu (art. 93 § 2 zd. pierwsze in fine), zatem bez jego przesłuchania przesłanka ta nie jest spełniona. Przesłuchanie wskazane w art. 54 § 6 zawsze musi być utrwalone w formie protokołu, choćby przesłuchiwany skorzystał z prawa do odmowy składania wyjaśnień. Jest to protokół, który można określić jako „protokół przesłuchania osoby, co do której istnieje podstawa do sporządzenia wniosku o ukaranie". Przez przesłuchanie to osoba owa nie staje się bowiem podejrzanym, jak w procesie karnym, nie można zatem operować tu pojęciem „podejrzanego". Można też ewentualnie twierdzić, iż jest to przesłuchanie „w charakterze obwinionego", gdyż takim określeniem operuje się np. w art. 74 § 1 k.p.w., z tym że należy pamiętać, iż po takim przesłuchaniu przesłuchany nie staje się jednak obwinionym w rozumieniu prawa (ma tylko niektóre uprawnienia jak obwiniony, tj. prawo do składania wyjaśnień i ich odmowy oraz składania wniosków dowodowych, ale już nie do korzystania z pomocy obrońcy), a będzie nim dopiero, gdy zostanie złożony wniosek o ukaranie go. Przed przesłuchaniem należy wezwanemu wyjaśnić, o jakie wykroczenie może być obwiniony, a zarzut ten wpisuje się do protokołu (§ 6 zd. trzecie). Należy też pouczyć go o prawie do odmowy składania wyjaśnień i do zgłoszenia własnych wniosków dowodowych (§ 6 zd. drugie). Przesłuchujący zatem po odebraniu od wezwanego danych osobowych powinien poinformować go o treści zarzutu i o powyższych uprawnieniach, wpisując to do protokołu przesłuchania, a następnie umożliwić mu swobodne wypowiedzenie się odnośnie do tego zarzutu, odnotowując to oświadczenie w protokole, i dalej ewentualnie zadawać pytania i odnotowywać odpowiedzi na nie, chyba że przesłuchiwany oświadczy, że odmawia wyjaśnień albo że odmawia ich składania od pewnego momentu. Protokół przesłuchania powinien być następnie odczytany i podpisany tak przez przesłuchującego, jak przesłuchiwanego, a gdy sporządzał go odrębnie wezwany protokolant, także i przez tę osobę (art. 150 k.p.k. w zw. z art. 37 § 5 k.p.w.). Na wniosek przesłuchiwanego należy też umożliwić mu złożenie wyjaśnień na piśmie na zasadach określonych w art. 40; są one wówczas załącznikiem do protokołu przesłuchania (art. 40 § 2 zd. drugie). Protokół przesłuchania, o jakim mowa w art. 54 § 6, i załączniki do niego odczytuje się w postępowaniu przed sądem w wypadkach wskazanych w art. 74. RODZAJE CZYNNOŚCI DOWODOWYCH Jak zaznaczono w art. 54 § 5, w stosunku do osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 74 § 3 i art. 308 § 1 k.p.k., co oznacza, że osobę taką można bez jej zgody - ale jedynie gdy jest to niezbędne dla danej sprawy - poddać oględzinom ciała, pobrać od niej odciski palców, fotografować ją i okazać w celach rozpoznawczych oraz poddać innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała, a za jej zgodą również pobrać od niej krew i wydzieliny organizmu (art. 74 § 3 k.p.k.), gdyby jednak było to niezbędne dla zabezpieczenia śladów i dowodów czynu i nie cierpiało zwłoki, a więc gdy zwłoka groziłaby utratą dowodu lub jego zniekształceniem, można pobrać od niej krew i wydzieliny organizmu bez jej zgody (art. 308 § 1 k.p.k.), np. bezpośrednio po czynie poddać pobraniu krwi dla ustalenia, czy nie jest w stanie po użyciu alkoholu. Ponieważ na osobie podejrzanej ciąży obowiązek prawny poddania się tym zabiegom, organ ścigania może także siłą fizyczną wymusić od niej poddanie się tym czynnościom; wolno jednak użyć tylko takiej siły, jaka jest niezbędna do realizacji danej czynności, np. przytrzymać rękę do pobrania odcisków palców czy przytrzymać siłą dla umożliwienia pobrania krwi. Zagadnienie dokumentowania czynności dowodowych sprowadza się do sporządzenia dokumentacji w postaci protokołu : przesłuchania świadka, przesłuchania sprawcy wykroczenia, oględzin, przeszukania, użycia urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, pobrania krwi, tymczasowego zajęcia przedmiotów w celu zabezpieczenia przepadku . Przeprowadzając czynności dowodowe, organ prowadzący czynności sprawdzające musi dopełnić rygorów ustawowych wymaganych dla ważności czynności procesowej, a więc np. uprzedzić świadka o jego prawie do odmowy zeznań lub do odmowy odpowiedzi na pytanie, gdy prawo takie mu przysługuje, uprzedzić go o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, sporządzić protokół z czynności, gdy przepisy k.p.w. lub recypowane normy k.p.k. tego wymagają itd.; należy pamiętać, że k.p.w. nakazuje co do zasady protokołowanie każdej czynności dowodowej dokonanej poza rozprawą (zob. uw. do art. 37). Zgodnie jednak z art. 54 § 5, jeżeli przeprowadzana czynność jest powtarzalna, a więc można ją będzie powtórzyć na rozprawie, organ może ograniczyć utrwalenie każdej takiej czynności do sporządzenia notatki urzędowej zamiast wymaganego protokołu. Przesłuchanie, o jakim mowa w art. 54 § 6, odnosi się do osoby, co do której istnieje już uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Podstawa ta może wynikać zarówno z przeprowadzonych już wyjaśniających czynności dowodowych, jak i z działań operacyjnych czy ze spostrzeżeń własnych organu (np. przy ujęciu sprawcy na gorącym uczynku wykroczenia). Przesłuchanie takie nie jest jednak obligatoryjne. Powinno następować wtedy, kiedy organ ścigania dostrzega taką potrzebę, np. choćby dla rozwiania własnych wątpliwości co do przebiegu zdarzenia lub uściślenia pewnych okoliczności albo ewentualnie dla uzyskania od przesłuchanego jego własnych dowodów, prezentujących inaczej istotne aspekty tego zdarzenia itd. Nie jest jednak wykluczone wystąpienie z wnioskiem o ukaranie bez uprzedniego przesłuchania przyszłego obwinionego, jak i w ogóle bez przeprowadzania czynności wyjaśniających. Tylko jednak po uprzednim przesłuchaniu przyszłego obwinionego oskarżyciel publiczny może wystąpić o skazanie go bez rozprawy (art. 58 § 1). Jednak obwiniony może złożyć taki wniosek także wtedy, gdy nie przesłuchiwano go w toku czynności wyjaśniających, a wówczas sąd przesłucha go na posiedzeniu lub przyjmie jego pisemne wyjaśnienia nadesłane sądowi albo wręcz będzie orzekał bez wyjaśnień obwinionego (art. 64 § 3). Bez przesłuchania obwinionego w toku czynności wyjaśniających nie jest natomiast możliwe orzekanie nakazem karnym, gdyż wymaga się tu, by z dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie wynikało, że obwiniony nie kwestionuje popełnienia zarzucanego mu czynu (art. 93 § 2 zd. pierwsze in fine), zatem bez jego przesłuchania przesłanka ta nie jest spełniona. Przesłuchanie wskazane w art. 54 § 6 zawsze musi być utrwalone w formie protokołu, choćby przesłuchiwany skorzystał z prawa do odmowy składania wyjaśnień. Jest to protokół, który można określić jako „protokół przesłuchania osoby, co do której istnieje podstawa do sporządzenia wniosku o ukaranie". Przez przesłuchanie to osoba owa nie staje się bowiem podejrzanym, jak w procesie karnym, nie można zatem operować tu pojęciem „podejrzanego". Można też ewentualnie twierdzić, iż jest to przesłuchanie „w charakterze obwinionego", gdyż takim określeniem operuje się np. w art. 74 § 1 k.p.w., z tym że należy pamiętać, iż po takim przesłuchaniu przesłuchany nie staje się jednak obwinionym w rozumieniu prawa (ma tylko niektóre uprawnienia jak obwiniony, tj. prawo do składania wyjaśnień i ich odmowy oraz składania wniosków dowodowych, ale już nie do korzystania z pomocy obrońcy), a będzie nim dopiero, gdy zostanie złożony wniosek o ukaranie go. Przed przesłuchaniem należy wezwanemu wyjaśnić, o jakie wykroczenie może być obwiniony, a zarzut ten wpisuje się do protokołu (§ 6 zd. trzecie). Należy też pouczyć go o prawie do odmowy składania wyjaśnień i do zgłoszenia własnych wniosków dowodowych (§ 6 zd. drugie). Przesłuchujący zatem po odebraniu od wezwanego danych osobowych powinien poinformować go o treści zarzutu i o powyższych uprawnieniach, wpisując to do protokołu przesłuchania, a następnie umożliwić mu swobodne wypowiedzenie się odnośnie do tego zarzutu, odnotowując to oświadczenie w protokole, i dalej ewentualnie zadawać pytania i odnotowywać odpowiedzi na nie, chyba że przesłuchiwany oświadczy, że odmawia wyjaśnień albo że odmawia ich składania od pewnego momentu. Protokół przesłuchania powinien być następnie odczytany i podpisany tak przez przesłuchującego, jak przesłuchiwanego, a gdy sporządzał go odrębnie wezwany protokolant, także i przez tę osobę (art. 150 k.p.k. w zw. z art. 37 § 5 k.p.w.). Na wniosek przesłuchiwanego należy też umożliwić mu złożenie wyjaśnień na piśmie na zasadach określonych w art. 40; są one wówczas załącznikiem do protokołu przesłuchania (art. 40 § 2 zd. drugie). Protokół przesłuchania, o jakim mowa w art. 54 § 6, i załączniki do niego odczytuje się w postępowaniu przed sądem w wypadkach wskazanych w art. 74 Zgodnie z treścią & 3 art. 54 kpw , jeżeli okoliczności czynu nie budzą wątpliwości, utrwalenie czynności wyjaśniających można ograniczyć do sporządzenia notatki urzędowej, zawierającej ustalenia niezbędne do sporządzenia wniosku o ukaranie. Z uwagi na rolę notatek urzędowych jaką spełniają , należy zwrócić uwagę , że notatka taka powinna zawierać : wskazanie rodzaju czynności , np. rozpytanie osoby, czasu i miejsca oraz osób uczestniczących, a także krótki opis przebiegu czynności i podpis osoby, która sporządziła notatkę. Rozwiązanie takie ułatwić ma działania Policji i innych organów prowadzących czynności sprawdzające, uwalniając je od potrzeby każdorazowego protokołowania czynności dowodowych, okoliczności ujawnienia wykroczenia ( czas, źródło informacji itp.); podjęte czynności i wyniki ustaleń ( rozmowy, oględziny, pościg, zatrzymanie sprawcy czynu ), dane o sprawcy wykroczenia : - personalia sprawcy wykroczenia; - stosunki rodzinne i majątkowe sprawcy wykroczenia, - zachowanie się sprawcy po popełnieniu wykroczenia, - stan trzeźwości w czasie popełnienia wykroczenia, - informacje o ewentualnej uprzedniej karalności( za co i kiedy), źródła dowodowe ( np. świadkowie i ich adresy), propozycje co do merytorycznego załatwienia sprawy, miejscowość, datę sporządzenia , personalia, nazwę jednostki i podpis sporządzającego. Notatka może być sporządzona w trakcie czynności , ale też można ja sporządzić po jej dokonaniu i poza miejscem czynności, podczas której funkcjonariusz organu czynił jedynie zapiski, będące następnie podstawą do sporządzenia notatki. Rozwiązanie takie ułatwić ma działanie Policji i innych organów prowadzących czynności sprawdzające , uwalniając je od potrzeby każdorazowego protokołowania czynności dowodowych . Notatki urzędowe, o jakich mowa w art. 54 § 3, włączone do akt sprawy stanowią materiał dowodowy dla sądu, gdy wydaje on wyrok skazujący na posiedzeniu na wniosek oskarżyciela publicznego lub obwinionego (art. 63 § 1 i art. 64 § 1), mogą też być odczytane na rozprawie lub uznane za ujawnione bez odczytywania, chyba że strona zażąda bezpośredniego przeprowadzenia czynności, której notatka dotyczy (art. 76 § 2); nie mogą one jednak stanowić podstawy wydania wyrokiem nakazu karnego (art. 93 § 2 zd. trzecie). To ostatnie wynika z przyjęcia założenia, iż nakaz karny wydawany jest na posiedzeniu i wola stron nie ma tu znaczenia, podczas gdy przy skazywaniu w trybie art. 63 i 64 dochodzi do niego za zgodą oskarżyciela i obwinionego, a na rozprawie, jeżeli strona nie żąda bezpośredniego przeprowadzenia danego dowodu, to uznaje poprawność notatki z jego przeprowadzenia i przyjmuje za dowód odnotowane tam wypowiedzi i stwierdzenia. Nie można zatem tych sytuacji porównywać z wydaniem wyrokiem nakazu karnego, dlatego podstawy nakazu nie mogą stanowić notatki wymienione w art. 54 § 3 kpw. Notatka, o której mowa w art. 54 § 3, nie może utrwalać czynności dowodowej o charakterze niepowtarzalnym. Do czynności takich w doktrynie procesu karnego zalicza się np. przesłuchanie świadka lub osoby cierpiącej na chorobę mogącą wywołać patologiczne zmiany w psychice czy też osoby wyjeżdżającej na dłuższy pobyt za granicę, konfrontację, oględziny i eksperyment, gdy ujawniają one ślady i dowody o charakterze zanikowym, przeszukanie czy pobranie próby krwi i wydzielin, jest to aktualne także na gruncie procedury ujętej w k.p.w. Tego typu czynności muszą więc być utrwalone w formie protokołu. Protokołu wymaga się też dla utrwalenia przesłuchania osoby, co do której istnieje podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie (art. 54 § 6). W formie „zwykłej" niejako notatki urzędowej - innej niż wskazane w art. 54 § 3 - można natomiast w toku czynności wyjaśniających utrwalać czynności nie wymagające w ogóle sporządzania protokołu i inne zdarzenia mające znaczenie dla postępowania (art. 37 § 2; zob. uw. 4 do art. 37), np. fakt zgłoszenia przez świadka swego wyjazdu za granicę, co albo zmusi do jego protokolarnego przesłuchania, albo - gdy takie już istnieje - będzie miało znaczenie dla sądu przy ustalaniu terminu wezwania go na rozprawę lub decydowaniu o odczytaniu protokołu jego zeznań. Tego typu notatki podlegają odczytaniu na rozprawie tak jak i inne dokumenty zawarte w aktach (art. 76 § 1). Z treści & 7 art. 54 kpw wynika , iż odstąpienie od przesłuchania osoby, o której mowa w & 6 można dokumentować notatką urzędową. B. Przyjęcie ustnego zawiadomienia o wykroczeniu, Informacje o popełnieniu wykroczenia docierają do organów ścigania różnorodnymi drogami. Podstawowym źródłem informacji o wykroczeniu jest zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia. Zawiadomienie o wykroczeniu może mieć formę pisemną i ustną. Ustne zawiadomienie o wykroczeniu podlega protokołowaniu . W przypadku otrzymania informacji telefonicznej o popełnionym wykroczeniu , a także obserwacje własne organów ścigania wymagają sporządzenia notatki urzędowej. Najczęściej zawiadomienie o wykroczeniu składa pokrzywdzony. Może to uczynić także inna osoba, która ujawniła fakt popełniania wykroczenia . Anonim jest formą zawiadomienia o wykroczeniu, lecz nie zawiera danych o nadawcy informacji . Przedmiotem zainteresowania jest zawarta w nim treść. W takich wypadkach organ ścigania w trakcie sprawdzanie informacji zawartych w treści anonimu powinien postępować bardzo ostrożnie . Podane fakty w anonimie powinny być sprawdzone .W zależności od wyniku uzyskanych w następstwie sprawdzenia anonim może być źródłem wiadomości o przestępstwie. Zawiadamiającemu powinno towarzyszyć przekonanie , że wykroczenie miało miejsce. Świadome wprowadzenie w błąd organu ścigania fałszywym oskarżeniem stanowi przestępstwo z art. 234 k.k. c) dokumentowanie czynności procesowych z osobowymi źródłami dowodowymi Przez czynność procesową powszechnie rozumie się jakiekolwiek zachowanie uczestnika procesu, mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w procesowym prawie wykroczeń. Przez źródło dowodowe rozumie się osobę lub rzecz, które dostarczają środków dowodowych. Protokoły stanowią podstawową formę dokumentowania czynności procesowych. Protokół jest dokumentem sporządzonym w formie pisemnej. Protokół spisuje się z każdej czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności z rozprawy i posiedzenia , a także z dokonanych poza rozprawą czynności dowodowych , chyba że ustawa stanowi inaczej ( zob. art. 37 & 1 kpw). Ustawa określa , z jakich czynności sporządza się protokół . Z pozostałych czynności procesowych spisuje się protokół , jeżeli tego wymaga szczególny przepis albo przeprowadzający czynność uznaje to za potrzebne . W takiej sytuacji spisanie protokołu jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem osoby prowadzącej czynność procesową . Wyjaśnienia , zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenie określonych czynności przez organ prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole z możliwą dokładnością, a osoby biorące udział w czynności mogą żądać wciągnięcia do protokołu wszystkiego, co dotyczy ich praw i interesów. Czynności, z których nie sporządza się protokołu , a także inne zdarzenia , które mają znaczenie dla postępowania , utrwala się w aktach w formie notatki urzędowej podpisanej przez osobę, która dokonała tych czynności ( zob. art. 37 & 2 Kpw.) . Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony ponadto za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk, pozostałych czym należy uprzedzić osoby uczestniczące w czynności. Zapis taki i jego przekład , jeżeli został sporządzony, są załącznikami do protokołu. W pozostałym zakresie formą dokumentowania czynności procesowych jest sporządzenie notatki urzędowej. Protokół jest tradycyjną formą dokumentowania czynności procesowych przeprowadzonych z osobowymi źródłami dowodowymi. Przebieg czynności protokołowanych może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury utrwalającej obraz i dźwięk. Niezależnie więc od spisania protokołu może być sporządzony stenogram z przeprowadzonej czynności. Wyjaśnienia , zeznania , oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenie określonych czynności przez organ prowadzący postępowanie zamieszcza się protokole z możliwa dokładnością , a osoby biorące udział w czynnościach mogą żądać wciągnięcia do protokołu wszystkiego , co dotyczy ich praw i interesów .

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 04 Nazwa jednostki szkolnej: Czynności wyjaśniające. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Postępowanie w sprawach o wykroczenia. - SZP 01. JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowań w sprawach o wykroczenia. Stron: 1 Opracował: J. Dowejko.

JM06JS04LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 20, poz. 201, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 roku w sprawie wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń, (Dz. U. Nr 174, poz. 1430, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T., Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2002. Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 2002. Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 2002.

Jednostka Szkolna nr 05

Przesłuchanie osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku

o ukaranie.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 05 Nazwa jednostki szkolnej: Przesłuchanie osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do przedstawienia zarzutu popełnienia wykroczenia i przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie Stron: 2 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS05PS01

Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są podstawowe wiadomości i umiejętności z zakresu: komunikacji interpersonalnej, kodeksu wykroczeń - część ogólna i szczególna, legitymowania, zatrzymania osoby, kontroli osobistej i przeszukania, rodzaje postępowań w sprawach o wykroczenia, przesłanki dodatnie i ujemne postępowania, zasad odpowiedzialności w sprawach o wykroczenia, praw i obowiązków osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia, podejrzany. Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: zinterpretować prawa i obowiązki osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia, sprawdzić osobę Pkr-1A, sformułować i przedstawić zarzut popełnienia wykroczenia, pouczyć osobę o przysługujących jej prawach i obowiązkach, wysłuchać spontanicznych wyjaśnień, zadać pytania uzupełniające, sporządzić protokół przesłuchania ( art. 54§6 kpow ) rozważyć zasadność wniesienia wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy, zaznajomić osobę podejrzaną o popełnienie wykroczenia z treścią protokołu, Metody nauczania i uczenia się. Podczas realizacji zajęć zostaniesz zapoznany z prawami i obowiązkami osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. W ramach nauki własnej utrwalisz sobie pojęcia: osoby co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, obwiniony. Nauczyciel policyjny sprawdzi Twoją wiedzę z tematyki wykroczeń, zwłaszcza z części ogólnej i szczególnej kodeksu wykroczeń. Poznasz zagadnienia związane z zasadami formułowania zarzutu popełnienia wykroczenia oraz chronologię czynność przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Nauczyciel policyjny omówi„krok po kroku” czynności związane z przygotowaniem policjanta do przedstawienia zarzutu. Sprawdzisz osobę Pkr-1A Będziesz uczestniczył w symulacji związanej z przesłuchaniem osoby co, do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie czynności tej sporządzisz protokół przesłuchania osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Sposoby oceniania: Na bieżąco sprawdzany będzie Twój poziom opanowania wiedzy i umiejętności, Sporządzona przez słuchaczy dokumentacja w postaci: protokołu przesłuchania osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia podlega ocenie według zapisu uogólnionego - zaliczono(zal.) lub nie zaliczono (nzal.). Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie realizacji jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, jest to warunek który musi być spełniony abyś został dopuszczony do zaliczenia części szkolenia,(zaliczenie będzie wspólne dla jednostek szkoleniowych od SJ04 do SJ07). Obszary podlegające ocenie przy sporządzaniu dokumentów: Estetyka i przejrzystość dokumentów. Poprawność merytoryczna sporządzonych dokumentów. Poprawność formalna dokumentów. Poprawność językowa.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 05 Nazwa jednostki szkolnej: Przesłuchanie osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do przedstawienia zarzutu popełnienia wykroczenia i przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie Stron: 5 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS05MS01

Przesłuchanie sprawcy wykroczenia Podejrzany w sprawie o wykroczenie jest jedną z centralnych postaci, zarazem podmiotem tego postępowania jak i pełnoprawną stroną. Jego wyjaśnienia posiadają moc dowodową. Uzyskanie od podejrzanego prawdziwych i zarazem wyczerpujących wyjaśnień uwarunkowane jest wieloma czynnikami. Wśród nich należy wymienić jego procesowe uprawnienia, które w pewnym zakresie pozwalają mu nawet kłamać. Dowód z przesłuchania podejrzanego winien być przeprowadzony przez organ procesowy w prawidłowy sposób. Uzyskane wyjaśnienia sprawcy wykroczenia są pełnoprawnym, podobnie jak inne, środkiem dowodowym. Na ich podstawie dokonuje się ustaleń faktycznych. Podobnie jak inne dowody podlegają one weryfikacji i ocenie ze strony organu prowadzącego postępowanie. Jego wartość dowodowa zależy od tego czy podejrzany skorzystał ze swoich uprawnień w zakresie odmowy złożenia wyjaśnień lub też kłamał. Organ procesowy może dojść do wniosku, że dowód ten jest wiarygodny, o ile jest zgodny z innymi ustaleniami stanu faktycznego; może być wtedy podstawą do dalszych czynności lub decyzji podjętych w sprawie. Należy zaznaczyć, że wyjaśnienia podejrzanego w sprawie o wykroczenia nie stanowią „koronnego dowodu” w sprawie. Prawa i obowiązki osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia . W toku prowadzonych czynności w sprawie o wykroczenie p-ko osobie podejrzanej o popełnienie wykroczenia, mają zastosowanie przepisy art. 74 § 3 i art. 308 § 2 k.p.k. jak do tzw. osoby podejrzanej w ujęciu k.p.k. Chodzi tu o osobę, którą podejrzewa się tylko o popełnienie wykroczenia. Osoba podejrzana nie jest stroną postępowania o wykroczenie, gdyż takiego postępowania jeszcze nie ma. Gdyby jednak została ona np. zatrzymana lub przeszukana, to posiada takie uprawnienia, jakie kodeks przyznaje każdej osobie, u której dokonano przeszukania lub którą zatrzymano (zob. art. 44 § 2-5 oraz art. 46 i 47). Przepis art. 20 § 3 odnosi stosowanie art. 74 § 2 do obwinionego, a więc osoby, co do której złożono już wniosek o ukaranie a ponieważ w toku czynności wyjaśniających obwiniony jeszcze nie występuje, występuje tu natomiast osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia i w związku z tym do osoby tej mają z kolei odpowiednie zastosowanie art. 74 § 3 i art. 308 § 1 k.p.k., co oznacza, iż:

w toku tych czynności wobec osoby podejrzanej można, bez potrzeby uzyskiwania jej zgody, dokonywać czynności wskazanych w art. 74 § 1 pkt 1 k.p.k., czyli wymagających jedynie znoszenia przez nią określonych tam działań organu ścigania (pobranie odcisków palców, próby zapachowej, oględziny, okazanie itd.), natomiast przy czynnościach wskazanych w art. 74 § 2 pkt 2 k.p.k., tj. wymagających jej aktywności, w tym i pobrania próby krwi lub wydzielin organizmu, potrzebna jest już jej zgoda (art. 74 § 3 k.p.k.), gdyby jednak były to jednocześnie czynności nie cierpiące zwłoki, a więc podejmowane bezpośrednio po czynie dla zabezpieczenia śladów i dowodów wykroczenia przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem (np. na miejscu tzw. kolizji drogowej, przy ujęciu na prowadzeniu pojazdu po użyciu alkoholu itp.), można wobec osoby podejrzanej podjąć bez jej zgody nie tylko czynności z art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k., ale też i inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania próby krwi lub wydzielin organizmu (art. 308 § 1 k.p.k.). Sprawdzenie osoby drukiem Pkr-1A Obowiązek zarejestrowania informacji o osobie w KSIP ( zgodnie z instrukcją do zarządzenia nr 6 z dnia 16 maja 2002r. z późn. zmianami ) spoczywa na policjancie wykonującym czynności służbowe, podczas których zaistniały okoliczności wymagające zarejestrowanie tej informacji. Policjant rejestruje informację niezwłocznie po zebraniu niezbędnych danych. Przed rozpoczęciem czynności procesowych z osobą, co do której istnieje podstawa do przesłuchani jej w charakterze sprawcy wykroczenia należy taką osobę sprawdzić w systemie KSIP drukiem Pkr 1A. Jako powód sprawdzenia osoby podajemy symbol „G” - przed przedstawieniem zarzutu, sporządzeniem wniosku o ukaranie Metody przesłuchania podejrzanego. Metoda przesłuchania podejrzanego jest to świadomy wybór i stosowany sposób postępowania przesłuchującego w trakcie przesłuchania, oparty na podstawie podstawowych zasad procesowych, zmierzający do uzyskania prawdziwych wyjaśnień. Metoda czołowego natarcia. Metoda dawkowania dowodów. Metoda perswazji. Metoda oddziaływania na uczucia podejrzanego. Metoda pogrążania podejrzanego w sprzecznościach. Metoda deprymacji. Metoda szczegółowych pytań. Metoda wykorzystania nieporozumień miedzy współpodejrzanymi. Metoda odtwarzania przebiegu zdarzeń wobec podejrzanego. Metoda wszechwiedzy. Techniki obronne stosowane przez podejrzanych i ich wpływ na wybór metody przesłuchania. Należy wskazać, że taktykę przy przesłuchaniu w charakterze podejrzanych o popełnienie wykroczenia stosują nie tylko organa ścigania, ale i sami przesłuchiwani. Do najczęściej spotykanych taktyk w wyżej opisanym zakresie należą: Taktyka „w zaparte” - stosowana przez mało inteligentnych i wyrobionych podejrzanych; polega na upartym, gołosłownym zaprzeczaniu wszelkim zarzutom bez podejmowania chociażby tylko prób wskazywania na dowody, które mogłyby świadczyć na korzyść podejrzanego; bywa niekiedy stosowana (wbrew dowodom) przez cały czas postępowania, Taktyka „zagadania - jest odwrotnością poprzedniej; polega na „zalewaniu” przesłuchującego potokiem słów rzekomo wskazujących na całkowitą niewinność sprawcy wykroczenia, lecz w gruncie rzeczy nie mających nic wspólnego z treścią stawianych mu zarzutów, Taktyka „powoływania się” - polega na różnych próbach zastraszania przesłuchującego, powoływaniem się na rzekome poparcie osób wysoko postawionych w hierarchii społecznej i grożeniem ich interwencją, Taktyka „przekonywania” - wyraża się w pozornie logicznym udowadnianiu przez podejrzanego, iż nie dopuścił się on zarzucanych mu czynów; stosowane w tej taktyce argumenty bywają starannie przygotowane, logiczne i przekonujące, lecz zazwyczaj jeden element argumentacji jest zafałszowany i przez to pozornie wskazuje na niewinność podejrzanego, Taktyka „obciążania” - polega na obciążaniu przez sprawcę wykroczenia wszelkich możliwych osób odpowiedzialnością za jego czyn, a ponadto na usłużnym informowaniu przesłuchującego o rzekomych lub niekiedy rzeczywistych przestępstwach i wykroczeniach popełnionych przez inne osoby, Taktyka „dowodowa” - polega na domaganiu się przez podejrzanego przedstawiania mu przekonujących (w jego pojęciu) dowodów potwierdzających każdy, nawet najdrobniejszy fragment stawianych mu zarzutów; po zapoznaniu się z tymi dowodami, jeżeli uzna je za przekonujące podejrzany, czasem przyznaje się do zarzucanych mu czynów; na ogół uważa on te dowody za nieprzekonujące, ostro je krytykuje i pozostaje przy dotychczasowej linii obrony. Przebieg przesłuchania. Przesłuchanie jest sposobem przeprowadzenia dowodu z osobowych źródeł dowodowych. KPoW przewiduje pewne unormowania odnoszące się do przesłuchania. Ogólne reguły obowiązują przy każdym przesłuchaniu, bez względu, w którym stadium postępowania karnego ma ono miejsce. Do ogólnych reguł można zaliczyć: swobodę wypowiedzi składającego wyjaśnienia lub zeznania porządek przesłuchania zakaz substytuowania zeznań lub wyjaśnień treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych Przysługujące prawo do obrony może być realizowane przez składanie wyjaśnień lub za pomocą prawa do milczenia. Nie może to powodować dla obwinionego niekorzystnych następstw procesowych. Nie może być potraktowane jako milczące przyznanie się do winy, gdyż obowiązuje zasada domniemania niewinności, wzmocnienie podejrzenia popełnienia przestępstwa przez podejrzanego. Korzystanie z własnych uprawnień nie może być oceniane negatywnie. W niektórych przypadkach nie można wykluczyć faktycznych ujemnych następstw milczenia obwinionego. Np. milczenie na temat danych personalnych może powodować zatrzymanie sprawcy wykroczenia. Organ przesłuchujący może podejmować zabiegi taktyczne w celu uzyskania wyjaśnień, pod warunkiem, że nie naruszają swobody wypowiedzi. Podejrzany ma prawo do milczenia i nie można pociągnąć go do odpowiedzialności za zatajenie dowodów niewinności współdziałającego. Przesłuchanie sprawcy wykroczenia. Wyjaśnienia obwinionego są to jego własne oświadczenia wiedzy dostarczające informacji o okolicznościach faktycznych sprawy, złożone przed uprawnionym organem procesowym i zaprotokołowane. Przedmiot wyjaśnień obwinionego to wszystkie okoliczności mogące mieć znaczenie w sprawie: bezpośrednio czynu zabronionego, opisu czynu, miejsca popełnienia, motywów, sposobu popełnienia, użytych środków, okoliczności, które ułatwiły popełnienie wykroczenia. Obwiniony we własnej sprawie nie może występować jako świadek. Stadia przesłuchania. W przesłuchaniu jako czynności procesowej możemy wyodrębnić pewne stadia: Stadium wstępno-obserwacyjne. Po sprawdzeniu tożsamości osoby przeprowadzamy luźną rozmowę ze sprawcą wykroczenia. Dla przesłuchującego taka rozmowa powinna dać maksimum informacji o obwinionym, wytworzyć odpowiednią atmosferę dla dalszego przesłuchania, zorientować przesłuchującego, czy wybrał odpowiednią metodę przesłuchania. Następnie należy wykonać czynności związane z przedstawieniem zarzutów, spisać część formalną protokołu przesłuchania sprawcy wykroczenia. Ten pierwszy etap należy zakończyć pouczeniem o jego prawach i obowiązkach. Na przesłuchującym leży obowiązek pouczenia podejrzanego o popełnienie wykroczenia przed pierwszym przesłuchaniem pouczenie o uprawnieniach. Pouczenie należy wręczyć podejrzanemu na piśmie, co podejrzany potwierdza podpisem. Stadium spontanicznych wyjaśnień. Stadium to rozpoczyna się od postawienia podejrzanemu podejrzanemu popełnienie wykroczenia pytania: czy przyznaje się do popełnienia czynu określonego w protokole przesłuchania sprawcy wykroczenia i czy chce składać wyjaśnienia bądź odpowiadać na zadawane pytania? W tym stadium przesłuchujący powinien uważnie słuchać i obserwować obwinionego. Pytania można stawiać tylko wtedy, gdy obwiniony wyraźnie zbacza z tematu. Na podstawie zewnętrznych objawów zachowania obwinionego należy wyciągnąć wnioski o zachodzących u niego procesach psychicznych. Nie wolno przerywać swobody wypowiedzi nawet, jeżeli obwiniony kłamie. Stadium uściślające wyjaśnienia i zaprotokołowanie ich. Dla uściślenia wyjaśnień obwinionego należy zadawać pytania, które mają na celu: wyjaśnienie niejasności, powtórzenie niektórych fragmentów, ujawnienie sprzeczności, podkreślenie okoliczności, które mają istotne znaczenie, uzupełnienie okoliczności pominiętych przez podejrzanego, kontrolę wiarygodności podejrzanego. Nie wolno zadawać osobie pytań sugerujących treść. Istotne pytania należy zaprotokołować. Prawo zadawania pytań mają strony, obrońcy, pełnomocnicy, biegli. Pytania mają na celu: uzupełnienie, czyli wzbogacenie treści zawartej w relacji spontanicznej, a zarazem o istotne dla odtworzenia przebiegu zdarzenia, a pominięte przez obwinionego, wyjaśnienie, gdy w swej wypowiedzi podejrzany wyraził się w sposób niejasny lub ogólnikowy, kontrolę, czyli sprawdzenie prawdziwości wyjaśnień lub sprawdzenie informacji uzyskanych z innych źródeł. Nie należy zadawać pytań niestosownych lub niedozwolonych, np.: podchwytliwych, tj. takich, w których każda odpowiedź pozytywna lub negatywna jest odpowiedzią godzącą w obwinionego, niezrozumiałych /niedostosowanych do poziomu intelektualnego osoby pytanej/, nieostrych, wieloznacznych, o charakterze sugestywnym, czyli podsuwających treść wypowiedzi. Etap końcowy. omówienie poprawek w tekście, zapoznanie podejrzanego ze sporządzonym protokołem, ewentualne uzupełnienie wyjaśnień, podpisanie protokołu przez osoby uczestniczące w przesłuchaniu. Przygotowanie się do przesłuchania. Przesłuchanie podejrzanego powinno być poprzedzone przygotowaniem się przesłuchującego do dokonania tej czynności procesowej. W związku z tym należy: Zaznajomić z dotychczasowymi wynikami sprawy o wykroczenie - przeanalizowanie wszystkich okoliczności sprawy / również informacji z materiałów operacyjnych/ analiza ta powinna dać nam odpowiedź na dwa pytania: co wiemy o wykroczeniu oraz o sprawcy wykroczenia? czy wykonano wszystkie czynności wyjaśniające rolę i działalność przestępczą sprawcy wykroczenia? przygotować dowody świadczące o tym, że wykroczenia dopuścił się podejrzany o jego popełnienie. zebrać dane osobopoznawcze, również o jego zainteresowaniach, charakterze, nawykach, nałogach, informacje co do pobytu w określonych miejscach przed i po dokonaniu przestępstwa, jego kontaktach, stosunku do pokrzywdzonego, świadków. zapewnić odpowiednie pomieszczenia do przesłuchania oraz potrzebne środki techniczne. wybrać i opracować odpowiednią taktykę przesłuchania. wezwać podejrzanego o popełnienie wykroczenia, wezwać inne osoby, których obecność jest niezbędna przy przesłuchaniu podejrzanego, np. biegłego, psychologa, obrońcę. zapewnić warunki bezpieczeństwa.

KARTA OCENY ĆWICZENIA NR 1

Sprawdzana umiejętność		wystąpiło	nie wystąpiło
Umiejętności przy wykonywaniu czynności
1.1	Dokonał prawidłowej kwalifikacji
1.2	Poprawnie sformułował zarzut
1.3	Przedstawił zarzut
1.4	Przesłuchał sprawcę wykroczenia
1.5	Pouczył sprawcę o uprawnieniach i obowiązkach
2.1.	Prawidłowe wypełnienie protokołów
2.2.	Dokonał stosownych skreśleń w protokole
2.3.	Zebrał w odpowiednich miejscach podpisy

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 05 Nazwa jednostki szkolnej: Przesłuchanie osoby co, do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do przedstawienia zarzutu popełnienia wykroczenia i przesłuchania osoby co, do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Stron 1 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS05LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, (Dz.U. Nr 20, poz. 201, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 roku w sprawie wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń, (Dz.U. Nr 174, poz. 1430, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T., Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2002. Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach., Wrocław 2002. Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 2002.

JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 05. Nazwa jednostki szkolnej: Przesłuchanie osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia Stron 1 Opracował: R. Powolny

JM06JS05SP01

SPRAWDZIAN POSTĘPÓW: Oceń na podstawie przekazanych wiadomości oraz przeprowadzonych zajęć praktycznych realizowanych w trakcie jednostek szkoleniowych od 01 do 05, czy nabyłeś w sposób wystarczający wiedzę i umiejętności - zaznaczając w odpowiednim miejscu „X” jako odpowiedź TAK lub NIE. Potrafię nawiązać kontakt interpersonalny z przesłuchiwanym Potrafię zakwalifikować czyn i wybrać rodzaj postępowania Znam prawa i obowiązki zawiadamiającego o wykroczeniu Znam procedurę przyjęcia o popełnionym wykroczeniu Potrafię zadawać pytania uzupełniające zawiadamiającemu Potrafię udokumentować podstawowe czynności dowodowe Znam prawa i obowiązki podejrzanego o popełnienie wykroczenia Potrafię wypełnić druk Pkr-1A Potrafię przesłuchać podejrzanego o popełnienie wykroczenia

Jednostka Szkolna nr 06

Wniosek o ukaranie.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 06. Nazwa jednostki szkolnej: Wniosek o ukaranie. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 2 Opracował: M. Macierzyński

JM06JS06PS01

Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są od Ciebie podstawowe umiejętności z zakresu: przesłuchania osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia, materialnego i prawa wykroczeń, prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: dokonać samodzielnej oceny materiału dowodowego pod względem formalnym i merytorycznym w odniesieniu do wykroczeń, wypełnić formularz wniosku o ukaranie, sporządzić wykaz adresów świadków i pokrzywdzonych do wiadomości sądu, sporządzić zawiadomienie ujawnionego pokrzywdzonego o przesłaniu wniosku o ukaranie. Metody nauczania i uczenia się. W pierwszej części zajęć poznasz podstawy prawne faktyczne sporządzenia wniosku o ukaranie oraz podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem o ukaranie. W dalszej części zapoznany zostaniesz z wymogami formalnymi sporządzania wniosku oraz z elementami konkluzji wniosku o ukaranie. Na kolejnej godzinie w oparciu o akta sprawy o wykroczenie pisemnych ramach ćwiczeń pisemnych sporządzisz: wniosek o ukaranie, wykaz adresów świadków i pokrzywdzonych, zawiadomienie ujawnionego pokrzywdzonego o przesłaniu wniosku o ukaranie. Sporządzona przez Ciebie dokumentacja zostanie oceniona i omówiona przez nauczycieli policyjnych. Sposoby oceniania: sporządzona przez słuchaczy dokumentacja w postaci: wniosku o ukaranie, wykazu adresów świadków i pokrzywdzonych, zawiadomienia ujawnionego pokrzywdzonego o przesłaniu wniosku o ukaranie podlega ocenie według zapisu uogólnionego - zaliczono(zal.) lub nie zaliczono (nzal.), każda negatywna ocena uzyskana w trakcie realizacji jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, jest to warunek niezbędny do zaliczenia części szkolenia (zaliczenie będzie wspólne dla jednostek szkoleniowych od SJ04 do SJ07). Obszary podlegające ocenie przy sporządzaniu dokumentów. Estetyka i przejrzystość dokumentów. Poprawność merytoryczna sporządzonych dokumentów. Poprawność formalna dokumentów. Poprawność językowa.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 06. Nazwa jednostki szkolnej: Wniosek o ukaranie. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 2 Opracował: M. Macierzyński

JM06JS06MS01

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: Podstawy prawne i faktyczne występowania z wnioskiem o ukaranie Podstawą wszczęcia postępowania jest w k.p.w. wniosek o ukaranie, który pełni tu taką samą rolę jak akt oskarżenia w procesie karnym. Mimo sugestii nie decydowano się wprowadzić do procedury wykroczenia aktu oskarżenia (chodź jeden z projektów tak właśnie zakładał), uznając, iż pojęcie to powinno być zastrzeżone dla spraw poważniejszej natury, tj. dla procedury karnej. Zostano zatem przy określeniu, które funkcjonowało w poprzednim kodeksie. Podstawa faktyczna wynika z okoliczności zdarzenia i sytuacji procesowej jego uczestników (w tym istnienie źródeł dowodowych w sprawie). Podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem o ukaranie Stąd też w § 1 kpw art. 57 przyjmuje się, iż podstawę wszczęcia postępowania stanowi jedynie wniosek o ukaranie złożony przez: organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w danej sprawie oraz pokrzywdzonego w wypadkach określonych w art. 27 § 1 i 2 kpw (tzw. oskarżenie posiłkowe konkurencyjne i subsydialne - zob. uw. do art. 27). Organem uprawnionym do występowania w roli oskarżyciela publicznego są organy wskazane w art. 17 i 18 kpw (Policja, prokurator, inspektor pracy, organy administracji, kontroli itd.), a także uprawnione do tego z mocy przepisów szczególnych; uprawnieniach tych ostatnich pozostają w mocy z uwagi na treść art.2 § 3 przepisów wprowadzających kpw. W sprawach przed sądami wojskowymi prawnie skuteczny wniosek o ukaranie może pochodzić jednak tylko od prokuratora wojskowego (art. 85§2 kpw). Wniosek o ukaranie jest przy tym skuteczny tylko wtedy, gdy dany podmiot jest uprawniony w sprawie o dane wykroczenie do występowania w roli oskarżyciela publicznego. Jedynie Policja i prokurator mogą złożyć ów wniosek w każdej sprawie (art. 17 § 1 kpw i art. 18 § 1 kpw), inne uprawnione organy mogą to uczynić tylko wtedy, gdy ujawniły (także w wyniku powiadomienia o czynie) wykroczenie w zakresie swego działania lub w zakresie spraw wyraźnie im przydzielonych do ścigania (zob. art. 17 § 3 i 4 kpw). Inspektor pracy może przy tym występować z wnioskiem jedynie w sprawach o wykroczenia wskazane w art. 17 § 2 kpw, a prokurator wojskowy tylko w sprawach o wykroczenia podlegające orzecznictwu sądów wojskowych. Zarówno wtedy gdy wniosek pochodzi od podmiotu w ogóle nie uprawnionego do występowania z nim, jak i jeżeli złożył go podmiot, nie mający tych uprawnień akurat w sprawie o to wykroczenie, którego wniosek dotyczy, zachodzi przeszkoda procesowa w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 5 § 1 pkt 9 kpw). Przypadki obligatoryjnego sporządzania wniosku o ukaranie Odmowa przyjęcia mandatu karnego. Nastąpiła szkoda w mieniu, której sprawca nie chce naprawić. Istnieje konieczność orzeczenia nawiązki, odszkodowania lub kary dodatkowej przez uprawniony organ. Istnieje konieczność orzeczenia przepadku narzędzi lub innych przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia. Elementy sporządzania konkluzji wniosku o ukaranie. Opis czynu ze wskazaniem: miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia, ujawnionego pokrzywdzonego (pokrzywdzonych), rodzaju i wysokości wyrządzonej szkody, jeżeli jest współsprawca, to należy go wskazać. tj. za wykroczenie z art. ... w zw. z art. (§) ... (art. ... i art. ...) Wniosek o ukaranie, jako skarga zasadnicza wszczynająca postępowanie, powinien zakreślać granice podmiotowe i przedmiotowe tego postępowania. Sąd może bowiem orzekać tylko w sprawie osoby wskazanej w skardze oraz o czyn w skardze tej opisany. Dlatego też w art. 57 § 2 i 3 kpw określono wymogi formalne wniosku o ukaranie, które realizują powyższe potrzeby procesowe. Uwaga! Jeden wniosek o ukaranie na jednego sprawcę. Przepis § 2 określa wymogi każdego wniosku o ukaranie, bez względu na to, czy składa go oskarżyciel publiczny, czy samoistny posiłkowy, z wyjątkiem określonym w pkt 4, który dotyczy tylko oskarżyciela posiłkowego( wymóg podania adresu wnioskodawcy). Każdy wniosek powinien zatem zawierać: dane umożliwiające zidentyfikowanie obwinionego (zawsze co najmniej jego imię, nazwisko i adres), określenie zarzucanego mu czynu, przez wskazanie miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia, wskazanie dowodów na poparcie zarzutu, czyli np. imion i nazwisk świadków (ich adresy należy podać sądowi odrębnie, w załączniku do wniosku o ukaranie), dołączonych do wniosku dokumentów, opinii, przedmiotów itd., oraz imię, nazwisko i podpis wnioskodawcy - nie może być to anonim, który nie może wywołać skutku o ukaranie (w takim przypadku konieczne jest wcześniejsze wykonanie czynności wyjaśniających). Do wniosku powinien być też dołączony jego odpis dla obwinionego, gdyż zgodnie z art. 67 § 1 kpw sąd doręcza obwinionemu wraz z zawiadomieniem o rozprawie odpis wniosku o ukaranie. Z recypowanego przez art. 38 kpw przepisu art. 119 k.p.k. wynika też, że jako pismo procesowe wniosek taki powinien zawierać również oznaczenie organu, do którego jest kierowany (tj. sądu rejonowego lub garnizonowego sądu wojskowego), datę pisma i oznaczenie wnoszącego, co przy organie będzie oznaczało wymóg podania jego nazwy (np. prokurator rejonowy, inspektor pracy, Komenda Policji, Delegatura NIK, komenda Straży Granicznej itd.). Wniosek może, ale nie musi zawierać uzasadnienia. Stosuje się tu wymóg wskazany w recypowanym art. 119 § 1 pkt 3 kpk, że każde pismo powinno „w miarę potrzeby” zawierać uzasadnienie; można to odnieść zwłaszcza do oskarżyciela publicznego, w tym w szczególności gdy występuje też o skazanie bez rozprawy. Wniosek składany przez oskarżyciela publicznego powinien ponadto, czyli poza tymi, jakie wynikają z art., 57 § 2 kpw, zawierać dane wymagane przez art. 57 § 3 kpw, a więc: a) kwalifikację prawną czynu, czyli wskazanie przepisu materialnego prawa wykroczeń, pod który czyn podpada; b) informację o warunkach rodzinnych, osobistych i majątkowych, oraz o zatrudnieniu obwinionego, gdyż mają one istotne znaczenie zwłaszcza przy wymiarze kary grzywny (art. 24 § 3 k.w.); c) informacje o uprzednim skazaniu obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie, tzn. dane o takim skazaniu, jeżeli ustalono, że miało ono miejsce (pojęcie wykroczenia i przestępstwa podobnego definiuje art. 47 § 2 k.w.); informacje powyższe są dla procesu istotne, gdyż po pierwsze, uprzednie ukaranie za podobne przestępstwo lub wykroczenie jest okolicznością obciążającą przy wymiarze kary (art. 33 § 4 pkt 5 k.w), po wtóre zaś przy tzw. recydywie wielokrotnej, dotyczącej podobnych umyślnych wykroczeń, możliwe jest orzeczenie aresztu za czyn zagrożony tylko grzywną (art. 38 k.w.), ponieważ chodzi o podanie danych „dotyczących uprzedniego skazania” za podobny do obecnego czyn, to są one niezbędne, gdy ustalono, że do takiego ukarania doszło; d) wskazanie osób pokrzywdzonych (ich imiona i nazwiska, bez adresu), jeżeli czyn naruszał dobra indywidualne i jeżeli je w ogóle ujawniono; e) określenie wysokości szkody, jeżeli wystąpiła ona jako skutek wykroczenia; f) wskazanie sądu właściwego miejscowo dla danej sprawy oraz g) stanowisko osoby sporządzającej wniosek, co jest istotne dla ustalenia, czy pochodzi on od podmiotu uprawnionego do występowania w roli oskarżyciela publicznego (zob. uw. do art. 17 kpw). Do wniosku należy dołączyć (poza odpisem dla obwinionego - zob. uw. 5) materiały czynności wyjaśniających, jeżeli je prowadzono, albo postępowania przygotowawczego, gdy to je prowadzono, uznając początkowo czyn za przestępstwo, jak również - ale tylko do wiadomości sądu, zatem w odrębnym piśmie - adresy świadków i pokrzywdzonych (art. 57 § 4 kpw). Kodeks uznaje , iż tam gdzie pokrzywdzony sam występuje z własnym, samodzielnym wnioskiem o ukaranie, powinien w tym wniosku podać swój adres, natomiast tam gdzie wniosek ów pochodzi od oskarżyciela publicznego, adres pokrzywdzonego nie musi być ujawniany i pozostaje do wiadomości sądu. Jeżeli wniosek o ukaranie nie zawiera wszystkich wymaganych przez art. 57 § 2-4 kpw wymogów, które w danej sprawie powinny być spełnione, prezes sądu zwraca go wnioskodawcy do uzupełnienia (art. 59 § 1 kpw). Wniosek o ukaranie może też zawierać inne elementy, jeżeli wynika to z przepisów kodeksu. W art. 58 § 1 kpw mówi się o możliwości zawarcia w nim wniosku o skazanie obwinionego bez rozprawy, z tym że może to uczynić tylko oskarżyciel publiczny (zob. szerzej uw. do art. 58). Przepis § 5 dotyczy wniosku samoistnego oskarżyciela posiłkowego (art. 27 § 1 i 2 kpw). Po wpłynięciu takiego wniosku prezes sądu powinien zawiadomić o tym fakcie organ, który w sprawie o dane wykroczenie ma uprawnienia oskarżyciela publicznego (art. 27 § 4 kpw), i w zawiadomieniu tym wezwać go jednocześnie do nadesłania - w razie niewnoszenia wniosku o ukaranie o tej sprawie - w terminie 7 dni materiałów dowodowych, jakimi dysponuje, lub oświadcza, że ich nie posiada. Zawiadomienia należy jednak uznać za zbędne, jeżeli z wniosku wyraźnie wynika np., że doszło już do upływu terminu przedawnienia karalności, wskazanego w art. 45 § 1 k.w., a zatem, że nikt nie może ścigać sprawcy wykroczenia. Zawiadomienie oskarżyciela publicznego bowiem jest tu kierowane doń jedynie dlatego, że może on wystąpić z własnym wnioskiem o ukaranie w tej sprawie, eliminując oskarżenie posiłkowe samoistne, zawsze zatem tam gdzie „przystąpienie” takie w świetle prawa nie wchodzi w rachubę, zawiadomienie jest zbędne (zob. też uw.4 do art. 27). Organ wezwany powinien bądź to powiadomić prezesa sądu, że będzie składał wniosek o ukaranie w tej sprawie (powinien go wtedy złożyć w ciągu 14 dni od otrzymania zawiadomienia od prezesa sądu) albo że właśnie już go wysłał, bądź też przesłać sądowi akta czynności wyjaśniających w tej sprawie albo oświadczenie o nieposiadaniu materiału dowodowego, jeżeli z wnioskiem o ukaranie nie będzie występował. Przewidziany w art. 57 § 5 termin siedmiodniowy na przesłanie materiału dowodowego lub oświadczeń, o których wyżej była mowa, jest terminem instrukcyjnym, ale z uwagi na potrzeby szybkiego i sprawnego postępowania należałoby się doń ściśle stosować. W tym samym terminie organ może tez powiadomić prezesa sądu, że nie jest właściwym oskarżycielem publicznym w danej sprawie i dlatego nie dysponuje żadnym materiałem dowodowym. Podzielając pogląd prawny organu w tej materii, prezes powinien przekazać kolejne zawiadomienie i wezwanie właściwemu organowi, a gdy stanowisko podane w informacji podanego jest błędne, poprzestać na podanej przezeń informacji o braku materiału dowodowego i rozstrzygnąć w przedmiocie wszczęcia postępowania (art. 59 § 3 kpw). Sytuacje procesowe występowania z wnioskiem o ukaranie bez przeprowadzenia rozprawy. Wniosek o ukaranie bez przeprowadzenia rozprawy. Przepis art. 58 kpw wprowadza do postępowania o wykroczenie instytucje dotąd tu nieznane, znane jednak procedurze karnej pod rządem k.p.k. z 1997 r. (zob. art. 335 i 387 k.p.k.), czyli wniosek oskarżyciela publicznego o skazanie obwinionego bez rozprawy (§ 1) oraz wniosek obwinionego o takie samo skazanie go (§ 3). Wniosek o skazanie bez rozprawy nie może ograniczać się do samego stwierdzenia, iż wnosi się o skazanie obwinionego bez rozprawy, ale ma jednocześnie określać sposób skazania. Wniosek taki powinien zatem wskazywać: a) karę, jaka ma mu być wymierzona i w jaki sposób, np. grzywna w wysokości X, kara aresztu w rozmiarze X z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres Y itd., albo b) środek karny, także ze sprecyzowaniem, o jaki środek chodzi i w jaki sposób ma być wymierzony, np. przepadek przedmiotów ze wskazaniem (opisem), jakie przedmioty maja nim być objęte, czy zakaz prowadzenia pojazdów z określeniem rodzaju pojazdów oraz na jaki okres, albo nawiązkę z podaniem, w jakim rozmiarze i na czyją rzecz itd., lub c) zarówno karę, jak i środek, łącznie, zwłaszcza gdy środek karny jest obligatoryjny, bądź d) karę nadzwyczajnie złagodzoną w rozmiarze X, gdyż wprawdzie przepis art. 58 § 1 nie wspomina o nadzwyczajnym złagodzeniu kary, ale skoro dopuszcza on wniosek z propozycją odstąpienia w ogóle od wymierzenia kary lub środka karnego, to a Maori ad minus można też wnosić o skazanie z nadzwyczajnym złagodzeniem kary (nadzwyczajne złagodzenie normuje art. 39 § 2 k.w.), co jest też jej wymierzeniem w rozumieniu art. 58 § 1 e) tylko karę, z zaznaczeniem odstąpienia od orzekania środka karnego, który jest obligatoryjny, albo tylko środka karnego, z zaznaczeniem odstąpienia od wymierzenia kary (art. 39 § 1 k.w.) i ewentualnym wskazaniem na środek oddziaływania społecznego, jaki należy tu zastosować, np. zobowiązanie sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego (art. 39 § 4 k.w.). Wprawdzie na gruncie art. 39 § 1 k.w. Przyjmuje się - i słusznie -że obejmuje on też możliwość odstąpienia przez sąd zarówno od kary, jak i od środka karnego (zob. M. Bojarski, W. Radecki: Kodeks wykroczeń, s. 198; A. Marek; Prawo wykroczeń, s. 125), to jednak skoro wniosek oskarżyciela jest wnioskiem „o skazanie” obwinionego „i wymierzenie mu kary lub środka karnego albo odstąpienie od kary lub środka karnego”, nie może on zawierać sugestii rezygnacji ze stosowania wszelkich środków reakcji karnej. Ma to być przecież uzgodniony z obwinionym środek karny albo kara, a nie uzgodnione z nim niestosowanie żadnej reakcji karnej ( zob. Uzasadnienie projektu).wprawdzie przy odstąpieniu można zastosować tzw. środki oddziaływania społecznego (art. 39 § 4 k.w.), ale w cytowanym uzasadnieniu projektu wskazano wyraźnie, iż chodzi o uzgodnione przez strony kary i środki karne, a nie ograniczenie się jedynie do środków oddziaływania społecznego, czyli środków reakcji prawnej nie będących środkami karnymi. Wniosek o jakim mowa w art. 58 § 1, może dotyczyć tylko obwinionego uprzednio przesłuchiwanego w toku czynności wyjaśniających. Wyjaśnienia te w świetle zebranych dowodów, nie mogą przy tym budzić wątpliwości (art. 58 § 2), co oznacza, że przesłuchany powinien przyznać się do winy, a zebrane dowody potwierdzić jego sprawstwo i winę, jako że celem postępowania jest m. in., by tylko osoba winna ponosiła odpowiedzialność (art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w.), a cele postępowania mają być tu osiągnięte bez rozprawy (art. 58 § 2 in fine). Także okoliczności popełnienia czynu w świetle materiału dowodowego nie mogą budzić wątpliwości. Chodzi tu zatem o taką sytuację, gdy dowody wskazują na sprawstwo i winę danej osoby, ta zaś przyznaje się do popełnienia wykroczenia. Warunek powyższy jest spełniony, jeżeli przyznając się, przesłuchiwany odmówi składania dalszych wyjaśnień. Kolejnym merytorycznym warunkiem dopuszczalności wystąpienia oskarżyciela z wnioskiem o skazanie obwinionego bez rozprawy jest, by w ogóle cele postępowania, wynikające z odpowiedniego stosowania recypowanego art. 2 § 1 k.p.k. (art. 8 k.p.w.), zostały osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy (art. 58 § 2 in fine). Skazanym ma więc być - jak już podniesiono wcześniej - wyłącznie osoba będąca sprawca czynu i winna, a stosowane wobec obwinionego środki reakcji prawnej muszą być dobrane tak trafnie, że m. in. Zapobiegają one popełnianiu wykroczenia w przyszłości, umacniają poszanowanie prawa i uwzględniają tez interesy ewentualnego pokrzywdzonego. Wydaje się zatem, że występując z wnioskiem o skazanie obwinionego bez rozprawy, oskarżyciel powinien sporządzić też uzasadnienie wniosku o ukaranie, w którym wypowie się także odnośnie do wszystkich przesłanek swego wniosku o skazanie obwinionego bez rozprawy (zob. tez uw. 6 do art. 57). Formalnym warunkiem skuteczności wniosku oskarżyciela o skazanie obwinionego bez rozprawy jest dysponowanie zgodą obwinionego na taki wniosek (art. 58 § 1). Ma to być zgoda wyraźna, może ona być wyrażona do protokołu przesłuchania w toku czynności wyjaśniających albo odrębnie na piśmie. Ma to byś przy tym nie zgoda na sam wniosek, ale na wniosek o uzgodnionej treści, tj. na skazanie w określony sposób; uzgodnienia takie można prowadzić także za pośrednictwem adwokata lub radcy prawnego jako obrońcy. Dopóki wniosek nie zostanie przez sąd uwzględniony, obwiniony może cofnąć swą zgodę; cofnięcie może nastąpić tak na piśmie, jak i ustnie np. do protokołu posiedzenia sądu. W razie złożenia wniosku o ukaranie z wnioskiem o skazanie obwinionego bez rozprawy, prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie (art. 60 § 1 pkt 1). Sposób dalszego procedowania w przedmiocie tego wniosku określa art. 63. wniosek może być uwzględniony przez sąd tylko wtedy, gdy wskazane powyżej warunki dopuszczalności wniosku zostaną spełnione. Przepis § 3 przewiduje możliwość wystąpienia samego obwinionego z wnioskiem o skazanie go bez rozprawy, jeżeli oskarżyciel publiczny propozycji takiej nie zawarł we wniosku o ukaranie. Obwiniony może swój wniosek zgłosić po wezwaniu go na rozprawę lub zawiadomieniu o niej, a wówczas prezes sądu kieruje ten wniosek na posiedzenie (art.60 § 1 pkt 2) albo, gdy złożono go zbyt późno, na rozprawę, ale jest wówczas rozpatrywany przed rozpoczęciem przewodu sądowego (art. 60 § 3). Informacja o prawie do złożenia omawianego wniosku powinna być zawarta w treści zawiadomienia obwinionego o rozprawie (art.67 § 2 zd. drugie). Fakt umieszczenia przepisu § 3 wśród przepisów o oskarżeniu publicznym, jak i treść art. 64 § 2,który przy uwzględnianiu tego wniosku wymaga zgody oskarżyciela publicznego, wskazują iż wniosek obwinionego o skazanie go bez rozprawy odnosi się jedynie do spraw z wniosku oskarżyciela publicznego. Wniosek taki nie jest zatem możliwy przy oskarżeniu posiłkowym samoistnym (art. 27 § 1 i 2 ), kiedy to obwiniony może skrócić proces tylko albo przez złożenie wniosku o skazanie go bez postępowania dowodowego (art. 73), albo przyznać się do winy w niebudzący wątpliwości sposób, co może prowadzić do rezygnacji przez sąd z przeprowadzenia dalszych dowodów (art. 72 § 3). W tym wypadku chodzi o respektowanie chronionych interesów pokrzywdzonego jako strony procesu (art.2 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. Z art. 8 k.p.w.). Wniosek obwinionego o skazanie go bez rozprawy to wniosek o skazanie „w określony sposób”. Nie chodzi więc o wniosek z prośbą o skazanie w ogóle, a ze wskazaniem rodzaju skazania. Może to być zatem wniosek o skazanie na bezwzględnie wykonaną karę, karę z warunkowym zawieszeniem wykonania, gdy jest ono przewidywane (tak przy areszcie), lub z nadzwyczajnym złagodzeniem, więc karę łagodniejszego rodzaju niż przewidziana w naruszonym przepisie, albo poniżej dolnej granicy, odstąpienie od kary i ograniczenie się do środka karnego lub odstąpienie od obligatoryjnego środka i ograniczenie się do kary z ewentualnym środkiem oddziaływania społecznego, albo o skazanie na karę i środek karny w rozmiarze określonym we wniosku. Musi to być jednak zawsze wniosek o skazanie w określony sposób, a więc wskazujący dokładnie sposób skazania, czyli rodzaj i rozmiar kary, lub także środka karnego, zakres (przedmiotowy lub również czasowy) tego ostatniego itd. Można żywić wątpliwości, tak jak przy wniosku oskarżyciela publicznego (zob. uw. 3), czy może to być wniosek zakładający rezygnację z wszystkich środków reakcji karnej; z uzasadnienia projektu kodeksy wynika, że nie. Ponieważ do zadań postępowania należy m.in. zapewnienie, by tylko osoba winna poniosła odpowiedzialność (art. 2 § 1 pkt 1 kpk w zw. Art. 8 k.p.w.), obwiniony może liczyć na uwzględnienie wniosku także tylko wtedy, gdy okoliczności popełnienia zarzucanego czynu i jego wyjaśnienia w kontekście materiały dołączonego prze oskarżyciela publicznego do wniosku o ukaranie nie budzą wątpliwości. Jeżeli zatem przesłuchany w toku czynności wyjaśniających nie przyznawał się do sprawstwa i winy, przedstawiając odmiennie przebieg zdarzenia, niż wynika to z pozostałych dowodów, brak będzie podstaw do uwzględniania obecnie jego wniosku o skazanie bez rozprawy. Dokumentowanie wykonanych czynności Dane o ukaraniu ze względów finansowych (sprawdzeń dokonuje się wyłącznie, kiedy istnieje podejrzenie, że osoba była wcześniej karana za przestępstwo lub wykroczenie podobne). Wniosek o ukaranie od pokrzywdzonego może być sporządzony w formie pisma zawierającego elementy określone w art. 57 § 2 kpw. Należy pamiętać, że wniosek w postępowaniu przyspieszonym może być sporządzony tak, jak w postępowaniu zwyczajnym, może ograniczyć się do wymogów wskazanych w art. 57 § 2 i § 3 pkt 1 i 3 kpw lub być złożonym ustnie do protokołu. Art. 58 kpw, w przypadkach uzasadniających skazanie bez rozprawy, nakłada prawo dla sporządzającego wniosek do zamieszczenia w nim wniosku o ukaranie klauzuli o skazanie sprawcy wykroczenia bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego. Dokument powinien: być zarejestrowany, wypełniony czytelnie drukowanymi literami, wszystkie pozycje wypełnione zgodnie z szatą graficzną druku - za wyjątkiem wymaganych skreśleń (dot. tylko wniosku sporządzanego przez oskarżyciela publicznego), odnosić się do załączników (ilość, nazwa), posiadać wszystkie wymagane podpisy. PRZYKŁADY KONKLUZJI art. 43 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W dniu 13 lutego 2005 r. o godz. 13.00 w Pile przy pijalni piwa „Alf” na ul. Brzozowej spożywał wino w miejscu publicznym (można dopisać z kim) (wniosek bez przeprowadzenia rozprawy) art. 50 kw. W dniu 1 września 2004 r. o godz. 15.30 w Bydgoszczy przy ul. Długiej nie opuścił zbiegowiska powstałego w związku z zaistniałym zdarzeniem drogowym, pomimo wezwania przez policjanta. art. 51 § 1 kw. W dniu 31 stycznia 2005 r. o godz. 8.00 w Bydgoszczy przy ul. Szubińskiej podstawiał przechodniom nogę, czym zakłócił porządek publiczny. W dniu 2 lutego 2005 r. o godz. 20.00 w Bydgoszczy przy ul. Grabowej 6 alarmował (telefonicznie, głośnym krzykiem) mieszkańców o niezaistniałym pożarze, czym zakłócił spokój publiczny. W dniu 20 lutego 2005 r. o godz. 2.00 w Bydgoszczy przy ul. Spokojnej 5 krzykiem zakłócił spoczynek nocny Janowi Kowalskiemu. W dniu 22 lutego 2005 r. o godz. 18.00 w Pile na ul. Dębowej oddawał mocz, czym wywołał zgorszenie Jana Nowaka. W dniu 26 lutego 2005 r. o godz. 22.30 w Pile przy ul. Wąskiej 43, będąc pracownikiem baru „Retman”, poprzez głośne używanie sprzętu radiowego zakłócił ład, porządek i spoczynek nocny Łucji Szczepańskiej zam. Piła ul. Łączna. art. 51 § 2 kw. W dniu 24 lutego 2005 r. o godz. 2.00 w Pile przy ul. Krótkiej 3, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,35 promila), głośnym śpiewem zakłócił spoczynek nocny Ewie Kowalskiej. W dniu 25 lutego 2005 r. o godz. 2.45 w Pile przy klubie Eden przy ul. Słonecznej, będąc w stanie po użyciu alkoholu, zakłócił spokój i porządek publiczny używając słów wulgarnych, krzycząc oraz zaczepiając przechodniów. art. 63a kw. W dniu 23 lutego 2005 r. o godz. 10.00 w Toruniu przy ul. Lipowej 12 przykleił do ściany budynku ogłoszenie reklamowe. Uwaga! W przypadku szkody w mieniu - art. 124 kw. art. 65 § 1 kw. W dniu 20 lutego 2005 r. o godz. 8.00 w Bydgoszczy na dworcu PKP podczas legitymowania podał policjantowi nieprawdziwe miejsce swojego zamieszkania. art. 65 § 2 kw. W dniu 21 lutego 2005 r. o godz. 13.00 w Bydgoszczy na dworcu PKS wbrew żądaniu odmówił policjantowi okazania dokumentu tożsamości, pomimo iż posiadał go przy sobie. art. 70 § 2 kw. W dniu 22 lutego 2005 r. około godz. 23.00 w Pile przy ul. Kwiatowej 16 w barze „U Iwony”, będąc w stanie nietrzeźwości (0,6 promila) wykonywał obowiązki zawodowe jako barman. art. 86 kw. W dniu 11 lutego 2005 r. o godz. 10.00 w Bydgoszczy na ulicy Fordońskiej na wysokości Marketu OBI wtargnął bezpośrednio przed nadjeżdżający samochód osobowy marki Fiat 126p, nr rej. BCD 8899, zmuszając kierującego do gwałtownego hamowania, czym spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W dniu 12 lutego 2005 r. o godz. 21.15 na trasie Bydgoszcz-Nakło w miejscowości Ślesin kierując samochodem osobowym marki Dacia, nr rej. BCG 2132, podczas wyprzedzania rowerzysty zajechał drogę jadącemu prawidłowo z przeciwka motocykliście, zmuszając go do gwałtownego hamowania, czym spowodował zagrożenie w ruchu drogowym. W dniu 13 lutego 2005 r. o godz. 4.55 w Bydgoszczy na ul. Pięknej, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,45 promila) wtargnął na jezdnię bezpośrednio przed nadjeżdżający samochód osobowy marki Trabant, nr rej. BDY 3421, zmuszając kierującego do gwałtownej zmiany pasa ruchu, czym spowodował zagrożenie w ruchu drogowym. art. 86 § 2 kw. W dniu 6 stycznia 2005 r. o godz. 17.20 w Pile na ul. Krętej, kierując samochodem marki Nissan Micra nr rej. PAT 9161 spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, najeżdżając na tył jadącego przed nim samochodu. art. 87 § 1 lub 2 kw. W dniu 14 lutego 2005 r. o godz. 5.15 na trasie Bydgoszcz - Łochowo, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,4 promila) prowadził samochód osobowy marki Fiat 125p, nr rej. BDV 2233 W dniu 15 lutego 2005 r. o godz. 23.00 w Pile na ul. Długiej, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,35 promila) kierował rowerem. art. 87 § 2 i 88 kw. W dniu 25 lutego 2005 r. o godz. 0.55 w Pile na ul. Niepodległości kierował rowerem będąc w stanie po użyciu alkoholu W tym samym miejscu i czasie kierował rowerem bez wymaganych przepisami świateł. art. 92 § 2 kw. W dniu 16 lutego 2005 r. o godz. 19.00 na trasie Łochowo - Potulice, prowadząc samochód osobowy marki Mercedes, nr rej. BCD 2456, w celu uniknięcia kontroli drogowej nie zastosował się do sygnału policjanta nakazującego zatrzymanie się pojazdu. art. 97 kw. W dniu 16 lutego 2005 r. o godz. 16.25 na drodze K-10 na obwodnicy miasta Piły, kierując samochodem marki Fiat Uno o nr rej. BCY 7380 przekroczył dozwoloną prędkość, tj. 128 km/h przy dozwolonej 90 km/h. art. 97 kw. w zw. z art. 20 ust. 1 PRD W dniu 10 sierpnia 2004 r. o godz. 17.05 w Pile na al. Poznańskiej, kierując samochodem marki Ford Mondeo o nr rej PP 33874 przekroczył dopuszczalną prędkość o 29 km/h w terenie zabudowanym. art. 97 i 90 kw. w zw. z art. 51 ust. 3 pkt 2 i 24 ust. 6 PRD W dniu 23 lutego 2005 r. około godz. 22.35 na trasie Dolnik - Piła, kierując samochodem marki Audi A4 o nr rej. PP 1777A używał świateł drogowych niezgodnie z przeznaczeniem oraz utrudniał wyprzedzanie wobec samochodu marki Toyota Corolla o nr rej. PP 23703, kierowanym przez Jacka Krojca. art. 119 § 1 kw. W dniu 17 lutego 2005 r. o godz. 12.30 w Bydgoszczy przy ul. Zielonej z kawiarni „Bajka” zabrał w celu przywłaszczenia, kryształową popielnicę wartości 230 zł na szkodę Jana Trawy. W dniu 18 lutego 2005 r. o godz. 15.00 w Pile z poczekalni dworca PKP przywłaszczył sobie znaleziony parasol wartości 140 zł na szkodę NN osoby. art. 119 § 1 kw. W dniu 17 lutego 2005 r. o godz. 14.00 w Pile w sklepie „Biedronka” przy ul. Wielkopolskiej 68 dokonał kradzieży 4 (czterech) opakowań pasty do zębów „Colodent” o łącznej wartości 11,10 zł działając na szkodę „JEREMINO MARTINS” dystrybucja sp. z o.o. w Poznaniu. W dniu 18 lutego 2005 r. o godz. 18.00 w Pile w Domu Handlowym Merkury przy ul. 1 Maja dokonał przywłaszczenia telefonu komórkowego Nokia 3330 o wartości 200 zł działając na szkodę Beaty Kozłowskiej zam. Piła ul. Łączna 12/30. W dniu 19 lutego 2005 r. około godz. 17.00 w Pile przy ul. Różyckiego z ogródków działkowych wspólnie i w porozumieniu z Piotrem Hadzickim dokonał kradzieży krawężników betonowych - około 26 sztuk - o łącznej wartości około 230 zł na szkodę Bożeny Warkowskiej. art. 119 § 2 kw. W dniu 21 lutego 2005 r. ok. godz. 11.00 w Pile przy ul. Ludowej w sklepie Multus usiłował dokonać kradzieży 4 (czterech) sztuk bombonierek „Merci” o łącznej wartości 51,90 zł. art. 120 kw. W dniu 20 lutego 2005 r. ok. godz. 10.00 z lasu w pobliżu miejscowości Pawłówek zabrał, w celu przywłaszczenia 1,5 m^3 powalonego drzewa wartości 68 zł na szkodę Nadleśnictwa Potulice. art. 121 § 1 kw. W dniu 21 lutego 2005 r. w Pile, pomimo ni uiszczenia dwukrotnie nałożonej kary pieniężnej określonej w taryfie po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudził przejazd autobusem MZK w Pile. art. 121 § 2 kw. W dniu 22 lutego 2005 r. ok. godz. 23.00 w Bydgoszczy przy ul. Dworcowej w restauracji „Lwowska” bez zamiaru uiszczenia należności, wyłudził wypijając 5,5 l piwa „Lech: ogólnej wartości 66 zł na szkodę Spółdzielni Gastronomicznej „Jedność” w Bydgoszczy. art. 122 §1 kw. W dniu 25 lutego 2005 r. o godz. 12.50 w Pile na targowisku miejskim przy ul. Targowej nabył od Karola Jankowskiego zegarek naręczny „Omega” wartości 225 zł wiedząc o tym, że pochodzi on z kradzieży. art. 122 § 2 W dniu 28 lutego 2005 r. o godz. 8.00 w Bydgoszczy przy ul. Brzozowej 12 w bramie budynku nabył od Józefa Pieronia wiertarkę elektryczną „Bosch” wartości 240 zł, dokonując zamiany na karton papierosów „Popularne” wartości 45 zł, na podstawie czego mógł przypuszczać, że pochodzi ona z kradzieży. art. 123 kw. W dniu 15 sierpnia 2004 r. ok. godz. 21.00 w Pile przy ul. Jasnej 5 z przydomowego ogrodu zabrał trzy róże na szkodę Eleonory Kwiatkowskiej. art. 124 kw. W dniu 26 lutego 2005 r. o godz. 13.00 w Bydgoszczy przy ul. długiej w kawiarni „Julia” umyślnie stłukł popielnicę wartości 220 zł na szkodę Jana Nowaka. W dniu 28 lutego 2005 r. o godz. 11.00 w Pile przy ul. Grabowej w barze „Wang” umyślnie poplamił tłuszczem garnitur Józefa Gazdy, powodując straty wartości 230 zł. art. 124 § 1 kw. W dniu 24 lutego 2005 r. o godz. 21.00 w Pile na ul. Motylewskiej w bloku nr 9 umyślnie wybił szybę w oknie na klatce schodowej. art. 128 kw. Od dnia 25 lutego do 28 lutego 2005 r. w Bydgoszczy przy ul. Górzystej 12 w zamian za 100 zł użyczył Janowi Nowakowi swego mieszkania w celu zorganizowania w nim gry hazardowej w karty. art. 129 kw. W dniu 1 marca 2005 r. o godz. 23.00 w Pile przy ul. Krętej 2 od Jana Nowaka nabył wytrychy, przy pomocy których zamierzał dokonać kradzieży z włamaniem. art. 140 kw. W dniu 1 marca 2005 r. o godz. 14.00 w Bydgoszczy przy ul. Długiej w pobliżu Szkoły Podstawowej nr 6 załatwiał potrzebę fizjologiczną (oddawał mocz), czym dopuścił się nieobyczajnego wybryku. W dniu 15 lutego 2005 r. o godz. 16.10 w Pile na ul. Buczka 38, będąc w stanie po użyciu alkoholu leżał na placu zabaw, czym dopuścił się nieobyczajnego wybryku. art. 143 kw. W dniu 2 marca 2005 r. ok. godz. 19.20 w Bydgoszczy przy ul. Jasnej w parku miejskim, chcąc się popisać przed kolegami złamał oparcie ławki, czym utrudnił korzystanie z niej. art. 147 kw. Od dnia 28 stycznia do 28 lutego 2005 r. w Pile przy ul. Krótkiej 16 m. 2 zamieszkiwał u Jana Karpowicza, nie dopełniając obowiązku meldunkowego.

SPRAWDZIAN POSTĘPÓW JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 06. Nazwa jednostki szkolnej: Wniosek o ukaranie. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia Stron 1 Opracował: J. Kazulek.

JM06JS06SP01

Sprawdzian postępów: Oceń na podstawie przekazanych wiadomości oraz przeprowadzonych zajęć praktycznych realizowanych w trakcie jednostek szkoleniowych od 01 do 04, czy nabyłeś w sposób wystarczający wiedzę i umiejętności - zaznaczając w odpowiednim miejscu „X” jako odpowiedź TAK lub NIE. Potrafię zakwalifikować czyn i określić tryb ścigania Potrafię przyjąć ustne zawiadomienia o wykroczeniu wraz z wymaganymi pouczeniami i czynnościami końcowymi Potrafię przeprowadzić i udokumentować podstawowe czynności dowodowe w sprawie Znam prawa i obowiązki osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia Potrafię przesłuchać sprawcę wykroczenia Znam podstawy prawne i faktyczne wystąpienia z wnioskiem o ukaranie. Identyfikuję podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem o ukaranie. Potrafię sporządzić wniosek o ukaranie.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 06. Nazwa jednostki szkolnej: Wniosek o ukaranie. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Postępowanie w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie do prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Stron 1 Opracował: M. Macierzyński

JM06JS06LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24.08.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148), z późniejszymi zmianami. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, Dz. U. Nr 20, poz. 201, z późn zm. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 roku w sprawie wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń, Dz.U. Nr 174, poz. 1430, z późn. zm. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 09 grudnia 1994 r. w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. T. Grzegorczyk „Komentarz. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.”, Warszawa 2002 r. M. Bojarski, Z. Świda, „Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach.”, Wrocław 2002, Marek A., Prawo wykroczeń, wyd. 3, Warszawa 2002.

Jednostka Szkolna nr 07

Zastosowanie postępowania przyspieszonego.

PRZEWODNIK DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 07. Nazwa jednostki szkolnej: Zastosowanie postępowania przyspieszonego. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do zastosowania trybu przyspieszonego w sprawach o wykroczenia. Stron: 2 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS07PS01

Wskazówki dla słuchacza: Wymagania wejściowe. Wymagane są od Ciebie podstawowe umiejętności z zakresu: komunikacji interpersonalnej, legitymowania, zatrzymania osoby, kontroli osobistej i przeszukania osoby, znajomości rodzajów postępowań w sprawach o wykroczenia, przesłanki dodatnie i ujemne postępowania, zasad odpowiedzialności w sprawach o wykroczenia. Cele szkolenia. Po zakończeniu jednostki szkolnej będziesz potrafił: zatrzymać sprawcę wykroczenia objętego postępowaniem przyspieszonym i poinformować go o zastosowaniu wobec niego trybu przyspieszonego, pouczyć zatrzymanego o jego uprawnieniach, zastosować wobec zatrzymanego odpowiednie środki przymusu, zabezpieczy dowody w sprawie, sporządzić stosowną dokumentację. Metody nauczania i uczenia się. W pierwszej części zajęć nauczyciel policyjny przypomni podstawy prawne i faktyczne zatrzymania osoby, ze zwróceniem uwagi na zatrzymanie w oparciu o kpow oraz omówi specyfikę zatrzymania sprawcy wykroczenia objętego postępowaniem przyspieszonym. Następnie w ramach ćwiczenia wykonasz następujące czynności: pouczysz zatrzymanego o jego uprawnieniach, zastosujesz wobec zatrzymanego odpowiednie środki przymusu oraz zabezpieczysz dowody w sprawie, a następnie sporządzisz notatki urzędowe z wykonanych czynności. Po realizacji zagadnień dotyczących postępowania przyspieszonego, przeprowadzone zostanie zaliczenie części szkolenia (od JS 04 do JS 07). Sposoby oceniania: Na bieżąco z nabytej wiedzy i umiejętności, Sporządzona przez słuchaczy dokumentacja w postaci notatki urzędowej podlega ocenie według zapisu uogólnionego - zaliczono(zal.) lub nie zaliczono (nzal.). Każda negatywna ocena uzyskana w trakcie realizacji jednostki szkolnej musi być poprawiona na ocenę pozytywną, jest to warunek niezbędny do zaliczenia części szkolenia (zaliczenie będzie wspólne dla jednostek szkoleniowych od SJ04 do SJ07). Obszary podlegające ocenie przy sporządzaniu dokumentów. Estetyka i przejrzystość dokumentów. Poprawność merytoryczna sporządzonych dokumentów. Poprawność formalna dokumentów. Poprawność językowa.

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 07. Nazwa jednostki szkolnej: Zastosowanie postępowania przyspieszonego. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM.06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Stron: 2 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS07PS01

MATERIAŁY DLA SŁUCHACZA: 1. Istota i cele zastosowania postępowania przyspieszonego. Postępowanie przyspieszone jest jedną ze szczególnych form postępowania w sprawach o wykroczenia. Podstawą prawną stosowania tego postępowania jest Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Zasady stosowania trybu przyspieszonego opisane są w rozdziale 15 tegoż kodeksu. Postępowanie przyspieszone może być stosowane jedynie wobec niektórych osób. Kwestie tą precyzuje art.90 kpow. Zgodnie z jego treścią ten rodzaj postępowania stosuje się wobec osób nie mających stałego miejsca zamieszkania lub miejsca stałego pobytu ( art.90 par.1) a także osób przebywających jedynie czasowo na terytorium RP ( art.90 par.2 ), jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione. Osoba nie mająca stałego miejsca zamieszkania lub miejsca stałego pobytu - to osoba, która faktycznie nie ma żadnego stałego miejsca pobytu. Aby wobec takiej osoby można było zastosować postępowanie przyspieszone, spełniony musi zostać dodatkowy warunek, tj. musi zachodzić uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione. Fakt, że sprawca wykroczenia nie ma żadnego stałego miejsca pobytu, stawia oczywiście pod znakiem zapytania możliwość doręczenia mu wezwania i innych pism procesowych w postępowaniu zwyczajnym. Osobą przebywającą jedynie czasowo na terytorium RP może być zarówno cudzoziemiec, jak i osoba mająca obywatelstwo polskie. O spełnieniu dodatkowego warunku tj. o uzasadnionej obawie, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione, można mówić wówczas, gdy pobyt ten jest tak krótki, iż mało realne jest doprowadzenie w tym czasie do rozprawy w postępowaniu zwyczajnym. Oprócz w/w kategorii osób postępowanie przyspieszone stosuje się wobec sprawców wykroczeń popełnionych w związku z imprezą masową, określoną w przepisach o bezpieczeństwie imprez masowych : przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu, określonych w art.50, 51, 52a Kodeksu wykroczeń, przeciwko mieniu i urządzeniom użytku publicznego, określonych w art. 124 i 143 Kodeksu wykroczeń ( art.90 par.3 k.p.w) . Stosując postępowanie przyspieszone wobec sprawcy wskazanych wyżej wykroczeń trzeba mieć pewność, że jego czyn rzeczywiście stanowi wykroczenie i że popełnione zostało w związku z imprezą masową. Nie wystarczy stwierdzenie, że uczestnik imprezy masowej złamał na stadionie ławkę, bo jeżeli nie uczynił tego umyślnie, to w ogóle nie popełnił wykroczenia. Nie popełnia również wykroczenia uczestnik imprezy masowej, który krzyczy, bo tratują go inni uczestnicy imprezy, albo nie opuszcza zbiegowiska publicznego nie dlatego, że nie chce, ale dlatego, że obiektywnie nie ma takiej możliwości. Wykroczenie opisane w art.90 par.3 może być popełnione nie tylko w miejscu i czasie trwania imprezy np. kibice niszczą samochody kibiców drużyny przyjezdnej, na pobliskim parkingu w czasie wyjazdu po zakończonym meczu. Art.90 par.4 przewiduje możliwość stosowania trybu przyspieszonego w innych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi. Zgodnie z art.21a Ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, postępowanie przyspieszone stosuje się w sprawach o wykroczenia określone w art.21 ust.2-4 tejże ustawy ( nie wykonanie polecenia porządkowego, wydanego na podstawie ustawy lub regulaminu imprezy masowej (obiektu) przez organizatora imprezy lub służby porządkowe, wnoszenie lub posiadanie na imprezie masowej broni, innych niebezpiecznych przedmiotów, materiałów wybuchowych, wyrobów pirotechnicznych lub materiałów pożarowo niebezpiecznych oraz wnoszenie lub posiadanie na imprezie masowej napojów alkoholowych ). Postępowania przyspieszonego nie stosuje się wobec osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych ( art.90 par.5 kpow). Opisane wyżej przesłanki nie stanowią jednak dostatecznej podstawy do orzekania w postępowaniu przyspieszonym. Spełnione muszą zostać dodatkowe warunki określone w art. 90 par.1 kpow. Sprawca wykroczenia musi zostać ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie ( bez uzasadnionej zwłoki ) doprowadzony do sądu. Ujęcie sprawcy na gorącym uczynku, to ujęcie w czasie popełniania przez niego wykroczenia. Ujęcie bezpośrednio po popełnionym wykroczeniu, to ujęcie w wyniku podjęcia niezwłocznie czynności ( np. pościgu ). Ujęcia dokonać może także i obywatel, niekoniecznie funkcjonariusz organu ścigania. Ujęty przez obywatela sprawca wykroczenia winien być niezwłocznie przekazany np. Policji. Prawo zatrzymania sprawcy wykroczenia i doprowadzenia go do sądu przysługuje Policji oraz innemu organowi, któremu szczególne ustawy powierzają zadania w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Organami takimi są w szczególności: Straż Graniczna, straże gminne (miejskie). Do zatrzymania stosuje się art. 45-47 kpow. Zgodnie z art. 91 par.3 kpow Policja i inny organ uprawniony do zatrzymania sprawcy wykroczenia i doprowadzenia go do sądu nie muszą korzystać z tych uprawnień. Mogą zobowiązać sprawcę wykroczenia do stawienia się w sądzie we wskazanym miejscu i czasie. W takim wypadku sprawcę należy pouczyć, że w razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę sąd przeprowadzi rozprawę zaocznie albo zarządzi jego przymusowe doprowadzenie przez Policję oraz że wydanego wówczas pod nieobecność obwinionego wyroku nie uważa się za zaoczny. Termin stawiennictwa powinien być wyznaczony tak, aby mieścił się w ramach dopuszczalnego czasu zatrzymania, czyli w ciągu 48 godzin. W tym też czasie organ powinien wystąpić z wnioskiem o ukaranie. Odstąpienie od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia można uznać za zasadne, jeżeli nie zachodzi uzasadniona obawa, że sprawca na rozprawę się nie stawi i że sąd uzna udział obwinionego na rozprawie za konieczny. Jeśli organem odstępującym od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia jest Policja lub Straż Graniczna, to może ona zatrzymać paszport lub inny dokument uprawniający do przekroczenia granicy. Zatrzymanie takiego dokumentu jest celowe wówczas, gdy sprawcą wykroczenia jest osoba przebywająca jedynie czasowo na terytorium RP. Powinno ono bowiem uniemożliwić opuszczenie terytorium RP. Dokument taki przekazuje się wraz z wnioskiem o ukaranie sądowi. Sąd powinien zwrócić sprawcy dokument z chwilą wydania orzeczenia albo zmiany trybu postępowania na zwyczajny. Art. 91 par 5 stanowi dla Policji, a także dla innego organu uprawnionego do stosowania postępowania przyspieszonego, podstawę prawną do wzywania określonych osób, aby stawiły się w sądzie w charakterze świadka w określonym miejscu i czasie. Stanowi to odstępstwo od zasady, że na rozprawę w sądzie wzywa sąd (art.65 kpow). Świadek, który bez usprawiedliwienia nie stawi się na rozprawę naraża się nie tylko na karę porządkową (art.49 kpow), ale można też zarządzić jego przymusowe doprowadzenie (art.50 kpow). Celem postępowania przyspieszonego jest m.in. uproszczenie postępowania. Dlatego też wniosek o ukaranie w tym postępowaniu może ograniczyć się do wymagań wskazanych w art. 57 par 2 i 3 pkt 1 i 3 a więc nie musi wskazywać m.in. miejsca zatrudnienia obwinionego, I danych o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych, a także wysokości wyrządzonej szkody. W tym ostatnim przypadku należy przyjąć, że chodzi wyłącznie o szkodę, której wysokość nie ma znaczenia dla oceny, czy czyn stanowi wykroczenie, czy przestępstwo. Obowiązek wskazania pokrzywdzonych we wniosku o ukaranie, jeżeli takich ujawniono, powinien pociągać za sobą obowiązek powiadomienia ich nie tylko o przesłaniu wniosku o ukaranie i o uprawnieniach, ale i o terminie rozprawy, jeżeli jest on znany. Art. 92 par.1 pkt 1 dopuszcza złożenie wniosku o ukaranie ustnie do protokołu z rozprawy. Wniosek składany ustnie musi spełniać te same wymagania co wniosek składany na piśmie. W praktyce jednak wniosek o ukaranie składany ustnie do protokołu nie przyspiesza ani nie upraszcza czynności organu występującego z tym wnioskiem, a dodatkowo angażuje do tej czynności pracowników sądu. Wniosek o ukaranie podlega kontroli prezesa sądu na ogólnych zasadach. Jeżeli wniosek nie odpowiada warunkom formalnym (art. 57 kpow), prezes sądu zwraca wniosek do uzupełnienia braków w terminie 7 dni. Z reguły wyklucza to możliwość rozpoznania sprawy w postępowaniu przyspieszonym. Jeżeli prezes sądu wszczął postępowanie i skierował sprawę do rozpoznania na rozprawie w postępowaniu przyspieszonym, to obowiązkiem sądu jest przystąpienie do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki. W protokole rozprawy należy bezwzględnie odnotować, że toczy się ona w postępowaniu przyspieszonym, oraz godzinę doprowadzenia obwinionego. Sąd zobowiązuje obwinionego do pozostania w dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy i poucza go, że w razie niezastosowania się do tego obowiązku orzeczenie może być wydane pod jego nieobecność i że tak wydanego wyroku nie traktuje się jako zaoczny. W przypadku, gdy okoliczności sprawy wskazują na potrzebę orzeczenia natychmiastowej wykonalności wyroku skazującego, zwłaszcza gdy celowe jest orzeczenie kary aresztu i zarządzenie natychmiastowego osadzenia skazanego w zakładzie karnym, sąd nie powinien poprzestać na zobowiązaniu obwinionego do pozostania do dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy, lecz powinien także wydać zarządzenie w celu uniemożliwienia obwinionemu wydalenia się z sądu przed zakończeniem rozprawy. W postępowaniu przyspieszonym sąd może zarządzić przerwę raz lub więcej razy, lecz łącznie nie może ona trwać dłużej niż 3 dni. W przypadku przerwania rozprawy na okres powyżej 3 dni, sprawę rozpoznaje się w postępowaniu zwyczajnym. Zarządzenie przerwy w rozprawie może okazać się niezbędne w szczególności w razie konieczności doprowadzenia na rozprawę obwinionego, który nie stawił się na rozprawę będąc do tego zobowiązany przez organ, który odstąpił od przymusowego doprowadzenia. W postępowaniu przyspieszonym uzasadnienie wyroku z urzędu sporządza się w dwóch przypadkach: 1) gdy zostanie on wydany pod nieobecność obwinionego, który będąc zobowiązany przez sąd do pozostania do jego dyspozycji do czasu zakończenia rozprawy samowolnie opuścił salę rozpraw, 2) gdy zostanie on wydany pod nieobecność obwinionego, który nie stawił się na rozprawę będąc zobowiązany do stawienia się przez organ stosujący postępowanie przyspieszone. W pozostałych wypadkach uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek stron. Od orzeczenia wydanego na rozprawie przysługuje środek odwoławczy na zasadach określonych w art. 92 par. 2 pkt 6. Brak warunków uzasadniających prowadzenie rozprawy w postępowaniu przyspieszonym ma miejsce wówczas, gdy nie zostaną spełnione przesłanki określone w art. 90 i 91 par. 1 i 3. Jeżeli brak ten ujawni prezes sądu przed wszczęciem postępowania, to w wypadku, gdy wniosek o ukaranie spełnia wszystkie wymagania określone w art. 57 par. 2-4 wszczyna postępowanie i w zależności od okoliczności kieruje sprawę do rozpoznania w postępowaniu zwyczajnym lub nakazowym. Jeżeli brak ten ujawni się po wszczęciu postępowania, sąd wydaje postanowienie o zmianie trybu na zwyczajny. W obu przypadkach za zgodą obwinionego sąd może niezwłocznie rozpoznać sprawę na rozprawie w postępowaniu zwyczajnym. 2. Pouczenie zatrzymanego o prawach i obowiązkach w postępowaniu przyspieszonym. W przypadku zatrzymania sprawcy wykroczenia, korzysta on z uprawnień przysługujących zatrzymanemu zgodnie z przepisami kpow (art. 45-47), a więc: prawo do informacji o przyczynach zatrzymania, prawo do otrzymania kopii protokołu zatrzymania, prawo do powiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej a także pracodawcy, prawo do nawiązania w dostępnej formie kontaktu z adwokatem albo z radcą prawnym oraz do bezpośredniej z nim rozmowy, prawo do złożenia zażalenia na zatrzymanie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania. Jak wiadomo z treści art. 45 par.1 pkt 1, jedną z przesłanek dopuszczających zatrzymanie sprawcy wykroczenia jest popełnienie przez niego czynu, wobec którego zachodzą podstawy do zastosowania postępowania przyspieszonego. Logicznym jest więc, że mając do czynienia np. z bezdomnym sprawcą wykroczenia należy go poinformować, że zatrzymanie nastąpiło w związku z przesłanką wymienioną w art. 90 par. 1 (nie ma stałego miejsca zamieszkania lub pobytu). Obwiniony w postępowaniu przyspieszonym korzysta z szeregu uprawnień procesowych przewidzianych w kodeksie. Uprawnienia te są podobne jak w postępowaniu zwyczajnym i tak: prawo do składania wyjaśnień, prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania bez podawania powodów, prawo do składania wniosków dowodowych, prawo złożenia wyjaśnień na piśmie, w przypadku obwinionego, który nie włada językiem polskim wniosek o ukaranie ogłasza się obwinionemu z tłumaczeniem jak również rozstrzygnięcia podlegające zaskarżeniu lub kończące postępowanie, prawo do korzystania z pomocy obrońcy lub radcy prawnego. W postępowaniu przyspieszonym nie wszystkie obowiązki obwinionego będą miały zastosowanie jak np. w przypadku przebywania za granicą, obowiązek podania organowi ścigania adresu dla doręczeń w kraju. Obowiązki obwinionego wynikają z kpow jak również z kpk: - obowiązek poddania się oględzinom zewnętrznym ciała i innym badaniom nie naruszającym integralności ciała, w szczególności pobraniu odcisków, fotografowaniu oraz okazywaniu w celach rozpoznawczych innym osobom, - poddania się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonywaniem zabiegów, bez zabiegów chirurgicznych, pod warunkiem, że są dokonywane przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia, nie zagrażają zdrowiu i są nieodzowne, w szczególności pobrania krwi i wydzielin ciała, - stawiania się na każde wezwanie w toku postępowania, - stawienia się do sądu w określonym miejscu i czasie w przypadku, gdy organ odstąpił od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia, - pozostawania do dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy. 3. Dokumentowanie wykonanych czynności. Dokumentowanie wykonanych czynności odbywa się w formie protokołów oraz notatek urzędowych. Protokół spisuje się z każdej czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy, w tym takiej, której nie będzie można powtórzyć w postępowaniu przed sądem. Czynności, z których nie sporządza się protokołu, a także inne zdarzenia, które mają znaczenie dla postępowania, utrwala się w aktach w formie notatki urzędowej podpisanej przez osobę, która dokonała tych czynności. Notatka taka powinna zawierać wskazanie rodzaju czynności, jej czasu i miejsca oraz osób uczestniczących, a także krótki opis przebiegu czynności. Pełni ona więc rolę dokumentu procesowego. Z wykonanych czynności mających związek z ujawnionym wykroczeniem policjant winien uczynić stosowny zapis w notatniku służbowym.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 07. Nazwa jednostki szkolnej: Zastosowanie postępowania przyspieszonego. Nazwa jednostki modułowej - numer kolejny: Wykonywanie czynności w sprawach o wykroczenia - SZP 01.JM 06. Nazwa zawodu/stanowiska pracy: policjant/aplikant. Zakres pracy: Przygotowanie policjanta do zastosowania trybu przyspieszonego w sprawach o wykroczenia. Stron: 1 Opracował: M. Podgórski.

JM06JS07LU01

Literatura uzupełniająca: Ustawa z dnia 24.08.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148), z późn. zm. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 20, poz. 201), z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 r. w sprawie wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń. (Dz. U. Nr 174, poz. 1430), z późn. zm. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 09 grudnia 1994 r. w sprawie sposobu dokumentacji i ewidencji grzywien za wykroczenia, ściąganych w postępowaniu mandatowym oraz organów właściwych w sprawach rozprowadzania i rozliczania bloczków mandatowych. Grzegorczyk T.Komentarz : Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.”, Warszawa 2002 roku. Bojarski M. Świda materialnego. „Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach.”, Wrocław 2002, Marek A. „Prawo wykroczeń”, wyd. 3, Warszawa 2002 rok..

6

TAK NIE

TAK NIE

---