Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy a odpowiedzialność z tytułu gwarancji
Umowa sprzedaży jest zgodnym oświadczeniem woli, w którym sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się ją odebrać i zapłacić sprzedawcy ustaloną cenę. Istotnym elementem umowy sprzedaży są: określenie przedmiotu sprzedaży oraz cena. Cenę określa sprzedawca, ale może też być przedmiotem pertraktacji i wspólnego ustalenia.
Na sprzedawcy ciąży szczególny rodzaj odpowiedzialności wobec kupującego. Jest to odpowiedzialność za jakość i stan prawny sprzedanej rzeczy. Przez rękojmie rozumie się wynikającą z przepisów prawnych odpowiedzialność sprzedawcy, niezależną od jego winy i wiedzy, względem kupującego za stan rzeczy.
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi powstaje wówczas, gdy sprzedana rzecz dotknięta jest wadą fizyczną lub wadą prawną.
Istotną cechą rękojmi jest to że sprzedawca ponosi odpowiedzialność bez względu na swoją winę i bez względu na to czy o wadzie rzeczy wiedział. Sprzedawca jest zwolniony z rękojmi , gdy kupujący wiedział o wadzie w chwili zawierania umowy lub wydania rzeczy. Sprzedawca nie odpowiada także za wady fizyczne powstałe po wydaniu rzeczy kupującemu, chyba że wady wynikały z przyczyny tkwiącej już poprzednio rzeczy sprzedanej.
Rzecz jest dotknięta wadą fizyczną gdy:
sprzedana rzecz jest dotknięta wadą zmniejszającą jej wartości lub użyteczność ze względu na cel, który został oznaczony w umowie, wynika z okoliczności lub przeznaczenia towaru
sprzedana rzecz nie ma właściwości, które są normalnie przyjęte w obrocie i które pozwalają jakość otrzymanego towaru określić jako średnią
sprzedana rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym
Rzecz jest dotknięta wadą prawną gdy:
rzecz nie stanowi własności sprzedawcy
rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej.
Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za te wady fizyczne , które powstały już po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, jeżeli przyczyny wystąpienia tych wad tkwiły już poprzednio w rzeczy sprzedanej. Sprzedawca natomiast nie będzie natomiast ponosił odpowiedzialności z tytułu rękojmi, gdy wady fizyczne rzeczy powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikały z przyczyn tkwiącej już uprzednio w rzeczy sprzedanej.
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi powstaje wtedy gdy spełnione są następujące przesłanki:
rzecz jest dotknięta wadami
kupujący nie wiedział o istnieniu wad w chwili zawarcia umowy albo w chwili wydania rzeczy
kupujący zbadał rzecz i zawiadomił we właściwym terminie sprzedawcę o stwierdzonych wadach
Obowiązkiem kupującego jest zbadanie rzeczy, a następnie zawiadomienie sprzedawcy o stwierdzonych wadach. Zawiadomienie sprzedawcy jest o wadzie fizycznej jest bezwzględną przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi. Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Natomiast przy sprzedaży miedzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła dopiero później jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.
Do dochodzenia uprawnień z tytułu wad prawnych nie jest bowiem konieczne zawiadomienie o nich sprzedawcy. Kupujący zgodnie z umową sprzedaży otrzymuje rzeczy w częściach. W takim przypadku gdy sprzedawca mimo żądania kupującego nie dostarczył zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad, kupujący może od umowy odstąpić także co do rzeczy, które mają być dostarczone później.
W razie wystąpienia wskazanych przesłanek z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, kupującemu przysługuje wobec sprzedawcy następujące uprawnienia:
roszczenie o obniżenie ceny
usunięcie wady rzeczy
dostarczenie rzeczy wolnych od wad
odstąpienie od umowy
Kupujący może rzecz wadliwą zatrzymać i zażądać obniżenia ceny. Obniżenie ceny powinno odzwierciedlać stosunek, w jakim pozostaje wartość rzeczy wadliwej do rzeczy wolnej od wad.
Kupujący może żądać usunięcia wady rzeczy wtedy, gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do tożsamości, a sprzedawca jest wytwórcą tych rzeczy. Sprzedawca może odmówić usunięcia wady , gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.
Kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad. Sprzedawca ponosi wszelkie wynikłe z wymiany koszty a ponadto odpowiada za szkodę poniesioną przez kupującego. Żądanie wymiany dotyczy rzeczy gatunkowo oznaczonych.
Odstąpienie od umowy następuje poprzez jednostronne oświadczenie woli kupującego skierowane do sprzedawcy. Skutkiem takiego oświadczenia dochodzi do rozwiązania umowy, a strony są zobowiązane do zwrotu wzajemnych świadczeń.
Kupujący z tytułu rękojmi może żądać odszkodowania za szkodę wyrządzoną wadami fizycznymi rzeczy.
Gwarancja jest drugą obok rękojmi instytucją prawną mającą na celu ochronę interesów nabywcy. Stosowana jest w handlu od dawna, zwłaszcza przy sprzedaży maszyn i urządzeń, instalacji produkcyjnych, aparatów fotograficznych, urządzeń gospodarstwa domowego. Instytucja gwarancji jest jednym ze środków prawnych służących kształtowaniu i ochronie należytej jakości towarów wprowadzonych do obrotu.
Źródłem gwarancji jest dwustronna czynność prawna zwana umową gwarancji, którą zawiera udzielający gwarancji sprzedawca lub producent z kupującym.
Gwarancja powstaje jedynie drogą zawarcia stosownej umowy, a nigdy z mocy prawa, co miało miejsce dawniej, w okresie obowiązywania gwarancji obowiązkowej. Do udzielenia gwarancji dochodzi w drodze zawarcia dobrowolnej umowy.
Gwarancja jest zapewnieniem danym przez sprzedawcę, ze jeżeli w ciągu określonego okresu okaże się iż sprzedany przedmiot jest wadliwy, zostanie on naprawiony lub wymieniony, tak że użytkownik uzyska możliwość jego eksploatacji i powtórnego sprawdzenia jego jakości prze długotrwałą co do wyników próbę funkcjonowania.
Odpowiedzialność z tytułu gwarancji powstaje wtedy, gdy spełnione są następujące przesłanki:
zwarto umowę gwarancyjną
rzecz dotknięta jest wadą fizyczną
wada ujawniła się w ciągu terminu gwarancji
Podstawą wstępna jest przesłanką odpowiedzialności jest zawarcie umowy gwarancyjnej. Gwarancja ma na celu przede wszystkim ochronę interesu kupującego w razie wystąpienia w sprzedanej rzeczy wady fizycznej. Gwarant ma jednak możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności gwarancyjnej przez wykazanie, że wada powstała z innej przyczyny. Odpowiedzialność gwaranta jest oparta na zasadzie ryzyka.
Kolejną przesłanką odpowiedzialności gwaranta jest ujawnienie się wady w ciągu terminu gwarancji określonego w dokumencie gwarancyjnym, a gdy go tam nie ma w czasie jednego roku od wydania rzeczy. Kupujący nie musi dokonywać badania rzeczy przy odbiorze. Sytuacja kupującego jako uprawnionego z gwarancji jest korzystniejsza niż jako uprawnianego z tytułu rękojmi.
Termin gwarancji ulega przedłużeniu w dwóch przypadkach wtedy, gdy rzecz w ramach gwarancji była naprawiana po wtóre, gdy w wykonaniu obowiązków z tytułu gwarancji sprzedawca dostarczył kupującemu zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy sprzedanej.
W wypadku udzielania gwarancji jakości rzeczy sprzedanej gwarant jest zobowiązany do:
usunięcia wad fizycznych lub dostarczenia rzeczy wolnych od wad
Wybór sposobu wykonania zobowiązania z gwarancji należy do udzielającego gwarancji. Gwarant nie ponosi odpowiedzialności z tytułu gwarancji, mimo że wady towaru stwierdzono w ciągu terminu określonego w gwarancji, jeżeli wykaże że powstały one z innych przyczyn aniżeli tkwiące w sprzedanym towarze. Gwarant ponosi odpowiedzialność wtedy gdy wada powstała z przyczyn tkwiącej w rzecz sprzedanej, chyba że w treści gwarancji postanowiono inaczej. Ciężar udowodnienia iż wada powstała z innych przyczyn spoczywa na gwarancie.
Usprawnienia przysługujące kupującemu z tytułu gwarancji różnią się w sposób istotny i zasadniczy od tych jakie przysługują rękojmi są skromniejsze ponieważ kupujący w gwarancji nie może żądać obniżenia ceny, ani nie może odstąpić od umowy. Na gwarancie ciąży obowiązek wykonania tych wszystkich świadczeń, które zostały określone w treści gwarancji w odpowiednim terminie, a następnie dostarczenie kupującemu rzeczy na swój koszt do miejsca wskazanego w dokumencie gwarancyjnym.
Cel obu instytucji to zapewnienie realnej ochrony kupującego. Obie instytucie są względem siebie konkurencyjne; kupujący ma możliwość zupełnej swobody wyboru jednej z nich dla dochodzenia roszczeń. Kupujący może wykonywać usprawnienia z tytułu rękojmi niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Oznacza że uprawnionemu przysługuje prawo wyboru odpowiedzialności , którą ponosi sprzedawca za wady fizyczne rzeczy. Kupujący ma prawo wyboru czy skorzystać z tytułu gwarancji czy rękojmi. Dokonany wybór przez kupującego jest wiążący, ale tylko w odniesieniu do konkretnej wady fizycznej nabytej rzeczy.
1
1