António de Oliveira Salazar (1889 - 1970) - portugalski polityk, profesor ekonomii. W latach 1932-1968 pełnił funkcję premiera, a także ministra finansów (1928-1940) i ministra wojny (1936-1944). Twórca tzw. Nowego Państwa (Estado Novo), w którym sprawował władzę dyktatorską.
Początek działalności
Pochodził z ubogiej, wielodzietnej rodziny. Uczył się w seminarium duchownym w Viseu i przyjął niższe święcenia, lecz nie został księdzem. Studiował ekonomię i prawo w uniwersytecie w Coimbrze, a w 1912 wraz z księdzem Manuelem Gonçalvesem Cerejeirą założył Akademickie Centrum Demokracji Chrześcijańskiej, przemianowane w 1917 na Katolickie Centrum Portugalskie. Pod pseudonimem Aleves de Silva publikował na łamach tygodnika „O Impercial”. W 1921 został wybrany do parlamentu.
W 1928 Salazar został zaproszony do rządu przez gen. António Carmonę, aby objąć tekę ministra finansów. Otrzymał nadzwyczajne pełnomocnictwa w zakresie kontroli nad wszelkimi wydatkami publicznymi. Zdobywał coraz silniejszą pozycję i w roku 1932 został powołany na stanowisko premiera, co przekształciło dyktaturę wojskową w cywilną, trwającą do roku 1974.
Estado Novo
W 1933 wprowadził nową konstytucję, która przekształciła Portugalię w tzw. Nowe Państwo (Estado Novo) oparte na koncepcji ustroju korporacyjnego będącego połączeniem idei: papieskich encyklik dotyczących chrześcijańskiej nauki społecznej, konserwatyzmu oraz nacjonalizmu integralnego głoszonego przez francuskiego monarchistę Charles'a Maurrasa. Stworzone przez niego państwo przez historyków określane jest jako autorytarne lub faszystowskie.
Nowe Państwo opierało się na dwóch fundamentach: społecznych korporacjach i autorytarnych rządach jednej partii. Salazar rozwiązał wszystkie partie polityczne i na ich miejsce powołał organizację polityczną o charakterze ponadpartyjnym - Unię Narodową (União Nacional). Dla kontroli panującej sytuacji przy pomocy niemieckiego Gestapo powstała tajna policja, PVDE, w 1946 roku zmieniona w PIDE. Ponadto Salazar utworzył formację paramilitarną Legion Portugalski oraz organizację młodzieżową Młodzież Portugalska.
Okres hiszpańskiej wojny domowej i II wojny światowej
Zwalczał wszelką opozycję polityczną, głównie lewicową. Na wyspie Santiago w archipelagu Wysp Zielonego Przylądka założył obóz koncentracyjny Tarrafal, tzw. Obóz powolnej śmierci, w którym przetrzymywano głównie uczestników antyreżimowych rebelii w Marinha, w mniejszym stopniu innych opozycjonistów Grande (18 stycznia 1934) i marynarzy uczestniczących w buncie na okrętach wojennych (8 września 1936), trafiali tam również inni przeciwnicy systemu. W Tarrafal zginęło przynajmniej 32 więźniów. W późniejszych latach umieszczano w obozie afrykańskich przywódców działających na rzecz niepodległości. Podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939) Salazar wspierał wojska gen. Franco udzielając im znacznej pomocy między innymi wysyłając 20 tysięcy żołnierzy tzw. Legion Viriato.
Zwieńczeniem tej współpracy było podpisanie przez Hiszpanię i Portugalię paktu iberyjskiego (Pacto Ibérico) z 17 marca 1939 (z protokołem dodatkowym z 29 lipca 1940). Podczas II wojny światowej prowadził politykę neutralności lawirując pomiędzy III Rzeszą, której sprzedawał surowce mineralne (wolfram), a aliantami, którym udostępnił w 1943 bazy wojskowe na Azorach (lotnicza i morska). Pomimo politycznej sympatii, nie opowiedział się po stronie Państw Osi, z powodu obawy utraty zamorskich kolonii na rzeczWielkiej Brytanii. W dniu śmierci Adolfa Hitlera ogłoszono dzień żałoby narodowej, i nakazano opuszczenie flag w dniach 30 kwietnia i 1 maja.
Po II wojnie światowej
Po wojnie związał Portugalię sojuszem ze Stanami Zjednoczonymi przystępując do NATO i przedłużając prawo do dzierżawy baz na Azorach. Za jego rządów Portugalia została członkiem organizacji gospodarczych krajów zachodniej Europy będąc ich współzałożycielem (OECD i EFTA). Dążył do utrzymania posiadłości kolonialnych korzystając z wsparcia krajów NATO głównie USA oraz RPA i Rodezji. Był przeciwny zrzeczeniu się przez Portugalię swoich kolonii, co w efekcie doprowadziło do długich i kosztownych wojen kolonialnych w Angoli (od 1961), Gwinei (od 1963) iMozambiku (od 1964), gdzie armia portugalska krwawo tłumiła powstania wyzwoleńcze miejscowej ludności. W Portugalii schronienie znalazło wielu kolaborantów III Rzeszy. Przebywał tam też na wygnaniu admirał Miklos Horthy stojący na czele reżimu na Węgrzech.
Salazar był zwolennikiem konserwatywnego modelu społecznego opartego na katolickiej nauce społecznej. Odrzucał liberalną demokrację parlamentarną jako ustrój jego zdaniem demoralizujący oraz osłabiający państwo i naród. Po 36 latach władzy, w 1968 ustąpił ze stanowiska ze względu na zły stan zdrowia. System wprowadzony przez Salazara ostatecznie załamał się 25 kwietnia 1974, kiedy to w Portugalii doszło do bezkrwawej rewolucji goździków, która zapoczątkowała budowę demokratycznej formy rządów.
Stanisław Ambroży Estreicher (1869 - 1939) polski historyk prawa, bibliograf, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. ależał do znanej rodziny uczonych krakowskich Estreicherów i kontynuował jej tradycje - czego symbolem stało się miejsce jego urodzenia, służbowe mieszkanie ojca w Collegium Maius UJ. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym i Seminarium Nauczycielskim w Krakowie; w latach 1 79-1887 był uczniem krakowskiego gimnazjum Św. Anny. Studiował następnie na UJ historię prawa i historię literatury (1887-1892, 1892 doktorat), słuchał również wykładów z ekonomii politycznej, etnografii i socjologii. Uzupełniał studia na uniwersytecie w Wiedniu(1892). Po studiach odbył praktykę sądową w Krakowie (1892-1893), po czym wyjechał do Berlina i przez rok uzupełniał wykształcenie w dziedzinie prawa na tamtejszym uniwersytecie. W 1895 przedstawił na UJ pracę habilitacyjną Studya nad historyą kontraktu kupna w prawie niemieckim epoki frankońskiej i został docentem w Katedrze Prawa Niemieckiego. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa (1911/1912, 1918/1919, 1926/1927), rektora (1919-1921), prorektora (1921/1922), wchodził w skład Komisji Egzaminacyjnej Oddziału Prawno-Historycznego. latach 1903-1906 blisko współpracował z pismem "Ognisko", gdzie kontaktował się z Henrykiem Sienkiewiczem, Felicjanem Faleńskim i Włodzimierzem Spasowiczem. W pismach "Świat" i "Czas" propagował twórców Młodej Polski (poza Przybyszewskim), zwłaszcza Wyspiańskiego. W polityce sympatyzował z liberałami, propagował idee Władysława Sikorskiego, potępił natomiast przewrót majowy i proces brzeski (wcześniej występował przeciwko monarchii habsburskiej). 1920 odegrał znaczącą rolę w walce o szeroką autonomię, przyznaną wyższym uczelniom; w 1933, po reformach ministra Janusza Jędrzejewicza zorganizował z innymi profesorami uniwersytetu tzw. poufny komitet obrony w sprawie autonomii UJ . Był więziony w Krakowie, Wrocławiu i obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, gdzie zmarł w wyniku mocznicy.