Krótka rozprawa miedzy trzema osobami


„Krótka rozprawa miedzy trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem” M. Reja- tematyka i gatunek

Wyszła w roku 1543 i już nie wróciła. :D podpisana została nie nazwiskiem autora, a jego pseudonimem- Ambroży Korczbok Rożek. Problemy poruszane przez trzech „powiedaczy” i (kończącą Rozprawę) Rzeczpospolitą, układają się w listę spraw w owym czasie najbardziej aktualnych: polityczno- ustrojowych, religijnych i obyczajowych. Problemy te są tak konkretne, związek z historyczną rzeczywistością tak ścisły, że mimo licznych studiów na ten temat do dnia dzisiejszego trudno zrozumieć wszystkie napomknienia i aluzje. Własnie aluzje: bo dialog odnosił się do szczegółów życia publicznego dobrze znanych pewnej przynajmniej części czytelników.

Krótka rozprawa i jej autor reprezentują wczesny, pełen jeszcze nadziei i optymizmu etap walki o egzekucję dóbr i praw koronnych. Krytyka w niej zawarta pokrywa się na ogół z postulatami wysuwanymi przez szlachtę na sejmikach (np. na sejmiku średzkim w 1534 r. ), na sejmikach lat trzydziestych i czterdziestych ( w niektórych Rej brał osobisty udział), w czasie tzw. wojny kokoszej. Wystąpienia szlachty zawierały ataki na przekupne sądownictwo, nadużycia przy eksploatacji żup solnych, na brak stałego systemu obronnego kraju, szczególnie granicy południowo- wschodniej. Zorganizowanie tego systemu wymagało funduszów, których mogłyby dostarczyć podatki lub dobra koronne, przetrzymywane w rękach magnackich. Ich odzyskanie, wyegzekwowanie stało się więc hasłem wywoławczym ruchu średnioszlacheckiego.

Obok spraw publicznych Krótka rozprawa porusza kwestie obyczajowe: mówi o rozrzutności szlacheckiej- o hazardzie, strojach, potrawach, myślistwie. Jest jak gdyby obrachunkiem szlacheckiego sumienia w latach wielkiej batalii. Istotną część utworu zajmuje krytyka duchowieństwa- około czterystu początkowych wierszy utworu dotyczy spraw Kościoła. Wójt, a przede wszystkim Pan drwią z obyczajów odpustowych, hałaśliwej liturgii, atakują interesowność księdza chodzącego po kolędzie czy wybierającego co dziesiąty i co lepszy snopek z pola. W tej części dialogu, w wypowiedzi Pana znalazły się barwne obrazki- dobrze znane i najczęściej cytowane fragmenty o wrzeszczących kurach, kwiczących świniach, liczonych na ołtarzu jajkach. Jest to część istotna dialogu, ale nie najważniejsza i nie najobszerniejsza, mniej więcej jedna piąta. Późniejszy szermierz reformacji starał się tu dać wyważoną proporcjonalnie krytykę niedostatków państwa. Szermierz reformacji, bo w Krótkiej rozprawie nie ma jeszcze znamion Rejowego innowierstwa, w tym względzie jest to raczej utwór antyklerykalny niż antykatolicki- przejawia się w nim postawa walki o lepszy czy o „tańszy” Kościół.

Niejednokrotnie zarzuca się Krótkiej rozprawie brak indywidualizacji mowy. Zarzut ten pochodzi z oczekiwania cech dramatycznych w utworze, który dramatem nie jest. Zróżnicowanie mowy w utworze jednak istnieje, tyle że zostało przeprowadzone nie na płaszczyźnie „powiedaczy”, lecz na płaszczyźnie przytoczeń. Inaczej mówiąc: Pan, Wójt i Pleban nie zostali zindywidualizowani językowo, natomiast zróżnicowany jest styl wypowiedzi ze względu na temat. Styl prawniczy, kościelny, ziemiański, rycerski, łowiecki itd., służy do mówienia o sprawach prawniczych, kościelnych, ziemiańskich, żołnierskich, łowieckich. To zresztą ogromnie utrudnia nam zrozumienie tekstu, jako że Rej dysponował wielkim bogactwem odcieni frazeologicznych, których dzisiaj już nie znamy. Co więcej, w tekście funkcjonują jeszcze cytaty ukryte i aluzje. Ukryte cytaty są przykładem nieustannych wycieczek Reja po koloryt mowy i obyczaju. Rej pisze ponad potrzebę ideowej perswazji, daje się wciągnąć przygodzie językowej, wdaje się w szczegóły rodzajowe, w opisy obżarstwa, hazardu, myślistwa, strojów itp., które niejako urastają do samodzielnych scenek obyczajowych.

Krótka rozprawa jest w pewnym sensie hybrydą gatunkową: oprócz dialogu społeczności wiejskiej zamieszczona jest querella (skarga)- konglomerat gatunkowy. Sens moralny wygłasza pleban, najwięcej wypowiada się wójt, czyli chłop. Krotka rozprawa jest utworem programowym (egzekucja dóbr i praw, reformacja). Można zauważyć skojarzenia z „Rozmową Mistrza Polikarpa”.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Omówienie lektur, Mikołaja Reja Krótka rozprawa między trzema osobami Panem, Mikołaja Reja Krótka
Krótka rozprawa między trzema osobami, Streszczenia
Krótka rozprawa między trzema osobami Mikołej Rej, lektury szkolne
krotka rozprawa miedzy trzema osobami opracowanie interpretacja czas i miejsce akcji geneza
Krótka rozprawa między trzema osobami (2) , Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a P
KRÓTKA ROZPRAWA MIĘDZY TRZEMA OSOBAMI
Mikołaj Rej Krótka rozprawa między trzema osobami
Krótka Rozprawa Między Trzemi Osobami Panem, Wójtem i Plebanem Treść(2)
M Rej Krotka rozprawa miedzy tzrma osobami
Krótka rozprawa pomiędzy trzema osobami Panem, Szkoła
Krótka rozprawa miądzy trzema osobami Mikołaj Rej
krotka rozprawa miedzy trzemi osobami
krotka rozprawa miedzy trzemi osobami panem wojtem a plebanem
Mikołaj Rej krotka rozprawa miedzy trzemi osobami panem wojtem a plebanem
Krotka rozprawa miedzy panem.. , Miko˙aja Reja ˙Kr˙tka rozprawa mi˙dzy trzema osobami, Panem,
1(9), Kr˙tka rozprawa miedzy trzemi osobami,

więcej podobnych podstron