Wybór aforyzmów Fryderyka Nietzschego

Wszystkie obyczaje , nawet najtwardsze , stają się z czasem przyjemniejsze i łagodniejsze , najsurowszy zaś sposób życia może stać się przyzwyczajeniem , a przez to przyjemnością.

"Człowiek wielki" jest wielki przez zakres swobody , jaki pozostawia swym żądzom i przez jeszcze większą moc , która te wspaniałe potwory umie ujarzmić.

Oddziaływanie niepełności. - Figury w płaskorzeźbie przez to działają tak silnie na wyobraźnię , że są przedstawione niejako w chwili , kiedy występują ze ściany i nagle spotkawszy jakąś przeszkodę , zatrzymują się : tak też reliefowe zarysowanie , niepełne przedstawienie jakiejś myśli , całej filozofii wywołuje czasami silniejsze wrażenie niż wyczerpujący wykład : pozostawia się widzowi więcej do roboty , podnieca go do dalszego tworzenia tego , co uwydatnia się przed nim w tak silnym świetle i cieniu , do myślenia do końca i do przezwyciężenia samemu tej przeszkody , która dotychczas stawała na drodze pełnemu wystąpieniu owych myśli.

Myśli w poezji. - Poeta wprowadza swe myśli uroczyście, na wozie rytmu ; zwykle dla tego, że nie potrafią iść pieszo.

Pochwała sentencji. - Dobra sentencja jest za twarda na ząb czasu , nie pożrą jej tysiące lat , choć zawsze służy za pokarm : dzięki temu jest wielkim paradoksem w literaturze, pośród zmienności tym, co nie przemija, strawą zawsze cenioną jak sól i jak sól nie tracącą smaku.

Książki. - Cóż zależy na książce, która nas nie unosi precz od wszystkich książek?

Mało i bez miłości. - Każda dobra książka jest napisana dla określonego czytelnika i jemu podobnych i właśnie dlatego przez wszystkich innych czytelników , przez ogromną większość musi być źle widziana : oto dlaczego rozgłos jej opiera się na wąskiej podstawie i rośnie bardzo powoli. - Książka mierna i zła jest właśnie dlatego mierną i złą , że stara się podobać i podoba się wielu.

Chce się nie tylko być rozumianym , gdy się pisze , lecz z pewnością także nie rozumianym . Nie jest to jeszcze zgoła zarzutem przeciw książce , jeśli ją ktoś znajduje niezrozumiałą : może to było w zamyśle jej pisarza - nie chciał być przez "byle kogo" rozumiany .Każdy dostojniejszy duch i smak , jeśli się chce udzielić , wybiera sobie swych słuchaczy , a wybierając ich zakreśla zarazem granice "innym" . Wszystkie subtelniejsze prawa stylu wywodzą się z tego źródła : trzymają zarazem z dala , stwarzają odległość , wzbraniającą "wstępu", zrozumienia , jak się rzekło - otwierając tymczasem uszy tym , którzy są nam uszami pokrewni.

Co czynimy. - To co czynimy , nie jest nigdy rozumiane , tylko chwalone lub ganione.

Języczek u wagi. - Chwalą lub ganią zależnie od tego , czy jedno , czy drugie daje lepszą okazję błyśnięcia bystrością sądu.

Każdy rodzaj mistrzostwa trzeba drogo opłacić na ziemi , gdzie może wszystko opłaca się za drogo ; jest się mistrzem w swoim zawodzie za cenę , że się jest swego zawodu ofiarą.

Nieco obłąkania jest zawsze w miłości , lecz i w obłąkaniu jest nieco rozsądku.

Myśl o samobójstwie jest wielką pociechą : dzięki nie niejedną złą noc przepędza się dobrze.

Skłonić bliźniego do dobrego mniemania o sobie , a następnie w to mniemanie szczerze uwierzyć : któż w tej sztuce dorówna kobietom?

"Budować się" cudzą niedolą. - Komuś przydarzyło się nieszczęście i oto schodzą się "litościwi" i roztaczają przed nim obraz jego niedoli - w końcu oddalają się zadowoleni i zbudowani na duchu : napaśli się przerażeniem i spędzili dobrze popołudnie.

Chcąc się ukryć , można to osiągnąć także , mówiąc wiele o sobie.

Jeden szuka położnika dla swoich myśli , drugi kogoś , komu by pomógł : w ten sposób powstaje zajmująca rozmowa.

Talent. - Talent niejednego człowieka wydaje się mniejszym , niż jest , ponieważ ten stawia sobie zawsze zbyt duże zadania.

Kto swój ideał osiąga , ten wyrasta już tym samym ponad niego.

Głuchota mądrości. - Codziennie słuchać , co inni o nas mówią , lub na domiar zagłębiać się w przypuszczeniach , co oni o nas myślą , - to może przyprawić o zgubę najsilniejszego człowieka .Toć pozwalają nam istnieć jedynie dlatego , by mogli zawsze co do nas mieć słuszność ! Słowem , zróbmy ustępstwo ogólnej zgodzie , nie słuchajmy , co o nas mówią , bądźmy głusi na pochwały , nagany , życzenia i nadzieje , nie myślmy nawet o tym !

Rozmyślania nad chorobą ! - Ukoić wyobraźnię chorego , aby przynajmniej , jak to działo się dotychczas , nie cierpiał więcej z powodu swoich myśli o chorobie aniżeli wskutek samej choroby , - myślę , że to coś warte ! I to nie mało ! Rozumiecież teraz nasze zadanie ?

Nie dość mieć talent : trzeba mieć także wasze na niego pozwolenie - nieprawdaż , przyjaciele moi ?

Jak obowiązek nabiera blasku. - Sposób na to , żeby w oczach każdego przeobrazić mosiądz swego obowiązku w złoto : spełniaj zawsze więcej , niż obiecujesz.

"Żyć wedle swych chęci lub wcale nie żyć".

Trzeba umrzeć dumnie , skoro żyć dumnie już dłużej nie można.

Gdzie kochać nie można , tam należy - mijać .

Lubię nieszczęśliwych , którzy się wstydzą : którzy nie wylewają na ulicę swych nocników pełnych nędzy ; którym pozostało tyle dobrego smaku w sercu i w języku , żeby rzec sobie : "należy we czci zachować swoje nieszczęście , należy je ukryć"...

Kto się zanadto zwykł oszczędzać , chorzeje wreszcie z oszczędzania tego. Chwała wszystkiemu , co twardym czyni.

Co mówi ci sumienie ? - "Powinieneś stać się tym , kim jesteś".

Co jest pieczęcią osiągniętej wolności ? - Przestać wstydzić się samego siebie.

W czym leżą największe twe niebezpieczeństwa ? - W litości.

Co wydaje ci się najbardziej ludzkie ? - Oszczędzić komuś wstydu.

W co wierzysz ? - W to ; że wagę wszystkich rzeczy trzeba oznaczyć na nowo.

Największy sceptycyzm . - Czymże są ostatecznie prawdy ludzkie ? - Są to nie dające się zbić błędy ludzkie.

Ze szkoły zapaśniczej życia . - Co mnie nie zabija , to mnie wzmacnia.

Przeczyciele przypadku . - Żaden zwycięzca nie wierzy w przypadek.

Apteka polowa duszy . - Jaki lek jest najskuteczniejszy ? - Zwycięstwo.

Bezsilność wobec ludzi , a nie bezsilność wobec natury wzbudza najrozpaczliwsze rozgoryczenie przeciwko istnieniu.

W polu. - "Musimy brać rzeczy weselej , aniżeli na to zasługują ; zwłaszcza że przez długi czas braliśmy je poważniej , aniżeli na to zasługują" - tak mówią prawi żołnierze poznania.

Myśl i słowa . - I swoich myśli nie można dokładnie oddać w słowach.

Niedowierzanie jest kamieniem probierczym dla złota pewności.

Źle się wywdzięcza mistrzowi , kto zawsze tylko jego uczniem zostaje.

Kiedy paradoksy są stosowne . - Żeby ludzi żywego umysłu pozyskać dla jakiegoś poglądu , trzeba im nieraz przedstawić go w postaci potwornego paradoksu.

Przyczyna i skutek . - Przed skutkiem wierzymy w inne przyczyny niż po skutku.

Najpoważniejszym sposobem zdeprawowania młodzieńca jest nauczyć go wyżej cenić tych, którzy myślą tak jak on, niż tych, którzy mają odmienne poglądy.

Potrzeba uchodzi za przyczynę powstawania: w rzeczywistości jest ona często tylko skutkiem tego, co powstało.

Przyczyna wielu kwasów. - Kto w życiu piękno przedkłada nad pożytek, z pewności w końcu, jak dziecko, które przedkłada słodycze nad chleb, popsuje sobie żołądek i bardzo kwaśno na świat patrzeć będzie.

Powiadacie mi przyjaciele, że o gusty i o smaki spierać się niepodobne? Ależ wszelkie życie jest waśnią o gusty i o smaki.

Wrogowie prawdy. - Przekonania są bardziej niebezpiecznymi wrogami prawdy niż kłamstwa.

Kto wie, że jest głębokim, stara się o jasność. Kto chce tłumowi zdawać się głębokim, stara się o ciemność. Bo tłum uważa za głębokie wszystko, czego dna zbadać nie może.

Czym należy mierzyć mądrość. - Przyrost mądrości daje się dokładnie mierzyć ubywaniem żółci.

Kto nie chce widzieć wielkości jakiegoś człowieka, ten tym bystrzej dostrzega w nim wszystko, co poziome i powierzchowne - i sam się tym zdradza.

Bieżysz przodem? - Czy jako pasterz? Lub jako wyjątek? W trzecim wypadku jest się zbiegiem ... Pierwsze pytanie sumienia.

Czyś szczery? Czy aktor tylko? Zastępca? Czy też sam zastępowany? Możeś na ostatek tylko naśladowcą aktora?... Drugie pytanie sumienia.

Czy się przyglądasz? Lub sam ręki przykładasz? Lub odwracasz oczy i precz usuwasz? Trzecie pytanie sumienia.

Chcesz iść razem? Lub iść przodem? Lub iść samopas? Trzeba wiedzieć czego się chce i że się chce.

Nieszczęściem bystrych i jasnych pisarzy jest, że się ich bierze za płaskich i nie przykłada do nich żadnego mozołu: A szczęściem niejasnych, że czytelnik mozoli się nad nimi i na karb zapisuje przyjemność, którą mu sprawia własna gorliwość.

Jakże wspaniale brzmi licha muzyka i liche argumenty, gdy wyrusza się na nieprzyjaciela!

Geniusz tyraństwa. - Jeśli w duszy budzi się niepohamowana chęć wybicia się tyrańskimi sposobami i stale pobudza energię, wtedy nawet mały talent staje się stopniowo niepokonana siłą natury.

Póki cię chwalą, myśl zawsze, iż jeszcze nie jesteś na własnej drodze, lecz na drodze innych.

Rozczarowany mówi. - " Oczekiwałem oddźwięku, a otrzymałem tylko pochwałę.

Kto na ludzi patrzy jak na stado i ucieka przed nim co sił w nogach, tego ono z pewnością dopędzi i weźmie na rogi.

Obłęd jednostki jest czymś rzadkim - atoli u grup, stronnictw, ludów i epok regułą.

Koniec końców kocha się swą żądzę, a nie to, czego się pożąda.

"On mi się nie podoba." - Dlaczego? - " gdyż mu nie dorównywam." - Odpowiedział kto tak kiedy?

Któż gwoli swej dobrej opinii nie poświęcił już kiedyś siebie samego?

Szlachetne rzeczy, szlachetni ludzie, nie noszą swych racji na dłoni.

Człowiek, który chce latać nie może zacząć od latania, musi najpierw nauczyć się chodzić.

Takim jestem; takim być chcę: was niech diabli wezmą!

Wszyscy wielcy ludzie są aktorami własnych ideałów.

Nie zastanawiaj się, czy to, co mówi filozof, jest prawdą, lecz spytaj, jak doszedł do tego, że to jest prawda.

Błogosławione, co czyni człowieka twardym.

Deutschland, Deutschland über alles: obawiam się, że to kres niemieckiej filozofii.

Brzuch jest powodem, iż człowiek nie uznaje siebie tak łatwo za boga.

Słyszy się tylko te pytania, na które jest się w mocy udzielić odpowiedź.

Że inny cierpi, tego trzeba się nauczyć: i nigdy nie można nauczyć się w sposób niezawodny.

Kiedy człowiek doznał wielkiego zaszczytu i podjadł jeszcze cokolwiek, bywa najłagodniejszy.

---