historia powsz od 23 04 do konca


23.04.2009 r

Postulaty kodyfikacji prawa:

Anglia i USA:

Prawo cywilne w XIX i XX wieku

Wielkie kodyfikacje

Kodeks Napoleona (1804) i ABGB (1811)

Kodeks Niemiecki (1900) BGB i Kodeks Szwajcarski ZGB (1881 - 1907/1912)

Czemu wielkie kodeksy?

Bawarski Kodeks Cywilny

Kodeks Pruski

Kodeks Napoleona

Historia powszechna 30.04

ABGB

Prace nad przygotowanie kodyfikacji zaczęły się od połowy XVIII wieku (1753). Maria Teresa powołała komisję kodyfikacyjną. Nie uzyskała ona żadnych zaleceń, miała jedynie ujednolicić prawo. Dwa lata później powołano rewizyjną komisję. W 1766 roku gotowy był projekt wielkiej kodyfikacji „Kodeks Teresianus” - 8 tys. paragrafów. Skrytykowany został przez administrację centralną z uwagi na obszerność i kazuistykę. 6 lat później powołano nową komisję kodyfikacyjną, która miała zacząć od wyznaczenia zasad teoretycznych prawa oraz z poprzednich projektów usunąć rozważania teoretyczne. Usunąć też odniesienia do prawa rzymskiego. W 1787 roku gotowy był sporządzony przez Hortena pierwszy etap prac nad kodyfikacją, w tym projekcie mieściło się prawo osobowe i małżeńskie - Kodeks Józefiński. Nie został przyjęty.

Po śmierci Józefa II prace kontynuował Leopold II. Powołał komisję pod przewodnictwem K. Martiniego. Ta komisja 10 lat po projekcie józefińskim skończyła projekt - kodeks cywilny zachodniogalicyjski. Wprowadzono w życie na terenach Polski. Dalej podlegała przeróbkom. W ostatnim etapie brał udział F. Zeiller (1809 - 1811). W 1811 ustawa weszła w życie pod nazwą ABGB.

Cechy:

Podlegał nowelizacji (1914-1916) pod wpływem kodeksu Szwajcarskiego.

Prawo rosyjskie

W Rosji próby kodyfikacji w końcu XVIII wieku podjął Paweł I. W 1804 Aleksander I powołał komisję kodyfikacyjną. Prace nad kodyfikacją toczyły się równolegle do prac nad reformą ustroju.

W 1809 - 1812 - gotowy był projekt wzorowany na kodeksie francuskim. Zakończyło się to fiaskiem.

Kiedy Aleksander I odsunął się od rządzenia, idee kodyfikacyjne podjął Mikołaj I. Za jego panowania będą kontynuowane prace. Jako pierwsze prowadzone były prace porządkujące. Zebranie wszystkich aktów cara. W ten sposób ukazał się pierwszy pełny zbiór praw cesarstwa rosyjskiego obejmujący w układzie chronologicznym wszystkie akty od 1649 do 1825. Drugi pełny zbiór obejmuje lata 1825- 1881, a trzeci 1881- 1917.

Ten pierwszy zbiór wydany został w 1830 roku. Gotowy był w 1832 roku zbiór praw cesarstwa rosyjskiego, obowiązywać miał od 1 stycznia 1835 roku. Obejmował wszystkie działy. Dzieli się na 8 części i 15 tomów. Prawo cywilne - część 5 tom 10.

Mikołaj II zdawał sobie sprawę, że prawo prywatne jest przestarzałe i podjęto próby opracowania nowego KC. Gotowy był w 1905 roku, opierał się na BGB. Nie uzyskał uznania ze strony cara.

BGB

Długo trwały przygotowania. Od kiedy zaczęły się próby łączenia krajów zdawano sobie sprawę z braku jednolitych przepisów. Po upadku związku reńskiego na terenie rzeszy obowiązywało 30 systemów prawa. W 1814 roku Thibaut rzucił hasło, że co jak co, ale prawo cywilne wymaga skodyfikowania i ujednolicenia. Postulował, żeby rozpocząć prace nad takim projektem. Jego oponentem był Savigne, który opublikował dzieło „O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa”, gdzie głosił, że prawo jest przejawem ducha narodu i że ponieważ prawo prywatne zmienia się szybko, wobec tego nie należy kodyfikować prawa prywatnego tylko kierować się duchem prawa i na potrzeby sytuacja tworzyć normę prawną. W pierwszym okresie przeważyło właśnie jego zdanie. Postulował też, że żeby poznać ducha prawa, trzeba poznać historię prawa.

Prawo celne wymagało natychmiastowej zmiany. Powstał przecież związek celny pod egidą Prus. W 1847 gotowy był kodeks celny i wekslowy. Pracowano też nad prawem handlowym i pierwsza wersja gotowa była w 1861.

Doszło do zjednoczenia Niemiec. Dopiero dwa lata później, w 1873 roku, parlament uchwalił, że może stanowić ogólne prawo. Powołano komisję, złożoną z teoretyków. W 1881 roku rozpoczęły się prace całej komisji. W 1888 roku opublikowano pierwszy projekt. Krytyka - zbyt szeroko wykorzystano prawo rzymskie. Przedstawiciele historyków - zbyt mało odnosi się do prawa germańskiego, brak narodowego ducha. Nie uwzględniał interesów grup słabszych, przewaga indywidualizmu. W efekcie projekt dopiero był punktem wyjścia dla właściwych prac. Powołano komisję z 22 osób. Raz w tygodniu publikowano efekty prac zespołów. W 1896 roku projekt uchwalono.

Do pierwszego stycznia 1900 trwało vacatio legis.

Cechy:

Kodeks szwajcarski

Podział terytorialny odpowiadał kantonom, każdy miał swoje prawa. Niektóre z tych zbiorów miały większe znaczenie. Przy opracowywaniu brano pod uwagę kodeks napoleoński i ABGB. W 1848 roku ustanowiono federację. Poprawka z lat 70 dawała uprawnienia do uchwalania prawa federacji. Zaczęto opracowywać od prawa zobowiązań.

Prace trwały do początku lat 80. W 1881 roku gotowy był projekt prawa zobowiązań. Oparte ono było na schemacie pandektowym, tak jak BGB. Następnie od lat 90 pracowano nad pozostałymi działami. Rok 1893 - prawo małżeńskie, 95 - spadkowe, 96 hipoteczne.

Weszły w życie w 1907 roku. W 1911 roku znowelizowano prawo zobowiązań pod wpływem BGB i całość obowiązywać miała od 1 stycznia 1912 roku.

Cechy:

Anglia

W przeciwieństwie do innych państw nie doszło do całościowej kodyfikacji, przewagę nadal miał precedens. Sprzeczności usuwały statuty uchwalane przez parlament. Od lat 70 XIX wieku nie wystarczał już precedens. Niektóre ważne dla gospodarki dziedziny regulowano drogą ustawową.

1873 - ustawa o prawie własności, hipotece. Uwzględniono zasady słuszności i elementy nowe.

1890 - ustawa o spółkach.

1892 - prawo wekslowe i czekowe.

1893 - ustawa regulująca sprzedaż. 6 części, bardzo obszerna.

USA

W prawie prywatnym przyjęto precedens, ale nie było okresu feudalizmu, więc regulacje europejskie dotyczące feudalizmu nie zostały przyjęte. Wobec tego dla USA charakterystyczne jest, że precedensy współistnieją z prawem stanowionym. Zawarte ono było w konstytucjach, w poprawkach, a także stany uchwalały własne kodeksy cywilne.

Prawo handlowe

W zależności od sposobów podejścia do tej problematyki mamy albo podejście podmiotowe albo przedmiotowe, czyli wyodrębnia się czynności handlowe, bez względu na to kto je wykonuje. Podmiotowe - prawo kupieckie, odnosi się do tych, którzy profesjonalnie handlują.

Fakt wyodrębnienia się tego prawa oznacza, że w XIX wieku rozwój tej dziedziny pozwolił na ustalenie odrębnych zasad, wcześniej nie było takiej potrzeby.

Najwcześniej - Francja w 1807 roku.

Kodeks ten liczył 648 artykułów i dzielił się na 4 księgi - normy prawa handlowego i wekslowego, prawo morskie, prawo upadłościowe, sądy gospodarcze.

Ponad 700 nowelizacji. Część obowiązuje jednak do dziś. Kodeks ten był przyjęty na terenie Księstwa Warszawskiego i obowiązywał do czasów nowych kodyfikacji II RP.

Ujęcie przedmiotowe.

Kraje niemieckie

Wśród krajów niemieckich tylko Prusy miały skodyfikowane w Landrechcie pruskim. Okazało się to jednak niewystarczające. Powołano komisję frankfurcką. Pierwszy projekt odrzucony pod koniec lat 40. W 1956 roku powołano nowa komisję. Opracowała przyjęty w 1861 roku projekt. Był obszerny - 811 art. 5 ksiąg. W przeciwieństwie do francuskiego nie objął prawa upadłościowego i sądów.

Wywarł on wpływ na prawo w Austrii i Węgier, Włoch i Szwajcarii.

Pierwszy kodeks z 1861 roku nie był doskonały. Podmiotowo -przedmiotowy. Nowelizowano go. W ostatnim etapie prac nad BGB zaczęto także prace nad nowym kodeksem handlowym. Przyjął go parlament w 1897 roku, a obowiązywać miał od 1900.

Cechy HGB:

Szwajcaria

Dołączono w 1911 roku jako księgę 5 ZGB. Podzielono ją na 5 ksiąg - przepisy ogólne, zobowiązania umowne, prawo papierów wartościowych, rejestr handlowy i spółki handlowe.

Największa nowelizacja miała miejsce w 1936 roku.

Anglia

Nawiązywały do aktów nawigacyjnych. Treść dotyczyła stosunków handlowych, handlu z koloniami. Wydano 140 rozporządzeń wykonawczych do tego. Jest to dział, który reguluje prawo stanowione. Od połowy XIX wieku dodano kilka ustaw szczegółowych - prawo wekslowe, o marynarce.

USA

Pojmowano je bardzo szeroko. Ustawy antymonopolowe. Ważne znaczenie miało prawo papierów wartościowych, zwłaszcza w okresie kryzysu. Prawo arbitrażowe - 1925 rok. Po II wojnie kodeks handlowy ogólny.

Prawo karne materialne

Nowe idee odnoszące się do prawa karnego z oświecenia. Tak jak potrzeba kodyfikacji cywilnego wynikała z potrzeby gospodarczych, to w prawie karnym ponieważ:

Ogólnie program reformy prawa karnego określa się ideą humanitarną. W pierwszym nurcie rozważań nie uczestniczyli prawnicy ani politycy, tylko ekonomiści.

Zaczęli patrzeć na system kar jako na niczym nie usprawiedliwioną rozrzutność. Pojawia się nowa dziedzina - medycyna sądowa. Pozwalała lepiej oceniać dowody, skutki.

Dopiero humanitaryzm dokona reformy, która trwa do dzisiaj. Pierwsze prace były wielce nieudolne, były to kodeksy przejściowe. Dopiero prawnicy zabrali się za sprawę w XIX wieku. Były one unowocześnione. Podobnie wyglądało podejście do procesu karnego.

Ponieważ prawo to było w gestii ekonomistów, którzy nie mieli o nim pojęcia, to krytykowali niektóre elementy:

Program reformy otrzymał profesor ekonomii Cezary B. W 1764 ukazała się anonimowo jego praca „O przestępstwach i karach”.

Do przestępstwa podszedł z teorii umowy społecznej. Przestępstwo jest naruszeniem jej warunków. Władza powołana jest do stania na straży stanu bezpieczeństwa. Ma więc prawo i obowiązek ukarania osobę łamiącą tę umowę.

Twierdzi, że kara powinna służyć pożytkowi ogólnemu. Karze przypisuje kilka cech:

Historia powszechna 07.05

Postulaty Becaria:

Istotne znaczenie miał Wolter. Podobne postulaty, ale wprowadzał je w praktykę, bronił niewinnie skazanych na śmierć. Uchodził za ojca medycyny sądowej.

Pod wpływem tych idei zniesiono tortury, najpierw w Prusach, potem w Austrii, w latach 80. we Francji.

Po postulatach humanitarystów kolejne działanie miało przypaść ustawodawcom. Pierwsze kodyfikacje albo wcale nie uwzględniały postulatów, albo tylko częściowo. Zależało to od sytuacji politycznej kraju. Najdalej idące zmiany nastąpiły w prawie francuskim. O istotnej zmianie można mówić w XIX wieku. Bo te postulaty musiały stać się przedmiotem prawników.

Teoria prawa karnego:

Kodyfikacje prawa karnego

Francja

Austria

Historia powszechna 21.05

Kodeksy francuskie procedury karnej

Rosja

Ustawodawstwo socjalne

To normy prawne, które współcześnie należą do dziedziny prawa pracy. Ono jako takie wyłoniło się w XX wieku z prawa cywilnego.

Konieczność regulowania dziedziny pracy spowodowana była szybkim, gwałtownym i wszechstronnym rozwojem przemysłu. Powstały duże zakłady z wieloma robotnikami. Także rozwój różnych ideologi stanowiących podbudowę pod nurt socjalny.

Pierwsze takie normy zaliczane do prawa socjalnego to regulaminy fabryczne. W małym stopniu dotyczą praw robotników, ale wyznaczają prawo do przerwy na posiłek. Wygodniejsze były dla pracodawców. Drobiazgowo określały obowiązki pracowników. Czas pracy 80h tygodniowo. Zakaz palenia tytoniu. Niski poziom wynagrodzeń. Pracodawcy chcieli jak najwięcej zyskać, więc ograniczali koszty produkcji. Ta okoliczność powodowała, że znaczna część mężczyzn nie zatrudniała się w zakładach. Część zatrudniała się w inny sposób, a pracodawcy zaczęli zatrudniać kobiety i dzieci. Mniejsze były ich wymagania płacowe. Początki takich praktyk zaczęły się wraz z kapitalizmem. Pierwsze regulacje prawne będą dotyczyły więc ograniczenia czasu pracy kobiet, młodocianych i dzieci w niektórych gałęziach przemysłu. Np. w kopalniach.

Pierwsza regulacja związana z zakładem produkującym sukna pochodzi z Anglii z 1802 roku. Ogranicza on czas pracy w przemyśle do 12 godzin na dobę. Następny w 1819 roku zakazywał zatrudniać dzieci poniżej 9 roku życia. Dopiero pierwsze takie akty które starano się respektować pojawią się w latach 30. XIX wieku. Łączą się z Anglią i Prusami. W Niemczech dlatego, że po uwłaszczeniu rozpoczął się szybki proces rozwoju przemysłu. Popularne tu były ideologie socjalistyczne i komunistyczne. Rząd niemiecki sam podejmował prace legislacyjne by nie doprowadzić do protestów.

Nie było takiego ustawodawstwa w Rosji. A tu też przecież rozwijał się przemysł.

W Anglii w 1833 roku wydano ustawę zabraniającą zatrudniania dzieci poniżej 9 roku życia w przemyśle włókienniczym i czas pracy dzieci w wymiarze 8h dziennie. W połowie XIX wieku zacznie się proces regulowania czasu pracy, wprowadzono 12h dzień pracy a we włókienniczym do 10 godzin.

W latach 70. wprowadzona została publiczna służba zdrowia.

Rozwój ubezpieczeń to przełom XIX i XX w. Niemcy - ubezpieczenia na wypadek choroby, wypadku, inwalidztwa (te trzy to lata 80. XIX wieku). Miały charakter przymusowy i w części składki partycypował pracodawca. W części pracownik.

W związku z kryzysami pojawi się idea na wypadek bezrobocia. Po raz pierwszy w 1911 roku ale tylko w Anglii.

Porównując z innymi państwami - USA miały słabo rozwinięte ustawodawstwo socjalne. Potem zaczęły się rozwijać jednak organizacje związkowe.

Charakterystyka prawa prywatnego:

Osobowe.

Historia powszechna 28.05

Egzamin - 18 czerwca o 16.00, wyniki 10 lipca.

Prawo totalitarne

Za jego twórcę uchodzi Lenin, bo pod jego wpływem w dekrecie w 1919 roku znalazł się przepis o antybolszewickiej propagandzie. Każde zachowanie można pod to podciągnąć. Nieokreślone przestępstwo, brak przesłanek i nieokreślona sankcja. Można było stosować analogię i nie prowadzić procesu, ale od razu wymierzyć karę.

Wcześniej też prawa były surowe, ale kazuistyczne, a tutaj norma bardzo szeroka. Sankcja też była określona, tutaj nie.

Skąd wzięło się takie podejście do prawa?

Prawo dla takiego systemu jest przeszkodą w działaniach, tak samo jak grupa prawników. System rządów totalitarnych jako lepszą formę przyjmuje ustalone przez siebie zasady moralne. Ustala to władca, ideologia. Jeśli prawo równa się tej moralności to jest dobre. System prawa radzieckiego łączy się z ideologia marksistowską zakładającą śmierć państwa i prawa.

Niezależnie od punktu wyjścia, czy to zasady moralne czy prawne, to generalnie w prawie totalitarnym przyjmuje się takie normy, jakie są przydatne dla reżimu w danym momencie.

Wracając do prawa radzieckiego, koncepcja marksistowska prawa prawie nie istnieje, Lenin mówił, że prawem będą normy o treści nadanej przez lud pracujący. Usunięto burżuazyjne kodeksy.

Albo zerwano więc z dotychczasowym systemem (Rosja) albo pozostawienie (Niemcy). Zmieniono jednak wtedy zasady prawa. Hitler zamierzał opracować nową kodyfikację. Jedną wielką dla wszystkich dziedzin.

Dalej, kolejna taka cecha charakterystyczna prawa radzieckiego - tak jak i w ustroju, założenia i realizacja nie miały wiele wspólnego. Prawo miało umrzeć, a się rozrastało. Oprócz rozrastania się systemu zwiększano liczbę zakazów. Rozrost przepisów szedł w parze z wzmożonymi sankcjami. Im więcej lat upływa, to społeczeństwo powinno przestrzegać nowego prawa. Skoro je łamie, to sankcje powinny być surowsze. Były też teorie prawa. Pierwotnie zakładano, że norm nie będzie, ale uznano, że dla regulacji stosunków społecznych pewne normy są potrzebne. Twórcy teorii z reguły źle kończyli jednak.

Charakterystyczne cechy w Rosji:

Prawo niemieckie:

KONIEC!



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rys historyczny filozofii od jej początku do I, Filozofia
Historia Żydów od XX w pne do 1500r n e
Słowniki okresu od połowu XVI do końca XVIII wieku
dane, pseudodane, skrypt od 78 str do końca
Stephen W Hawking Krótka Historia Czasu od Wielkiego Wybuchu do czarnych dziur
Berg, Miller Terapia krótkoterminowa skoncentrowana na rozwiązaniu, początek do str 23, 224 do końc
Hawking Krótka Historia Czasu od Wielkiego Wybuchu do czarnych dziur
Niezwykłe kobiety w dziejach świata od starożytności do końca XIX wieku Andrzej Donimirski w histo
Donimirski Andrzej Niezwykłe kobiety w dziejach świata od starożytności do końca XIX wieku, w histo

więcej podobnych podstron