Dążenie do wewnętrznej doskonałości na podstawie "Legendy o św. Aleksym" i "Kwiatków św. Franciszka".
Średniowiecze wykształciło pewne wzorce osobowe, ideały postaw i zachowań ludzkich. Do tych jakby modelów nawiązywać mieli wszyscy ludzie. W średniowieczu wzorce takie wykształciły się na dwóch płaszczyznach: religijnej i świeckiej. Obydwie płaszczyzny były ze sobą ściśle powiązane ponieważ religia znacznie oddziaływała na warstwę świecką.
Do wzorców religijnych należały dwa modele postaw: asceta i święty. W dalszej części mojej pracy mam zamiar dokładniej przedstawić ich cechy. Na początku chciałbym zauważyć, iż te dwie postawy pomimo wielu różnic i cech wspólnych najbardziej łączy jedno. To, że obie dążą do wewnętrznej doskonałości człowieka. Największym ascetą był św. Aleksy, a najlepszym przykładem średniowiecznego świętego jest św. Franciszek z Asyżu. Dlatego też moje rozważania oprę na legendach mówiących o tych dwóch świętych.
Święty Aleksy był synem rzymskiego patrycjusza. Mając dwadzieścia cztery lata, zgodnie z wolą ojca ożenił się z księżniczką, lecz w noc poślubną złożył śluby czystości i postanowił wyruszyć w świat. Wszystko co posiadał rozdał ubogim, a sam siadł pod drzwiami kościoła i tak żył w nędzy i ubóstwie. Kiedy Matka Boska zeszła z ołtarza i kazała klucznikowi wpuścić Aleksego do środka stał się sławny, a chcąc uniknąć rozgłosu wrócił do Rzymu. Tam nierozpoznany przez ojca żył szesnaście lat pod schodami swego domu. Kiedy poczuł, że nadchodzi śmierć spisał swoje dzieje na kartce papieru. Po jego śmierci wszystkie dzwony w mieście zaczęły same dzwonić, a jego ciało poczęło mieć cudowne właściwości lecznicze. Dopiero kiedy jego żonie udało się odczytać ten list okazało się, że jest on dawnym księciem.
Jak wynika z legendy ascetami nazywamy ludzi, którzy dobrowolnie decydują się na umartwienie, odrzucenie wszelkich przyjemności świata, życie w skrajnej nędzy i cierpieniu. Celem takiej postawy było, oprócz doskonalenia w sobie cnoty i pobożności, zapewnienie zbawienia i osiągnięcie świętości już na ziemi. Asceci byli przez ludzi żyjących w średniowieczu bardzo szanowani, otaczani kultem i uważani za świętych.
Święty Franciszek z Asyżu żył na przełomie dwunastego i trzynastego wieku. Za młodu nie stronił od uciech i zabawy. Po przeżyciu objawienia zmienił się i postanowił całe swoje życie poświęcić Bogu i bliźnim. Stworzył własny zakon. Jego czyny zostały zebrane i opisane w "Kwiatkach św. Franciszka z Asyżu".
Święty Franciszek często przemawiał do swoich braci zakonnych, ale także do ryb, zwierząt, ptaków i drzew. Jego życie było pełne pokory. Filozofia św. Franciszka opierała się głównie na prostej, radosnej umiejętności cieszenia się z życia. Franciszkanizm głosił, iż każde stworzenie jest piękne i dobre, tylko że to dobro trzeba w nim odnaleźć. Dwie kardynalne cnoty pielęgnowane przez franciszkanów to ubóstwo i pokora ponieważ tylko człowiek ubogi może być prawdziwie wolny, nie musi się bowiem martwić o swój majątek.
Jak widzimy obie postawy w różny sposób dążą do doskonałości. Asceci przez rozdawanie całych swych bogactw potrzebującym, skrajne umartwianie i dbanie o własne zbawienie. Święci natomiast poprzez pomoc bliźnim, nawracanie i nauczanie ich. Oni także często działali jako misjonarze niosący religię chrześcijańską i gotowi byli poświęcić za nią życie.
Osobiście preferowałbym raczej drugą postawę ponieważ uważam, że człowiek powinien interesować się nie tylko własnym zbawieniem, ale też zbawieniem innych. Jego zadaniem jako chrześcijanina jest pomagać bliźnim w ich dążeniu do zbawienia. Co do ascetów to uważam, iż być może umartwianie się ma służyć dążeniu do wewnętrznej doskonałości, ale to nie wystarcza ponieważ trzeba starać się być doskonałym także na zewnątrz. Przyszło mi na myśl motto, które było wywieszone w jednej z gablot w mojej dawnej szkole podstawowej: "Nie dla siebie nam żyć należy". Człowiek doskonały to człowiek, który nie dba o siebie i swoje dobra, a całe życie poświęca dla drugiego człowieka.