Założenie Wilna i ważniejsze wydarzenia z dziejów miasta do rozbiorów.
W 1387 roku Wilno otrzymało od Jagiełły pierwszy w Wielkim Księtwie Litewskim przywilej na lokacje na prawie magdeburskim. Bardzo szybko zorganizowało swój samorząd. Na jego czele stał wójt, którym został w 1397 roku Wyszko. Część Wilna (zw. Jurydyką zamkową) podlegała władzy starosty wileńskiego. W mieście podstawowe znaczenie miało rzemiosło, zaspokająjąc główne potrzeby miejscowego rynku oraz okolicy. Pospolite były w nich karczmy, karmy kupieckie.
Wilno rozwijało ożywiony handel dalekosiężny. Przywilejam z 1432 i 1442 roku zwolnione zostało z myt w 14 największych miastach Wielkiego Księstwa Litewskiego, co wpłynęło na wzrost jego obrotów handlowych.
W jesieni 1390 miało miejsce oblężenie przeprowadzone przez współdziałających razem Krzyżaków i księcia Witolda w celu oderwania Wilna od Wielkiego Księstwa Litewskiego. Klemens Moskarzewski w Wilnie obronił Zamek Górny, mimo że dowódca Zamku Dolnego Korygiełło - brat Jagiełły został zamordowany po wkroczeniu napastników.
W 1409 książę Witold Wielki rozpoczął budować pierwszy murowany zamek (zwany później Zamkiem Górnym) na Górze Zamkowej. Potem powstał obok katedry Zamek Dolny.Przybywają kościoły i cerwkie oraz wiele nowych kamieniczek. Urok miasta to krzyżowanie się styli i kultur narodowych, gdzie współżyl Litwini, Rusini, Polacy, Niemcy, Żydzi i Tatarzy.
Pod koniec XV wieku powstają w Wilnie cechy których celem były sprawy zawodowo - wytwórcze. Monopolizował on produkcję, określał jej ilość i jakość, oraz alczył z konkurencją. Pierwsze cechy założyli w 1495 roku złotnicy i krawcy. Do połowy XVI wieku zorganizowało się osiem rzemiosł w 6 cechów. Rzemieślinicy wywalczyli sobie w 1536 roku prawo do udziału w samorządzie miejskim, który był opanowyny przez patrycjat kupecki.
W latach 1503-1522 wybudowano mury obronne z dziewięcioma bramami i trzema basztami, które zburzono na przełomie XVIII i XIX z wyjątkiem Bramy Miednickiej zwanej też Ostrą Bramą. Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy zygmuntowskie. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy
Założono w Wilne w 1540 roku własną ludwisarnię - produkowała działa,hakownice i arkabuzy.
Zabiegi biskupa wileńskego Waleriana Protasewicza i jezuitów doprowadziły w 1569 roku do założenia kolegium w Wilnie. Oficjalnie zostało otwarte dopiero w 1570 roku i posiadało trzy wydziały: nauk wyzwolonych, filozoficzny i teologiczny. (więcej: pytanie 8).
Okreś świetności Wilno przeżywa w XVII wieku. Liczyło ono ponad 20 tys. Mieszkańców. Istniało w mieście 26 cechów i około 120 rzemiosł. Wilno mogło pochwalić się wtedy 37 świątyniami różnych wyznań, pieknymi pałacami magnatów, renesansowym zamkiem wielkoksiążęcym, Akademią. Po wielkim pożarze w 1610 roku odbudowało się ono w swej śródmiejskiej części przeważnie z begły i kamienia. Znaczenia nabrał język polski. Wilkierz 1551 nakazywał ławnikom ogłaszać wyroki sądowe po polsku, litewsku, rusku aby wszyscy mogli go zrozumieć. Litwini schodzili do rzędu mniejszość narodowej, za Polakami i Rusinami.
Wilno żyło i rosło z handlu i rzemiosła. W 1647 roku posiadało 839 różnych kramó, ławek, klatek i atek. Ludność rzemieślnicza była największą grupą (40%).
Kwitło też życie kulturalne. Rozwinęło się drukarstwo (Mamoniczów, akademicka, Karczanów). Wychodziły setki książek: polskich, ruskich, łacińskich, niemieckich, włoskich; drukowano książki łotewskie i litewskie. Druków litewskich wychodziło nieiwiele (ok. 34w XVI wieku). Drukarnie wymagały dużych ilości papierów, więc pojawiają się w Wilnie młyny papiernicze.
W dniu 7 sierpnia 1655 rozpoczął natarcie na stolicę Litwy car Aleksy, po wycofaniu się wojsk Janusza Radziwiłła po bitwie pod Wilnem, po zajęciu miasta, w którym schroniła się okoliczna ludność z wielu grodów, Rosjanie wymordowali około 25 tysięcy ludzi, których trupy sprzątano przez kilka dni. Pożary w stolicy Litwy trwały przez 17 dni. Duże zniszczenia miastu przyniosła także rosyjska okupacja trwająca do 1660, gdy miasto odbiły wojska pod dowództwem Michała Kazimierza Paca.