DYSLEKSJA DLA RODZICÓW

Organizacja pracy dziecka dyslektycznego

Oto jej najważniejsze punkty:

• ustalić z dzieckiem regulamin nauki zaakceptowany przez obie strony (regulamin spisać i powiesić w pokoju dziecka),

• zorganizować dziecku stałe miejsce pracy (uprzątnięte, bez zbędnych przedmiotów),

• zapewnić dziecku ciszę dla lepszej koncentracji na zadaniu (wyłączyć również telewizor, sprzęt grający),

• ustalić stałą porę nauki (dziecko powinno pracować przynajmniej 30 minut dziennie, według zaleceń terapeutycznych),

• przynajmniej raz w tygodniu sprawdzać wykonane przez dziecko ćwiczenia oraz wspólnie poprawiać błędy,

Zasady pracy z dzieckiem dyslektycznym

Co robić…

• mieć na uwadze możliwości i ograniczenia dziecka,

• dbać o systematyczną pracę dziecka, według zaleceń terapeutycznych,

• spokojnie omawiać trudności,

• wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka, chwalić jego osiągnięcia i mocne strony,

• doceniać każdy wysiłek dziecka,

• zachęcać dziecko do czytania dla przyjemności, podsuwać ciekawe treści, czytać wspólnie,

• korzystać z książki mówionej,

• pozwolić dziecku pisać ołówkiem (by mogło łatwo poprawiać błędy),

• ćwiczyć pisanie z pamięci.

Czego nie robić…

• traktować trudności dziecka jak lenistwo i niechęć do nauki,

• mobilizować dziecko do pracy wyśmiewając i porównując do innych,

• zwalniać dziecko z systematycznej pracy terapeutycznej,

• odrabiać za niego zadania domowe,

• oczekiwać natychmiastowych efektów,

• podważać autorytet terapeuty,

• podkreślać i poprawiać błędy w pracach pisemnych (co tylko utrwala błędny zapis),

Pomoc dziecku w nauce czytania i pisania

W wielu domach nauka czytania odbywa się według tego samego schematu - dziecko otrzymuje od rodzica wybrany tekst, najczęściej z podręcznika szkolnego, po czym odczytuje go pod bacznym okiem dorosłego, który często wytyka dziecku na bieżąco popełniane błędy. Ta sytuacja jest z gruntu nie tyle niekorzystna dla nauki czytania, co niebezpieczna.

Czytanie we dwoje i pod kontrolą

Sama obecność surowego oka rodzica jest dla dziecka silnym stresorem, co wywołuje efekt odwrotny od pożądanego. Dziecko myli się coraz częściej, a po kolejnym upomnieniu dorosłego traci motywację do dalszego czytania, wątpiąc w swoje siły. Czytanie staje się dla niego już w domu czynnością przykrą, kojarzącą się z negatywnymi emocjami.

Zwykle bywa też tak, że dziecko czyta w domu tekst, który to w szkole na lekcji następnego dnia czytany jest jako nowy. Tym sposobem zaburza nauczycielski odbiór osiągnięć ucznia, co samo w sobie może być przycinkiem do braku możliwości wychwycenia błędów dyslektycznych oraz złej wstępnej diagnozy nauczycielskiej.

Warto więc zastanowić się nad przyjęciem nowej metody nauki czytania w domu - czytania dziecka w parze z dorosłym oraz pod kontrolą dorosłego - pod kontrolą, ale koniecznie ze wsparciem dziecka.

Czytanie z dorosłym stosujemy tylko wtedy, gdy dziecko ma duże trudności, czyta po literce, nie potrafi tych literek złożyć w całość. Głos dorosłego musi być cichy, natomiast dziecka głośny, wyraźnie słyszalny.

Gdy dziecko już nie literuje i czyta samodzielnie, lecz jeszcze popełnia często błędy - prowadzimy z nim czytanie pod kontrolą dorosłego. Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, potem poleca przeczytać zdanie jeszcze raz i przestrzega, by dziecko czytało dokładnie całymi wyrazami oraz uwzględniało kropki i przecinki.

W czasie czytania (we dwoje i pod kontrolą) dziecko powinno posługiwać się wskazówką wykonaną z twardego kartonu i pokolorowaną. Dziecko przesuwa tę wskazówkę pod wierszem tekstu w sposób ciągły, ona to prowadzi oczy dziecka, reguluje tempo i kierunek ruchów gałki ocznej. Jeżeli dziecku ręka się trzęsie, należy ująć jego dłoń i spokojnie przesuwać pod wierszami czytanego tekstu.

Można organizować czytanie sposobem kombinowanym. Dziecko przez 10 minut czyta głośno pod kierunkiem dorosłego, a kiedy widzimy, że zaczyna się męczyć, polecamy, aby pozostałą część tekstu przeczytało po cichu.

Należy pamiętać, aby po każdym czytaniu dziecko opowiedziało to, co przeczytało. Gdy opowiadanie sprawia mu znaczną trudność, pomagamy odpowiednio postawionymi pytaniami. Po opowiadaniu dotyczącym treści przeczytanego tekstu, możemy dziecku zaproponować, aby narysowało lub namalowało obrazek związany z treścią czytanki. Trzeba zainteresować się tym obrazkiem i porozmawiać na jego temat.

Dyktando

Rodzice dzieci z trudnościami w pisaniu z własnej inicjatywy przeprowadzają w domu pisanie ze słuchu. Bez przygotowania, bez profilaktycznych ćwiczeń dyktują zdania z książek lub czasopism. Wybór tekstu jest często niewłaściwy. Wyrazy napisane z błędem podkreślają czerwoną kredką, przez co prowokują dziecko do kilkakrotnego patrzenia na źle napisany wyraz. W ten sposób błędnie napisane wyrazy są utrwalone na siatkówce oka. Takie dyktanda nie pomagają, lecz przeszkadzają w walce z dysortografią. Zalecane jest, by rodzice stosowali tylko pisanie z pamięci tekstów przeznaczonych dla określonego wieku dziecka (z podręczników szkolnych, zbiorów dyktand) według następujących kolejnych czynności:

• Dziecko czyta głośno tekst przeznaczony do pisania;

• Powtórnie czyta tekst po cichu;

• Liczy zdania i wyrazy w zdaniach;

• Razem z dorosłym wyodrębnia trudniejsze wyrazy i zwraca uwagę na pisownię;

• Dziecko jeszcze raz głośno czyta cały tekst;

• Dziecko pisze ołówkiem tekst dyktowany zdaniami;

• Sprawdzający wyciera gumką wyrazy napisane błędnie;

• Dziecko wpisuje w wolne miejsca wyrazy napisane poprawnie na podstawie otrzymanego tekstu - czerwoną kredką (dobrze zatemperowaną);

• Dziecko odczytuje w całości poprawiony zapis.

Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu powinny być prowadzone systematycznie, najlepiej codziennie, a przynajmniej co drugi dzień. Głośne czytanie nie może trwać dłużej niż 10-15 minut. Pisanie powinno być również krótkotrwałe. Razem czytanie i pisanie nie może przekraczać 35 minut.

Ćwiczenia przeprowadza ten z rodziców, który potrafi wytworzyć spokojną, pogodną atmosferę, jest taktowny i wyrozumiały, potrafi zachęcić i dostarczać okazji do przeżycia sukcesu.

Dekalog rodziców dzieci dyslektycznych

NIE - nie czyń bliźniemu, co Tobie niemiłe

1.  Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego;

2. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizuje je to do pracy;

3. Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy";

4.  Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej;

5. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń.

TAK - strzeżonego Pan Bóg strzeże

1. Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym;
2. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą);
3. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku:

• zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga,

• korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela - terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej),

• bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.

4. Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych;

5. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.

Wystarczy kierować się sercem i pamiętać, że dzieci bez naszego wsparcia nie będą miały dość sił, by podjąć walkę z dysleksją, wymagającą od nich dużo samozaparcia i wiary we własne siły.

Zalecenia dla rodziców dzieci dyslektycznych

Zalecenia dla rodziców uczniów klas I-III

• Codzienne 10-15 minutowe ćwiczenie techniki czytania z wykorzystaniem tekstów atrakcyjnych dla dziecka, omawianie treści czytanego tekstu, dopowiadanie dalszego ciągu, udzielanie odpowiedzi na pytania do tekstu;

• Ćwiczenie sprawności grafomotorycznej według zaleceń specjalisty (ćwiczenia kaligraficzne);

• Prowadzenie różnorodnych zabaw ortograficznych w atrakcyjnej formie (gry planszowe, zabawy plastyczne, programy komputerowe, ćwiczenia pisemne);

• Stosowanie systemu wzmocnień pozytywnych (zauważanie, chwalenie i nagradzanie nawet najmniejszych sukcesów, dostrzeganie postępów);

• Stała współpraca z nauczycielem uczącym dziecko i terapeutą w celu uzyskania informacji i zaleceń do dalszej pracy w domu;

• Gromadzenie „dowodów” pracy dziecka (wytworów, kart pracy, zeszytów).

Katalog rodzicielskich zachowań

Rodzicu pamiętaj!

• Kochaj, ale wymagaj;

• Okazuj dziecku swoje uczucia;

• Przekazuj dziecku pozytywne informacje o nim (pochodzące od Ciebie i osób trzecich);

• Dostrzegaj wszystkie osiągnięcia dziecka, nawet bardzo drobne;

• Doceniaj nawet niedokończone dzieło dziecka;

• Zanim skrytykujesz, pozwól dziecku wyjaśnić;

• Zachowaj umiar w udzielaniu pomocy przy odrabianiu lekcji;

• Przerzuć na dziecko odpowiedzialność za jego naukę;

• Pozwól dziecku podejmować decyzje o dodatkowych zajęciach i innych sprawach;

• Pozwól dziecku wybrać kierunek rozwoju i wspieraj je w tym;

• Pozwól dziecku poczuć jego sukces;

• Pokaż dziecku korzyści płynące ze spróbowania swoich sił w nowej dziedzinie i nie naciskaj dłużej;

• Okazuj dziecku swoją wiarę w jego sukces;

• Stawiaj poprzeczki na miarę własnych ambicji;

• Zaufaj dziecku i okazuj mu to zaufanie; 

• Naucz się rozmawiać z dzieckiem;

• Naucz się słuchać dziecka;

• Nie monologuj;

• Rozmawiaj z dzieckiem wtedy, gdy panujesz nad swoimi emocjami;

• Nie obarczaj dziecka poczuciem winy;

• Wyszukuj pozytywy w każdej sytuacji;

• Okazuj zainteresowanie zamiast kontrolować;

• Nie mów "nigdy", "wszystko" i "zawsze".

Pomoce dydaktyczne

A oto pomoce dydaktyczne, które w moim mniemaniu są warte polecenia:

Gry typowe:
„Memory”
„Domino”
„Sznurki w dziurki”
„Patyczaki”
„Ortograficzna tabliczka mnożenia”

Książki, ćwiczenia:
Zeszyt ćwiczeń grafomotorycznych H. Tymichovej
Zeszyty ćwiczeń „Lewa ręka pisze i rysuje” M. Bogdanowicz
Zeszyty ćwiczeń „Ortografitti”
Zeszyty ćwiczeń B. Zakrzewskiej
Elementarz „Poczytam ci, mamo” D. Chwastniewskiej (metoda „101 kroków”)
Książka do kaligrafii „Napiszę ci, mamo” D. Chwastniewskiej (metoda „101 kroków”)
Podręcznik i zeszyty metody „18 struktur wyrazowych”
Zeszyty ćwiczeń ze szlaczkami, kolorowankami, uzupełniankami itp.

Specjalistyczne gry i zestawy:
Zestawy drewniane (słuchowe, dotykowe)
Zestawy „Pus”
Zestaw „Logico”
Zestaw z młoteczkiem
Karty ortomagiczne „Ortografitti”
Karty matematyczne (tabliczka mnożenia, dodawanie i odejmowanie)
Karty z rebusami

Inne:
Puzzle
Klocki obrazkowe
Klocki literowe
Nakładki na ołówki
Kalkomania
Tacki dotykowe z piaskiem, mąką itp.
Woreczki z grochem
Piłki jeżyki
Podkładki i inne w Gimnastyce Mózgu P. Dennisona
Zestawy literek do układania sylab, wyrazów, zdań
Zestawy literek magnesowych z tablicą
Zestawy do nawlekania koralików, drewnianych literek itp.
Wycinanki
Brokat, cekiny itp. do dekorowania
Duże arkusze papieru i małe do wydzieranek
Różnego rodzaju artykuły papierniczo - piśmiennicze
Nożyczki dla dzieci leworęcznych
Płyty z muzyką do ćwiczeń ruchowych, z muzyka relaksacyjną

Programy komputerowe:

SAMOUCZEK ORTOGRAFICZNY
SPOSÓB NA ORTOGRAFIĘ
Zamówienia: Wydawnictwo "Zapadka"
66 - 400 Gorzów Wlkp., ul. Fredry 1 D/22
tel.[phone]

DYSLEKTYK
DYSLEKTYK II
Zamówienia: MarkSoft
01 - 872 Warszawa, ul. Perzyńskiego 2
tel.[phone]

KOLOROWA ORTOGRAFIA - ORTOFRAJDA
Zamówienia: Roman Janiec, Michał Gancarz
80-826 Gdańsk, ul. Ogarna 22/23/10
tel.[phone]
e-mail: [e-mail]
I wiele innych…

Większość wymienionych artykułów występuje w różnych wersjach, zależnie od producenta, dlatego istnieje możliwość indywidualnego dobrania danej pomocy do dziecka i jego potrzeb. Wiele pomocy dydaktycznych przy odrobinie czasu i dobrej woli można wykonać samemu w domu. Może to być również znakomita okazja do zaangażowania dziecka w ćwiczenia usprawniające dłonie i palce, a więc motorykę małą dziecka.

Pomyślnych zakupów i dobrej zabawy!

---