Katedra Doktryn Politycznych i Prawnych Wrocław, 25 września 2011 r.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytet Wrocławski
ul. Uniwersytecka 22-26
50-153 Wrocław
tel 0-71-37-52-331; tel. fax 0-71-37-52-332
e-mail: sadowski@prawo.uni.wroc.pl
Dr hab. Mirosław Sadowski
Zagadnienia egzaminacyjne z historii doktryn politycznych, prawnych i administracyjnych dla wszystkich kierunków studiów na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego
Początki filozoficznej refleksji nad państwem i prawem - sofiści (Protagoras).
Sokrates i jego pytania - cel państwa.
Filozofowie starożytni - krytycy demokracji ateńskiej.
Platońska koncepcja idealnej polis - filozofia Platona, a jego poglądy na państwo.
Typologia ustrojów u Platona.
Arystoteles o naturze człowieka i państwie.
Prawo w poglądach myślicieli starożytnych.
Klasyfikacja ustrojów państwa według Arystotelesa.
Ideologia polityczno-prawna starożytnego Rzymu- Cyceron i Seneka.
Cycero o prawie natury.
Wady i zalety demokracji w poglądach myślicieli starożytnych.
Myśl polityczna starożytnych Chin - Konfucjusz.
Idea „civitas Dei” i „civitas terrena” według św. Augustyna.
Hierarchia prawa według Tomasza z Akwinu.
Tomasza z Akwinu koncepcja państwa i władzy państwowej.
Średniowieczne odkrycie Arystotelesa i awerroizm łaciński.
Koncepcje polityczne Jana z Salisbury.
Dante o monarchii światowej.
Marsyliusz z Padwy o suwerenności ludu.
Myśl polityczno- prawna klasycznego islamu - al Farabi i al Ghazali.
Erazma z Rotterdamu doktryna konsensusu politycznego i religijnego.
Renesansowe utopie - Morus, Campanella, Bacon.
Machiavelli o moralności i polityce.
Ideał władcy według Machiavellego.
Jean Bodin i jego teoria suwerenności władzy państwowej.
Poglądy polityczne przywódców reformacji - Marcin Luter, Jan Kalwin, Ulrich Zwingli.
Wpływ teologii na poglądy polityczne Lutra i Kalwina.
Myśl Odrodzenia w Polsce- Modrzewski, Ostroróg, Orzechowski.
Szkoła prawa natury w XVII w. - Grocjusz, Spinoza, Hobbes, Thomasius i Wolff.
Hugo Grocjusz o prawie natury i jego zasadach.
Spinoza o demokracji.
Prawo i bezprawie w XVII w.
Umowa społeczna według Thomasa Hobbesa i Johna Locke'a i jej konsekwencje.
Stan natury w ujęciu Hobbesa i Locke'a.
John Locke jako prekursor liberalizmu.
Klasyczny absolutyzm we Francji w XVII wieku, ideologia i jej twórcy - Richelieu.
Monteskiusz o „duchu praw” i podziale władzy.
Monteskiusz o wolności politycznej i jej podstawach.
Ideologia rewolucji amerykańskiej - B. Franklin i Th. Jefferson.
Myśl polityczna francuskiego Oświecenia- Wolter, Diderot, Rousseau, Monteskiusz.
Smith- ojciec liberalnej ekonomii politycznej o przyczynach bogactwa narodów .
Zadania państwa i idea taniego rządu wg Smitha.
Utopie „wieku świateł” - Meslier, Mably, Morelly.
Jean Jacques Rousseau o stanie przedpaństwowym.
Treść umowy społecznej według Rousseau i jej konsekwencje.
Suwerenność ludu i jej atrybuty według Jana Jakuba Rousseau.
Jakobinizm - Robespierre .
Doktryna bonapartyzmu.
Myśl polityczna polskiego Oświecenia: Leszczyński, Konarski, Staszic i Kołłątaj.
Teokraci francuscy - de Maistre, de Bonald.
Romantyzm polityczny w Niemczech - Adam Mueller.
Niemiecka szkoła historyczna: poglądy o genezie i istocie prawa i ich polityczne konsekwencje - Puchta, Savigny.
Idealizm obiektywny Hegla.
Konserwatyzm Edmunda Burke'a i jego argumenty przeciw rewolucji francuskiej.
Cechy charakterystyczne konserwatyzmu.
Tradycje konserwatyzmu w polskiej myśli politycznej - Czartoryski.
Liberalizm - cechy charakterystyczne doktryn liberalnych.
Liberalizm klasyczny - Benjamin Constant.
Pojęcia „wolności negatywnej” i „wolności pozytywnej” u Constanta i u Isaiaha Berlina.
Ustrój państwa według Benjamina Constanta.
Utylitaryzm jako podstawa liberalizmu Jeremiego Benthama.
Utylitaryzm Benthama a etyka praktyczna Petera Singera.
Karl Wilhelm von Humboldt - liberalizm niemiecki I połowy XIX wieku.
Alexis de Tocqueville o wolności i demokracji.
Rewolucja w ujęciu A. de Tocqueville`a.
Demokracja-dobrodziejstwa i zagrożenia wg de Tocqueville`a.
John Stuart Mill o „rządzie reprezentatywnym”.
Stosunek J. S. Milla do powszechnego prawa wyborczego i demokracji.
Tyrania większości wg Milla i Tocqueville`a.
Liberalizm socjalny: Leonard Trelawney Hobhouse.
Konserwatyzm czy liberalizm, która doktryna jest ci bliższa i dlaczego?
Socjalizm utopijny i jego przedstawiciele - Owen, Fourier, Saint-Simon.
Koncepcje ekonomiczne i polityczne F. Lassalle`a.
Materializm historyczny Karola Marksa - podstawowe twierdzenia dotyczące rozwoju społecznego.
Uzasadnienie nieuchronności rewolucji proletariackiej według K. Marksa.
Eduard Bernstein: krytyka rewolucji i dyktatury proletariatu.
Karol Kautsky i centryzm.
Socjalizm czy liberalizm - uzasadnij wybór na podstawie poglądów wybranych myślicieli.
Doktryna anarchizmu: Godwin, Stirner, Proudhon, Bakunin, Kropotkin.
Sorel i anarchosyndykalizm.
Cechy charakterystyczne XIX-wiecznego anarchizmu.
Polska myśl polityczna w II połowie XIX wieku - Popławski, Świętochowski, Bobrzyński, Dmowski, Kalinka, Szujski.
Leninowska koncepcja roli i organizacji partii proletariackiej.
Leninowska teoria rewolucji i jej wpływ na ruch robotniczy.
Doktryna stalinizmu.
Krytyka demokracji i politycznej roli mas: Nietzsche, Ortega y Gasset.
XIX-wieczni teoretycy rasizmu: Gobineau, Lapouge, Chamberlain.
Darwinizm społeczny i jego twórcy: Herbert Spencer i Ludwik Gumplowicz.
Augusta Comte`a koncepcja pozytywizmu.
Teoria krążenia elit Vilfreda Pareto
Decyzjonizm Carla Schmitta.
Nacjonalizm polski - Zygmunt Balicki i Roman Dmowski.
Koncepcje polityczne Józefa Piłsudskiego.
Geneza, przesłanki i źródła ideologiczne włoskiego faszyzmu i niemieckiego nazizmu.
Charakterystyka ruchów faszystowskich.
Ideologowie faszyzmu włoskiego.
Ideologowie niemieckiego nazizmu.
Państwo i prawo w faszyzmie i nazizmie.
Autorytaryzm i jego ideologiczne uzasadnienia w XX wieku.
Pojęcie totalitaryzmu i cechy ustrojów totalitarnych.
Geneza nazizmu według Ericha Fromma
Wyjaśnianie przyczyn totalitaryzmu przez H. Arendt, K. R. Poppera, R. Arona.
Gandhi i metoda satyagrahy.
Prekursorzy nauczania społecznego Kościoła katolickiego w XIX wieku - Lamennais i Ketteler.
Pius IX i jego stosunek do współczesności i liberalizmu.
Solidaryzm społeczny, korporacje zawodowe i własność według Leona XIII.
Leon XIII wobec socjalizmu i demokracji chrześcijańskiej.
Kościół wobec komunizmu, faszyzmu i nazizmu w okresie międzywojennym - Pius XI.
Pius XII - wobec ideologii XX w.
Jan XXIII, Paweł VI i aggiornamento (uwspółcześnienie Kościoła).
Jan Paweł II o pracy ludzkiej.
Jan Paweł II o stosunku Kościoła wobec demokracji, komunizmu, kapitalizmu i gospodarki.
John Austin i jego definicja prawa pozytywnego.
Pozytywizm niemiecki - Rudolf von Ihering i Georg Jellinek.
Normatywizm prawniczy - Hans Kelsen.
Solidaryzm prawniczy Leona Duguita.
Leon Petrażycki psychologizm prawniczy.
Socjologia polityki Maxa Webera.
Funkcjonalizm prawniczy - Holmes, Pound.
Gustaw Radbruch i jego teoria sprawiedliwości.
Leon Fuller - twórca koncepcji formalnego prawa natury.
Rudolf Stammler i John Finnis - prawo natury po II wojnie światowej.
John Maynard Keynes i teoretyczne uzasadnienie państwa dobrobytu.
Johna Rawlsa teoria sprawiedliwości.
Friedrich A. von Hayek o wolności i jej wartości.
Hayek o sprawiedliwości społecznej i gospodarce planowej.
Milton Friedman i jego krytyka interwencjonizmu gospodarczego.
Liberalizm ekonomiczny Ludwika von Misesa.
Robert Nozick i uzasadnienie genezy państwa minimum.
Libertarianizm - Murray Rothbard.
Jean Paul Sartre - intelektualista zaangażowany.
Nurty postmodernizmu - Derrida i Rorty.
Samuel Huntington i zderzenie cywilizacji.
Francis Fukuyama i koniec historii.
2