Socjologia klasyczna - Wykład

Autor nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w notatce oraz ich poprawność i rzetelność

1.) Wstęp:

Nie-nauka Historia myśli socjologicznej Pra-socjologia	Nauka Socjologia klasyczna Socjologia
-założenia aproiczne (hipotezy na temat świata które nie mają podbudowy teoretycznej (są to uogólnienia)) ↓ -nie zbadano wszystkich ludzi → „wszystkie ludy mają pewne cechy wspólne”	-każda teza musi być oparta na faktach -spełniać zasady naukowej logiki (dedukcja, indukcja)

Koncepcje nienaukowe
Ludzie z natury są dobrzy	Ludzie z natury są egoistyczny
Socjologia odrzuca to - zbyt ogólne, brak dowodów empirycznych

1.1) Szar Montoskie (Monteskiusz) „o duchu praw”

-zakwestionował naturę ludzką (jej jednorodność)

-natura jest kształtowana przez duchy praw (instytucje, prawa, obyczaje, historia, zasady postępowania - kształtuje cechy i charakter każdego społeczeństwa)

-natura ludzka się zmienia

1.2) Monteskiusz (Szar Charles), Saint-Simon i Comte - ojcowie założyciele socjologii

-nazwa: socjologia - Comte (logos - nauka, )

-Saint-Simon - fizjologia społeczna

-Monteskiusz - filozofia społeczna

-cechy tej nauki:

--naturalizm - refleksie na temat społeczeństwa należy tworzyć tak jak w naukach przyrodniczych → scientyzm

--scientyzm - używanie metod przyrodniczych do badań społeczeństwa

--skoro społeczeństwo jest częścią przyrody to należy badać ją metodami przyrodniczymi (dlatego że panują tam takie same zasady jak w przyrodzie)

--naturalizm - odnosi się do budowy

--scientyzm - do metody

-- Comte - społeczeństwo = organizm - ma zasady którymi się rządzi

↓ - został odrzucony

--współczesna socjologia odrzuca naturalizm (społeczeństwo ma inne zasady działania niż przyroda - dlatego trzeba badać ją w inny sposób)

Od nich do okresu międzywojennego - socjologia klasyczna

Po wojenna do współczesności - socjologia współczesna

1.3) Lista twórców:

-Saint-Simon - Comte

-H.Spancer

-Karol Marks

-G. Hegiel

-Winfredo Parento

-E. Durkheim
-Gustaw Lebon

-Florian Znianiecki

-Karol Machaim

-Robert Park

-G.H. Mead

-Charles Kulej

1.4) Rozbicie teoretyczne socjologii

-Dlaczego socjologia klasyczna jest ważna ?

--nie tylko historyczna/muzealna wiedza

--główne poglądy socjologii klasycznej nie straciły aktualności mimo upływu czasu (wiąże się z: rozbiciem teoretycznym socjologii)

*kumulacja wiedzy ma inny charakter (niż w naukach przyrodniczych)

Przyroda	Socjologia
-nowa teoria: --asymilacja i posunięcie całej nauki o parę kroków dalej --musi ją odnieść do istniejącej fizyki --ma charakter ciągły i totalny (kumulacja wiedzy)	-istnieją założenia czym jest społeczeństwo, które nie są wspólne, często odwrotne -kalkulacja wiedzy odbywa się w obrębie jej kierunków -w obrębie kierunków

*dwie główne koncepcje (w socjologii, także obecnie), trzeba przyjąć jedną z nich:

Konfliktowa	Konsensualna
-społeczeństwo jest oparte na podporządkowaniu jednych ludzi przez drugich ludzi -podporządkowanie łączy ludzi - to jest więź społeczna -konflikt jest naturalny, musi się ujawnić -np. robotnik i pracownik -np. K. Marks; Daniel Dorf	-społeczeństwo to wzajemnie zintegrowany system elementów które pełnią określone funkcje dla całości -konflikt jest czymś wyjątkowym i przeszkadza w funkcjonowaniu -ci co produkują ubrania i domy

↑ są pod-kierunki w obrębie tych teorii (kilkanaście) ↑

Przyroda	Socjologia
-kontynuatorzy są lepsi (mają wiedze poprzedników) -np. Kopernika nikt nie czyta -w przyrodoznawstwie wszyscy badacze mają tą samą perspektywę (przyroda a człowiek) -jedna i ta sama perspektywa widzenia	-kontynuatorzy kierunków rzadko kiedy dorównują jej twórcom -Arystoteles, Horacy -jest cały czas aktualny .........................dlaczego jest rozbita ?................. -nie ludzie jako osoby ale konkretne grupy (co jest dobre dla jednej grupy, będzie złe dla drugiej) -np. pracownik a pracodawca -różne hierarchie wartości dla różnych grup

1.5) Porównywanie ze sobą teorii socjologicznej

-Porównywanie ze sobą teorii socjologicznej musi ......

--nie totalnie ale pod jakimś względem

-Względy (elementy budowy teorii socjologicznej/teoria socjologiczna ma te elementy):

--epistemologia życia społecznego (założenie epistemologiczne):

--co to jest poznawanie

--czy w ogóle da się poznać

--czym się różnią obie nauki

--co to jest przyczynowość, czy istnieje, na czym polega

--co to jest zmiana społeczeństwa, jaki jest rodzaj zmiany, czy w ogóle się zmienia

--ontologia życia społecznego

---teoria budowy, funkcjonowania i zmiany społeczeństwa w czasie

---z czego się składa, jak się zmienia, jak działa

--cząstkowe teorie ontologiczne

---ogólna teoria państwa, gospodarki, religii, rewolucji (fragmentów tego społeczeństwa)

--teorie idiograficzne (teoria konkretna)

---teoria konkretnego społeczeństwa w czasie i przestrzeni lub wąskich zagadnień w obrębie społeczeństwa

---teoria rewolucji francuskiej, II wojny światowej, teoria XIX w., teoria Francji/Niemiec\

--doktryna praktyczna

---taka doktryna konkretnego społeczeństwa, doktryna przewidująca jej dalszej przyszłości oraz kierunki w którym należy go rozwijać

---przyjmuje wartości, przewidujemy trendy

---jak będzie i jak powinno wyglądać w przyszłości społeczeństwo

*porównujemy te elementy, nie całe teorie (te składniki)

1.6) Uwarunkowania wzajemne:

-występują wzajemne zależności

-nie są tak totalnie deterministyczne, zakładają elastyczność (z tej samej teorii epistemologicznej można wprowadzić kilka teorii społeczeństwa ogólnego)

-rysunek

II

Claud Henkli de Saint-Simon

-twórca, ojciec socjologii (stworzył generalne zasady)

-samouk/ „listy do mieszkańców Genewy”, „organizator”, system industralistyczny”, „katechizm industrialny”, „nowe chrześcijaństwo”

-idea: naturalizm

--socjologie należy uprawiać na wzór nauk przyrodniczych („fizjologia społeczeństwa”) - tak jak fizjologie żywego organizmu (badać)

-idea klasyfikacja nauk (teza o jedności nauki) → rzeczywistość rządzi się ogólnymi prawami

↓

↓

-najogólniejsze prawo - ciało stałe a płynne → każde zjawisko społeczne jest mieszaniną zjawisk stałych a płynnych (prawo struktury świata) ← (uzupełnia) prawo dynamiki - element płyny wraz z rozwojem zanika

--na przykład: wędrówka-osiadłość-coraz bardziej stają się ważne rzeczy (plemiona koczownicze zmieniają się w osiadłe) / cała materia jest płynna - kształtują się planety

-prawo rządzące życiem jednostki → przekłada się na cały świat społeczny (świat/ludzkość: ma swoje dzieciństwo, starość, śmierć)

-prawa te rządzą całym światem

-myślenie naturalistyczne - wszystko rządzi się tymi samymi prawami

<><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>><><><><><>

-inna koncepcja społeczeństwa „całkowicie nie naturalistyczna”

-najważniejszy podział społeczny y stosunki własności

-można wskazać kraje o różnym poziomie bogactwa (szczęśliwości, zadowolenia) mimo tego samego ustroju → decyduje struktura własności

-kategorie:

--klasa industralistów (wytwórców - artyści, uczeni, chłopi, robotnicy, przedsiębiorcy)

--klasa jałowa (pasożyci, utrzymywani przez ↑ [dlatego że są posiadaczami ziemi, ludzi - pracują dla nich inni] - duchowieństwo, właściciele ziemscy, szlachta i dwór królewski, prawnicy, literaci „króla” → zajmują się pozorną pracą)

-klasa jałowa ma władzę polityczną/klasa industrialna nie ma władzy politycznej (trzeba przekazać im władzę)

-druga doktryna praktyczna:

-w obrębie klasy industralistycznej istnieją zasadnicze i trudne relacje między robotnikami i przedsiębiorcami (przewaga położenia) → trzeba poprawić status robotników (dostała za małą pensje za swoją prace)

-podział wytworzonego zysku jest bardzo radykalnie źle dzielony → bardziej sprawiedliwy podział

-ta reforma może dokonać się na drodze religijnej → „nowego chrześcijaństwa” - stworzyć nowy kościół mający te same źródła w ewangelii (z nowym klerem, głoszący inną doktrynę opartą na równości)

--miłość bliźniego, równość (nowe chrześcijaństwo) vs. zbawienie (kościół katolicki)-głównie wartości którymi się kierują (nacisk)

-zmieniło by to też stosunki między Robotnikiem a Przedsiębiorcą

August Comte (autor pierwszego systematycznego traktatu socjologicznego)

-„wykład filozofii pozytywnej”; „system polityki pozytywnej”

-religia ludzkości ← postać świeckiej religii

-istnieje jedność rzeczywistości → zawiera prawidłowości o charakterze ogólnym:

--nie znamy ich jeszcze; nauka stopniowo je odkrywa

--każda dziedzina ma inne prawa, nie połączone - ale z czasem będziemy się zbliżać ...

-filozofia - ogół nauk połączona wspólną epistemologią, metodologią, sposobów badania świata

-naukowe metody - „pozytywna” (wolne od uogólnień opartych nie na faktach; ścisły, precyzyjny bez używania np. prawdopodobnie)

-nauki tworzą pewną hierarchie, porządek (stopień komplikacji,..., praktycznej przydatności dla człowieka)

--matematyka-astronomia-fizyka-..-...-socjologia

III

-badanie elementu musi mieć teorie dotyczącą całości (holizm ...) - nie da się opisać elementu bez jego umiejscowienia w całości → tam gdzie w całość nie jest możliwa do opisania trzeba wychodzić od elementów i budować tylko względne całości

→w socjologii znana jest całość, więc można od niej wychodzić (całość +biologia, socjologia)

??Dwie sposoby postępowania:

I: wychodzić od tego co znane → aby odkryć to co nieznane

II: gdy całość jest nieznana → wychodzimy od elementów → aby zbudować względne całości

Obserwacja - podstawowa metoda wszystkich nauk

-w socjologii wszystko jest obserwacją (eksperyment):

-główne metody badań w socjologii:

-metoda obserwacji

-eksperyment

-metoda porównawcza

-metoda historyczny

Krytyka obserwacji:

*mimo słabości obserwacja jest to metoda dobra i nie należy z niej rezygnować

-obserwacja jest zależna od osoby - ludzie różnie widzą → należy gromadzić wiele obserwacji, inne nauki też się nią posługują

-trudność związana z systematyzacją zaobserwowanych faktów → trzeba obaserwować fakty ważne (żeby to odróżnić trzeba mieć jakąś teorie)

--obserwacja musi być kierowana teorią dotyczącą obserwowanego zjawiska

--w nowych naukach brakuje teorii - lepiej wziąć teorie nienaukową niż żadną

-socjolog który obserwuje życie społeczne obserwuje je także jako nie-socjolog (ma własne doświadczenia związane z tym, trzeba to oddzielić - te które pochodzą z naukowego źródła)

-badając dane zjawisko społeczne możemy wkraczać w strefę prywatnych interesów (dla danego człowieka coś, jakieś rozwiązane może być korzystniejsza; np. podatek a jego bogactwo)

rozwiązanie ↓ chryste panie

dobra socjologiczna teoria

(powie nam co jest ważne a co nie; nie pozwoli nam tego zniekształcić)

Eksperyment:

-grupa eksperymentalna → identyczne → +bodziec → efekt (jaki to dało) *

-grupa kontrolna → identyczna → bez zmian → tu bez zmian *patrzy jak teraz jest

-eksperyment pośredni: dobrze opisane zjawisko konfrontujemy z konkretnym przypadkiem (zjawisko nietypowe porównywalne z typowym przypadkiem)

Metoda porównawcza - porównywanie różnych zjawisk społecznych ze sobą (pod różnymi kątem)

→społeczności zwierzęce i ludzkie

→nie uwzględnia rozwoju (ma to niwelować: poniżej)

Metoda historyczna - ...

→w żadnej innej metodzie stany wcześniejsze nie determinują przyszłych stanów

Ogólna teoria społeczeństwa:

-teoria statyki społecznej (co istnieje i jaka jest budowa; anatomia społeczna) i teoria dynamiki społecznej (zmiana tej struktury; morfologia społeczna)

Ogólne zasady:

-społeczeństwem rządzą prawa, a wiec istnieją stałe relacje które są niezależne od ludzkiej woli:

--prawidłowości dotyczące struktury (statyka)

--jak i zasad dotyczących rozwoju społeczeństwa (dynamika)

Statyka:

-I prawo socjologiczne - warunkujący wpływ cywilizacji (sposób myślenia potocznego, obyczaje) na instytucje społeczeństwa (muszą być do niego dopasowane, zależność jednostronna)

-społeczeństwo składa się z 3 typów składników (rodzaj więzi społecznych):

--rodzina (więź demostyczna)

*bezpośrednie stosunki towarzyskie i przyjacielskie (obejmuje niewielkie grupy osób)

*społeczeństwo nie składa się z jednostek ale z rodzin - relacje między rodzinami, nie jednostki (są reprezentantami)

rodzina(typy stosunków):

-stosunki między rodzicami

-stosunki między rodzicami a dziećmi

1:

-wymagają nierówności:

--M: rządzenie, zdobywa środki

--K: łagodzenie brutalności działań mężczyźni; prowadzić dom

*ktoś musi rządzić, wspólność władzy nie sprawdza się

2:

-mogą wymagać od dzieci posłuszeństwa

Więź społeczna - łączy rodziny

-rodzaje:

--podział pracy

--więź państwowa (podporządkowanie się zwierzchniej władzy)

Podział pracy:

+: łączy - wszyscy są od siebie uzależnieni, powstaje więź, spontaniczne powstające normy

-: przeszkadza istnieniu całości: tworzy różnice interesów, rezultat: kooperacja zawodowa (bronią interesów danego zawodu, mają monopol/reklamę - aby możliwie dobrze wyjść, inni też tworzą kooperacje → społeczeństwo tworzy kooperacje)

*rodzina x100 → kooperacja vs. koperacja ← rodzina x100

-zjawisko społeczne szkodliwe (buduje, burzy); łagodzić takie skutki ma państwo

Państwo - tworzy taki zespół norm których zadaniem jest eliminować potencjalny konflikt - działania które mają tym konfliktom zapobiegać (ekonomiczne, perswazja, użycie siły)

↑po to aby modyfikować skutki podziału pracy

3 rodzaje więź:

więź domestyczne (rodzina)

-więź podziału pracy

-wieź państwowa/polityczna

*dopasowane do tych rzeczy (ta pierwsza do dwóch następnych)

Naturalne prawa jednostki (osobowości ludzkiej) - wspólne, które ich łączą cechy, wszystkich:

-jest niestałość (chętnie wykonują tylko to co sprawia mu przyjemność - szybko się nuży - łatwo porzuca takie aktywności) → cele które są dla człowieka najważniejsze, wymagają rezygnacji z przyjemności (monotonia, nuda)

-w człowieku przeważają namiętności nad intelektem, tymczasem działanie które przynoszą korzyść wymagającą intelektu ... → intelekt jest pobudzony przez namiętności aby zaspokoić swoje potrzeby

-kwestia altruizmu i egoizmu (człowiek jest egoistą chociaż ma pewne cechy altruistyczne ale są one słabsze) ma taką własność → cecha niezbędna by istniało społeczeństwo / tworzą regularne struktury

IV

Jednostka:

-relacje wewnętrznie sprzeczne - najważniejsze cele można osiągać przez żmudną pracę, a intelekt nie jest do tego zdolny

-predyspozycje altruistyczne a egoistyczne - obie wrodzone / egoizm silniejszy / tylko dzięki zaspokojeniu swoich potrzeb może robić coś dla innych / inaczej: struktura społeczna nie mogła by istnieć

Źródło dynamiki - inteligencja ludzka (czynnik pierwotny decydujący)

-teologiczne spojrzenia - wielki bóg istnieje - robić rzeczy wielkie, Bóg pomoże - uda się lub nie

-dzięki tej wierze rozwija wiedzę o świecie (wiara daje siłe)

Prawo 3-stadiów:

-faza myślenia teologicznego (antropormifizacja świata (wszystko zachodzi z powodu czyjegoś działania) - monoteizm (światem rządzi jedna wielka potęga duchowa)

-metafizycznego (pojęcia: natura, postęp, prawo, empiryczność)

-pozytywnego

*jednostki przechodzi przez wszystkie fazy (dziecko, młodzieniec, dorosły)

Czynniki, uboczne zjawiska wpływające na rozwój:

-elementy przyrodnicze (klimat, cechy przyrodniczo-fizyczne człowieka)

{rzeczy na które nie da się wypowiedzieć

-nuda (intelekt - nie może być bezczynny, na krótko się skupia) - im więcej czasu tym ten rozwój przyspieszony

-średni czas trwania życia - gdy życie ludzkie trwa krótko i tam gdzie żyją zbyt długo to nie mają dobrych warunków rozwoju

--krótko - nie są wstanie tego skończyć/ długo - człowiek który zajmuje ważne pozycje społeczne nie dopuszcza młodszych / gdy trwa średnio - warunki rozwoju najlepsze

-wzrost liczby ludności/gęstość zaludnienia - powoduje trudniejsze zaspokojenie potrzeb jest to bodziec do rozwoju

faza myślenia teologicznego - hierarchia społeczeństwa, system władzy: despotyzm (jedna elita)

pozytywistyczne - system industrialna (wymiana)

Struktura społeczna (II):

harmonia → trwała rodzina

↓

podział pracy - rząd

*musi istnieć więź moralna (w całym systemie)

-kobieta jest jej nosicielem → ona wychowuje dziecko, uczy moralności wpaja zasady (to jej cel)

-muszą istnieć instytucje które egzekwują i pilnują tej moralności (norm):

--średniowiecze - kościół - fałszywe przekonania, ale sprawna jaka instytucja

↓

Społeczeństwo pozytywne - zachowanie kościoła jako instytucji moralności ale zastąpić teologie inną doktryną „religia ludzkości”

-przedmiot czci: ludzkości (ogół zmarłych przodków)

-odrzuca zbawienie

-święta, msze za ludzi

-13 miesiecy każdy po 28 dni - każdy miesiąc za jakąś dziedzinie, każdy dzień za jakiegoś człowieka >>>>> co rok się powtarza

-kult ludzkości - ma nauczyć miłości do bliźniego „poczucie bycia częścią całości, całej ludzkości

Republika zachodu:

-religia ludzkości - forma integracji politycznej państw które mają mieć religią ludzkości

--unia społeczna o charakterze ekonomiczno-politycznym:

---wspólna waluta

--nauka religii ludzkości

---flaga religia, sztandar polityczny (zielony, na szczycie posążek ludzkości „porządek i postęp żyć dla innych”)

---chorągiew religijna (na białym tle symbol ludzkości, na drugiej stronie „święte zasady”)

---wspólna flota

Herbert Spencer (ewolucjonizm 1820-1903)

-Statystyka społeczna, System filozofii syntetycznej, Studium socjologii + dziesiątki artykułów)

Wiedza -ogół, luźnych niepowiązanych ze sobą faktów

Nauka -połączenie tych faktów .... -zespoły praw odnoszące się do określonych dziedzin

Filozofia -próbuje znaleźć prawa najogólniejsze

-materia, ruch - najogólniejsze pojęcia, którymi można opisać świat

↓

-oddziałowuje siła - jeszcze ogólniejsze

Prawo zachowania siły (analityczne prawo nie syntetyczne, nie tłumacze tego):

↓

Prawo ewolucji (jak przemieszcza się materia i jak ...)

↓

W świecie odbywa się ciągłe przemieszczenie materii i ruchu:

Ewolucja Integracja materii i wzrost ruchu -większa spójność i stabilność -zróżnicowanie elementów

Dysolucia Jeśli jest to dezorganizacja materii i zanik ruchu --zmniejszenie się spójności -zwiększa ruch cząsteczek wewnątrz i na zewnątrz -coraz bardziej podobne

*każde zjawisko jest gdzieś

V

Trudności poznania socjologicznego:

-zjawisk społecznych nie można obserwować bezpośrednio (ma także charakter duchowy, rodzaj więzi)

-socjolog nie może posługiwać się inter.... (nie może brać pod uwagę swojego wnętrza)

-fakty społeczne są bardzo złożone, trudne do uchwycenia

-dane socjologii są często niewiarygodne

-tendencja do koncentrowania się na rzeczach powierzchownych (wielka, spektakularna) - pomijają szczegóły

-mają pewne nawyki myślenia o świecie wynikające spoza socjologii (wiedza potoczna) - rzutuje na badania

Koncepcje uprzedzeń (którymi kierują się socjologowie w badaniach):

-uprzedzenia edukacyjne (wychowanie które odbierają członkowie wpajają pewne wzory widzenia świata

→społeczeństwo industrialne - samodzielnych, wchodzących ze sobą w swobodne relacje jednostki

-uprzedzenia patriotyczne (wyraża się w formule: mój kraj jest najlepszy, przede wszystkim, to co jest dobre co jest polskie dlatego że jest polskie)

→najczęściej wśród historyków

→sposób doboru faktów zależy czy opisujemy swój czy inni kraj

-uprzedzenia klasowe (pochodzi zawsze z jakiegoś środowiska które traktuje z sympatią)

→jest sam pewnym środowiskiem

→ich sytuacja pochodzenia ma wpływ na przebieg ich analizy socjologicznej

-uprzedzenia polityczne (mają skłonność na patrzenie na życie społeczne z perspektywy panujących władz)

→co jest a co nie jest korzystne dla rządu

-uprzedzenia teologiczne (wynikające z przekonań religijnych które trzeba oddzielić od analizy badań)

*stoi na stanowisku: agnostycyzm (zmysły dochodzące, pochodzą ze świata zewnętrznego) → skąd to, nie wypowiada się

Teoria ogólna społeczeństwa:

-„podstawowym zjawiskiem tworzącym społeczeństwo: jest współdziałanie”

--tworzy struktury społeczne, dzieli według 3 kryteriów:

-stopień prostoty lub złożoności tych struktur:

--społeczeństwa proste(1) - wszyscy podporządkowani jednemu władcy (suwerenne)

--społeczeństwo złożone:

---złożone(2) - między członkami istnieje kolejny szczebel władzy (Cz - K - W)

---podwójnie złożone - zakładają 3 szczeble władzy

---potrójne złożone

1:

-bezgłowe - w ogóle nie ma przywódcy

-społeczeństwo proste o przywództwie przypadkowym - ustalony na jakieś zadanie

-przywództwo przenośnie niestałe

-przywództwo stałe

2:

-przywództwo przypadkowe

-niestałe

-stałe

-wstępowanie (występują) zjawiska zależności/współdziałania:

-współdziałanie militarnie -zasady współdziałania nie są możliwe przez nich do zmiany lecz są ustalone przez „władzę” (nie mają wpływu na zasady, np. wojsko)

-współdziałanie industrialne - zasady współdziałania są ustalane dobrowolnie przez kontakt (są kształtowane przez uczestników)

-podział na sfery działalności ludzkiej (typ podziału społecznego) - odnosi się także do organizmu ludzkiego:

-dziedzina (sfera) utrzymania (instytucje służące utrzymaniu, przemysł)

-sfera regulacji/regulatywna (podporządkowanie władzy, system władzy) {stąd się wyłaniają↓}

-system komunikacyjny (religia, nauka; naukowcy, kapłani)

*klasy przemysłowe i regulatywne (kierownicze)

System instytucji społecznych (instytucje):

-domowe

-obrzędowe (zjawiska regulowane przez obyczaje, normy)

-polityczne (związane z władzą)

-kościelne (organizacje kościelne, obrzędy)

-profesjonalne (profesje: lekarze, sędziowie, nauczyciele, sędziowie)

-przemysłowe (tworzą strukturę przedsiębiorstw prywatnych)

*powstanie władzy wymaga społeczeństwa zróżnicowanego klasowego

Teoria ewolucji:

-różnicuje się, integrując oraz stabilizując instytucje (coraz bardziej pozbawione ruchu)

-prowadzi do prostych do złożonych; od militarnych do indywidualistycznych

-19 w. osłabienie ewolucji, coraz większa militaryzacja (objąć prawem coraz więcej sfery życia społeczeństwa)

*militarne (Bóg karzący pan, którego trzeba się bać/karzący)

*industrialna (główną cechą Boga jest miłość, przebaczenie, współczujący/kochający)

George Hegel

-Fenomenologia ducha, Encyklopedia nauk filozoficznych, zarys filozofii prawa, wykłady z filozofii dziejów

-świat który nas otacza za pomocą zmysłów jest tylko niewielką częścią (jest formą emanacji pewnej istoty - stanowi centrum, które można poznać tylko rozumem)

„Substancja” inaczej Rozum - istota świata, posiada wymiar nie materialny

-taki byt który nie zależy od niczego, jest wolna „wolność”

-jest zmienna

-rozwija się przez samopoznanie

Rozum - im więcej wie o sobie tym bardziej może się sam przekształcić - przybiera się w fizycznych formach

Udowodnić: rozum przejawia się empirycznie w prawach rządzących światem

Rozum przechodzi fazy rozwoju:

-samopoznanie - uświadamianie sobie własnej ... (im bardziej odrywa ze jest wolny tym bardziej się rozwija”

-świat przyrody (zniewoleni) - człowiek (wolni)

-etapy rozwoju rozumu:

I „tylko jeden człowiek jest wolny”

II „niektórzy ludzie są wolni”

III „wszyscy ludzie są wolni”

VI

Idealna siła - niezależna od społeczeństwa

Teoria religijna

Bóg	Rozum
-poza światem	-jest w świecie -świat - forma istnienia rozumu
-skończony i doskonały	-rozwija się - przez samopoznanie
-cuda	-chytrość
-Bóg jest niepoznawalny	-jest poznawalny (może poznać prawa rozumu i przyszłe decyzje) → działania przeciw prawom rozumu nie powiodą się
duch = rozum

-nie wszystko co doświadczamy rzeczywiście istnieje, to co nie wyraża stan rozumu ↓

-„zepsuty trzewik” - nie powinno ich być, ale jeszcze jakoś istnieją w kącie / kiepsko egzystuje; rzeczywiste jest to co wyraża aktualny stan poznania rozumu

-duch - rozum który wcielił się w życie społeczne

-trzy rodzaje społeczeństw:

--despotie (tylko jeden człowiek jest wolny)

-- ... (niektórzy ludzie wolni)

--epoka chrześcijańsko-germańska (wszyscy ludzie są wolni) → protestantyzm - Napoleon, rewolucja francuska

*coraz większe uwierzytelnianie własności

-duch działa empirycznie w:

--działanie poprzez wielkich ludzi (wciela się w wielkie postacie, przemówił przez niego duch)

--chytrość - realizuje swoje cele cudzymi rękoma (ludzi), skutki ich działania (tych ludzi) odbiegają od tego co zaplanowali; poznanie intencji ducha - niezamierzone skutki działań

*germanie i Rzymianie, zburzone rękami germanów, bo rzymianie osiągali maks.

Duch świata → Duchy cywilizacji → Duchy narodów → Duch Polski (na przykład)

„duch narodów” - każdy naród ma swojego ducha, każdy naród realizuje i rozumie wolność na swój specyficzny sposób i to przejawia się w każdej dziedzinie ich życia (empirycznie się przejawia ta cecha) np. bałagan, kłótliwość

I struktura społeczna - jednolita zasada przejawiająca się we wszystkich dziedzinach (wolność jest niepodzielna)

II struktura społeczna/ sfery życia społecznego:

-duch subiektywny - ulokowany w jednostkach tworzących społeczeństwo (cechy fizycznie i umysłowe jednostki i relacje między nimi)

-duch obiektywny - trzy dziedziny reguł ponadindywidualnych pomiędzy ludźmi: prawa, moralność, obyczajowość.

--prawa - najniższy poziom regulacji, posługuje się przymusem

--moralność - wyższa kategoria ducha obiektywnego/wyższa postać - przysługuje możliwość wyboru; wada: zakłada z naszej strony jakieś wyrzeczenie - zakłada że świat jest zły bo musimy mu pomóc

--obyczajowość - naruszenie obyczaju zakładający pewną pochwałę lub naganne (zniesienie ofiary - czynienie pomocy; nie zakłada poczucia wyrzeczenia; czynienie czegoś dla innej osoby nie pociąga negatywnych odczuć [odczucia wyrzeczenia, ofiary], daje przyjemność i satysfakcje):

---sfera: rodzin - stosunki w którym kierują się zasadami obyczajowości, podstawa tej zależności: uczucie

---sfera: społeczeństwo obywatelskie - ogół niepaństwowych instytucji obywatelskich wraz z ekonomicznym sektorem; ludzie nie kierują się emocjami tylko wyrachowaniem → każdy daje coś dla inny aby dostać coś od innych

---sfera instytucji państwowych, postać: państwo - sfera politycznego uczestnictwa jednostki w sferze działalności państwowej na rzecz bezpieczeństwa i świadczeń publicznych; powiązanie interesów, nie tak indywidualne i bezpośrednie (podatki - lepsze usługi); wyższa świadomość wspólnoty, uczestnictwa

-duch absolutny - filozofia, religia, sztuka (hierarchia)

--filozofia - nie wymaca przypowieści, używa abstrakcyjnych pojęć które można przyswoić tylko rozumem

--religia - transcendentna, poznana może prowadzić całe życie ale wymaga przypowieści, obrazu (aby ją przyswoić) - poznać zmysłowo

--sztuka - wymaga materii choć jest duchowa

Najwyższą postacią ducha jest państwo: konkretnie monarchia pruska

Człowiek nie ma wpływu na rzeczywistość

Duch narody u koncepcja wolności - wolność jest niepodzielna

Max Weber „panuje we wszystkich aspektach życia społecznego” ↓:

-społeczeństwa racjonalne - dobiera się środki do celu ze względu na skuteczność

-społeczeństwa nieracjonalne - nie panuje taka zasada

Hegel R.I.P (koniec filozofii, wcielić jego filozofię w życie):

-staro hegliści -zachować ustrój Niemiec jaki jest co najwyżej ulepszać małe rzeczy

-młodo hegliści - to co jest należy zburzyć porządek i zbudować nowe społeczeństwo (Max Stirmer, Bruno Bauer, A. Ruge, L. Feuerbach, K. Marx (ks))

VII

Staro hegliści - system doskonały (co najwyżej udoskonalić)

Młodo hegliści - zburzenie rzeczywistości i nowa budowa

Ludwig Freumenbach

-duch świata, rozum - błędne założenia

-nie istnieje rozumny byt poza człowiek

-rozum - oddzielił go od rzeczywistych zachowań [zach.]

-duch → człowiek (jedyny podmiot)

-teoria antropologiczna:

-abstrakcyjne pojęcie człowieka których odbiciem są poszczególni ludzie

-idealny typ - deformacja obrazu; dany człowiek

-„Człowiek” - prawdziwy, konstruktywny byt poza ludzki

-koncepcja alienacji (uczynienie obcym, wyobcowanie) - relacja pomiędzy twórcą i jego tworem (1: twór jest dla twórcy obcy, nie rozpoznaje tego jako swojego dzieła,(etap pomiędzy, etap niewiedzy) 2: twórca staje się poddany swojej twórczości/swojemu tworowi)

↓

→ pozytywna ocena swojego tworu: uzasadnienie że twór ma nad nim władzę

→dostrzega to w każdej dziedzinie życia:

--alienacja polityczna

--w dziedzinie religii - wyobrażenia religijne panuje nad człowiekiem (różne); ważne bo z państwem spotyka się rzadko

--wyobrażenie Boga (kosmologia itd.) w danej kulturze zależy od jej cech (tego społeczeństwa)

-człowiek traci świadomość stawania się tych wyobrażeń i zaczyna być im podwładny

--traci człowiek swój ludzki charakter

--obdarza Boga swoimi cechami i w kontakcie z nim jest wstawanie te cechy ujawnić (człowiek zdeformowany, alienowany) → w stosunkach z ludźmi używa tych które mu zostały: głupota, złość itd. ← dobrych cech pozbył się lokując je w religii

--religia: przyczyna negatywnych relacji między ludźmi

--religia - zło społeczeństwa, źródło zła społecznego → jej eliminacja przywróciłaby dobre stosunki między ludźmi

↓

kategoria człowieka - filozofiący (fascynuje i teoria alienacji)

Socjologia Klasyczna - „filary socjologii klasycznej”

Socjologia klasyczna
Karol Marks	Emill Durkheim	Max Weber

Karol Marks

-ogólna teoria społeczeństwa - oparta na jego teorii alienacji

-okres wczesny, młodomarksistowski - rękopisy filozoficzno-ekonomiczne

-okres późny „materializm historyczny” - Ideologia Niemiecka,

-okres wczesny:

-społeczeństwo jest wyalienowane, deformowane:

--przyczyną tego jest gospodarka, stosunki w tej sferze (zajmuje większość życia)

--dotyczy wszystkich osób

--najbardziej podlega im robotnik (wyalienowani w najwyższym stopniu)

-trzy postacie alienacji robotnika:

I alienacja wobec produktu pracy - rzecz panuje nad człowiekiem, jest podporządkowany przez wytwory→ jest podporządkowany maszynie (ona najważniejsza, rzemieślnik - panuje nad narzędziem, kiedy i jak chce

--uzależniony od rzeczy/wytwór panuje nad wytwórcą/człowiek: panuje nad rzeczami

--zależność od produktu pracy - nie rozpoznaje się jako autor produktu → każdy zrobił tylko część ← nie jego produkt

--rzemieślnik - robi wszystko, wie że to jego produkt

--musi się zastanowić czy go stać na nie stać → nie jest niezależny od produktów, myśli o nich bo nie może ich nabyć (dużo towarów jest drogich)

II alienacja w samym procesie pracy

--praca jest robotnika czymś negatywnym, przymusem, obce; pracuje z konieczności

--rzemieślnik - praca sprawia mu przyjemność

--do natury Człowieka: praca stanowi istotę jego (życia), bo praca sprawia mu przyjemność, dumny z tego co zrobił

--„robotnik utracił cechy ludzkie”

III alienacja jako istoty gatunkowej

--nie posiada takiej cechy

--traktuje innych jako narzędzia - dla osiągnięcia zysku

--rodzina a reszta 9to wrogowie, obcy)

--Człowiek: pozytywny stosunek z obcowania z innymi ludźmi, kontakt z innymi sprawia mu przyjemność, instynkt społeczny chęć pomocy

źródło alienacji:

-własność kapitalistyczna - prywatne przedsiębiorstwa pracy najemnej

-wytwórca nie jest właścicielem narzędzi tylko wynajmuje się

-dobrze: dobry dochód, organizacja pracy, stosunki społeczne

„traci cechy ludzkie, staje się człowiekiem zdeformowanym”

Krytyka:

-człowiek musi panować nad narzędziem → nie musi powodować szkód/rzemieślnik też nie panuje nad wszystkim

--jako cecha degradacji człowieka- nie zawsze / męka twórcza

-prawdziwy człowiek musi lubi pracować → nigdy nie jest tylko przyjemnością

-prawdziwy człowiek musi lubić innych ludzi (a nie wyrachowanie, instrumentalnie) → czasem musi bo pewnych rzeczy nie da się osiągnąć

*ocena rzeczywistości pod względem ideału

Późniejszy, dojrzały Marks:

-odrzuca punkt człowieka jako postać empirycznego badania

-tylko rzeczywiści ludzie mogą być badani

-decydujący wpływ gospodarki na inne stosunki społeczne

-podstawowym elementem struktury społecznej jest podział na stosunki ekonomiczne (baza ekonomiczna społeczeństwa) i pozaekonomiczne (nadbudowa):

--nadbudowa - stosunki polityczne, religijne, edukacyjne, towarzyskie, choroba i leczenie

--baza - produkcja dóbr materialnych oraz wymiana tych dóbr

-relacje między baza a nadbudową - są niesymetryczne:

--określenie (I sens): nadbudowa jest uwarunkowana przez bazę (nie mogły by istnieć bez stosunków ekonomicznych) - nie ma relacji odwrotnej - bez religii gospodarka też może działać ale religia bez gospodarki nie

*Engels - wychowanie i reprodukcja - rola analogiczna

--określenie (II sens) - nie sam rodzaj jest uwarunkowany przez gospodarkę jednak wpływa na jej charakter; każda działalność ludzka wymaga dóbr - jakie rzeczy taki charakter ma ta działalność (nauka - specyficzna rola)

--nadbudowa, oddziaływanie - wpływa na bazę

<><><><>

Baza, zespół pojęć którymi można je opisać:

-środki produkcji - pierwszy element gospodarki

--środki pracy - te środki produkcji dzięki którym można stworzyć rzecz (praca)

--przedmioty pracy to na co się oddziałowuje (surowce)

-siła robocza - pracujący w tych rolach w których ludzie posługują się środkami produkcji (wymiana, transport); produkujący, sprzedający, transportujący

-siła produkcji = środki produkcji + siła robocza

-relacje między środkami produkcji oraz obsługujących je ludzi - „własność”

-własność środków produkcji:

--prywatna (jedna osoba) - bezpośrednio się nią posługuje; taka własność w której środki produkcji nie są obsługiwane przez niego a należą do niego (nie pracuje przy swoich maszynach kapitalista)

--kolektywna (grupa osób)

--wspólna (całe społeczeństwo) - właścicielem są producenci i nie producenci także tych co wykonywali inny rodzaj prac

*rzemieślnik, gospodarstwo rolne - jest zarówno właścicielem jak i producentem

VIII

-sposób produkcji - własność siły roboczej oraz siły roboczej; typ własności

*własność prywatna środków produkcji → czynniki podziału na klasy społeczne - własność prywatna

-podział sposobów produkcji:

--środki produkcji są własnością ogólnospołeczną:

---wspólna

---spółdzielcza

--oparte na własności cudzej pracy:

---niewolniczy sposób produkcji

---feudalny sposób produkcji

---kapitalistyczny sposób produkcji

--oparte na własnej pracy

---chłopski sposób produkcji

---robotniczy sposób produkcji

-formacja ekonomiczna - gospodarka; składa się z kilku sposobów produkcji

--są różne istnieją ze sobą

--jeden z nich dominuje i nadaje charakter reszcie

--np. kapitalistyczna formacja ekonomiczna

-formacja społeczna - społeczeństwo; gospodarka i dziedziny poza ekonomiczne

--przyjmuje nazwę od dominującego sposobu produkcji

-klasy:

--istnieją tylko w społeczeństwie gdzie jest prywatna własność siły roboczej i środków produkcji

--zbiór ludzi którzy zajmują podobne pozycje ze względu na stosunek własności (czy są właścicielami środków produkcji?) i stosunek pracy (gdzie pracują, jakie kwalifikacje, jaka siła roboczą się posługują?)

--stan ideologiczny - który posługuje się jakąś ideologią

--klasy--------(walki, konflikty - sprzeczność interesów)---------stany ideologiczne

-walki klasowe:

--w formacjach opartych na cudzej pracy istnieją; mogą być tylko zażegnywane nie rozwiązywane

--powstają wewnętrzne sprzeczności (antagonizmy) /powoduje upadek\ - sprzeczność interesów obu klas

--motor napędowy historii - walka klas, następuje postęp

<><><><><><><>

-Historia, 5 epok (formacje społeczne) - żadnego założenia teoretycznego:

--formacja archaiczna

--formacja azjatycka

--formacja antyczna

--formacja feudalna

--formacja kapitalistyczna

--nie sposób ocenić dalszej epoki jaka nastanie po obecnej *

*wynalazki, innowacje - wymaga tego kapitalizm, aby się opłacać

*klasa a człowiek - może je zmieniać, swobodnie przechodzić (?)

*zmiana społeczna - społeczeństwo stoi przed wyborem zawsze, (rozwój nie jest zdeterminowany przez stan aktualny) - wybiera się tą koncepcje która da największą siłę

*gdy system nie zaspokaja potrzeb/ale tworzą historie nie dowolnie ale w ramach tego jakie możliwości stwarza kontekst w jakim muszą się poruszać ↑

*nie pozwala wybrać każdej możliwości: technologia, ideologia, historia, wiedza (wykluczają pewne drogi rozwoju/pewne warunki brzegowe stwarzają określone warunki) ↑

-wartość - towary są wymienianie według wartości

--teoria własności opartej na pracy - ilość pracy jaka jest potrzebna na jego wyprodukowane/odrzuca że chodzi o konkretną włożoną pracę w dany produkt/mierzona za pomocą wartości pracy abstrakcyjnej (podzielone przez wszystkie branże, zastosowania - jednorodna)

--wymienna wartość towaru - dlaczego dany konkretny towar pozostaje w stosunku do innego towary; opiera się na przeciętnym czasie pracy do wyprodukowania danej rzeczy, a nie konkretnego producenta; określa wartość tego towaru i jego wymianę gdzie przeciętny czas ...

---pieniądz - stosunek pieniężny między obiema towarami

--wartość użytkowa towary - jego konkretna (zmysłowo postrzegalna) forma aby zaspokajać potrzeby

*źródło bogactwa człowieka - praca nie przyroda

-wyzysk - odbywa się w sposób ekwiwalentny (pieniądz, owy towar), handel nie jest źródłem bogactwa / rzeczywistym źródłem bogactwa jest przemysł, zatrudnienie w produkcji mają specyficzną właściwość (produkują wartości więcej niż koszt pracy i narzędzi razem wziętych)

--wartość dodatkowa - więcej niż potrzeba na produkcje, ta nadwyżka przypada producentowi, pozbawia jej robotników zagarnia dla siebie i płaci jedynie za pracę (kapitalista zdobywa zysk którego nie wyprodukował)/”ten dodatkowy zysk po pensjach i opłaceniu surowców”

---przestanie istnieć gdy będzie współwłasność (nie było w społeczeństwie pierwotnym)

Manifest komunistyczny:

↓

chwali kapitalizm za: zmienia się, jest rewolucyjny→używa coraz lepszej technologii (wprowadzenie maszyn)→nie wymaga kwalifikacji→obniża się płaca robotnika(zmniejsza się jej wartość→obniżenie poziomu życia robotnika→musiał pracować coraz dłużej , cała rodzina a ledwo starczało→zubożenie klasy robotniczej→będzie bunt robotników (niszczenie, protesty)→wspólna własność (uczciwszy podział zysku)

↓

zmiana koncepcji:

-wartość robotnika = tyle ile potrzebuje by przeżyć (nie zejdzie poniżej płacy minimalnej, nawet jeśli fabryka upadnie)

Religia: młodymarks

-opium ludzi (środek uśmierzający ból) - aby mogli znieść swoje położenie

-siła konserwująca - powstrzymujący zmiany społeczne, kontrolo, konserwowanie tego systemu

↓ (później)

-może być elementem burzącym, siłą zmieniającą

Durkheim:

-zasady socjologii naukowej:

--usuwać wszystkie/wszelkie „pra...” (przed-pojęcia) czyli pojęcia niedoskonałe - czyli bez zbadania (całościowego) zjawiska o którym piszemy

--wstępna definicja aby było wiadomo co badać

--powinien oglądać zjawiska społeczne w postaci w jakiej są oddzielone od swoich jednostkowych manifestacji (abstrahować od czynników psychologicznych) - 1

--myślenie ideologiczne (musimy unikać ideologii, się przed nią chronić vs. myślenie naukowe; myślenie potoczne, sposoby myślenia oparte na niepełnym rozpoznaniu danej kategorii)

*przykładami są: Comtowskie stany, typy współdziałania ludzi

1- socjolog musi rozpatrywać fakty społeczne od strony, gdy są one odwrócone od swoich jednostkowych manifestacji; socjolog musi abstrahować od czynników psychologicznych

*założenia epistemologiczne

IX

Socjologia nauka o faktach społecznych

Badanie:

-idea → rzeczywistość } ideologia (ideologiczna analiza rzeczywistości)

-rzeczy (analiza faktów) → budować teorie, uogólnienia, prawa } naukowa analiza rzeczywistości

-ideologia → bo wychodzi od idei

-nauka → bo od faktów zaczyna

-wartościowanie - może wartościować ale musi to wynikać z faktów

Kierunek: funkcjonalizm

-analiza zjawisk społecznych pod względem funkcji jaką pełnią w społeczeństwie

-społeczeństwo - wzajemnie powiązane, funkcjonalne części

-teoria makrosocjologiczna / społeczeństwo jako całość

-fakt indywidualny - w psychologii

-fakt społeczny - elementarny składnik całości; zbiorowe, odróżnia socjologie od psychologii; dotyczą zbiorowości jednostek

--sposoby robienia, myślenia i odczuwania ludzi które mają charakter ponadindywidualny, są zewnętrzne dla indywiduum, narzucone mocą przymusu (narzucane z zewnątrz, sankcjonowane)

--wszystkie dziedziny życia ludzkiego: religia, działań politycznych/artystycznych, pracy, wychowania, rozrywki

-wychowanie:

--przyswojenie reguł postępowania których nie wymyśliła, były obce

--stosowanie ich jest kontrolowanie, jeśli je złamie - mechanizmy przymusu

-życie społeczne jest oparte na przymusie:

--przymus bezpośredni - sankcje (skarcenie, pozbawianie stanowiska, ręki)

---np. normy prawne - zbiory, kodeksy sankcjonowanych norm społecznych (co wolno a czego nie wolno -kary)

--przymus pośredni - mechanizm efektywności działań, działania będące nie skuteczne (nonkonformizm)

---złe ubranie, złe pieniądze (odmowa dostępu)

-cechy faktów społecznych:

--powszechne

--zewnętrzne

--przymusowe

-fakt społeczny - są powszechne ponieważ są zewnętrzne, pewna norma obowiązująca wszystkich pod groźbą sankcji (staje się powszechna - cecha wtórna)

-fakty indywidualne (socjologia to omija):

--charakter psychologiczny - kieruje się swoimi indywidualnymi odczuciami

--charakter biologiczny (fakt biologiczny) - związane z naturalnymi potrzebami, nie ma charakteru zbiorowego

-fakty społeczne (dwa kryteria):

--stopień krystalizacji

--ich normalność

-stopień krystalizacji - różny stopień ich krystalizacji; krystalizacja - stopień tego jak bardzo te zasady są jawne:

--normy/prądy społeczne - normy moralne, prawne, religijne, zasady wychowania

--skrystalizowane fakty społeczne - spontaniczne powstałe prądy, opinie, zmienne pod względem swego natężenia, które wymaga od ludzi przejawu pewnych uczuć, akceptacji pewnych przekonań lub działań (przekonanie co do prawdziwego pewnego stanu rzeczy/przekonań ; uczucia (radość, pogarda) odczuwane przez zbiorowość)

--zmaterializowane sposoby bycia (fakty społeczne) - niektóre regularne, częste działania ludzkie prowadzą do: rzeczy umożliwiające istnienie tych częstych i ważnych działań ludzki (budowa domu lub ulicy/broń, meble - określony sposób budowania spowodowany tym że często podejmowano jakąś aktywność)

-ich normalność:

--normalne - jest to, to co jest rozpowszechnione (prawo)

--patologiczne - to co jest rzadkie w społeczeństwie i nie występuje w innych

*w odniesieniu do danego społeczeństwa (rozpowszechnienie faktów; przynajmniej do połowy)

*te odnoszące się do mniejszości - patologiczne

*te odnoszące się do ogółu społeczeństw (jeśli rzadkie w jednym jest a w reszcie powszechne - to jest to normalne) - im więcej krajów tym lepiej

-przestępczość

--pełni jakąś pozytywną funkcje skoro jest tak częste - przestępczość

--oznacza to że w części członków społeczeństwa normy prawne nie są zinternalizowane (boją się tylko kary) - gdy jest ona mało prawdopodobna przekraczają normy

--pozytywne że część nie stosuje się do norm → przy zmianach nie byłoby źródła by zmieniać normy prawne

--typy:

---łamią wzory prawne kierując się egoizmem

---reformatorzy społeczni, ze względu na dobro wspólne (chcą zmieniać, źródło zmiany społecznej, rozwijają społeczeństwo)

--walka z przestępczością, paraliżuje też reformatorów

--„przestępcy, efekt uboczny”

--wojna (stan wyjątkowy) - znika typowa przestępczość

skala mikro (fakty)-------więzi społeczne (solidarność społeczna)-------skala makro

--obejmuje więź w szerokim sensie↑

--źródła więź społecznej (dlaczego utrzymują relacje):

---łączą podobieństwa

---różnice między nimi

-solidarność wynikająca z .... - inny rodzaj więzi:

--podobieństw - trzymają się razem, tworzą wspólnoty, dobrze się czują ...

---solidarność mechaniczna - wytwarzają wspólnotę świadomości i uczuć (zawierający wspólne wartości przekonania):

---dusza kolektywna/zbiorowa

---każdy z członków grupy uczestniczy w zbiorowej duszy - ma cząstkę własnej psychiki i cząstkę duszy zbiorowej

---ktoś traci męża i też czujemy się nieszczęśliwie/wartości, emocje, przekonania - dotyczy tego - solidarności mechanicznej

---typ więzi panujący we wspólnotach plemiennych (robili to samo, myśleli tak samo, te same wzorce; spędzali razem czas)

---„ponad indywidualna psychika grupowa”

---student - aktywizujemy się gdy słyszymy o jakimś innym

--różnic - potrzebują się nawzajem, poszukują się i tworzą związki, wspólnoty ...

---solidarność organiczna - powstaje między ludźmi mającymi cechy odmienne ale tylko gdy posiadają cechy uzupełniające

---np. łagodność-brutalność; siła-mądrość/spryt

---podział pracy - ludzie mający różne cechy uzupełniają się nawzajem (każdy ma coś co chce drugi)

X

Społeczeństwa pierwotne - solidarność mechaniczna

Społeczeństwa współczesne - solidarność/więź organiczna

Wskaźnik stopnia organiczności lub mechaniczności:

-normy prawne (najważniejsze społeczne reguły postępowania) - przymus, największą wagę przywiązuje

-kodeks karny - do zasad solidarności mechanicznej

-kodeks cywilny - do zasad tworzących solidarność organiczną - liczba artykułów w kodeksie odpowiada ilości stosunków ekonomicznych

*wskaźnik rzeczywistej między tymi solidarnościami

Sumienie zbiorowe (dusza zbiorowa) - fakt społeczny/dusza zbiorowa:

-kara za przestępstwo = wynik oburzenia (emocji) jakie wzbudza w społeczeństwie

-wyobrażenia zbiorowe - fakty społeczne; - wyobrażenia wyobraźni społecznej

-sumienie zbiorowe, wyznaczanie przez 4 zmienne:

→rozmiar (sumienia) - stopień w jakim wartości, reguły są postrzegane

→intensywność (sumienia) - stopień w jakim zawarte w nich wyobrażenia kierują naszym indywidualnymi działaniami

→określoność - stopień jednoznaczności tych norm, ich rozumienia

→treść - stosunek wyobrażeń religijnych do wyobrażeń niereligijnych

Teoria samobójstw:

-element nacisku ze strony społeczeństwa (normy, fakty społeczny, sankcje - za tym stoją)

-korelacja między dokonaniem świadomości i wyznaniem religijnym (znalazł statystyki)

-organizacja grupy religijne (gminy) - im bardziej formalne i luźne związki wewnątrz gminy tym więcej samobójstw (źródłem są stosunki społeczne)

-1(najmniej samobójstw): żydzi, 2: katolicy, 3: protestanci, 4(najwięcej samobójstw): ateiści

--uwzględniając proporcje; w żadnej religii nie jest ono dopuszczalne↑

-samobójstwa, ze względu na rodzaj więzi psychicznej:

Solidarność mechaniczna	Solidarność organiczna
Altruistyczne - popełniane na rzecz innych; więzi z innymi tak silne że uznaje życie innych za równe albo i ważniejsze od swojego	Anomiczne/Anomia (niedobór norm) - stan chaosu społecznego, sytuacja taka jak: wojny, kryzys ekonomiczny chaos polityczny → normy społeczne ulegają zachwianiu (zachwianie, parę konkurencyjnych) → brak reguł wzajemnego działania, nie wie czym ma się kierować
Egoistyczne - ludzie którzy znajdują się w grupach, bardziej nikłej solidarności mechanicznej (bez psychologicznego wsparcia)	Fatalistyczne (nadmiar norm) - reguły działania zbyt ścisłe i rygorystyczne, gdy jednostka nie może odchylić się od norm, wszystkie zachowania są kontrolowane

-fakt społeczny - oddzielić od indywidualnych _________

Religia (socjologiczna teoria religii):

I-zespół wierzeń poza światem doczesnym także istot nadprzyrodzonych które stworzyły ten świat i mają na niego ciągły wpływ a formy(ą) okazywania kultu tym istotom jest właśnie religia

-co nie jest religią:

--Buddyzm - kult człowieka; sformułował zasady życia, osiągnięcie nirwany i przestrzeganie jego zasad

--Dżinizm - kult życia w każdej jego postaci empirycznej

--w religiach które uznają Bogów są takie rytuały nie związane z Bogiem (to nie obrzęd religijny)

II-(Spencer) teoria tego co nieznane, religia zamienia element tajemniczy, sposób myślenia o rzeczach których nie znamy → rzeczywiście rozwinięte religie mają taki element i można je definiować ale w religiach pierwotnych nie było coś takiego (element tajemnicy, niewiedzy) - mieszkańcy znają ich imiona (Bogów)

III (jego definicja)- po przez pojęcie sacrum - religia to wiara o istnieniu sacrum oraz wiara w istnienie sacrum; cecha: działania religijne wyróżniają się od innych typów ludzkiej działalności; pewne rzeczy, wyobrażenia, czasami ludzie są traktowani w specjalny sposób (nie utylitarny, estetyczny), otacza się kultem, traktuje się jakby była wyrazem specjalnej siły (jest w nich lub urzeczywistnienie)

-ta specjalna siła - może pomóc lub zaszkodzić

-te rzeczy; sacrum - są one ściśle określone od rzeczy codziennych (czytaj: nie możesz tego użyć jako papieru toaletowego), religia to sfera rzeczy niecodziennych - stoją z nim inne niematerialne siły

-są wyłączone spośród krytyki, może to być groźne w skutkach, można czcić

-kościół - zespół ludzi którzy czczą te same symbole

-religia - zespół wierzeń, wyobrażeń definiujących sacrum + praktyki wspólne, działania na kult tych rzeczy

-magia - też zakłada istnienie sacrum (przedmioty, formuły), ale nie ma kościoła

-kult realnych obiektów - można też podciągnąć pod to religie świeckie, totemizm

--pewne formy nacjonalizmu (kult narodu) - doskonały, nie podlega krytyce, rzeczywista rzecz, kult Presleya (który jak powszechnie wiadomo nadal żyje i leczy głosem schorowanych fanów).

Religia a solidarność

-religia - ważna rola (motywuje do działania) {solidarność mechaniczna

--silnie spajają społeczeństwo, a dla jednostki są źródłem siły życiowej

-żadna inna sfera nie daje takiego powera

-skąd ta siła, emocje, wzmocnienie (źródło): praktyka - spotykają się z innymi wyznawcami tej religii i to doświadczenie daje im ową siłę (może być użyte gdzie indziej), związek, bliskość fizyczna ludzi w trakcie praktyk - psychologie wsparcie (psycho-fizyczne)*

--same więzi mechaniczna nie wystarczy - społeczeństwo by się rozpadło

--jedynie religia może tworzyć obecnie więzi (źródło uczuć) - solidarność mechaniczna

--ważne aby - spotykali, wspólnie przeżywali

--religie klasyczne ---(rekonstrukcje)---koncerty, sale koncertowe, duże wieloosobowe grube melanże

--czasami muszą się spotkać (odnawia spójność społeczną) - bez tej więzi życie społeczne nie istnieje

-bez religii społeczeństwa się rozpadnie - bez jej spójności wszystko upadnie

--religia to nic innego jak kult grupy przez swoich członków w postaci zmityzowanej - obowiązki wobec to zawsze obowiązki wobec grupy

*autor notatek nie byłby sobą gdyby nie wspomniał w tym miejscu o ciekawym wyjątku jakim jest Marianizm: mimo że owa religia liczy tylko jednego członka to dzięki mocy wspaniałego i jedynego dawcy kultury wszelakiej Mariana Golki daje ona mu wspomnianego już powera - wszystko to dzięki mocy Boga w ludzkiej skórze Mariana Golki którego boska moc potrafi przezwyciężyć wspomniany już warunek wspólnych praktyk Durkheim.

XI

Willfredo Bareto

-ekonomia - obserwacje, eksperyment, zależności między faktami (tak jak nauki ścisłe)

-jego teorie: Teoria cyrkulacji elit, zmiany społecznej

-teoria działania ludzkiego:

--czynność społeczna (podstawowe pojęcie) - czynności logiczne i pozalogiczne / motyw świadomy a rzeczywistość do której się odnoszą

Czynności logiczne	Czynności pozalogiczne
-według prawidłowych wyobrażeń o świecie -odnoszą się do zjawisk które rzeczywiście/faktycznie mają miejsce	-wyobrażenia odbiegające od rzeczywistości
Ważne bo: czy ludzie kierują się przesłankami i ważne jakimi czy są prawdziwe

*mogą być nie logiczne - wniosek nie wynika z przesłanek

*rybak wierzący w Posejdona - pozalogiczne (logiczne myślenie ale zakładające istnienie nie istniejących postaci)

-teorie uzasadniające te przekonania (ma wpływ - instytucje, sfera emocjonalna) → czynność → wrodzone zdolności, psychika zawierają określone dyspozycje które mogą się wzmacniać lub osłabiać - składa się z 6 typów (residua)

-derywacja - co by było gdyby coś stało się inaczej (popularne: co by było jakby babcia miała wąsy)

-residuum/residua:

--kombinacji - układanie na nowo określonych struktur

--ma tendencje zachowawczą (konserwacji) - aby nic w świecie nie zmieniać, pozostawał taki sam (miłość ojczyzny, rodziny, wyższości narodowej, rasowe)

--uzasadniania swoich ____ w działaniu - agitacja w życiu politycznym

--____________ - potrzeba współpracy z innymi, stowarzyszania z innymi

--przeciwstawianie się zmianom w równowadze _______ - przeciwstawianie się, atak na grupę (...)

--seksualne - definiować sytuacje o kwestie seksualne zamiast obiektywne cechy

*systemy społeczne też maja te residua

-derywacje - służą do ochraniania, uzasadniania, rozpowszechniania

--działania są nie zawsze zgodne z normami → trzeba to jakoś usprawiedliwić by pasowało do norm

--np. chce władzy → motyw egoistyczny → usprawiedliwiam to: kraj jest w potrzebie → ukrycie rzeczywistych motywów

--twierdzenia - tezy dotyczą świata z powołaniem na fakty które można sprawdzić ale zawierają elementy niezgodne z rzeczywistością

--antytezy - „robię to dlatego że tak twierdził: Marian Golka” (np.)

--powołanie się na zasady i uczucia (powszechne przyjęte) - „rok ludu, tradycja tego wymaga”

--normochy słowne - słowa których używa aby cele były przyjęte, ładunek emocjonalny

*doktryny polityczne to derywacja

*socjolog: odrzucić derywacje od rzeczywistych motywów i szukać residuów

*fałszują świadkowie lub nie

*dziedzina gospodarki - działania logiczne (militarne) ; życie codzienne - pozalogiczne

Polityka - dwie pierwsze residua najważniejsze / teoria cyrkulacji elit:

-społeczeństwo (elity vs. masy / klasy wyższe vs. klasy niższe {struktura społeczna)

-klasy wyższe - prawdopodobieństwo wyższe rozwoju I i II residua (większe natężenie)

-struktura nie jest sztywna - pozwala zmieniać klasy

-elity (dwie sensy: zdolny i władza) - ludzie znajdujący się przy władzy i ponad uzdolnienie - wśród mas też znajdują się ludzie z elity

-polityka - grupa rządząca, ma władze; nie są w polityce ale mają takie zdolności ...

-każda elita się zużywa (mniejsze zdolności polityczne - czas) → władza jest sprawowana w coraz gorszy sposób - rządzi coraz gorzej i zdolni z cienia podnoszą głos, bunt → odwołuje się do mas które mogą każdą władze obalić (ci zdolni z mas) → upada, zostaje zastąpiona nowym → nowa władza rządzi coraz gorzej, (w końcu też) upada, nie mają kontaktu z rzeczywistością (wybaczenie obrazu świata) → czemu elity rządzą coraz gorzej:

1.) Comte: człowiek wykonujący jakieś działanie przekształca swoją osobowość w jednostronną, zdeformowaną

2.) dostęp do pieniędzy - powoduje zjawisko „utrzymania przy życiu ludzi nie do końca zdolnych do życia” → w klasie wyższej jest więcej tzw. „kwiatków”, im dłużej ona rządzi tym większy jest procent ludzi niepełnych (jakoś chorych), w masach są zdrowi → dochodzą w końcu wariacji (do władz oczywiście ) - można przedłużyć władze po przez układy obu stron, na dłuższą metę się nie da - upada władza

-etapy rządu:

-rządzą ludzie konserwatywni (lwy) - gotowy do użycia siły, przywiązanie do religii→ o rozwiniętych zdolnościach kombinacyjnych (lisy) - siła to ostateczność; elastyczna, negocjować; ideologie: humanitaryzm, wolność ludzka, liberalizm → schyłkowa baza dominują lisy - jedynie przedłużają egzystencje

*kartel partyjny - wymieniają władzą się ← wygrywa ta spoza to ci buntownicy

-dynamika polityki - dynamizuje inne sfery życia

--gospodarka:

I residuum - rentierzy (nie ryzykują, pewne dziedziny)

II residuum - spekulanci (ryzykują, nie pewne dziedziny

--sfera ideologiczna:

I religia, ideologia

II pseudonaukowe

--zależności:

I kiedy w polityce rządzą lwy to w gospodarce rentierzy

II spekulanci - lisy

XII

Max Weber

-inspiratorzy: Wilhelm Dilthey i Henrich Ricket

-Wlhelm Dilthey:

--„rozumienie” - metoda badań empirycznych

--dotychczasowa metoda (przyrodoznawstwa) - obserwacja, uogólnienia jest metodą powierzchowną, błędną - nie są wstanie opisać tych zjawisk

--nauki o duchu (humanizm) - istnieją w niej elementy niematerialne

--życie ludzkie - zrozumieć / przyroda - objaśnić

--rozumienie - czynności ludzkie i wytwory duchowe, musi być odtworzona intencja twórcy

--formy rozumienia:

---rozumienie psychologiczne (wczucie się w sytuacje i intencje innej osoby, stawiamy się w sytuacji tego człowieka)

---rozumienie hermeneutyczne (odtworzyć intencje, interpretacja sztuki (cechy danej osoby) ← zachowanie innych, kontekst, „na zasadzie pośrednich”; odtwarzamy brakujące elementy z kontekstu (~x~))

--właściwa nauka badawcza

-Henrich Ricket

--nie można dzielić nauk według przedmiotu

--przedmiot: przyrody (brak ducha)

--ze względu na metody badań:

---pojęcie indywidualizujące (co dzieli) - to go wyróżnia od reszty

---perspektywa uogólniająca (co łączy) - formułuje prawo na podstawie wspólnych rzeczy

*indywiduum: różne rzeczy (system polityczny człowiek, grupa)

--nauka o kulturze - nauki humanistyczne (te nauki badają kulturę

--kultura różni się od przyrody pod względem: istnieją wartości (tworzą dzieła, wchodzą w kontakty (kierują się wartościami)

--rozumienie - podstawa badań kultury (indywidualna - rozwinięcia/ uogólniająca - objaśnienia)

--nauki:

---empiryczne - sens subiektywny* (przypisywanie sensu)

---dogmatyczne - sens obiektywny

*kultury: świadomy motyw jaki ludzie przypisują działaniom, obiektom tych działań

--zrozumieć działającą jednostkę - przypisać jej motyw

--empiryczne nauki o kulturze - socjologia (społeczne działania ludzi)

---bada działania społeczne - jeden z typów działań

Max Weber:

-działania ludzkie - zachowanie jednostki któremu przypisuje ona jakiś subiektywny sens działania kierowane świadomym ____________

-działanie społeczne - które zgodnie z subiektywnym sensem nadanym przez działającego są _______________ i na tych ludzi zorientowane (świadome działanie zorientowane na ludzi)

--samotna modlitwa - tym nie zajmuje się socjologia / w kościele - Bóg ale i orientacja na innych ludzi

-te działania trzeba zrozumieć

-im dalej od naszej kultury → tym trudniej się „wczuć”

-metoda (I): przypisywanie jednostce motywów na podstawie analizy swego działania - cel, przebieg, środki, konsekwencje niezgodne z celem działania → pozwoli to przypisać motyw bez pytania o motyw i wczuwania się

--przykład: funkcje parasola, pogoda, konsekwencje dla zdrowia, bez pytania

--ze względu na okoliczności/kontekst (100% pewne dane) - bez pytania, bez wczuwania, można przypisać motyw

-metoda (II): po to żeby zrozumieć konkretne działania trzeba je porównać z: idealnym modelem (ma charakter działania celowo-racjonalnego♥)

♥ma tylko jeden cel

♥zna wszystkie dostępne dla siebie środki

♥zna warunki w których będzie się odbywać działanie

♥dobiera spośród środków najskuteczniejszy

--człowiek nie wie wszystkiego i źle wybiera

--działania porównać do idealnego modelu - i zobaczyć czym się różni - te różnice badamy jako przyczyny jego zachowania

-dane socjologiczne:

--„socjologia rozumiejąca” system kategorii wchodząc od skali mikro:

---wiązki społeczne, działania → aż do całości

---socjologia - zespół działań skierowanych na inna jednostkę

--nauka o makrostrukturach społecznych:

---można wykorzystać wszystkie dane: ekonomiczne itd.

---bada podstawowe procesy i struktury budowy społeczeństwa

---wszystko pośrednia dotyk zależy od społeczeństwa człowieka

-stosunek społeczny (wywodzi się z pierwszych danych) - wzajemnie na siebie zorientowane działania dwóch lub więcej liczby podmiotów

--charakter trwały i nietrwały:

---stosunki nietrwałe - działanie jednej osoby na drugą, powoduje z jej strony reakcje (przypisujemy tym działaniom sens, orientacja na człowieka)

---stosunki trwałe - porządek, przyjęty wspólny zespół norm który określa zasady obowiązujące obie strony - porządek (orientujemy się na porządek)

-rodzaje porządku społecznego:

--prawo (stosunki prawne) - normy które obowiązują jego uczestników są sankcjonowane przez specjalnie wybrany zespół, ich naruszenie powoduje reakcje (kara dla nas), przez specjalnie wybrany zespół

--konwencja - polega że naruszenie norm powoduje sankcje ale nie ma specjalnego aparatu a od innych członków ?interakcji?

--związek społeczny - to taki stosunek trwały który posiada właśnie kierownictwo i sztab administracyjny (zorganizowany)

→wyższa forma stosunku - zdolne do wspólnego działania

→zjawisko władzy - pojawia się

--władza - szansa przeprowadzenia własnej roli w stosunku społecznym wobec innych jego uczestników (można posłużyć się różnymi instrumentami: przekonać, oszukać, zastraszyć)

--panowanie - taki rodzaj władzy który polega na szansie zdobycia posłuchu dla jego/naszego rozkazu

→bez używania środków przymusu (bez perswazji, wprowadzania w błąd*; w sposób automatyczny)

→to władza prawomocna (polega na tym ż podwładni daje nam prawo do wydawania rozkazów) - taka jest władza w związku

-podstawy panowania:

--tradycja (opiera się na ____) - tradycjonalna

--uzgodnienia - legalna

--na uznaniu specjalnych, niezwykłych cech zwierzchnika - charyzmatyczna (potwierdzanie charyzmy)

*właśnie z tych powodów rządów pana premiera Donalna Tuska nie można nazwać panowaniem

Związki (najważniejsze społecznie):

-polityczne - państwo → panowanie oparte są na środkach przymusu bezpośredniego

-hierokratyczny - kościół → przymus psychiczny (odmowa środków zbawienia) - podstawa panowania

XIII

Związki panowania:

-państwo (polityczny)

-kościół (hierokratyczny związek panowania) - tradycjonalne, charyzmatyczne

środki które umacniają panowanie i chronią przed „niepokornymi”:

-państwo - przemoc fizyczna

-kościół - przymus hierokratyczny (prawo do odmawiania środków zbawienia)

*dał podłoże pod większość subdyscyplin socjologii

Trzy teorie które zaraz omówię:

-Teoria zróżnicowania społecznego

-Teoria biurokracji

-Teoria religii

Teoria zróżnicowania społecznego:

-społeczeństwo jest zróżnicowane przez 3 kryteria: kryterium ekonomiczne (klasy), rozkład szacunku społecznego (stany), kryterium podziału partyjnego - rozkładu władzy w społeczeństwie (podział na partie)

-podział na klasy (w podobnym położeniu własnościowym, „władza dysponowania rzeczami i świadczeniami”) wiąże Weber z specyficznie rozumianą własnością:

-dwa rodzaje własności:

--posiadanie - zapewnia dysponującym je podmiotom utrzymywać się bez jego własnej pracy (środki do życia) / klasa właścicieli, posiadaczy

---negatywna klasa posiadania (niewolnicy, poddani, biedni, bezrobotni)

---klasa średnia posiadania (robotnicy, urzędnicy, rzemieślnicy)

--zarobek / klasy zarobkowe - uczestniczą w rynku i różnią się typem uzyskanych dochodów

---zyski (przedsiębiorca)

---płace (robotnicy)

---klasa średnia zarobkowa (urzędnicy, samodzielni chłopi i rzemieślnicy)

↓

Klasy społeczne - włącza czynnik: ruchliwość społeczna

↓→zespół położeń ekonomicznych między którymi łatwo zachodzi wymiana wewnątrz i międzypokoleniowa (granice między klasami społecznymi powodują że trudno je zmienić)

Klasy społeczne - „trudno wyjść, trudno się dostać” (jakie są):

-robotnicy (całość)

-drobnomieszczaństwo (samodzielny rzemieślnik, kupcy)

-inteligencja i wyszkoleni fachowo, dziś: specjaliści (stanowiska urzędnicze, merytoryczne, specjalistyczne)

-posiadacze i uprzywilejowani przez wykształcenie (pracujących ale dzięki specjalistycznym atrybutom osiągają swe dochody)

Szacunek społeczny i stany społeczne:

-stany - grupy ludzi zamknięte ale wyróżnione ze względu na specyficzny przysługujący im szacunek społeczny

--pozytywny szacunek

--negatywny szacunek - społeczna pogarda, niechęć

*szacunek - musi znajdować zewnętrzne formy (musi być okazywany)

*współczesne społeczeństwa nie jest stanowe - nie decydują tak bardzo tego typu stosunki, ale istnieją stany społeczne (ale nie wszyscy do nich należą)

*współczesne społeczeństwo jest klasowe

*średniowieczne społeczeństwo było stanowe (szlachta, duchowieństwo, chłopstwo)

Szacunek spontaniczny (wynika z wewnętrznej potrzeby) i szacunek normatywny (wynika z norm):

-gdy go okazujemy - nie musi się za tym kryć postawa szacunku, można pokazywać szacunek gdy nawet kogoś nie lubimy np. kłaniać się królowi despocie/witać się z kolegami z pracy → kontrolują to normy

-na straży respektowania szacunku stoją sankcje (ekonomiczne, religijne, obyczajowe, ostracyzm towarzyski, karne) - szacunek normatywny

-spontaniczny - nie ze względu na normę/karę ale z powodu naszych odczuć/postaw

Podstaw wytwarzające stany - zawód (wytwarza sposób życia)

-zamknięte grupy zawodowe które cieszą się szacunkiem: specjalny szacunek w trakcie wykonywania zawodu, spełnić określone warunki

-które nie są stanami: robotnicy, sprzedawcy

-pewne grupy które mają cechy stanu ale nimi nie są: nauczyciele

-stany negatywnego szacunku: prostytutki (zamknięty, specyficzny styl życia, negatywny szacunek), żebracy

-cechy etniczne (mniejszości etniczne): tworzą zamknięte środowiska, specyficzny tryb życia, obdarzone są szacunkiem (cyganie)

Godność - szacunek jakim grupa sama siebie obdarza

-stan sam siebie zawsze ocenia pozytywne

Zróżnicowanie partyjne:

-partia - grupa ludzi w obrębie związku społecznego która stara się przejąć władze w związku lub w sposób zdecydowany wpływać na „kierownictwo związku”

-np. partia w państwie, partia w kościele, partia uniwersytecka

-partie - tam gdzie są związki

Koncepcja biurokracji

-racjonalność - takie działanie w której dobiera się środki do celu ze względu na ich efektywność (cecha kultury zachodu)

-biurokracja - wymiar racjonalności, najbardziej racjonalna organizacja

-„apologeta” - system idealny

-biurokracja - jest skuteczniejsza niż demokracja

*przedsiębiorstwo kapitalistyczne: rachunek, zasada ekonomi (duży efekt, mało środków)

*racjonalność jest wszędzie - łatwe do krytyki

↓→przypomina to: duch narodu (Comta) - sposób myślenia i działania którego widać we wszystkich dziedzinach życia społecznego

*kultura zachodu jest racjonalna a inne nieracjonalne (od autora: Weber to ostry rasista i brutalny etnocentryk)

Model idealny biurokracji (można porównywać z rzeczywistością i zobaczyć gdzie się odchyla):

-zasada kompetencji urzędniczej - podział pracy i każdy zajmuje się czymś innym a zakresy ich kompetencji się nie pokrywają (szczegółowy podział prac)

-zasada hierarchii - system zwierzchników i podwładnych, funkcją zwierzchnika jest kontrola podwładnego, wydawanie mu poleceń i rozstrzyganie spraw wątpliwych i takich które potrzebują szerszych kompetencji niż ma urzędnik (przerasta go) → kompetencje i zakres władzy: spisane w prawie

-zasada dokumentów pisanych - każda decyzja urzędnika musi być zarejestrowane i archiwizowanie (kontrola urzędnika, jego samokontrola - jego błąd może być wykryty po czasie)

-monopolizacja zdolności intelektualnych i fizycznych urzędnika - musi on być cały dzień dostępny dla innych urzędników i petentów, musi być wypoczęty i umysłowo gotowy do pracy

-oddzielenie środków urzędowania od własności urzędnika - rzeczy w pracy do niego nienależną, wyłącza się możliwość „oszczędzania”

-oprócz przepisów musi znać zwyczaje prawne, normy, obyczaje, moralność danego regionu - przy podejmowaniu decyzji uwzględnić to

-musi być odpowiednio wynagradzany - aby mógł prowadzić stanowy styl życia / zapora przeciw korupcji

Biurokracja kontra demokracja:

-przewyższa demokracje (sformułowane przepisy traktują wszystkich tak samo/jednakowo) vs. w demokracji, zależy od większości, można manipulować

-przewidywalna vs. nieprzewidywalna

-decyzja natychmiastowa vs. wymaga czasu (pracochłonne)

XIV

Teoria religii (kapitalizm a etyka protestancka)

Religia - makropoziom (protestantyzm) - były bardziej zawansowane w rozwoju kapitalizmu (te kraje)

Różnice w doktrynie katolickiej i protestanckiej (źródła te same, różne interpretacje):

-jak religia sankcjonuje prace:

--katolicyzm, praca:

---sama praca nie daje człowiekowi żadnych „plusów” religijnych/u Boga

---„ten co nie pracuje nie powinien jeść” - do ludzi którzy nie mają środków do życia

--protestantyzm, praca:

---nadaje wartość religijną

---praca to obowiązek religijny

---„ten co nie pracuje nie powinien jeść” - dosłownie: obowiązek każdego człowieka bez względu na posiadanie dobra

---praca - kontynuacja dzieła tworzenia, udoskonalanie świata stworzonego przez Boga

---to zostanie ocenione przez Boga - że nie pracował

-wczesne i późne formy protestantyzmu:

--wczesne:

---człowiek nie powinien zmieniać pozycji społecznej w której jest (brak awansu)

--późne (np. kalwinizm):

---porzuciła to założenie - jeśli praca daje rezultaty to można się bogacić i awansować

-stosunek do bogactwa, jakie się uzyska; „wymóg ubóstwa a bogactwo”:

--katolicyzm:

---kwestia pracy i bogactwa ma charakter poza religijny

---asceza zewnątrz-światowa - wyłączenie się ze świata, brak pokus

--„etyka protestancka (purytańska)”:

---obowiązkiem jest pracować - inne działania: służą samej pracy bądź są jej niezbędnymi przesłankami - eliminacja wszelkich przyjemności (rozrywka, teatr, śpiew, taniec)♥

♥odpoczywać aby zregenerować siły

♥rozrywki szkodliwe zabierają czas jaki można poświęcić na prace

♥racjonalne posiłki

♥zachowanie gatunku i wychowanie

♥wszystko inne jest zbędne i szkodliwe (religijnie naganne - w oczach Boga)

♥seks miał służyć prokreacji, nie mogli się fotografować (pycha, podziwiane się)

---ciągłe pokus - asceza wewnątrz-światowa (każdy miał być ascetą)

---ludzie którzy tak się zachowywali wydawali mniej na konsumpcje a więcej na inwestycje ↓→pozwala wykorzystać pieniądze mimo tej etyki (inwestycja)

-predestynacja (purytanizm):

--przyjęli teorie o predestynacji - nie można się samemu zbawić, Bóg wybiera ludzi którzy będą zbawieni; kryteria wyboru Boga - nie są dostępne dla ludzi

--interpretacja: jeśli Bóg ich wybiera to znaczy że są w stanie łaski - powinna ona objawiać się już w życiu doczesnym - łaska wyraża się w tym że nasze przedsięwzięcia przynoszą sukces/zysk

--im bardziej się bogacisz tym większa szansa na zbawienie = bo to znaczy że Bóg ci pomaga trzepać mamonę

--pogoń za bogactwem staje się zjawiskiem które ma wymiar/sens religijny → ale nie można używać tych pieniędzy do konsumpcji ale do inwestycji

*kalwinizm najbardziej istotny = purytanizm angielska wersja kalwinizmu (nazwy)

↓

Conclusin:

-te motywacje wpłynęły że w krajach protestanckich rozwijał się kapitalizm lepiej, zwłaszcza w purytańskich

-bodźce do rozwoju kapitalizmu: zakaz konsumpcji, „stan łaski”

-duch kapitalizmu = etos gospodarczy - zespół ideałów/wartości których spełnienie jest warunkiem jego istnienia i rozwoju [kapitalizmu]; każda ma _________

→oszczędzaj

→pracuj

→chroń własność prywatną

→inwestuj (konkurencja na rynku, forma walki z nią)

↑→zbieżność obu etosów (purytańskiego i kapitalistycznego)

-ważne: protestantyzm umocnił ducha kapitalizmu ale nie stworzył go !!!!!!!!!!!!!!!!

-„religia umocniła ducha”

-wpłyną na rozwój gospodarek; robotnik protestancki to robotnik uczciwy i pracowity

-kapitalizm (młody) umocniony przez protestantyzm

Ferdinand Tonnies, „wspólnota i społeczeństwo” - opozycja wspólnoty i społeczeństwa, dwa typy więzi społecznej:

-rozumianej jako więzi duchowa - nie zewnętrzne cechy, ze względu na sposób wzajemnego myślenia o sobie (jak postrzegają się, jak interpretują normy, jak rozumieją)

-socjologia subiektywna

-ich psychikę może zinterpretować działanie

-teoria woli (osobowości):

--ze świadomości nic nie wynika jeszcze

--wola = zawiera świadomość + przesłanki do działania

--działania uwzględniające zewnętrzne psychologiczne ______

Wola istoty	Wola wyboru
-która wyraża całą istotę człowieka -działania odwołujące się do całej swojej istoty: --wola naturalna --upodobania, przyzwyczajenia, moralność, wspomnienia, idea nasze (motywy) -warunkiem zaakceptowania celu jest akceptacja środków (zharmonizowana całość) najbardziej czyste koncepcje tej osobowości: młoda wieśniaczka	-człowiek podporządkowuje swoje upodobania, ideały, normy moralne korzyścią czysto materialnym -wyrachowanie, korzystne - nie korzystne, stłumić coś dla przyszłych korzyści (motyw działania) -„cel uświęca środki” -dobierać środki do celu najbardziej czyste koncepcje tej osobowości: dojrzały mężczyzna który jest kupcem

-czynniki uwarunkowań roli:

--cechy biologiczne - wrodzone które wpływają na stosowana wole↓

Płeć	K - wola istotności M - wola wyboru (częściej stosują) *spowodowane to jest kwestią reprodukcji: kobieta aby opiekować się potomstwem musiała wytworzyć cechy uczuciowe, facet musi zdobywać środki utrzymania (namysł a nie emocje)
Wiek	-to zdrowie i siła: dziecko skazane na pomoc - wola istotności/istoty kolejne popędu, nie wyrachowanie (nastolatek) - wola istoty dorosły - wola wyboru, umie być wyrachowany -doświadczenie: im bardziej jest doświadczony tym bardziej wie że ludziom nie można ufać, trzeba być ostrożnym - wola wyboru
Pozycja społeczna	Rodzaj pracy: Praca fizyczna - rozwija wole istoty Praca umysłowa - rozwija wole wyboru (kalkulacja) Typ zawodu: Właściciel prywatny (robotnik, właściciel) - musi na rynku oceniać, liczy zyski to wola wyboru Praca na wsi, gospodarstwo samowystarczalne - wola istotności *kupiec - najbardziej determinuje wole wyboru

--czyste przykład: patrz, poprzednia tabelka, dół

Teoria więzi społecznej

-wola istoty→ tworzy wspólnoty / więź wspólnotową → oparta na: zrozumieniu się

-wola wyboru → tworzy społeczeństwa / więź społeczną → oparta na: negocjacje

↓

-zrozumieć się: słabszym pomagać, szanować przywódców itd.

-formy wyższe wspólnoty:

--obyczaj - niespisanie zasady jak należy się zachowywać

--religia - w szczególności etyka religijna, obowiązki ludzi względem siebie

-negocjacje: ustala co na jakich warunkach

-bardziej skomplikowane formy społeczne:

--regulamin - zespół norm ustalonych dla dużej liczby ludzi

--prawo - dotyczy wszystkich ludzi, jest spisane, mówi co można a czego nie, przewiduje kary

2 rodzaje stosunków, związek a stosunki społeczne:

-związek - jego uczestnicy w świadomości personifikują (nadają swojej grupie cech ludzkich)

--rodzina - byt wspólnotowy, robimy pewne rzeczy „dla rodziny”

--np., przyjaźń - nie personifikujemy jej

--np. rodzina - mamy obowiązki wobec rodziny jako takiej (a nie do pojedynczych osób w obrębie tej rodziny - np. wujka Zdzicha)

--np. państwo - państwo wymaga (fikcja nie ma czegoś jak państwo)

--daną zbiorowość ludzi traktujemy jako jedną „superosobę” - do której czujemy że mamy obowiązki

*jest to subiektywna teoria społeczeństwa bo:

--nie ma zewnętrznych cech

--szukamy i badamy co ludzie mają w swoich ludzkich głowach

Przestal w opuszczonej sali siedzi,

Głos jego nutki tworzy jakby z miedzi,

Z wielkiej one wiedzy wypływają,

Z niezłomnego serca w którym sensy się chowają.

Jednak Marks na co komu dzisiaj,

Skoro tyle nowych tez świat ten wysiał,

Po co Maxa Webera typ idealny,
Skoro przez badaczy tak nie wybieralny.

Duchy choć zmęczenie nie czują,

Także po cichy słysząc go pomrukują,

Jeden nawet zasnął,

Snem - drogą smaczną.

Choć głoś masz piękny i silny jak dzwoń,

Proszę na chwile zamilcz i daj odpocząć zmysłom,

Daj odetchnąć i zebrać wszystkie te myśli,

Do krainy snu mnie przed nocą nie wyślij.

W sali roznosi się głos jego,

W brzmieniu coś pięknego,

Ale w treści - takie to nudne,

To snu położy nim zabrzmi ostatnie słowo trudne.

Daj mi odpocząć i na mały moment zamilcz,

Choćby na pięć minut - umysłowi daj klasyków strawić.

Sełsybiusz

31

---