07.01.2007
CHOROBY GRZYBOWE JABŁEK OKRESU PRZECHOWALNICZEGO GOSPODARCZO WAŻNE:
1) Gorzka zgnilizna jabłek (grzybowa)-tzw oczkowanie jabłek. Przyczyny-grzyby P. alba i p. malicortis. Źródło infekcji-martwe krótkopędy, rany zgorzelowe. Termin infekcji- 2 poł lata (deszcz). Objawy-koniec okresu przechowalniczego; gnilne nieco zapadnięte plamy wokół przetchlinek (1 lub kilka), średnica nie większa niż 5 cm, jasnobrązowe potem ciemniejsze; powierzchnia gładka, napięta, błyszcząca; tkanka miękka ale nie mokra. Zapobieganie: po zauważeniu choroby natychmiast kończyć przechowywanie; oprysk na 2 tyg przed zbiorem (Topsin, Benlate, Befran); 20 % porażenie-oprysk na 4 tyg i na 2 tyg przed zbiorem; lustracja sadu, usuwanie ran zgorzelinowych. Odmiany wrażliwe-Koksa P, Lansberska, Boiken, Bencroft, Golden D.
2) Szara pleśń-Przyczyny-Botrytis cinerea. Źródło infekcji-sad. Termin infekcji-cały okres weget (okresy krytyczne-kwitnienie, przed zbiorem jabłek). Objawy-brązowe, gnilne plamy; szary, puszysty nalot; wyciekanie soku z owoców; gniazda gnilne. Zabiegi-ochronne przeciw szarej pleśni (Euparen); nie dopuszczać do nadmiernego zagęszczenia koron w sadzie; nie umieszczać w przechowalni mokrych owoców; stosować szybkie schładzanie po zbiorze; nie przechowywać zbyt długo po osiągnięciu dojrzałości konsumpcyjnej. Odmiany wrażliwe-McIntosh, Bancroft, Linda, Gloster, Elstar, Cortland.
3) Mokra zgnilizna jabłek-Przyczyny-Penicillium expasmum, Mucor, Rhizopsus. Źródło inf-sad, przechowalnia. Termin inf-przed zbiorem, w czasie zbioru, w czasie przechowywania (przez uszkodzenia owoców). Objawy-bardzo miękkie (półpłynne) gnijące owoce; wyciekanie soku; brązowe owoce o nieprzyjemnym zapachu; niebieskozielone, pylące zarodniki (P. expansum). Zapobieganie-delikatny zbiór, przesypywanie, transport; zwalczanie szkodników; higiena opakowań i pomieszczeń. Odmiany wrażliwe-Landsberska, Beforest, Koksa P, Cortland, Boiken.
4) Brunatna zgnilizna jabłek-Przyczyny-Monilinia fructigena i M. laxa. Źródło infekcji-sad (gnijące w czasie wegetacji owoce, mumie). Termin inf-cały okres weg poprzez uszkodzenia owoców). Objawy-na początku okresu przechow czarnobrązowe, twarde plamy gnilne z koncentrycznie ułożonymi zarodnikami; czarne, błyszczące mumie. Żapobieganie-niszczenie źródeł infekcji; Topsin, Baycor.
5) Kropkowana plamistość jabłek-Przyczyny-Schizothyrium poni.
6) Parch przechowalniczy - choroba objawia się powstaniem na skórce jabłek ciemnoszarych lub czarnych plam o różnej wielkości, najczęściej 1-5 mm. Na jednym owocu może być do kilkudziesięciu plam. Porażone owoce szybciej więdną, są narażone na zakażenie przez inne grzyby i tracą wartość handlową. Jest to jedyna choroba przechowalnicza, która nie powoduje gnicia owoców. Do zakażenia tą chorobą dochodzi w sadzie w czasie wegetacji.
USZKODZENIA FIZJOLOGICZNE JABŁEK W PRZECHOWALNI:
1) Więdnięcie-ujawnia się po utracie ok 5 % pierwotnej masy owocu (po ściśnięciu owocu-skórka marszczy się). Ubytek masy zależy od odmiany, wilgotn względnej, temp. Szczególnie podatne odmiany o szorstkiej skórce bez nalotu woskowego. Silniejszą transpiracją odznaczają się jabłka zebrane za wcześnie, z drzew przenawożonych azotem, pochodzących ze środka korony. Zapobieganie więdnięciu polega na zbieraniu owoców we właściwym terminie oraz szybkim ich schłodzeniu. Skrzynki lub skrzynie paletowe powinny mieć odpow wilgotność (najlepiej wstawić je do sadu na kilka dni przed zbiorem). W czasie przechowywania należy utrzymywać wilg wzgl powietrza ok 90 %. W przypadku odmian bardziej podatnych warto okryć całą kolumnę skrzynek z owocami folią.
2) Rozpad chłodniczy- choroba objawia się brązowieniem miąższu na zewnątrz wiązek sitowo- naczyniowych. Często miąższ pod skórką pozostaje biały i z tego powodu w początkowym okresie zaburzenie jest niewidoczne z zewnątrz. W późniejszych stadiach skórka przybiera barwę wodnistoszarą, a miąższ odznacza się sfermentowanym smakiem. Przyczyną choroby jest przechowywanie jabłek w zbyt niskiej dla nich temperaturze. Podatne na rozpad chłodniczy- Boskoop, Jonathan, McIntosh, Rubinette i Sawa. Odmiany wrażliwe należy przechowywać w pierwszych dwóch miesiącach w temperaturze 3-4 C. Dostateczna zawartość wapnia nie ogranicza choroby (z wyjątkiem odmiany Jonathan)
3) Rozpad wewnętrzny - przejawia się mięknieniem i brązowieniem miąższu. Początkowo ciemnieje miąższ tuż pod skórką, z czasem ciemnieje też skórka owocu. Rozpad pojawia się zwykle koło zagłębienia kielichowego i często opanowana jest tylko jedna strona owocu. Objawy choroby występują w charakterystyczny sposób na poszczególnych odmianach, rozróżnia się rozpad Jonathana, rozpad Jonagolda, rozpad Spartana, rozpad Sampiona. Wszystkie te rozpady występują głównie na jabłkach dużych, zwłaszcza pochodzących z drzew młodych. Przyczyną jest niedostateczna ilość wapnia w owocach lub zbyt wysoka wartość potasu do wapnia.
4) Rozpad mączysty - miąższ owoców traci swoją jędrną konsystencję, staje się sypki i kaszowaty. Przy znacznym zaawansowaniu rozpadu skórka pęka, zwykle prostopadle do osi jabłka, odsłaniając biały miąższ. Choroba jest objawem przejrzewania i starzenia się prowadzącym do fizjologicznego obumarcia owocu. Występuje silniej na owocach dużych, zwłaszcza z drzew młodych, w sadach silnie nawożonych azotem.
Zapobieganie tej chorobie polega na stwarzaniu warunków opóźniających dojrzewanie jabłek tj. na przestrzeganiu właściwego terminu zbioru, szybkim schłodzeniu owoców po zbiorze, przechowywaniu ich w niższej temperaturze, najlepiej w chłodni z KA lub ULO. Warto też wiedzieć, że jabłka zawierające więcej wapnia oddychają wolniej, a zatem dojrzewają później.
5) Gorzka plamistość podskórna - pierwsze objawy choroby mogą wystąpić już w sadzie w postaci lekko zagłębionych plam o średnicy 3-5 mm, pojawiających się głównie od strony kielicha. Z upływem czasu plamy brązowieją, a miąższ owocu w miejscu plam wysycha i staje się gąbczasty. Zdarza się, że martwa tkanka miąższu jest głębiej pod skórką i w ogóle nie widać jej na powierzchni. (u odmiany Gloster i Elise) Przyczyną choroby jest niedobór wapnia w owocach. Do odmian najbardziej podatnych należą Sampion i Jonagold, w mniejszym stopniu ulegają chorobie odmiany Cortland i Gloster. Zapobieganie chorobie jest możliwe tylko w sadzie (opryskiwanie drzew roztworami soli wapnia)
6) Szklistość miąższu - objawy choroby pojawiają się już w sadzie, w końcowym okresie wzrostu owoców. Opanowane partie miąższu na skutek wysycenia przestworów międzykomórkowych wodą, przybierają szklistoprzezroczysty wygląd. Pierwsze objawy rozpoczynają się od wiązek sitowo - naczyniowych i są widoczne dopiero po przekrojeniu jabłek. Czasami szklistość może być widoczna przez skórkę owocu. Jabłka opanowane tą chorobą w niewielkim stopniu mogą wrócić do stanu normalnego zwłaszcza gdy są przechowywane w nieco wyższej temperaturze. Jednak w razie opanowania większej części miąższu objawy nie ustępują i wówczas sprzyjają powstawaniu rozpadu miąższu. Szklistość występuje przede wszystkim na jabłkach odmiany Gloster, Empire i Witos, w mniejszym stopniu ulegają chorobie jabłka odmiany Elize. Chorobie sprzyjają długotrwałe okresy upałów i suszy w okresie wegetacji oraz znaczne wahania temperatury przed zbiorem. Do wystąpienia szklistości przyczynia się też niskie stężenie wapnia w owocach.
7) Oparzelizna powierzchniowa - objawy choroby widoczne są na skórce jabłek w postaci nieregularnych, herbaciano - brązowych plam o niewyraźnych kształtach, podobnych do plam po oparzeniu skórki gorącą wodą. Plamy te ukazują się po kilku miesiącach przechowywania, najczęściej po stronie pozbawionej rumieńca. Po przeniesieniu jabłek z chłodni lub przechowalni do temperatury pokojowej nasilenie choroby wzrasta; przy dużym nasileniu choroby cała powierzchnia owocu może być objęta plamami. Chorobę spotyka się najczęściej na odmianach : Cortland, Idared, McIntosh i Spartan. Chorobie ulegają w większym stopniu owoce mniejsze i zielone oraz zerwane wcześniej (polecany przynajmniej dwukrotny zbiór owoców) Do czynników sprzyjających występowaniu oparzelizny zalicza się też wyższą zawartość azotu w owocach i wysoką temperaturę w ostatnich tygodniach przed zbiorem. Natomiast czynniki zmniejszające występowanie choroby to zwiększenie zawartości wapnia oraz wietrzenie komór w przypadku składowania owoców w przechowalni zwykłej, również warunki chłodni KA.
8) Zbrązowienie przygniezdne - objawem choroby jest początkowo zaróżowienie, później brązowienie miąższu, głównie wokół gniazda nasiennego. W przypadku jabłek odmiany McIntosh, wspomnianym objawom towarzyszy brązowienie skórki w zagłębieniu szypułkowym. Pierwsze oznaki choroby mogą wystąpić już w grudniu i nasilają się pod koniec okresu przechowywania, zwłaszcza po przeniesieniu owoców do temperatury pokojowej. Zbrązowienie przygniezdne objawia się silniej po chłodnym i pochmurnym okresie wegetacji. Również wysokie nawożenie azotem i wczesny zbiór jabłek sprzyjają chorobie. Odmiany wrażliwe to: McIntosh, Gloster, Jonagold Jupiter i Sampion. Chorobie można zapobiec poprzez unikanie przedwczesnego zbioru owoców i przechowywanie w temperaturze powyżej 0 C. W chłodniach z KA, w których utrzymywany jest właściwy skład gazowy powietrza, zbrązowienie przygniezdne nie występuje w ogóle.
9) Plamistość Jonathana - choroba objawia się w postaci okrągłych, brązowych plam, o średnicy 2-4 mm obejmujących tylko skórkę jabłek. Objawy występujące na stronie zarumienionej owocu są zwykle czarne. Plamy mogą się zlewać. Z czasem skórka w miejscu plam zamiera i staje się podatna na infekcje grzybów. Choroba występuje silniej na jabłkach dużych, późno zebranych, późno schłodzonych i przechowywanych w wyższej temperaturze. Najwrażliwsze odmiany to: Jonathan (zwłaszcza czerwone mutacje), Idared, Jonamac, Elize.
Zapobieganie chorobie - unikanie późnego zbioru owoców i szybkie ich schłodzenie po zbiorze. Na tę chorobę należy uważać głównie w przechowalni.
10) Plamistość przetchlinkowa - choroba objawia się w postaci brązowych plam wokół przetchlinek. Opanowana skórka lekko zapada się, a przetchlinki sprawiają wrażenie małych wyniesionych wysepek. Objawy przypominają nieco plamistość Jonathana, ale plamy nie są nigdy czarne i obejmują tylko skórkę, nie sięgając w głąb miąższu. Ponadto w centrum każdej plamy widoczna jest przetchlinka. Choroba występuje silniej na jabłkach zawierających mniej wapnia. Odmiany podatne to: Elise, Cortland, i Idared.
21.01.2006
PRZYGOTOWANIE OWOCÓW DO SPRZEDAŻY. PAKOWANIE.
Wpływ opakowania na uszkodzenia mechaniczne: lekkie obicia, otarcia, silne obicia, przecięcia, nakłucia.
Sposób pakowania: owoce luzem (bez uszkodzeń 50 %), ułożone ściśle warstwami (59), ułożone ściśle warstwami w otulinie (85), ułożone ściśle warstwami w przekładkach (92), owoce luzem (64).
Przygotowanie owoców do sprzedaży (uszlachetnianie):
-wstępna obróbka: mycie, usuwanie egzemplarzy chorych lub z wadami
-sortowanie (podział na wybory) [klasy]
-kalibrowanie (podział na wielkości) [ciężar, średnica]
-ustalanie wielkości porcji i ważenie
-pakowanie do opakowań transportowych lub jednostkowych.
Funkcje opakowań: ochronna (uszkodzenia mechaniczne, czynniki zewnętrzne), logistyczna, promocyjno-informacyjna, ekologiczna (w Polsce 50 kg /mieszk).
POSTANOWIENIA CO DO JAKOŚCI OWOCÓW
Wymagania minimalne-we wszystkich klasach jakości, uwzględniające szczegółowe wymagania dla danej klasy i dopuszczone tolerancje. Jabłka, gruszki powinny być: całe; zdrowe-nie dopuszcza się owoców z objawami gnicia lub takimi zmianami, które czynią je niezdatnymi do spożycia; czyste, praktycznie wolne od jakichkolwiek widocznych zanieczyszczeń obcych; praktycznie wolne od szkodników; praktycznie wolne od szkodników; praktycznie wolne od uszkodzeń przez szkodniki; wolne od nadmiernego zawilgocenia powierzchniowego; bez obcych zapachów i/lub smaków.
Jabłka i gruszki powinny być delikatnie zrywane, aby mogły: nadal dojrzewać, osiągając w miejscu przeznaczenia dojrzałość konsumpcyjną; wytrzymać transport: nieuszkodzone dotrzeć do miejsca przeznaczenia zachowując zadowalającą jakość.
SORTOWANIE WG JAKOŚCI:
1) wielkość określa największą średnicę poprzeczną owocu
2) max różnica średnic w tym samym opakowaniu wynosi 5 mm:
-dla owoców klasy Ekstra
-dla owoców klasy I i II pakowanych w rzędy lub warstwy
3) różnica średnic owoców wynosi max 10 mm dla owoców klasy I pakowanych luzem
4) ponadto owoce we wszystkich klasach powinny spełniać następujące wymagania:
Jabłka |
Minimalna wielkość |
|||
|
Ekstra |
I |
II |
III |
odmiany wielko- owocowe |
65 mm |
60 |
60 |
50 |
inne odmiany |
60 mm |
55 |
50 |
50 |
KLASA EKSTRA: jabłka najwyższej jakości; kształt, wielkość i barwa typowe dla danej odmiany oraz nieuszkodzoną szypułkę; nie mogą mieć żadnych wad z wyjątkiem bardzo nie znacznych wad powierzchni skórki pod warunkiem, że nie wpływają ujemnie na ogólny wygląd owoców, ich jakość i trwałość oraz wygląd w opakowaniu. Tolerancja: 5 % liczbowo lub wagowo jabłek nie spełniających wymagań klasy `Ekstra', lecz zgodnych z wymaganiami dla klasy I.
KLASA I: jabłka dobrej jakości oraz mające cechy charakterystyczne dla danej odmiany. Dopuszcza się jednak lekkie wady kształtu, rozwoju i barwy: szypułka może być lekko uszkodzona, miąższ owoców całkowicie zdrowy. Dopuszczone są lekkie wady skórki pod warunkiem, że nie wpływają na ogólny wygląd owoców, ich jakość, trwałość i wygląd w opakowaniu i jeśli nie przekraczają w 1 owocu 2 cm w przypadku wad o podłużnym kształcie, 1 cm2 łącznej powierzchni w przypadku innych wad z wyjątkiem plamek, których powierzchnia nie może przekraczać ¼ cm2. Tolerancja: 10 % liczbowo lub wagowo jabłek nie spełniających wymagań klasy I; 25 % liczbowo lub wagowo jabłek pozbawionych szypułki, pod warunkiem, że w zagłębieniu szypułkowym skórka jest nieuszkodzona.
KLASYFIKACJA BARWY:
Grupa A-zabarwienie czerwone (mutacje)
Ekstra-3/4 powierzchni z rumieńcem
I-1/2 powierzchni z rumieńcem
II-1/4 powierzchni z rumieńcem.
Grupa B-zabarwienie czerwone o zróżnicowanej intensywności (Idared)
Ekstra-1.2 powierzchni z rumieńcem
I-1/3 powierzchni z rumieńcem
II-1/10 powierzchni z rumieńcem
Grupa C-prążkowane lekko zabarwione (Elstar)
Ekstra-1/3 powierzchni z rumieńcem
I-1/10 powierzchni z rumieńcem
II-?
Grupa D-inne odmiany.
PAKOWANIE:
A) Jednolitość-jabłka powinny być jednolite: to samo pochodzenie, odmiana, jakość, dojrzałość. Ekstra to samo wybarwienie.
B) Pakowanie-opakowanie ma należycie chronić przed uszkodzeniami; materiały do pakowania-nowe, czyste, takiej jakości aby zapobiegały uszkodzeniom.
C) Sposób pakowania: Ekstra-pakowanie warstwami.
D) Znakowanie.
LINIA DO SORTOWANIA:
1) Urządzenia do rozładunku owoców: suche 2-3 t/godz; wodne 5-6 t/godz
2) Zespół odbioru drobnych owoców (50, 55, 60 mm)
3) Zespół mycia i suszenia
4) Sortownica
5) Kalibrownice:
-kalibrujące wg średnicy: szczelinowe, otworowo-klockowe
-wagowe-mechaniczne, elektroniczne
6) Stoły pakowe: obrotowe, przeciwbieżne
7) Pakowaki, wagi.
URZĄDZENIA DO WYŁADUNKU OWOCÓW:
a) suchy rozładunek:
-wywrotnice z górnym odbiorem owoców
-wywrotnice z dolnym odbiorem owoców
b) wodny rozładunek:
-proste z ręcznym sterowaniem, skrzyniopalety zatopione w basenie, w pełni automatyczne.
Zespół mycia i suszenia.
Zespół inspekcyjny.
PODZIAŁ NA KLASY, WIELKOŚCI:
-rozdzielacz
-elementy roznoszące (kalibrowania i sortowanie owoców)
a) kalibrowanie wagowe-mechaniczne
b) kalibrowanie wagowe-elektroniczne:
-kamery czarno-białe
-kamery kolorowe.
NAJBARDZIEJ NEWRALGICZNE PUNKTY-miejsca opadania owoców z elementów roznoszących na pasy odbierające (puszki, szczotki umieszczone bezpośrednio pod ...). Sekcje odbierające: proste płytki, stoły, stoły akumulacyjne.
SORTOWANIE WSTĘPNE: stosowane w chłodniach z KA lub ULO; pozwala na łatwiejsze przygotowanie owoców do sprzedaży (już jesienią znana jest dokładna masa handlowa towaru).
Różnice między linią do wstępnego sortowania i kalibrowania a typową linią przygotowującą owoce do sprzedaży: owoce po podzieleniu na klasy jakościowe umieszczone są z powrotem w skrzyniopaletach za pomocą specjalnych napełniaczek.
Skrzyniopalety mogą być napełnione: na sucho lub w wodzie.