Scenariusz lekcji muzyki

(klasa I -III gimn. czas:45 mni.)

Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel polskiej opery narodowej.

1. Cele lekcji

1. Wiadomości

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością polskiego kompozytora narodowego Stanisława Moniuszki. Przedstawienie najwybitniejszych dzieł operowych kompozytora z uwzględnieniem tematyki i genezy powstania owych dzieł. Wskazanie stylu narodowego w operach Halka i Straszny dwór, w aspekcie historycznego ujęcia powstania tych oper. Przedstawienie innych gatunków, form i cyklów uprawianych przez Stanisława Moniuszkę. Percepcja wybranych utworów.

2. Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Przedstawić i omówić życiorys Stanisława Moniuszki.

2. Przedstawić najważniejsze dzieła kompozytora wskazując na gatunki, formy i tytuły kompozycji.

3. Wyjaśnić, na czym polega styl narodowy w twórczości Stanisława Moniuszki.

4. Przedstawić tematykę, pochodzenie i genezę powstania dwóch oper narodowych Halki i Strasznego dworu.

5. Rozpoznawać wysłuchane na lekcji fragmenty oper i pieśni Stanisława Moniuszki.

2. Metoda i forma pracy

Aktywna metoda pracy z książką, metoda opisu z elementami pogadanki, percepcja muzyczna wybranych utworów.

3. Środki dydaktyczne

1. Panek Wacław, Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

3. Nagranie utworów Stanisława Moniuszki: Mazur z opery Halka, Pieśń Prząśniczka.

2. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

1. Faza przygotowawcza

- sprawdzenie obecności

- powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

- wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki.

- podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

2. Faza realizacyjna

1. Zapoznanie uczniów metodą opisu z postacią Stanisława Moniuszki, wskazując najważniejsze wydarzenia historyczne, mające wpływ na twórczość kompozytora. Przedstawienie sytuacji politycznej i społecznej Polski podczas życia kompozytora.

2. Przedstawienie, metodą opisu, pierwszych kameralnych utworów wokalnych Stanisława Moniuszki, uwzględniając obsadę wykonawczą, cechy charakterystyczne i tematykę utworów. Przedstawienie gatunku dającego kompozytorowi popularność - pieśni i piosenki. Omówienie cyklu 12 zeszytów zawierających ok. 300 utworów na głos z fortepianem, który opatrzył wspólnym tytułem Śpiewnik domowy i przeznaczył „dla amatorów płci obojej, u których na modnych fortepianach leżą dotąd włoskie i francuskie utwory” oraz cyklu piosenek zawartych w tytule Śpiewnik Polski, narodowy, będący wyśmienitym unikiem cenzury carskiej i skuteczną bronią w walce z zaborcą.

3. Wysłuchanie i percepcja pieśni Prząśniczka Stanisława Moniuszki. Krótka analiza i interpretacja utworu.

4. Przedstawienie utworów teatralno - muzycznych będących operami narodowymi świadczącymi o posłudze Moniuszki dla państwa Polskiego.

5. Omówienie tematyki, budowy i cech charakterystycznych opery Halka.

• Pierwsza opera, w której bohaterami są chłopi: góralska dziewczyna Halka i zakochany w niej góral Jątek. Autorem libretta jest Włodzimierz Wolski. Przedstawił on tragiczne, miłosne dzieje młodej góralki, zamiast umieścić akcję w salonach (co wtedy było mile widziane). Operę tą wystawiono, z wielkim sukcesem w Warszawie, dopiero po dziesięciu latach, i to w rozszerzonej wersji czteroaktowej. Przyniosło to Moniuszce awans na dyrektora Teatru Muzycznego w Warszawie oraz wielką sławę.

• Straszny dwór powstał po zakończonym Powstaniu Styczniowym. Był to utwór „ku pokrzepieniu serc”. Uważany za najdoskonalsze dzieło Moniuszki. Twórcą libretta był Jan Chęciński.

6. Wysłuchanie i percepcja Mazura z opery Halka Stanisława Moniuszki.

7. Wskazanie wartości artystycznej twórczości Stanisława Moniuszki i wpływu kompozytora na rozkwit muzyki polskiej późniejszych epok. (30 min.)

1. Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

• Notatka:

1. Życie i twórczość Stanisława Moniuszki.

Urodził się w 1819 roku w Ubielu - zmarł 1872 w Warszawie. Kompozytor, organista i dyrygent polski. Dużo podróżował. Pracował w Wilnie, Petersburgu, Pradze, Berlinie, Paryż, ale wrócił do Warszawy i objął stanowisko dyrygenta opery warszawskiej. Najważniejsze dzieła: opery Halka i Straszy dwór, 12 zeszytów pieśni na głos z fortepianem opatrzone wspólnym tytułem Śpiewnik domowy, Śpiewnik Polski narodowy, komedie muzyczne, wodewile i operetki, takie jak np.: Nowy Don Kichot, Żółta szlafmyca, a także msze Litanie ostrobramskie.

2. Cechy charakterystyczne twórczości Moniuszki:

- pomysłowość melodyczna, wyrażająca się w prostocie i wdzięku

- stosowanie elementów narodowych: język narodowy, zwyczaje i podania ludowe, wprowadzenie tańców ludowych oraz wykorzystywanie w utworach losów i historii narodu Polskiego.

- muzyka „ku pokrzepieniu serc”

3. Tematyka opery Halka Stanisława Moniuszki:

- bohaterami są chłopi: góralska dziewczyna Halka i zakochany w niej góral Jątek.

- autorem libretta jest Włodzimierz Wolski.

- tragiczna historia miłości przedstawiona w górskim krajobrazie będąca przeciwieństwem ówczesnej mody.

- wystawiona z wielkim sukcesem po 10 latach w Operze Narodowej w Warszawie.

5. Załączniki

1. Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Stanisław Moniuszko. Przedstawiciel polskiej opery narodowej.

2. Zadanie domowe

Przeczytaj z podręcznika temat: Przeboje Stanisława Moniuszki i wyjaśnij, dlaczego nazywamy go „ojcem polskiej pieśni artystycznej”.

---