Budowa noty edytorskiej (jeden z możliwych przykładów) przy opracowywaniu do wydania pojedynczego utworu literackiego:

• Wykaz znaków i skrótów zastosowanych w edycji (tu też skrótowe oznaczenia przekazów edytowanego tekstu: po skrócie podanie pełnego opisu bibliograficznego);

• wymienienie wszystkich przekazów, które były kolacjonowane przez edytora (wraz z podstawą wydania), podanie ich (z użyciem skrótów) w porządku chronologicznym, z lokalizacją wskazującą stronice, na których w tych przekazach jest tekst utworu;

• wskazanie podstawy wydania; zasadne jest podanie informacji, jaki egzemplarz i której biblioteki był wykorzystany przez edytora (np. d.u. BJag. 2137/II; np. W1, egz. BN 715; rkps BPAN Kr. 615, mikrofilm w BN nr 1543, itp.);

• podanie zasad transkrypcji tekstu (podajemy tylko te zasady, które wymagały zastosowania i rozstrzygnięcia w odniesieniu do opracowywanego tekstu); zasady te powinny być podane w sposób przejrzysty, w porządku uzasadnionym względami merytorycznymi (poczynając od sposobu potraktowania interpunkcji, wielkich i małych liter, grupując pokrewne zjawiska, np. nosówki, pochylone, np. formy fleksyjne itp. - po uwagi dotyczące traktowania czcionek w druku: ich rozsunięć, braku znaków diakrytycznych, długiego „s”); należy też poprzeć wszystkie zasady przykładami z edytowanego tekstu (pisanymi kursywą).

• w aparacie krytycznym podajemy wyniki kolacjonowania przekazów danego tekstu; są tu stosowane najczęściej dwa rodzaje zapisów:

• 1. najpierw wszystkie nasze kolejne ingerencje w tekst, czyli koniektury (uzupełnienia) i emendacje (poprawki), dopiero później stwierdzone odmiany tekstu;

• 2. odmiany tekstu, koniektury i emendacje, bez (powyższego) wyodrębniania, po prostu w kolejności jak w tekście.

• Jeśli to możliwe, to przy podawaniu koniektur i emendacji - w nawiasie na końcu można zasygnalizować rodzaj ubytku czy błędu, który wymagał naszej ingerencji, np. bł. druk.; hipermetria (za dużo sylab w danym wersie, co zakłóca miarę wierszową), lipometria (za mało sylab w wersie), bł. log., fragment uszkodzony lub ubytek mechaniczny, rozsunięcie czcionek, itp.

• Zawsze zaczynamy wykaz wyników kolacjonowania od podania numeru wersu (w przypadku poezji) lub innego rodzaju lokalizacji (w przypadku prozy),

• potem podajemy kursywą (w przypadku odmian tekstu) lekcję z naszej edycji (która jest prostym wynikiem zastosowania przyjętych przez nas zasad transkrypcji w odniesieniu do podst. wyd.)

• lub (w przypadku koniektur i emendacji) lekcję zaproponowaną przez nas jako wydawców, z użyciem nawiasu kątowego <> - wyrazistego sygnału naszej wydawniczej ingerencji oraz z dopiskiem: popr. wyd.;

• w dalszej kolejności zaś (w przypadku odmian tekstu) - w porządku dyktowanym przez chronologię kolacjonowanych przekazów (autograf, dr. ulot., pierwodruk W 1, dalsze wydania W 2, wydanie ostatnie za życia autora) podajemy odmiany stwierdzone przez nas w tych przekazach; np.:

• w. 25 bo mu to - W 1, W 2; komu to - dr.ulot.

• w. 36 teraz się brzydkie - W 1; sprośne się teraz - W 2, dr. ulot.

• w. 42 biednych małżonków - W 1, W 2; małżonków swoich - dr. ulot.

• w. 73 płochego - W 1; owego - W 2, dr. ulot.

• w. 75 groźny - W 1; godny - W 2, dr. ulot.

• w. 82 w złym razie cofa - W 1, W 2; smuci w złym razie - dr.ulot.

• natomiast w przypadku koniektur i emendacji podajemy tę błędną lub uszkodzoną postać tekstu w innych (chronologicznie ujętych) przekazach, np.:

• w. 15 pióra znać <jest> miedzy ptaki - popr. wyd.; pióra, znać miedzy ptaki - W 1, W 2, dr. ulot. (bł. lipometria)

• w. 18 l<o> sów - popr. wyd.; lasów - W 1, W 2, dr. ulot. (bł. log.)

• z jednym wyjątkiem: jeśli w którymś z przekazów, którego jednak nie wzięliśmy za podstawę wydania, pojawia się w tym fragmencie taka lekcja, jaką proponujemy w swej edycji, wówczas zaraz na początku piszemy: popr. wyd. wg ... i tu podajemy skrótowe oznaczenie tego przekazu, np. popr. wyd. wg W1 (i oczywiście - co jest logiczne - w wykazie chronologicznym przekazów, w których była błędna lekcja, nie ujmujemy przekazu z lekcją poprawną!). Jest to oddanie stanu faktycznego tekstu w kolacjonowanych przekazach, a jednocześnie potwierdzenie w dokumentacji źródłowej naszej edytorskiej intuicji, że tak należało w danym miejscu tekst uzupełnić (koniektura) lub poprawić (emendacja), np.

• w. 15 pióra znać <jest> miedzy ptaki - popr. wyd. wg W 2; pióra, znać miedzy ptaki - W 1, dr. ulot. (bł. lipometria)

• w. 25 ci <ę> - popr. wyd. wg W 2; ci - W 1, dr. ulot. (bł.).

Oprac. prof. zw. dr hab. Barbara Wolska

1

---