MAJOR ARCANA TAROTA I ICH SYMBOLIKA

0. Głupiec

Symbol człowieka uwięzionego w świecie materii, nieświadomego swej boskiej natury. Wyobrażenie najniższej kondycji człowieka, z której powinien się podnieść. Jako błazen dworski może oznaczać "mądrego głupca" pojawiającego się w romansach rycerskich i symbolice alchemicznej.
Postać głupca występowała też w pochodach triumfalnych na zakończenie wielkiego postu, gdzie symbolizowała odradzanie się przyrody do nowego cyklu wegetacji. W sztuce pamięci (której uprawianie, wg. św. Tomasza, równało się praktykowaniu cnoty Roztropności) występuje przeciwstawienie Głupoty Roztropności symbolizowane poprzez właściwe karty atutowe rozumiane jako miejsca mnemoniczne.
Wyraźny motyw wędrówki, znany z romansów rycerskich o Świętym Graalu, tradycji gnostyckiej, prowadzącej do zjednoczenia z neoplatonską Anima Mundi, w rytuałach wtajemniczenia odbywanie etapów prób, wewnętrzne odsunięcie się od spraw dnia dzisiejszego, przywiązanie do celów odległych i wzniosłych.

Liczba 0

Symbol prawdy w Chaosie przed stworzeniem porządku, bezgraniczności, wieczności, smierci, nieistnienia, siły świata w ciemnościach. Zasady żeńskiej (macicy) wraz z jedynką tworzy całość 10. Znikomość, bezwartościowość, oddziela wartości dodatnie odo ujemnych. Zero - nieistnienie, związane z jednością jako jej odbicie i przeciwieństwo, wyraża to co utajnione i potencjalne. Jest emblematem Jaja Orfickiego złożonego (wg. religii Orfickiej) przez Czas (Chaos), z którego to jaja wykluł się prabóg miłości i światła (Eros- Fanes). Oznacza też nużące koło, los człowieka, konieczność przechodnia przez wiele kolejnych wcieleń.

I. Mag

Nazwa tej karty jest prawdopodobnie późniejsza (pierwsza lista tytułów podaje określenie bagatela-rzecz niewiele znacząca, zapewne odnosi się to do najniższej wartości atutu. Nie jest całkiem jasne, kogo przedstawia być może to kupiec lub uczony. Symbolizuje on kondycję człowieka pomiędzy ubogim Głupcem a bogatym Cesarzem. Względny dobrobyt kupca, wskazuje Głupcowi kierunek w jakim powinien zmierzać, a uczony-filozof przekazuje mu gnozę - wiedzę tajemną, bez której nie może pokonać archontów strzegących drogi do Boga.
W renesansie wyobrażenie to mogło się kojarzyć z Hermesem Trismegistosem - boskim nauczycielem wiedzy tajemnej, jednocześnie patronem kupców i handlu, a także złodziei i oszustów. Ten ostatni aspekt Hermesa wiąże się z drugą możliwą interpretacją postaci maga - jako wędrownego magika-oszusta. Podobne wyobrażenia rzemieślników i uczonych były bardzo rozpowszechnione w dobie renesansu. Złotnik kojarzony z alchemią, może wzmacniać skojarzenie z Hermesem jako ojcem sztuki alchemicznej.

Liczba 1

Symbol absolutu, twórczej pra siły, mistycznego ośrodka ducha. Uważana za matkę, korzeń i źródło pozostałych liczb, dodana bądź odjęta od każdej z nich zmienia charakter liczby. Na bliskim Wschodzie liczba najdoskonalsza; przechodząc od zera do jedności ludzie sądzili, że przechodzą od niebytu do egzystencji. U pitagorejczyków była emblematem rozumu, przez mistyków zwana płomieniem, łączona z Pierwszą Praprzyczyną. Symbolizuje menhir, człowieka wyprostowanego, wyróżnionego wśród innych, fallusa w stanie erekcji, wszechwładzę boską, aspekt wszystko widzącego Słońca (babiloński bóg Anu). Wg. kabały: esencja, korona, wieczysty głos. Jednorożec - symbol czystego rozumu.

II. Papieżyca

W najstarszych znanych atutach Tarota Papieżyca umieszczona jest na miejscu 4 tworząc parę z Papieżem, analogiczną do pary Cesarz-Cesarzowa. Obecność kobiety papieża wśród wyobrażeń tarota bywa interpretowane jako potwierdzenie heretyckiego charakteru kart (może to stanowić aluzję do Siostry Manfredy, spokrewnionej z Viscontimi i wybranej na papieża przez heretycką sektę humiliantów w XIII w).
W hierarchii neoplatońskiej symbolizuje Sofię czyli personifikację gnozy. Może mieć związek z egipską boginią Izydą, znaną w renesansie z tekstów hermetycznych. W Appartamento Borgia w Watykanie jest fresk na którym bogini siedzi na tronie między dwoma kolumnami, trzymając na kolanach otwartą księgę, a za nią wisi kotara (identycznie jak na wczesnych kartach).

Liczba 2

Pierwsza liczba parzysta, symbolizująca pra podział, zasadę czynną i bierną, walkę z samym sobą. U pitagorejczyków pierwsza liczba prawdziwa (oznaczająca, mnogość, inność) zasada przeciwieństw. Liczba gnostycka, symbol dualizmu Boga i Szatana; Syzygia (para eonów, emanacji męskiej i żeńskiej). Liczba złowieszcza, zawierająca pojęcie cienia, emblemat ujawniającego się antagonizmu. W okultyzmie Duada (para, związek dwóch). Dwie kolumny jako para występująca w wielu kulturach oznaczająca piękno i siłę, miłość i nędzę. Gnostycy oznaczali ją literą H, wyobrażającą bramę do wieczności. Dwa węże wijące się na lasce i patrzące sobie w oczy (atrybut Hermesa) uważane za złączenie seksualne. W alchemii symbol połączenia dwu przeciwstawnych zasad.

III. Cesarzowa

W symbolice średniowiecznej i renesansowej postaci kobiece były zwykle alegoriami świętego Cesarstwa Rzymskiego, podobnie jak Papieżyca - Państwa Papieskiego. Mielibyśmy tu wówczas złożony układ dualistyczny, przeciwstawiający sobie nie tylko pierwiastek żeński i męski, ale także materialny i duchowy (konflikt polityczny - walka o dominację w Europie).
Symbolicznie może ono przedstawiać heretycką doktrynę walki dobra ze złem, znaną nie tylko z tekstów heretyckich, ale również z kontaktów z licznymi sektami dualistycznymi związanymi z gnozą. Wiele postaci królowej występuje w wyobrażeniach alegorycznych w alchemii (element pary przeciwieństw król-królowa). Takie rozumienie łączyło by tę kartę z symbolem macierzyństwa, a przez rozszerzanie - płodnością i wegetacją. Matka Natura spokrewniona z bezkształtnym Chaosem, pierwotna, irracjonalna, zrodzona po mężczyźnie namawia go do spożycia zakazanego owocu, aby osiągnąć swój nieświadomy cel, z dala od statycznego, znieruchomiałego raju zostać w rozkoszy i bólu nosicielką nowego życia. Kobieta symbolizuje Ziemię płodną, zapładnianą i użyźnianą przez męskie Niebo albo Słońce, odbierające od nich niezbędne do życia światło i wodę, zależną od nich, spokojną i doznającą wstrząsów, dającą i niszczącą życie, które sama tworzy, mistrzynię czarów i magii.

Liczba 3

Symbolizuje bóstwo, świętość, w wielu kulturach liczb. Niebo w przeciwieństwie do liczby Ziemi (4), jest wyobrażeniem wszechogarniającej zasady jako liczba doskonała, synteza jedności i dwójki (dziecka i pary rodziców). Przedstawia początek, środek i koniec. W okultyzmie zwana Artystą, wyrażała prawa miłości. Liczne triady boskie. W alchemii trzy główne zasady, trzy hierarchie anielskie: 1. serafini, cherubini, trony; 2. Państwa, Księstwa, Zwierzchności; 3. Mocarstwa, Aniołowie, Archaniołowie.

IV. Cesarz

Symbol władzy ziemskiej, doczesnej oraz pierwiastka materialnego w człowieku. W alchemii postać króla oznaczała element męski, a także złoto (związek z Królem-Rybakiem). Czarny orzeł heraldyczny to herb Świętego Państwa Rzymskiego. W wielu kosmogoniach mężczyzna występuje pierwszy, symbolizują go przedmioty czerwone i ogniste.
Dwie czerwienie: pierwsza męska, dzienna, odśrodkowa, rzucająca jak słońce na cały świat potęgę swego blasku; druga żeńska, nocna, wciągająca do wnętrza (piece alchemików), skryta, głębinowa związana z sercem, duszą, popędem płciowym, wiedzą dla wtajemniczonych, czerwień krwi zwierząt ofiarnych. W czerwieni ukazuje się w legendach duch ognia. Biblijny Adam (człowiek, ziemia czerwona, mężczyzna z ziemi).
W alchemii barwa kamienia filozoficznego noszącego znak światła słonecznego.

Liczba 4

Symbol świata materialnego, czterech kolumn wspierających świat, tetragram JHWH, człowieka powstałego z ziemi, uporządkowanej struktury, solidnego fundamentu. Związana z krzyżem, kwadratem i sześcianem, symbolizuje ziemię w przeciwieństwie do 3 (Nieba). Starożytne universum rozciągające się w cztery strony świata: Anatolé, Dysis, Árktos, Mesémbria (gr. =wsch, zach, płn, pd) tworzą imię Adam określające związek z kondycją ludzką. U gnostyków liczba św. przedstawiająca Istotę najwyższą.

V. Papież

Podobnie jak Cesarz wyobrażał najwyższą władzę ziemską, tak Papierz jest symbolem najwyższej władzy duchowej, stanowiąc pomost między Chrystusem a jego kościołem, związany z ogniem jako praprzyczyną (w alchemii jedna z postaci pramaterii). Pierwotnie technika otrzymywania ognia przez potarcie dwóch kawałków drewna nadawała ogniowi znaczenie seksualne jako wynikowi działalności płciowej, umiejętność wzniecania ognia przez obracanie drewnianego wiertła w otworze uważana za sposób wyciągania mocy życiowej drzewa, czerpanej przez nie korzeniami z podziemnych ogni. (Wg. średniowiecznych przesądów ogień rodzi się w genitaliach czarownic) Jako pochodnia skierowana w dół był w wielu kulturach symbolem życia erotycznego. Ziemskim odpowiednikiem słońca.

Liczba 5

Liczba Pentatechu, Tory. Hieros gámas (gr. =święte małżeństwo) Nieba (3) i Wielkiej Matki Ziemi (2). Jedna z liczb Wielkiej Bogini ukazująca się w liściach bluszczu, winorośli. Symbol człowieka mikrokosmosu, syntezy związku i wesela jako połączenia 2 i 3, pierwiastka żeńskiego z męskim. Zaślubiny Słońca i Księżyca. Kwintesencja quinta essentia (łac. =pięciu żywiołów), wg. Arystotelesa najdoskonalszy składnik budowy kosmosu, eteryczne tworzywo ciał niebieskich, przeciwstawiane czterem pierwiastkom.

VII. Rydwan

Karta ta symbolizuje zwycięstwo Głupca nad samym sobą, zakończenie pierwszego etapu wędrówki w świecie zewnętrznym. Postać w rydwanie to Mars (kolor czerwony) tworzący kolejną parę przeciwieństw z Kochankami symbolizującymi działanie bogini i planety Wenus. Przeciwstawianie sobie delikatnej miłości i nieokrzesanej przemocy na poziomie stosunków międzyludzkich odpowiada przeciwstawieniu pojednania i wojny. Wóz triumfalny był częstym tłem dla alegorii, zwłaszcza "triumfów" ale także personifikacji planet czy nawet postaci historycznych.

Liczba 7

Symbol kosmosu, stworzenia, łączy się z obrazem porządku doskonałego, całkowitego okresu, trójkąta wpisanego w kwadrat, gwiazdy siedmioramiennej. Jest liczbą świętą od czasów pradawnych, liczbą pełni, kompletności. Wg. pitagorejczyków mistyczną, bo sumą dwu liczb szczęśliwych, trójki i czwórki, Nieba i Ziemi. Starożytne religie znały siedem planet związanych z losami narodów (Słońce, Księżyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn). W Grecji atrybut bogów słonecznych, symbolem stworzenia sumą 4 (świat) i 3 (bóstwo). Siedem nieb kabały: 1-złożone z samych okien, z aniołem przy każdym, 2-aniołów ognia i wody, 3-strażników rolnictwa, 4-duchów planetarnych, 5-aniołów ognośnierznych chwalących Pana, 6-sfera Serafów, 7- siedziba Alfa-Gniewu i Huny- Złości, olbrzymich aniołów wykonawców woli bożej oraz Samaela, który odbiera od człowieka duszę w chwili śmierci. Przez okultystów przyporządkowana Kadmonowi. W alchemii siedem metali: słońce (Appolo- złoto), księżyc (Diana-srebro), rtęć (Merkury), miedź (Wenus), żelazo (Mars), cyna (Jowisz), ołów (Saturn).

IX. Pustelnik

Postać mnicha reprezentuje, izolację i poświęcenie się ascezie w poznaniu światła mądrości, symbolizowanego przez niesioną przez niego lampę (albo klepsydrę). Może też on wywoływać skojarzenia z uczonym niosącym światło wiedzy. Na niektórych wczesnych kartach Tarota mnich trzyma klepsydrę, symbol czasu, a niekiedy wspiera się też na kuli co wskazywałoby na atrybuty Saturna, władcy czasu, zarówno w aspekcie astrologicznym jak i mitologicznym. Klepsydra jest też często atrybutem alchemików. Lampa uniesiona wysoko jest atrybutem Diogenesa. Powszechne są alegorie Czasu i Saturna jako starca idącego o kuli i trzymającego klepsydrę.

Liczba 9

Zwana przez mistyków metafizyczną, szczęśliwą liczbą rządzącą sztukami pięknymi, równoważącą elementy duchowe i materialne. Jako ostatnia z szeregu reprezentuje koniec i początek, ideę rodzenia się na nowo, przeobrażenia i rozwoju, a zarazem śmierci, końca cyklu. Piekło chrześcijańskie ma 9 bram: 3 spiżowe, 3 żelazne, 3 kamienne. Symbol sumy trzech światów: nieba, ziemi i piekła.

X. Koło Fortuny

Popularny symbol nicości świata materialnego i dążenie do zdobycia dóbr doczesnych. Dla myślicieli neoplatońskich koło było najdoskonalszą figurą geometryczną, kojarzącą się z kręgiem niebios (wizja Ezechiela: różne hierarchie albo stopnie stworzenia; wygląd kół i robota jakby koło było pośrodku koła). W systemie Lulla koło oznaczało niebo wraz z jego sferami i było najczęściej stosowaną figurą mnemoniczną.
W terminologii alchemicznej odwrócenie koła odnosiło się do zakończenia jednego etapu i rozpoczęcia nowego. Podobną konotację niesie liczba 10, która zawierając w sobie wszystkie liczby niższe oznacza spełnienie.
Punkt zwrotny w wędrówce Głupca, moment ostatecznego zerwania ze światem doczesnym, od którego nie ma już odwrotu. Koło atrybut bogini losu, Tyche później Nemesis . Koło fortuny to antyczny emblemat niestałości, zmienności losu ludzkiego, a w średniowieczu - niezmienności losu ludzkiego, mający dowieść przez wracanie do pozycji początkowej, że przeznaczeniem człowieka jest pozostać w przeznaczonym mu stanie, a grzechem - szukać awansu (Ezechiel opisuje koła wozu cherubów, które pełne są oczu, i stoją, i poruszają się zarazem). Koło wpisane w kwadrat - kabalistyczny emblemat iskry boskiego ognia ukrytej w materii; koło jest dynamicznym, rozwijającym się centrum, kwadrat przedstawia aspekt statyczny. koło symbolizuje Niebo, kwadrat - Ziemię.

Liczba 10

Święta liczba, symbol całkowitości, dualizmu życia i śmierci, suma palców obu rąk, obu nóg; w systemie dziesiętnym nawrót do jedności na wyższym etapie, rozpoczyna nową serię. Przedstawione w formie trójkąta przy pomocy kropek wyobraża początek i koniec; narodzenie, rozwój i śmierć. W ciele ludzkim emblemat duszy, mózgu, serca. Przez mistyków zwana Ręką Boga, o naturze słonecznej, nieskończonej, duchowej. W astrologii znak i gwiazdozbiór Koziorożec, wpływa na inteligencję, tworzy

XIII. Śmierć

Symbolika śmierci w tradycji chrześcijańskiej i hermetycznej wyraża przejście do nowego, wiecznego i prawdziwego życia. Lecz nie jest to koniec wędrówki Głupca, ale jego transformacja wewnętrzna - symboliczna śmierć znana z misteriów hellenistycznych. W alchemii śmierć jest symbolem procesu putryfikacji, czyli rozłożenia materii na czynniki podstawowe, aby następnie zespolić je w nową, doskonałą jedność.
Wyobrażenie alegorii Śmierci jako szkieletu z kosą, a czasem z klepsydrą wywodzi się z przedstawień Triumfu Śmierci Petrarki. W XV w. bardzo popularne były serie ilustracji określane jako "taniec śmierci", ukazujące osoby z różnych sfer społecznych w tańcu ze szkieletami. Występujące w niektórych taliach obrazy Śmierci jadącej na koniu mogą nawiązywać do czwartego z jeźdźców Apokalipsy.

Liczba XIII.

Symbolizuje dysharmonię, katastrofę, śmierć. Jako następująca po szczęśliwej 12 uważana często za złowróżbną, pechową ale i świętą (na Bliskim Wschodzie za liczbę świata podziemnego), liczbę niszczącą porządek kosmiczny. Przez okultystów nazwana Śmiercią (w kabale występuje 13 złych duchów). Trzynastomiesięczny jest rok żydowski; celtycki symbol narodzin i śmierci.

XVII. Gwiazda

Symbol kojarzony zwykle z gwiazdą betlejemską, a więc wskazujący Głupcowi właściwą drogę. Istnieją różne wyobrażenia tej karty: od trzech króli, poprzez dwóch astrologów stawiających horoskop, aż po postać kobiety trzymającej w rękach ptaka i gwiazdę.
Klęcząca nago kobieta - nagość symbolizuje cnotę i prawdę - wylewająca wodę może oznaczać oczyszczenie, rytualną ablucje.
W ujęciu gnostyckim symbolika ta oznacza początek wznoszenia się poprzez sfery niebieskie. Znak figuralny wodnika: mężczyzna wylewający wodę, postać kobiety może uogólniać ten symbol do reprezentacji całego zodiaku.
Gwiazda występuje jako tradycyjne zjawisko symboliczne występujące w licznych legendach, poprzedzające narodzenie się synów bożych (Budda, weddyjski bóg ognia- Agni, gwiazda o czterech promieniach - asyrobabiloński bóg słońca Szamasz, gwiazda pięcioramienna - egipski Horus jako najwyższy bóg). U pitagorejczyków gwiazda oznaczała wszechświat (człowiek, hemafrodyta).

XIX. Słońce

Zbliżając się do końca swej drogi Głupiec pokonuje sferę słońca, którego blask oświetla mu dalszą drogę i daje zrozumienie prawdy. Hermetyczni magowie uważali słońce za odbicie boga w przyrodzie. W najstarszych taliach przedstawia postać amora trzymającego Słońce w wyciągniętej ku górze ręce, a talia marsylska - Słońce i dwóch małych chłopczyków bawiących się pod murem. Symbolika taka sugeruje pierwotną naiwną szczęśliwość w Rajskim Ogrodzie.W alchemii symbol złota, pierwiastka męskiego oraz Czerwonej Tynktury zmieniającej metale nieszlachetne w złoto. Ogród filozofów do którego wstęp mają tylko adepci. Występujące czasami postaci kopulujących Adama i Ewy symbolizują alchemiczne conniunctio oppositorum, często przedstawiane jako koniunkcja Słońca i Księżyca lub kopulacja pary królewskiej.
Słońce uważane za symbol złota, pierwiastka męskiego, oraz Czerwonej Tynktury, zmieniającej metale nieszlachetne w złoto.
Hermetyczni magowie renesansu uważali Słońce za odbicie Boga w przyrodzie. W najstarszych taliach karta ta przedstawia putto trzymające Słońce w wyciągniętej ku górze ręce, a talia marsylska - Słońce i dwóch małych chłopców bawiących sie pod murem. Symbolika taka sugeruje pierwotną naiwną szczęśliwość w Rajskim Ogrodzie, a także nagrodę za dobre i cnotliwe życie. Karta z z Talii d`Este przedstawia scenę spotkania Diogenesa z Aleksandrem Wielkim (kojarzona poprzez popularną przypowieść o ich spotkaniu).

XX. Sąd

Sąd jako motyw zmartwychwstania znany ze starożytnych misteriów odrodzenia po śmierci i zejścia do świata zmarłych (Mitra, Ozyrys).
W symbolice alchemicznej - król (złoto) musi umrzeć by odrodzić się jako kamień filozoficzny. Anioł kojarzony z gnostycką nauką o powołaniu przez boga, koniecznym na ostatnim etapie wędrówki. Archanioł Gabriel (w tradycji hebrajskiej anioł śmierci, władca ognia i burz) symbolizuje kosmologiczne sfery chórów anielskich, które następują po sferach planetarnych. Postać anioła ze skrzydłami powstała jako adaptacja rzymskiej Victorii.
Głupiec dotarł więc do kresu jako heros.

XXI. Świat

Ostatnia karta, stanowiąca zwykle klucz do interpretacji tali. Najstarsze zawierają kilka różnych przedstawień; kobieta w bogatym stroju nad dużą koroną, trzymająca trąbę i unosząca się nad sceną z życia miejskiego - może symbolizować neoplatońską Anima Mundi stanowiącą ostateczny cel wędrówki, może też być personifikacją Humanizmu lub Sławy (na co wskazywałaby trąba) jako triumfu ostatecznego. Korona kojarzona z Kether Drzewa Życia.
W innych taliach dwa amory trzymające w górze glob, wewnątrz którego jest zamek występowało powszechnie jako przedstawienie świata w ikonografii renesansowej, kojarzyć się mogło z Zamkiem Graala jako symbolicznym celem mistycznej wędrówki. Naga kobieta otoczona wieńcem w kształcie mandroli trzymająca atrybuty maga i króla (może odnosić się do kabalistycznego pojęcia Szechiny, żeńskiej personifikacji obecności Boga, utożsamianej z Oblubienicą z Pieśni nad pieśniami), z symbolami czterech ewangielistów w rogach.
Mandrola jest symbolem triumfu i już we wczesnym średniowieczu w ten właśnie sposób przedstawiano Chrystusa Triumfującego (w niektórych taliach miejsce kobiety zajmuje Chrystus Zmartwychwstały), jednak postać kobiety sugeruje raczej neoplatońską Anima Mundi. Podobieństwo do wizji Ezechiela, może nawiązywać do symboliki Merkaby.
W ikonografii alchemicznej odpowiednikiem tego wyobrażenia jest Triumfujący Hemafrodyta jako rezultat połączenia pierwiastków przeciwnych i końcowy etap procesu alchemicznego.

---