Hormony męskie

Jądra (łac. testis, orchis, testimonium virile) to męskie narządy rozrodcze u zwierząt. Samce ssaków posiadają 2 jądra, które najczęściej znajdują się w mosznie-worku skórno-powięziowym, wywodzącym się ze ściany brzucha.

U ssaków jądra są położone poza obrębem ciała, zawieszone przez powrózek nasienny w worku mosznowym. Jest to spowodowane tym, że spermatogeneza zachodzi wydajniej w temperaturach niższych niż temperatura wnętrza ciała, czyli około 37 stopni Celsjusza.

Funkcja

Podobnie jak jajniki (których są odpowiednikami), jądra są składnikiem dwóch układ układów: rozrodczego (jako gonady) oraz endokrynnego (jako gruczoły dokrewne) Poszczególne funkcje jąder, to:

• produkcja spermy (plemników)

• produkcja męskich hormonów płciowych, z których testosteron to najbardziej znany

Obie funkcje jąder, spermotwórcza i endokrynna znajdują się pod kontrolą hormonów produkowanych przez przedni płat przysadki:

• lutropiny (LH)

• folikulotropiny (FSH)

Struktura

Pod wytrzymałą, włóknistą osłonką-błoną białawą (tunica albuginea), jądra zawierają bardzo delikatne kanaliki nasienne (tubuli seminiferi), wśród których wyróżniamy kręte (contorti) i proste (recti). Kanaliki są wyłożone warstwą komórek (m.in. komórkami podporowymi-Sertolego), które od okresu dojrzewania do późnego wieku produkują spermę. Kanaliki nasienne kręte przechodzą w kanaliki proste, tworzące sieć jądra (rete testis), z których następnie wychodzą przewody wyprowadzające, które prowadzą do najądrza (gdzie nowo utworzone komórki ulegają dojrzewaniu), a następnie droga biegnie do nasieniowodu (vas deferens) i dalej przewodu wytryskowego (ductus ejaculatorius), który łączy sie z ostatnim odcinkiem-cewką moczową. Pod wpływem jakiegokolwiek wystarczającego pobudzenia seksualnego, plemniki zaczynają przemieszczać się przez przewód wytryskowy do części sterczowej cewki moczowej, gdzie prostata wytryskuje spermę (dzięki skurczom mięśniowym) pomieszaną z innymi płynami, na zewnątrz prącia. Pomiędzy kanalikami nasiennymi znajdują się komórki śródmiąższowe-Leydiga, które wytwarzają testosteron i inne androgeny.

ANDROGENY

Wydzielane przez korę nadnerczy mają wpływ na cały organizm, głównie w dzieciństwie zanim rozpoczną funkcjonowanie męskie gruczoły płciowe (jądra).

Głównymi prekursorami androgenów są octany i cholesterol.. Istnieje sześć dróg wytwarzania androgenów w ustroju:

1. Obejmuje sekwencję rozpoczynającą się od 17-ά-hydroksylacji progesteronu, tworzenie androstendionu przez zadziałanie desmolazy i redukcję grupy ketonowej przy C 17 do testosteronu

2. Tworzenie testosteronu z progesteronu z pominięciem androstendionu.

3. Obok testosteronu i androstendionu trzecim androgenem wytwarzanym w jądrze jest dehydroepiandroesteron. Powstaje on drogą konwersji z octanów, cholesterolu, pregnenolonu oraz 17-ά-hydroksypregnenolonu.

4. Bezpośrednie tworzenie dehudroepiandrosteronu z cholesterolu bez pośrednictwa steroidów C 21

5. Wywodzi się z syntezy androstendionu i interkonwersji do testosteronu z siarczanu dehydroepiandrosteronu.

6. Obejmuje tworzenie androgenów w wątrobie i mięśniach.

Do androgenów wytwarzanych w jądrach należą:

testosteron

dihydrotestosteron (DHT)

androstendion

Produkcję zasadniczego hormonu jąder- testosteronu- oraz cała czynność męskich gruczołów płciowych kontroluje podwzgórze, poprzez wydzielanie FSH-RH i LH-RH, oraz przesadka mózgowa, poprzez wydzielanie FSH i LH.. Komórki śródmiąższowe jądra ponadto wydzielają peptydy: TGFβ (pobudza wydzielanie FSH), MSH i endorfinę (pobudzają komórki podporowe kanalików nasiennych) oraz oksytocynę, która wpływa na komórki mioidalne kanalików nasiennych zwiększając ich skurcze.

Testosteron (Testosterone, ATC: G 03 BA 03) - podstawowy męski hormon płciowy należący do androgenów. Ma on budowę sterydową i jest produkowany przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach, a także w niewielkich ilościach przez korę nadnerczy, jajniki i łożysko.We krwi tylko niewielka część testosteronu występuje w postaci wolnej, reszta jest związana z białkiem transportowym SHBG (sex hormone binding globuline).W tkankach docelowych dochodzi do przemiany testosteronu w 2,5 razy silniejszą formę 5-α-dihydrotestosteron. Aby wywrzeć swoje działanie biologiczne testosteron łączy się z receptorami dla hormonów sterydowych znajdujące się w cytoplazmie i jądrze komórek efektorowych. Po połączeniu dochodzi do zmian konformacji, które umożliwiają przyłączenie do specyficznych sekwencji nukleotydowych łańcucha DNA. W wyniku tego dochodzi do zmian aktywności transkrypcyjnej określonych genów. Jest hormonem anabolicznym, tj. intensyfikującym procesy syntezy cząsteczek i makrocząsteczek. Pod jego wpływem występuje przerost (hypertrophia) wielu rodzajów komórek, np. komórek mięśni szkieletowych i zwiększenie masy mięśni. Dlatego też hormony androgenne lub ich pochodne używane są nielegalnie w sporcie i kulturystyce dla zwiększenia masy mięśni.

Testosteron spełnia szereg istotnych funkcji:

• kształtowanie płci i cech płciowych w życiu płodowym

• wpływ na spermatogenezę

• wykształcanie się wtórnych cech płciowych (budowa ciała, głos, typ owłosienia itp)

• wpływ anaboliczny (zwiększenie masy mięśniowej itp.)

• wpływ na libido

Hormonalna kontrola spermatogenezy

Obejmuje proces spermatogenezy począwszy od fazy spermatocytu (nie dotyczy fazy wcześniejszej).FSH i prawdopodobne hormon wzrostu zwiększają liczbę tworzących się ze spermatogonii spermatocytów pierwszego rzędu i tą drogą biorą udział w gametogenezie. Ten wynik działania FSH jest specyficzny dla jądra, podobne. lecz w mniejszym stopniu, działanie wywiera hormon wzrostu wspólnie z testosteronem. LH reguluje wydzielanie testosteronu w komórkach gruczołu śródmiąższowego jądra. Tą drogą wpływa na proces spermatogenezy przez kontrolę produkcji androgenów. Testosteron bierze udział w przekształcaniu spermatocytów I rzędu z profazy do metafazy, a następnie w procesie mejozy prowadzącej do spermatyd.

Hormonalna kontrola spermatogenezy obejmuje stadia rozwojowe od profazy procesu mejozy do końcowego okresu dojrzewania plemników. LH stymuluje wytwarzanie testosteronu, którego udział jest konieczny we wszystkich fazach spermatogenezy. FSH działa synergicznie z hormonem luteinizującym i dodatkowo stymuluje wzrost kanalików nasiennych i wydzielanie w komórkach Sertolego.

Hormonalna kontrola gametogenezy wygląda następująco:

1. Rola FSH:

• działa synergistycznie z LH w inicjowaniu produkcji androgenów i w rozwoju spermatyd i niedojrzałych plemników,

• stymuluje wytwarzanie proteiny wiążącej androgeny (ABP) w kanalikach nasiennych jądra,

• stymuluje proces wydzielania w komórkach Sertolego,

• pobudza wzrost kanalików nasiennych w okresie życia płodowego.

2. Rola LH

• reguluje produkcję androgenów w komórkach śródmiąższowych jądra, działa synergistycznie z FSH w inicjowaniu produkcji androgenów i w procesie dojrzewania plemników,

• działa synergistycznie z hormonem somatotropowym we wzrastaniu jądra, płata brzusznego stercza i pęcherzyków nasiennych drogą stymulacji wytwarzania testosteronu.

3. Udział testosteronu polega na:

• transformacji spermatocytów ze stadium profazy do metafazy,

• przeistoczeniu spermatyd do dojrzałych plemników.

HIPOGONADYZM

Oznacza stan niedoboru hormonów wytwarzanych w gruczole śródmiąższowym gonady. Stanowi temu towarzyszą dość często zmiany histologiczne polegające na braku kanalików plemnikotwórczych lub ciężkim ich uszkodzeniu.

HIPOGONADYZM PIERWOTNY. ZESPÓŁ KLINEFELTERA

objawia się: ginekomastią (przerost gruczołów piersiowych) , azoospermią, zwiększonym stężeniem gonadotropin w moczu dobowym, postępującym szkliwieniem i włóknieniem ściany kanalików krętych z zanikiem nabłonka plemnikotwórczego i rozrostem komórek gruczołu śródmiąższowego. Hipogonadyzm pierwotny pojawia się w następstwie uszkodzenia jąder bądź jajników, czy to na skutek urazów mechanicznych (kastracja), nieprawidłowości aktywności autoimmunologicznej lub nieprawidłowego ukrwienia jąder, czy to jako rezultat zakażenia wirusem;

Są dwie grupy przypadków zespołu Klinefeltera:

1. „prawdziwy” z dodatnim typem chromatyny płciowej,

2. „rzekomy” z ujemnym typem chromatyny płciowej.

Hormony żeńskie

Jajnik - (ovarium) - jest narządem parzystym, występującym u samic zwierząt i u ludzi. U dojrzałej kobiety ma kształt spłaszczonej elipsoidy i wielkości 3×2×1 cm. Jajniki leżą wewnątrz jamy otrzewnej przy bocznych ścianach miednicy na tylnej powierzchni wiązadeł szerokich macicy, do których przywiązane są za pomocą krótkich krezek. Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. Jajniki służą podwójnemu celowi - wytwarzaniu komórek jajowych oraz wydzielaniu żeńskich hormonów płciowych, estrogenów, progesteronu i inhibiny.

Od chwili osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej (pokwitanie) aż do wygaśnięcia jej funkcji rozrodczej (menopauza - przekwitanie) tj. przez okres około 35-40 lat - co ok. 28 dni dojrzewa w jajniku tzw. pęcherzyk Graafa, zawierający komórkę jajową. Dojrzały do pęknięcia pęcherzyk ma średnicę około 1 cm, a komórka jajowa około 0,2 mm. Gdy pęcherzyk pęka, jajo dostaje się do jajowodu, a z pozostałej części pęcherzyka powstaje ciałko żółte, którego wydzielina jest konieczna dla umożliwienia wszczepienia zapłodnionego jaja w śluzówkę macicy.

HORMONY

Do właściwej produkcji żeńskich hormonów płciowych wymagana jest odpowiednia stymulacja obiema gonadotropinami.

Estrogeny są wytwarzane w ciągu całego życia kobiety, progesteron zaś produkowany jest jedynie w okresie dojrzałości płciowej i to wyłącznie w drugiej połowie cyklu miesiączkowego oraz w czasie ciąży.

Estrogeny

Należą do hormonów płciowych żeńskich. Jest to grupa związków chemicznych o budowie sterydowej, wydzielanych przede wszystkim przez jajniki (cykl miesiączkowy), ale również w niewielkich ilościach przez jądra i korę nadnerczy. Estrogeny stanowią najdalszy - końcowy produkt szlaku steroidogenezy hormonów płciowych.

Estrogeny są odpowiedzialne za:

• rozwój drugorzędnych cech płciowych

• przyrost i zwiększenie pobudliwości mięśni gładkich (macicy i jajowodów)

• stymulują rozrost błony macicy

Enzymy steroidogenezy	Liczba atomów węgla	Hormony płciowe
	Cholesterol (27)
P-450 scc
	Gestageny (21)	Pregnenolon Progesteron 17-alfa-OH-progesteron
P-450 C-17
	Androgeny (19)	Androstendion Testosteron Dihydrotestosteron
P-450 arom
	Estrogeny (18)	Estron Estradiol Estriol

Aromatyzacja - przemiana androgenów w estrogeny.

Powstają one na skutek procesu zwanego aromatyzacją, a polegającego na zamianie wiązań węglowych w pieścieniu A (na ponizszych wzorach - jest to pierwszy pierścień z lewej) cząsteczki steroidu. Powoduje to przemianę pierścienia cyklicznego w aromatyczny.

	aromatyzacja

Najważniejszym przedstawicielem tej grupy jest estradiol.

Estradiol (ATC: G 03 CA 03) - żeński, sterydowy hormon płciowy, Odpowiednik męskiego testosteronu. Jest podstawowym, naturalnym estrogenem. Niedobór tego hormonu powoduje niekobiecą budowę ciała np. wąskie biodra, zaburzenia popędu płciowego i płodności.

Progesteron - steroidowy żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży). Wydzielanie progesteronu wzrasta po owulacji, co

• przygotowuje błonę śluzową macicy na ewentualne przyjęcie zapłodnionego jaja

• hamuje skurcze macicy

• wstrzymuje dojrzewanie pęcherzyków Graafa

Umożliwia implantację zapłodnionego jaja w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży. Jeśli do ciąży nie dojdzie, wydzielanie progesteronu zmniejsza się do dochodzi do menstruacji. W przeciwnym wypadku progesteron zaczyna być wytwarzany także przez łożysko i do piątego miesiąca ciąży jego produkcja jest na tyle duża, że ciałko żółte nie jest niezbędne do dalszego utrzymania ciąży. W lecznictwie progesteron jest stosowany jest zapobiegawczo w poronieniach, niewydolności ciałka żółtego, zatruciu ciążowym, zaburzenia.

REGULACJA HORMONALNA CYKLU OWULACYJNO- MENSTRUACYJNEGO KOBIETY

Cykl owulacyjno- menstruacyjny przebiega pod kontrolą podwzgórza, wydzielającego FSH-RH i LH-RH, oraz przysadki, wydzielającej FSH i LH. Pod wpływem FSH w okresie około miesiąca dojrzewa jeden pęcherzyk jajnikowy z jednego jajnika. FSH pobudza komórki pęcherzykowe jajnika do syntezy i sekrecji estrogenów, które powodują intensywny rozwój błony śluzowej macicy, przerost jej mięśni gładkich i zwiększenie ukrwienia macicy. Wzrost poziomu estrogenów we krwi hamuje zwrotnie wydzielanie FSH-RH i FSH. Pod koniec fazy folikularnej wysokie stężenie estrogenów we krwi powoduje zwiększenie syntezy i wydzielania LH oraz FSH. Wysoki poziom LH we krwi, przy współudziale FSH, wywołuje pęknięcie pęcherzyka jajnikowego i uwolnienie oocytu II rzędu. Na początku fazy lutealnej, głównie pod wpływem LH powstaje ciałko żółte. Jest ono pobudzane przez lutropinę do produkcji wydzielania progesteronu i w mniejszej ilości estrogenów. Progesteron wpływa na macicę w kierunku przygotowania jej błony śluzowej do implantacji blastocysty. Rosnący poziom progesteronu we krwi w fazie lutealnej hamuje podwzgórze i przysadkę w stosunku do wydzielania LH-RH i LH. Spadek poziomu lutropiny prowadzi do zmniejszenia wydzielania progesteronu i estrogenów. Niskie stężenie progesteronu jest powodem menstruacji. Malejący poziom progesteronu i estrogenów, a także LH we krwi pobudza przysadkę i podwzgórze do wydzielania FSH-RH oraz FSH i rozpoczyna się nowy cykl owulacyjno-menstruacyjny.

ZESPÓŁ PRZEDWCZESNEGO WYGASANIA CZYNNOŚCI JAJNIKÓW

Główną cechą omawianego zespołu jest wtórny brak krwawień miesięcznych u kobiet młodych, najczęściej między 20 a 30 rokiem życia. Hormonalna ocena zespołu wykazuje zmniejszenie stężenia, niekiedy niemal zerowe wartości estrogenów oraz zwiększone wydalanie gonadotropin w moczu. Obraz histologiczny jajników w omawianym zespole wykazuje ubogie w komórki podścielisko, cechy jego włóknienia oraz znacznie wzmożony zanik pęcherzyków jajowych. U kobiet dotkniętych przedwczesnym wygasaniem czynności jajników stosuje się głównie leczenie substytucyjne estrogenami i gestagenami.

NIENOWOTWOROWE HORMONALNIE CZYNNE ZMIANY JAJNIKA

Rozważa się je jako:

1. choroba policystycznych jajników (zespół Steina- Leventhala)

• Stwierdzone w zmienionych torbielowato jajnikach zaburzenia steroidogenezy stały się podstawą koncepcji defektów enzymatycznych jako czynnika etiopatogenetycznego. Są dwa typy defektów:

• częściowy blok 3-β-hydroksydehydrogenazy steroidowej i w konsekwencji zwiększone wytwarzanie pregnenolonu, 17-α-OH pregnenolonu i dehydroepiandrosteronu

• zaburzenia procesów aromatyzacji androstendionu i testosteronu w ich przemianie do estrogenów, które prowadzi do akumulacji i uwalniania do krwioobiegu aktywnych androgenów, dając obraz somatycznej hiperandrogenizacji.

2.hirsutyzm i wirylizm idiopatyczny pochodzenia jajnikowe

• nadmierne owłosienie u kobiet spowodowane zwiększonym wytwarzaniem testosteronu. Występowanie grubych, pigmentowych włosów u kobiety w typowych dla mężczyzny miejscach - tzw. polach wrażliwości na androgeny (męskie hormony): nad górną wargą, na brodzie, bokobrodach, klatce piersiowej, dolnej części brzucha i udach. U kobiet regularnie miesiączkujących i mających prawidłowe stężenie androgenów rozpoznaje się tzw. hirsutyzm idiopatyczny, czyli samoistny, który wynika ze zwiększonej wrażliwości mieszków włosowych na prawidłowe stężenie androgenów.

Bibliografia:

• „Endokrynologia kliniczna” prof. Walenty Hartwing

• „Histologia” prof. Wojciech Sawicki

• „Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka” Paweł Hoser

• http://www.egis.pl/idl_3i.php

• http://www.amwaw.edu.pl/endokrynologia/pages/cykl_jajnik/cykl_jajnik.htm#uklad_hormonalny_open

• http://www.jaqub.pl/biologia/html/0210.php

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




11

---