Jak skuteczne zapobiegać nadmiernej ilości komórek somatycznych w mleku
Krów, które są chronicznie chore nie warto leczyć a należy je wybrakować. Jest to skuteczna metoda ograniczania mastitis wywołanego przez zakaźne patogeny. Krowy takie są siewcami zakażeń w stadzie. Jednak takie postępowanie nie rozwiąże problemu, gdyż najważniejszym działaniem jest szeroko rozumiana profilaktyka. To zapobieganie a nie leczenie jest kluczem do skutecznego programu zwalczania mastitis. Leczenie nie ogranicza potencjalnej możliwości wniknięcia patogenów do niezakażonych strzyków oraz nie zwiększa odporności krów na infekcję. Poza tym skuteczność antybiotyków dla różnych patogenów wynosi od zera do 90%. Dlatego gdy w stadzie wzrasta ilość zapaleń klinicznych należy postawić na zapobieganie, a nie szukać cudownego antybiotyku. Efekt może przynieść działanie na poziomie całego stada a nie pojedynczej sztuki.
Pamiętać, że cechy związane ze zdrowotnością wymion są słabo przekazywane na drodze genetycznej. Współczynnik odziedziczalności dla zdrowotności wymion i liczby komórek somatycznych w mleku wynosi ok. 0,1. Oznacza to, że rzeczywiste zdrowie wymienia tylko w 10% zależy od genów, a w 90% decydują czynniki środowiskowe. Pośredni, ale bardzo duży wpływ na potencjalną odporność wymienia na stany zapalne ma natomiast budowa wymienia, a w pierwszym rzędzie położenie w stosunku do stawów skokowych, moc wiązadła środkowego oraz długość i rozmieszczenie strzyków. Cechy te należy uwzględniać w rozrodzie, przy doborze buhaja.
Zapewnić krowom czyste i komfortowe środowisko w oborze (dobra wentylacja, brak wilgoci i przeciągów oraz suche ciepłe i wygodne legowiska). Ważne jest odpowiednie zagęszczenie zwierząt oraz dostęp do świeżej paszy i wody po doju w celu zachęcenia krów do stania, gdy otwarte są zwieracze kanałów strzykowych, co zapobiega infekcji zarazków.
Utrzymywać urządzenia udojowe w pełnej sprawności i czystości oraz doić krowy prawidłowo i higienicznie. Bezpośrednio po doju dezynfekować strzyki. Następuje zabezpieczenie zwieracza zwisającą kroplą płynu przed wniknięciem bakterii do strzyka, którego zwieracz jest otwarty przez ok. 0,5 godz. po doju. Przy strzykach suchych stosować okresowo specjalny krem, który powoduje gładkość i elastyczność skóry.
Przed zasuszeniem ocenić stan zdrowotny wymienia - badanie manualne gruczołu czy nie ma obrzęków i stwardnień oraz ocenić mleko. Dwa tygodnie przed zasuszeniem należy zbadać mleko terenowym testem komórkowym. Jeżeli wyjdzie pozytywny wtedy wykonać badania bakteriologiczne próbek mleka pobranych ze wszystkich ćwiartek. Wtedy wiadomo, jakie są drobnoustroje.
Stosować metodę natychmiastowego zasuszania krów pod osłoną antybiotyków - powstające wysokie ciśnienie w wymieniu gwałtownie kończy wytwarzanie mleka. Dzięki temu wymię przechodzi szybciej do stanu spoczynku. Przy stopniowym zasuszaniu - każde opróżnienie wymienia powoduje pobudzanie gruczołu do wydzielania mleka. Mleko od tak zasuszanych krów zawiera więcej komórek somatycznych, co pogarsza jakość mleka zbiorczego. Pamiętać należy o zdrowotności racic, ponieważ ich choroby osłabiają obronność organizmu w okresie zasuszania.
Pielęgnować i utrzymywać krowy w czystości. Konieczna korekcja racic (chore niepielęgnowane racice są źródłem infekcji zarazków chorobotwórczych wymion).
Unikać zakażenia własnego stada krów poprzez wprowadzenie do obory sztuk zakupionych z niesprawdzonym stanem zdrowotnym wymion. Często krowy kupione na targowisku mają wymiona zainfekowane zarazkami trudnymi do zwalczenia (gronkowiec złocisty, paciorkowiec wywołujący żółtą bezmleczność).
Dobrze żywić, gdyż prawidłowa kondycja i właściwe użytkowanie zwiększa odporność krów na infekcję i zapobiega stanom chorobowym. Niedobór energii i nadmiar białka mogą być powodem podwyższonego poziomu komórek somatycznych w mleku; bardzo ważny jest nieograniczony dostęp do wody. Podwyższeniu komórek somatycznych sprzyja zbyt dobra kondycja krów i jałówek wskutek obniżenia odporności ogólnej organizmu. Okresy krytyczne dla zdrowotności wymion to pierwsze dwa tygodnie zasuszenia, oraz dwa tygodnie okresu okołowycieleniowego. Dlatego dawkę pokarmową dla krów przed zasuszeniem oraz dla pierwiastek przed wycieleniem należy uzupełnić o witaminę E i selen. Wzmacniają one system odpornościowy krów pod warunkiem, że witamina A i inne składniki są w paszy w odpowiedniej ilości.
Produkcyjność i zdrowotność krów zwiększa łagodne obchodzenie się ze zwierzętami (na zasadzie wzajemnego zaufania).