Wstęp do Fragmentów F. Schlegla
M.P. Markowski
Zdaniem Markowskiego romantyzm jenajski to szczególny moment w dziejach literatury, bo pojawia się wtedy myœlenie o twórczoœci artystycznej jako ogólnej egzystencji człowieka. I tak właœnie Schlegel, mimo że uważany za filologa, łączył ze sobą wątki filozoficzne z literackimi. Zastanawiał się w jakiej mierze doœwiadczenie artystyczne pozwala zrozumieć własne bycie w œwiecie.
Połączenie sztuki i życia nie jest dla Schlegla tym, co wielu badaczy uważało. Nie jest to estetyzacja życia (,,usztucznanie” życia), ale sztuka życia. Romantyczny zmysł do sztuki życia jest czymœ więcej niż modernistyczne próby kreowania go w kierunku dzieła sztuki. Nie chodzi tutaj o subiektywne odczuwanie piękna. Romantyzm zrywa z myœleniem, do którego przyzwyczaił Kant. Odrywał on estetykę od moralnoœci. Tymczasem sztuka pomaga w rozumieniu. Poza tym jest formą działania, a nie tylko kontemplacji jak u Kanta. Rzeczy bez interpretacji nie istnieją. Tym jest właœnie Bildung. Przemienianiem bezosobowego życia w w egzystencję twórczą. Jeœli nie jest twórcza, to w ogóle jej nie ma. Bildung czyli stwarzanie. Egzystencja to nieustanne stwarzanie, kształcenie, nie ma końca. Możliwoœć kształcenia wynika z moralnej wolnoœci jednostki.
Mitologia dla Schlegla to nadawanie sensu życiu i w ogóle œwiatu, który został odczarowany. Odczarowanie œwiata wynika z jego ,,pokawałkowania”. Człowiek stracił wgląd w całoœć doœwiadczenia. Œwiat jest przez to niezrozumiały, ale człowiek chce nadać mu sens i dlatego korzysta z praw rozumu. Tymczasem Schlegel w miejsce scalającego rozumu, chce postawić czystą potencjalnoœć, chaos, bezład. Tutaj jest miejsce dla owej mitologizacji, która będzie możliwoœcią na nieskończone iloœci i warianty interpretacji.
Stosunek do całoœci: romantycy otrzymali od poprzedników (racjonalistów) œwiat pokawałkowany. Próbują odbudować wiarę w to, że istnieje porządek, a wszystkie kawałki składają się harmonijnie w jedną całoœć. Jednak nie mamy do tej całoœci dostępu, bo każdy patrzy z innej perspektywy: Ergo: żyjemy w jednym œwiecie, jednym domu, takim samym, ale mówimy wieloma różnymi językami.
Sam człowiek też jest nieskończony i niejednoznaczny. Poeta musi posiadać zdolnoœć do wyrażania wszelkich myœli. Musi być wszystkim i wszystkimi pozostając jednoczeœnie sobą. Wiąże się to z tym, o czym przed chwilą: œwiat jest jeden, ale różne œrodki jego interpretacji. Umiejętnoœć podchodzenia do spraw z różnych stron ułatwia zrozumienie œwiata. W skurs przychodzą też różne œrodki wyrazu. Stąd umiłowanie do synkretyzmu rodzajowego. Poezja romantyczna (która nie musi być stricte poezją) łączy ze sobą nie tylko gatunki, ale tez dyskursy.
Otwarcie na Inne ma jeszcze jeden wymiar: romantycy cenili sobie kontakty, dzięki którym mogli rozwijać swoje idee. Nie chodziło tutaj tylko o zgodnoœć z drugim artystą. Cenili polemiki.
Romantyzacja życia polega na spotencjalizowaniu go, przypisaniu niezliczonych możliwoœci. Romantyzacja to też upowieœciowienie. Traktowanie życia jako wielkiej powieœci. Nieskończonej. Sztuka wskazuje na wielowymiarowoœć życia. W sztuce może zdarzyć się wszystko tak jak w życiu, chociaż czasami wydaje się przewidywalne.
Bildung jest est ważnym elementem w twórczoœci i życiu romantyków. Romantyk nie godzi się, że œwiat jest skończony, zamknięty i gotowy. Życie i natura to materiał, z którego artysta czerpie, by TWORZYĆ swoją egzystencję i nadawać sens.
Fragment można nazwać arcyformą romantyczną, bo wskazuje na kształtowanie się relacji między tym, co jednostkowe a ogólne. Fragment bowiem zawsze odnosi się do pozostałych, czyli do jakiejœ całoœci, choć pozornie wskazuje sam na siebie, na swoją lakonicznoœć. Oprócz tego jest utworem samoistnym. Odcięty od reszty, ale na tym odcięciu się nie kończy. Sens fragmentów zawiera się właœnie w relacji pomiędzy nimi. W dodatku fragment wskazuje na to, że wszelkie sfery mogą się przenikać. Głównie chodzi o jednostkowoœć człowieka i wspólnotę tworzoną przez społeczeństwo..