dr inż. kpt.ż.w Zbigniew M. FERLAS
Zakład Ratownictwa i Ochrony Żeglugi
mgr inż. st.of pokł Jadwiga GRZESZAK
Zakład Nawigacji Morskiej

TEMATYKA WYKŁADU :

EbN

N

S

E

W

NE

SE

SW

NW

NNE

ENE

ESE

SSE

SSW

WSW

WNW

NNW

NbE

NEbN

NEbE

EbS

SEbE

SEbS

SbE

SbW

SWbS

SWb

W

WbS

WbN

NWb

W

NWb

N

NbW

Kierunki na morzu

KURS RZECZYWISTY

KR

Kurs rzeczywisty (KR)

- Kąt

zawarty między północą częścią
południka rzeczywistego, a
dziobową częścią linii symetrii
statku.
W praktyce żaden przyrząd
nawigacyjny nie wskazuje dokładnie
kursu rzeczywistego ze względu na
błąd wyznaczenia północy przez
kompas lub niedokładne określenie
osi diametralnej (GPS)

W praktyce kurs rzeczywisty nie jest jednak równoznaczny z
kierunkiem w którym porusza się statek, ponieważ często
oddziaływają na niego dwie siły: wiatr i prąd. Siła wiatru
spycha statek z kursu jakim się porusza, co nazywa się
dryfem. Z kolei masa wody przemieszczająca się względem
dna morskiego (prąd) powoduje jego dodatkowy znos .

Kierunki na morzu

NAMIAR RZECZYWISTY

Namiar rzeczywisty (NR)

- Kąt zawarty między północą

częścią południka rzeczywistego, a umowną linią łączącą
obserwatora z obiektem (w systemie pełnym).
Inaczej mówiąc, NR to wartość kąta pomiędzy kierunkiem
odniesienia (linią N-S, a kierunkiem, w którym
obserwowany jest obiekt namierzany (w dowolnym
systemie liczenia kierunków).

N

KR

NR

Kierunki na morzu

KONTR- KURS KONTR- NAMIAR RZECZYWISTY

Kontr-kurs rzeczywisty (kKR)

– to kurs przeciwny

różniący się od KR o 180⁰ (w systemie pełnym).

Kontr-namiar rzeczywisty (kNR)

– to namiar przeciwny

różniący się od NR o 180⁰ (w systemie pełnym).

Uwaga : Ponieważ oba statki dzieli mała odległość można
przyjąć, że horyzonty obu obserwatorów są do siebie
równoległe.

N

KR

NR

N

kKR

kNR

Kierunki na morzu

KĄT KURSOWY

Kąt kursowy (<K)

– to kąt liczony od dziobowej części

osi symetrii statku w prawo do linii łączącej obserwatora z
namierzanym obiektem (w systemie pełnym liczenia
kątów kursowych).

Dla kątów kursowych kierunkiem odniesienia jest
wzdłużna linia symetrii statku , a nie linia N-S, jak w
przypadku KR i NR.

N

<

K

KR

NR

Kierunki na morzu

SYSTEMY LICZENIA KĄTÓW KURSOWYCH

Kąt kursowy (<K) w systemie PEŁNYM

– to kąt liczony

od dziobowej części osi symetrii statku w prawo do linii
łączącej obserwatora z namierzanym obiektem .

Np. < K = 250⁰ .

Ten system liczenia kątów kursowych w praktyce
używany jest rzadko.

N

< K

KR

NR

Kierunki na morzu

SYSTEMY LICZENIA KĄTÓW KURSOWYCH

Kąt kursowy (<K) w systemie POLÓWKOWYM

– to kąt liczony

od dziobowej części osi symetrii statku w prawo lub lewo do
linii łączącej obserwatora z namierzanym obiektem (max
wartość to 180⁰)

Np. < K = L 110⁰

Ten system liczenia kątów kursowych w praktyce używany jest
najczęściej.

N

< K

KR

NR

Kierunki na morzu

SYSTEMY LICZENIA KĄTÓW KURSOWYCH

Kąt kursowy (<K) w systemie ĆWIARTKOWYM

– to kąt

liczony od dziobowej lub rufowej części osi symetrii
statku w prawo lub lewo do linii łączącej obserwatora z
namierzanym obiektem
(max wartość to 90⁰) .

Np. < K = L 70⁰ Rf

Ten system liczenia kątów kursowych w praktyce
używany jest rzadko.

N

<

K

KR

NR

Kierunki na morzu

SYSTEMY LICZENIA KĄTÓW KURSOWYCH

Kąt kursowy <K = L 90⁰ w systemie POŁÓWKOWYM

–

to kąt , który nazywamy

LEWYM TRAWERSEM

N

< K = 090⁰

KR

NR

lewy trawers

Kierunki na morzu

SYSTEMY LICZENIA KĄTÓW KURSOWYCH

Kąt kursowy <K = P 90⁰ w systemie POŁÓWKOWYM

–

to kąt , który nazywamy

PRAWYM TRAWERSEM

N

< K = 090⁰

KR

prawy trawers

NR

Kierunki na morzu

ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY KR , NR I KĄTEM
KURSOWYM

Namiar, kurs i kąt kursowy łączą
następujące zależności:

NAMIAR = KURS + KĄT KURSOWY

Jeśli wynik obliczeń będzie większy
niż 360°, to od otrzymanego wyniku
odejmujemy 360°

KURS = NAMIAR - KĄT KURSOWY
KĄT KURSOWY = NAMIAR – KURS

Jeśli wynik obliczeń będzie mniejszy
niż 000 , to do otrzymanego wyniku
dodajemy 360°

N

< K

KR

NR

Powyższe reguły stosuje się gdy każdy z kątów wyrażony
jest w systemie pełnym. Ponieważ kat kursowy podawany jest
najczęściej w mierze połówkowej , zalecam wykonanie
prostego rysunku, który ułatwi wykonanie prawidłowego
przeliczenia kierunków.

Kierunki na morzu

PRZYKŁAD

Ze statku A widziano statek B w

NR=258⁰ na kącie kursowym <K = L

56⁰

Ze statku B widziano statek A na

prawym trawersie.

Jakimi KR płynęły oba statki ?

N

KR

NR

N

KR

NR

<

K

A

B

<

K

KR

A

= NR

A

+ <K

A

= 258⁰ +

56⁰

=

314⁰

KR

B

= 360⁰ - ( <K

B

– NR

B

)

KR

B

= 360⁰ - ( 90⁰ – ( 258⁰ - 180⁰

) )

KR

B

= 360⁰ - ( 90⁰ – 78⁰ ) = 360⁰ –

12⁰
KR

B

= 348⁰