1.Jakie są podstawowe założenia i pojęcia psychologii poznawczej?

* Subdyscyplina psychologii naukowej zajmująca się badaniem procesów i struktur poznawczych a także ogólnymi zasadami funkcjonowania umysłu,

* Zadaniem psychologii poznawczej jest badanie tego jak ludzie poznają świat, jak poznanie określa zachowanie człowieka,

* Przedmiotem badań psychologii poznawczej jest umysł człowieka.

Założenia:*Ekonomia przebiegu pr przetwarzania informacji (niemożność przetwarzania wszystkich docierających inf, a zarazem wrodzona potrzeba ich przetwarzania), nasz umysł daje z siebie tyle wysiłku ile trzeba, nie „nadwyręża się”; jednak do normalnego funkcjonowania są mu potrzebne napływające nowe informacje

*Tworzenie stabilnych struktury poznawczych (dostarczają one inf o świecie zew i o własnej osobie, kodują je w pamięci trwałej, regulują zachowanie, są składnikiem osobowości i kształtują poczucie tożsamości, umożliwiają orientowanie się i wartościowanie św, dostarczają inf o sposobach działania i rozwiązywania probl

*Struktury pozn stanowią względnie spójny system, w którym występują pr kontroli (samoregulacja św i nieśw)

*Przetwarzanie inf dokonuje się na wielu poziomach

*Kontekst wpływa na wszystkie pr pozn

*Pr poz mają charakter aktywny (umysł nie jest prostym odzwierciedleniem rzeczywistości, ale aktywnie konstruuje jej reprezentację)

*Spostrzeżenia dokonują się dzięki strategiom przetwarzania inf (które mogą być pod kontrolą św, bądź być automatyczne)

Pojęcia: *Umysł człowieka - jest to system przetwarzania inf

*Informacja - redukcja niepewności o połowę (I = log 20)

*Pr przetwarzania inf - dokonywanie operacji na inf, transformowanie, przekształcanie, redukowanie, wzmacnianie, zachowywanie, przywoływanie i wykorzystywanie

2.Jakie są podstawowe stanowiska epistemologiczne wobec procesu spostrzegania?

*Spostrzeganie dostarcza dokładny obraz św istniejącego poza nami (zgodne ze zdrowym rozsądkiem, św jest taki jakim go widzę)

*Nie można S św zewn. Jedyna rzecz bezpośrednio dostępna to treść pr psychicznych (bo czł nie ma bezpośredniego kontaktu ze św zewn. Ten kontakt jest tylko przez zmysły, możemy coś wnioskować o świecie tylko z analizy naszych pr psychicznych)

*S jest efektem aktywności umysłu, który konstruuje obraz św na podstawie danych dostarczanych przez zmysły i zawartych w pamięci (na bazie inf ze zmysłów i z naszej pamięci czł tworzy swój obraz św)

3.Omów klasyczne teorie spostrzegania.

Teoria asocjacjonistyczna (Wundt, Titchener)

*Wrażenia (cecha przedmiotu), a spostrzeżenia (cały przedmiot)

*S jako suma wrażeń łączonych na bazie kojarzenia (styczność czasu, styczność przestrzeni, podobieństwo, kontrast)

*Pewna suma wrażeń musi dawać to samo S

*Czyste wrażenia można wyodrębnić przy pomocy introspekcji

*Wrażenia to najprostsza forma S

Teoria postaci (Wertheimer, Kofka, Rubin)

*Prymat spostrzeżeń nad wrażeniami, wrażenia są wtórne

*Najpierw pojawia się S, całość obrazu/ przedmiotu; wyodrębnienie wrażeń jest jedynie możliwe po analizie S

*Człowiek spostrzega świat całościowo

*Gł zasada: całość jest czymś więcej niż sumą części

*Te same wrażenia nie muszą dawać te same S

*Cechy konfiguracji bodźców: bliskość, podobieństwo, ten sam kierunek, figura/tło,

*S są również związane z naszym nastawieniem, te na które jesteśmy nastawieni będziemy spostrzegać, również doświadczenia i przyzwyczajenia wpływają na S

Teoria Hebba:

*Wrażenia są wynikiem aktywności naszych receptorów (niedostępne świadomości)

*S jest rezultatem pr interpretacji zakodowanych impulsów nerwowych w mózgu

*Spostrzeżenie zależy od pr uczenia się,

*Dopiero S są dostępne naszej świadomości, pozostałe pr są nie dostępne naszej świadomości

4.Na czym polega proces spostrzegania i jakie są jego fazy?

*Spostrzeganie: -Pr aktywnego tworzenia reprezentacji przedmiotów na podstawie inf otrzymanych z narządów zmysłowych i inf zawartych w pamięci

-Jest wynikiem aktywnej interpretacji danych zmysłowych z wykorzystaniem kontekstu nastawienia i wcześniej zdobytej wiedzy.

*Bodziec dystalny - B działający z pewnej odległości, czyli dowolny B poza organizmem oddziałujący na narządy zmysłowe

*Bodziec proksymalny - B pojawiający się w bezpośrednim kontakcie B dystalnego z narządem zmysłowym (np. obraz na siatkówce oka)

*Wrażenia - odzwierciedlenie elementu cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych

*Spostrzeżenie - obraz danego przedmiotu, złożony w wszystkich dostępnych nam cech zarejestrowanych za pomocą różnych narządów zmysłów

Proces spostrzegania jako konsekwencja odbioru danych sensorycznych:

B dystalny (zewnętrzny) -> B proksymalny -> Wrażenie/zakodowane impulsy nerwowe -> Spostrzeżenie/ odkodowane impulsy nerwowe

Kodowanie sensoryczne i emocjonalne w spostrzeganiu:

B dystalny (zewnętrzny) -> B proksymalny < 1. Wrażenie przesyłane do kory drogami czuciowymi- zakodowane impulsy nerwowe

2. Kodowanie emocjonalne- prosta ocena emocjonalna > Spostrzeżenie- dekodowanie znaczenia semantycznego i emocjonalnego

*Fazy procesu spostrzegania

1.Rejestracja sensoryczna - zamiana B zew na impuls nerwowy, B dystynalny zostaje najpierw zamieniony na B proksymalny, a następnie w impuls nerwowy, który trafia do pamięci sensorycznej

2.Ocena emocjonalna - w strukturach podkorowych B są oceniane jako przyjemne lub nieprzy, zanim nadamy znaczenie B

3.Rozpoznanie treści bodźca - w wyniku porównania danych cech sensorycznych ze schematami pamięciowymi zostaje nadane znaczenie B - czyli określenie kategorii, do której on należy, trwa w czasie,

4.Ocena znaczenia metaforycznego - niekonieczna; odnajdywanie dodatkowych znaczeń w spostrzeganiu

5,Czym jest pamięć sensoryczna, scharakteryzuj jej właściwości i rolę.

*Jej zadaniem jest krótkie przechowywanie B sensorycznego

*Dzieli się ba pamięć ikoniczną (obrazy) i echoniczną (dźwięki)

*Przechowywane są w niej fizyczne cechy B

*Ma inf niezbędne do sformowania spostrzeżenia

*Pamięć ikoniczna ma dużą pojemność (ok. 1/3 spostrzeganych B), a echoniczna- małą (zapamiętywany jest tylko ostatni dźwięk)

*Występuje w niej zjawisko maskowania wstecznego, które polega na tym, że B późniejsze nakładają się na B wcześniejsze

7,Czym są i jakie pełnią rolę detektory cech?

*Zespoły kom nerwowych wyspecjalizowanych w odbiorze wybranych cech przedmiotów, takich jak barwa, wielkość, ruch lub położenie w polu widzenia

*Mogą być zlokalizowane w narządach zmysłowych lub na wyższych piętrach układu nerwowego

*Różnią się między sobą złożonością strukturalną i funkcjonalną

*Wyodrębniają ze środowiska inf ważne adaptacyjnie

*Kodują inf w oszczędny sposób, tak by mogły być wykorzystane w dalszym przetwarzaniu

7,Co oznacza rozumienie procesu spostrzegania jako procesu rozpoznawania i kategoryzacji?

*Dane sensoryczne - dane pochodzące z narządów zmysłowych mające postać zakodowanych impulsów nerwowych

*Dane pamięciowe - pochodzą ze schematów pamięciowych, w których reprezentowana jest wiedza o św

*Schematy pojęciowe - w myśl różnych koncepcji mogą być częściowo wrodzone, lub mieć pochodzenie czysto empiryczne. Mogą powstawać w wyniku odbierania złożonych układów bodźców, które następnie są uśredniane albo określane jako najczęstsze

*W rozumieniu procesu spostrzegania jako procesu rozpoznawania i kategoryzacji za istotę spostrzegania uznaje się określenie do jakiej kategorii należy dany bodziec

*Badanie Posnera - porównywanie liter pod względem zgodności fizycznej, nominalnej lub opartej na regule. Przy jednoczesnej ekspozycji liter czas reakcji rośnie, a przy ekspozycji z opóźnieniem czasowym- maleje.

8.Czym jest gotowość percepcyjna i jej determinanty?

*Jest to stan organizmu warunkujący, to co będzie spostrzegane

*Łatwość zastosowania pewnej kategorii pamięciowej do danego materiału

*Zależy od czynników zewnętrznych i wewnętrznych

Determinanty zewn:*Częstość uprzednich doświadczeń- wyższą gotowością charakteryzują się te kategorie, których przedstawiciele uprzednio często występowali w otoczeniu jednostki

*efekt uprzedzenia: jeśli czł został uprzedzony świadomie lub nieświadomie o rodzaju B, które będą eksponowane to rozpoznanie będzie łatwiejsze dzięki wstępnemu aktywizowaniu odpowiednich obwodów neuronalnych

*Konsekwencje społeczne- wyższą gotowość wykazują te kategorie, które są używane przez innych (czynnik ten oddziałuje szczególnie silnie, gdy dysponujemy niewielką liczbą inf, a subiektywna sytuacja jest niejasna)

Wewnętrzne:*monopol - liczba kategorii wykorzystywanych przez jednostkę. Im mniejsza jest liczba kategorii, tym silniejszy jest monopol.

*integracja poznawcza systemu kategorii- im silniej są ze sobą powiązane poszczególne kategorie, tym wyższa jest ich gotowość. Łatwiejsze jest wykorzystywanie kategorii, które związane są ze zintegrowanym systemem niż te, które występują w izolacji.

9.Na czym polega zjawisko obronności percepcyjnej i jakie jest jego znaczenie dla wielofazowego rozumienia procesu spostrzegania?

*Jest to obniżenie rozpoznawania materiału zagrażającego dla jednostki

*Gdy wynik odbioru sygnału emocjonalnego zostaje oceniony jako zagrażający występuje zahamowanie analizy semantycznej

*Powoduje to zatrzymanie procesu tworzenia spostrzeżenia

Badania:*Bruner i Posner wykazali, że czas potrzebny do rozpoznania słów nieprzyzwoitych jest dłuższy niż czas ekspozycji potrzebnej do rozpoznania słów neutralnych

*McGinnies wykazał, że słowom nieprzyzwoitym towarzyszy silniejsze pobudzenie autonomiczne

*Podobnie było w przypadku badania, w którym niektóre sylaby zostały skojarzone z lekkim uderzeniem prądem- przy eksponowaniu wszystkich sylab podprogowo, sylabom uwarunkowanym towarzyszyło silniejsze pobudzenie autonomiczne

*Także badania dzieci będących ofiarami nadużyć seksualnych, ale nie pamiętających samych zdarzeń potwierdziło występowanie silniejszej reakcji autonomicznej

*Badania te wykazują, że niezależnie od rozpoznawania treści bodźca (czyli od jego oceny semantycznej) występuje rozpoznawanie emocjonalne, które ujawnia się w postaci wzmożonego pobudzenia fizjologicznego

*Dostarcza do dowodów, potwierdzających, że spostrzeganie składa się z niezależnych od siebie faz

10.Na czym polega konstrukcyjny charakter spostrzegania według Neissera?

*Według Neissera S jest czynnością cykliczną i ciągłą, która nie ma wyraźnego początku ani końca

*Neisser twierdzi, że gdybyśmy przyjęli, ze S jest jedynie odpowiedzią na zmiany w otoczeniu, to nasze S i reakcje byłyby opóźnione w stosunku do tego, co dzieje się w naszym otoczeniu

*Neisser twierdzi, że równoprawnymi częściami cyklu percepcyjnego jest pobieranie inf z otoczenia i ich poszukiwanie (pr poszukiwania musi być kierowany przez pewne oczekiwania i hipotezy)

*S jest jednym z elementów odpowiedzialnych za sterowanie zachowaniem

*Se jest pr konstrukcyjnym w tym sensie, że w każdym momencie człowiek tworzy pewne oczekiwania dotyczących pojawienia się inf, a oczekiwania te umożliwiają przyjęcie tych inf w momencie pojawienia się ich w otoczeniu

11.Jaki jest wpływ kontekstu na spostrzegania?

*B kontekstowe, które działały przed pojawieniem się spostrzeganego B (mogą działać z B, po lub przed)

*Kontekst wpływa na interpretacje B wieloznacznego, np. przy czytaniu

*B te ułatwiają proces spostrzegania, przyspieszają spostrzeganie i zmniejszają niepewność co do poprawności identyfikacji spostrzeganego obiektu

12.Co to są powidoki i jakie są ich rodzaje?

*Efekty następcze w spostrzeganiu, pojawiają się, gdy na zmysły nie działa już bodziec, który wywoływał spostrzeżenie

*Pozytywne - pojawiają się przy zamkniętych oczach, czas trwania jest bardzo krótki, forma dokładnego obrazu ostatniego spostrzeganego B, wynik efektu bezwładności obwodów neuronalnych

*Negatywne - stanowią przeciwieństwo lub dopełnienie pierwotnego obrazu (jasność, barwa, ruch). Czas trwania dłuższy niż pozytywne. W ich powstawaniu mają rolę procesy adaptacji (po dłuższym czasie określone detektory cech adoptują się, a ich pobudzenie na krótki czas przejmują detektory cech antagonistycznych) i procesy przeciwstawne, np. Efekt wodospadu (przy dłuższym wpatrywaniu się w wodospad możemy mieć wrażenie, że woda leci do góry a nie w dół)

*Rola procesów adaptacji i procesów przeciwstawnych w wyjaśnieniu powidoków: Komórki nerwowe (detektory) są połączone antagonistycznej, gdy detektor jednej cechy jest przez dłuższy czas pobudzany, po zmęczeniu oddaje pewną cześć pobudzenia detektorom cech przeciwstawnych

13.Omów rolę procesu spostrzegania.

*Dostarcza infi o otoczeniu (Co to jest? Gdzie to jest?)

*Dostarcza inf o przebiegu własnych działań - pełni funkcję kontrolną i korekcyjną

*Daje początek innym procesom poznawczym

*Modyfikacja infi zawartych w pamięci

*Jego punktem wyjściowym jest konfrontacja danych sensorycznych i danych pamięciowych

*Ważną rolę w S odgrywają detektory cech, pamięć sensoryczna oraz pr motywacyjne (gotowość i obronność percepcyjna)

*Na Se wpływ mają procesy uczenia się

14.Co to są wyobrażenia i tradycyjne rozumienie wyobraźni:

Wyobrażenia:*Umysłowe obrazy rzeczywistości, które przypominają S, ale pojawiają się pod nieobecność danego obiektu

*Mogą być wydobywane z pamięci, lub też konstruowane z elementów zawartych w pamięci

Tradycyjne rozumienie wyobraźni:*Wyobraźnia traktowana była jako zjawisko ściśle związane ze spostrzeganiem

*Podział wyobrażeń na odtwórcze (wyobrażenie przedmiotu, który przestał działać na nasze zmysły) i wyobrażenia twórcze (przedstawienia przedmiotów, z którymi jednostka nigdy się nie zetknęła, konglomeraty innych obiektów i składanki różnych przedmiotów)

*Obrazy ejdetyczne (jako skrajny przypadek wyobrażeń odtwórczych) cechują się fotograficzną dokładnością

-Badane przez Jeanscha w latach 20., występują u ok. 8% dzieci w wieku 7-12 lat i tylko u 0,1% dorosłych

-Pokazywał jakiś obiekt przez dłuższy czas, a później prosił badanych o spojrzenie na białą ścianę i wyobrażenie sobie widzianego poprzednio obrazu, szczegółowość wyobrażanego obrazu była bardzo duża u dzieci w wieku 7-12 lat, w większości ta umiejętność później zanika

15.Omów dwa główne stanowiska w odniesieniu do tworzenia się wyobrażeń:

Obrazowe:* ma swoje korzenie już w filozofii starożytnej, u Platona i Demokryta

*Gł zwolennikami tego stanowiska są Shepard i Kosslyn

*Wyobrażenia tworzone są za pomocą pierwotnego kodu obrazowego (Kosslyn)

*Wedle I wersji st obrazowego wyobrażenia są reprezentacjami analogowymi i holistycznymi, oddającymi ciągłą naturę rzeczywistości, przypominają obrazy rzeczywistych przedmiotów

*Wyobrażane obiekty mają pewną wielkość i położenie w przestrzeni, przyjmują też pewną pozycję

*Kosslyn twierdzi, że reprezentacje umysłowe odpowiedzialne za tworzenie się wyobrażeń dzielą się na dwa rodzaje

-Reprezentacje głębokie - przechowywane są w pamięci trwałej, mają charakter opisów strukturalnych złożonych z twierdzeń, nie są dostępne świadomości, zapis w pamięci trwałej obejmuje związki między cechami stałymi

-Reprezentacje płytkie - podstawą dla nich są reprezentacje głębokie. Dochodzi do konstruowania quasi-obrazu w buforze wzrokowym, a tak skonstruowany obraz staje się dostępny świadomości

*Stanowisko to można określić jako stanowisko analogowe (oddaje ciągłą naturę rzeczywistości)

Abstrakcyjne:* stanowisko dyskretne, ponieważ zakłada, że reprezentacja tworzona jest w postaci zespołu sądów, czy twierdzeń

*Obrazy pojawiające się w naszej świadomości są jedynie epifenomenami (zjawiska ubocznymi) zjawisk występujących na poziomie głębokim

*Głównymi przedstawicielami tego stanowiska są Anderson i Bower oraz Pylyshyn

*Twierdzenia są reprezentowane w mózgu bez użycia słów

*Wyobrażenia są tworzone na bazie sądów

*Na poziomie głębokim znajdują się sądy, które są podstawą do tworzenia wyobrażeń

*Język sądów jest abstrakcyjny

*Reprezentacja umysłowa jest abstrakcyjną strukturą poznawczą, w której odzwierciedlone są relacje jakie zachodzą między obiektami i wydarzeniami

*Obrazy w wyobraźni są jedynie epifenomenami (nieistniejący obiekt mentalny) - realnie nieistniejącymi zdarzeniami mentalnymi

*Im więcej sądów trzeba rozważyć tworząc wyobrażenie, tym więcej potrzeba na to czasu

*Sądy są niewerbalne i amodalne (odzwierciedla samo znaczenie)

*Sąd: -Jest formą języka myśli, który ma naturę abstrakcyjną, niewerbalną i amodalną (niezwiązaną z żadnym zmysłem),

-Jego istotą jest znaczenie w sensie logicznym i psychologicznym

16.Rotacje umysłowe i wnioski z badań z ich użyciem:

*Proces rotacji umysłowej polega na rotowaniu (obracaniu) w wyobraźni jakiegoś obiektu np. w badaniach Sheparda - litery

Wnioski z badań nad rotacjami:*Czas rotacji umysłowej zależy wprost proporcjonalnie od wielkości kąta rotacji. Zależność ta obowiązuje w zakresie od 0 do 180 stopni. Najdłuższy czas występuje przy kącie 180

*Zależność ta stopniowo znika, gdy badany jest uprzedzony o końcowym położeniu figury rotowanej

*Czas rotacji nie zależy od stopnia złożoności figury płaskie i jej wymiaru

17.Omów główne efekty zbadane przy pomocy skaningu umysłowego:

*Efekt odległości - im dłuższą drogę trzeba przebyć w odległości, tym dłużej to trwa

*Efekt złożoności - więcej czasu zabiera nam wyobrażenie sobie złożonych scen niż prostych, większa złożoność przedłuża czas tworzenia się wyobrażenia

*Efekt wielkości - więcej czasu zajmuje stwierdzenie, czy mały obiekt ma pewne właściwości niż duży,

18.Omów koncepcję izomorfizmu funkcjonalnego.

*Rotacja, translacja (przesunięcie), odbicie, zmiana wielkości są operacjami całościowymi, analogowymi, przebiegającymi w sposób ciągły izomorficznie w stosunku do zmian obiektów zewnętrznych

*Transformacje obiektów wewnętrznych mają charakter przestrzenny i mogą być wykonywane w trójwymiarowej przestrzeni

*Izomorficzne jest też składanie obiektów (im więcej ma elementów obiekt, tym więcej czasu zabiera jego złożenie)

19.Wymień i omów za Paivio cztery podstawowe stanowiska dotyczące relacji między rodzajem kodu, a reprezentacjami obrazowymi

*Kodowanie głębokie ma charakter lingwistyczny - typowym przykładem tej koncepcji jest determinizm językowy Whorfa, który zakłada, że w procesie percepcji pośredniczy język, a w zależności od wykorzystania języka potrafimy wyróżniać odmienne atrybuty, lub nawet kategorie obiektów

*Kodowanie ma charakter niewerbalny (atrybuty percepcyjne są podstawą kodowania kategoryzacji i pamięci), jako przykład badań potwierdzających to stanowisko Paivio cytuje badania Berlina i Kaya, którzy wykazali, że niezależnie od wykorzystywanego języka ludzie identycznie wskazywali najlepsze przykłady rozmaitych barw (analogiczne rezultaty uzyskano w odniesieniu do kształtów geometrycznych i wyrazów mimicznych)

*Stanowisko podwójnego kodowania - jej zwolennikiem jest sam Paivio. Teoria wyróżnia dwa podstawowe systemy - werbalny i niewerbalny (percepcyjny), a kryterium rozróżnienia jest natura jednostek reprezentujących świat zewnętrzny, sposób w jaki są one organizowane w struktury wyższego rzędu, oraz sposób w jaki te struktury mogą być reorganizowane lub transformowane.

*Kodowanie ma charakter abstrakcyjny i amodalny. Podstawą kodowania jest znaczenie informacji - rozumiane jako zbiór relacji cząstkowych

20.Jaki jest wpływ wyobrażeń na procesy psychiczna człowieka?

Wpływ na pamięć:*Pozytywny wpływ na zapamiętywanie dzięki mechanizmowi podwójnego kodowania Paivio

*Informacje przechowywane w dwóch niezależnych kodach będą lepiej zapamiętane, ponieważ oba sposoby przechowywania mają się nawzajem uzupełniać

*Badania nad uczeniem się par wyrazów (eksperyment Turnera i Perkinsa)

*Słowa łatwo wyobrażalne (konkretne) i trudno wyobrażalne (abstrakcyjne)

*Różne mnemotechniki, które wykorzystują wyobrażenia: metoda miejsc (wyszukiwanie uporządkowane zbioru informacji z naszej pamięci i kojarzenie z nimi elementów, które chcemy zapamiętać), wyobrażenia interakcyjne (znalezienie związków między elementami, które są ze sobą niepowiązane), metoda „słów-wieszaków” (zastosowanie już znanego tekstu, który traktowany jest jako pomoc przy tworzeniu skojarzeń z listą rzeczy do zapamiętania)

Wpływ na proces rozwiązywania problemów:*Wpływ na rozwiązywanie problemów matematycznych (rzutowanie wyników cząstkowych na wyobrażoną powierzchnię)

*Duża rola w procesie twórczym (wyobrażenia jako narzędzie rozwiązywania problemów lub jako czynnik uruchamiający proces rozwiązywania problemów)

Wyobrażenia a procesy emocjonalne:*Szczególny związek z wyobrażeniami przejawiają emocje wtórne, które pojawiają się w wyniku specyficznej interpretacji znaczeniowej struktury sytuacji

*Wyobrażenia związane z indywidualnym doświadczeniem życiowym danej jednostki, nasycone treściami emocjonalnymi, wpływają na funkcjonowanie poznawcze

*Marzenia na jawie

Wykorzystanie wyobrażeń w procesach psychokorekcyjnych: *Zmiana stanu emocjonalnego

*Łączenie relaksacji i wykorzystywania wyobraźni

*Wspomaganie efektywności reakcji

21.Scharakteryzuj podstawowe funkcje uwagi.

*Selekcjonowanie bodźców docierających do jednostki (selekcja pierwotna, wtórna, trzeciego rzędu). Do każdego organizmu dociera olbrzymia liczba bodźców, która wielokrotnie przewyższa możliwości przetworzenia ich przez mózg (niektóre z nich nie mają żadnego znaczenia dla danego organizmu)Selekcja pierwotna - selekcja bodźców odbieranych przez narządy zmysłów (ważna rola ograniczeń anatomicznych i fizjologicznych)Selekcja wtórna - występuje w procesie pamięciowym. Zachodzi między pamięcią krótkotrwałą, a trwałą (pamięć trwała nie jest w stanie odebrać wszystkich bodźców przesyłanych przez pamięć krótkotrwałą). Istotnym ograniczeniem jest szybkość kodowania informacji w pamięci trwałej. Badania wykazały, że zapamiętanie informacji bardzo nieprzyjemnych, szokujących dla danej osoby mogą być kodowane niezwykle długo. Uwaga odrzuca informacje niepotrzebne. Selekcja trzeciego rzędu - procesy te pojawiają się na etapie przygotowywania planu działania. Informacje wybrane z pamięci trwałej są przesyłane do pamięci operacyjnej. Informacje, które nie są potrzebne do zaplanowanej reakcji są odrzucane.Ukierunkowanie procesów poznawczych:*Oddzielanie informacji ważnych od nieważnych

*Uwaga pomaga zbierać niezbędne informacje do tworzenia struktur wiedzy i regulacji zachowania

*Poszukiwanie informacji, które mogą się przydać w rozwiązywaniu danego problemu

*Koncepcja uwagi intensywnej (stosunkowo wąski zakres, pozwala na głębokie przetwarzanie informacji będących w jej zasięgu) i uwagi ekstensywnej (szeroki zakres, przetwarzanie dostępnych informacji w dość płytki sposób)

*Informacje mogą zostać uznane za ważne z powodu cech fizycznych, nowości, zgodności z pierwotnym kontekstem sytuacyjnym, z powodu związku w wykonywanym działaniem Uwaga intensywna - wąski zakres. Uwaga ekstensywna - szeroki zakres

Określanie wielkości zasobów potrzebnych do wykonania pewnej czynności:*Decydowanie ile energii psychicznej zostanie poświęcone na wykonanie danego zadania w zależności od stopnia jego ważności

*Ilość energii przeznaczanej na wykonanie zadania zależy od stopnia jego ważności, od stopnia jego trudności, od wielkości zasobów poznawczych, jakimi dysponuje dana jednostka oraz stopień przeuczenia danego zadania (stopnia zautomatyzowania)

22.Omów zjawiska czujności i przeszukiwania

Czujność to zdolność/stan, dzięki któremu jednostka w określonym, dłuższym czasie potrafi wykrywać specyficzne bodźce

*Teoria detekcji sygnałów- związek między częstością poprawnych detekcji i fałszywych alarmów

*Czynniki wpływające na związek między poprawnymi detekcjami, a fałszywymi alarmami:

-Stosunek siły sygnału do siły szumu

-Macierz wypłat- czynniki wpływające na motywacyjne konsekwencje podjęcia określonej decyzji (konsekwencja reagowaniu lub nie reagowania)

-Oczekiwania

Przeszukiwanie:*aktywne poszukiwanie bodźców o określonych cechach- im większa koniunkcja cech poszukiwanych, tym więcej czasu na nie potrzeba

*efekt wielkości zbioru- im większy zbiór elementów, który musimy przeszukać ze względu na wystąpienie cechy/koniunkcji cech tym więcej czasu to zabiera

23.Omów fizjologiczne mechanizmy uwagi.

Reakcja (odruch) orientacyjna: polega na skierowaniu receptorów na źródło stymulacji, czemu towarzyszy aktywność motoryczna ułatwiająca odbiór tych bodźców i przetwarzanie informacji

*Jednocześnie pojawia się wzrost wrażliwości wszystkich zmysłów (wygląda to tak jakby nasz organizm otwierał się na dopływ nowej stymulacji)

*Berlyne twierdzi, że odruch orientacyjny uzależniony jest od wystąpienia bodźców sygnałowych, które obejmują niespodziewanośc, złożoność , niepewność, niespójność i konflikt

*Odruch orientacyjny wygasa po kilku wystąpieniach jakiegoś bodźca ( wygaszanie to następuje bardzo szybko w przypadku bodźca bardzo prostego, w przypadku bodźca bardziej złożonego wymaga większej ilości powtórzeń)

*Wynika stąd, że reakcja orientacyjna jest związana w pewien sposób z pobieraniem nowych informacji

Mechanizm indukcji ujemnej: polega na tym, że pobudzenie pojawiające się w pewnej okolicy kory mózgowej wywołuje hamowanie pobudzenia w okolicach sąsiednich

*Wskutek tego jednostka jest mało wrażliwa na bodźce kierowane do tych okolic

*Dzięki temu mechanizmowi pobudzenie w korze mózgowej ma charakter zogniskowany, a nie rozlany

Mechanizm zasilania: związany jest z aktywnością układu siatkowatego mózgu (układ ten zbudowany jest z sieci włókien nerwowych)

*Układ siatkowy zawiera włókna pobudzające i hamujące różnego typu, które wywierają zróżnicowany wpływ na korę mózgową

*Cześć wstępująca układu siatkowatego decyduje o wybiórczym pobudzeniu różnych okolic kory ( a tym samym o uwrażliwieniu ośrodków poszczególnych zmysłów na odbiór specyficznych bodźców)

Reakcja obronna: ograniczenie dopływu nieprzyjemnej stymulacji lub spowodowanie ucieczki od tej stymulacji

Habituacja: zmniejszenie wrażliwości na bodźce monotonne, powtarzające się i niewymagające reakcji (zjawisko to dotyczy bodźców o średniej sile)

24.Omów teorie na poziomie percepcji D. Broadbenta i A. Treisman.

Teoria filtra uwagowego Broadbenta: teoria reakcji wtórnej - na poziomie percepcji - komunikaty, na które nie jest skierowana uwaga - nie są spostrzegane

*Początkowo Broadbent rozumiał uwagę jako „zwrotnicę”

* W badaniach wykorzystywał „technikę cienia” , a dokładnie jej specyficzną odmianę, czyli słuchanie dwuuszne- równoczesne podawanie dwóch różnych komunikatów do uszu osoby badanej, której poleca się powtarzanie na głos jednego z tych nagrań

*Wnioski: inf, na które nie zwracamy uwage są przechowywane w naszym systemie poznawczym przez około 20 sekund, inf, na które nie zwracamy uwagi podlegają wstępnej analizie ze względu na cechy fizyczne, filtr uwagi może przepuszczać pewne inf (imię osoby, zmiana tonu głosu, płeć głosu, specyficzne natężenie głosu)

inf->UTM->STM->filtr(program reakcji)->LTM

Teoria Anny Treisman:Selektywny odbiór informacji odbywa się w 3 etapach: Odbiór i analiza bodźców ze względu na właściwości fizyczne, informacje spełniające kryteria przechodzą dalej, pozostałe są osłabiane. Analiza ze względu na charakterystyczne wzorce percepcyjne- informacje spełniające kryteria wzorców przechodzą dalej, pozostałe są osłabiane. Nadawanie znaczenia informacjom- przetwarzanie sekwencyjne Kryteria wzorców:

-Stałe priorytety: potrzeby, wartości

-Chwilowe priorytety: wymogi zadania, nastrój i emocje

25.Omów teorie uwagi na poziomie reakcji.

*Teoria Deuchów

*Selekcja inf dokonuje się w fazie organizowania i generowania zachowania

*Czł spostrzega wszystko, dopiero przy reagowaniu odrzuca cześć inf

Eksperyment Graya i Weddenburna:

*Do jednego ucha podawany jest następujący tekst: droga, pięć , Janka, a do drugie ucha: trzy, ciocia, cztery

*Wprowadzenie znaczeń należących do różnych kategorii symboli spowodowało odtworzenie bodźców w kolejności zgodnej z sekwencją znaczeniową (3,4,5 i droga ciocia Janka)

*Kryterium znaczeniowe

26.Scharakteryzuj modele integrujące uwagi.

*Johnston: filtr uwagi jest jeden, ale może działać na różnych poziomach- płytkim (sensoryczne) i głębokim (analiza semantyczna)

*Treisman i Gelade- istnieją dwa etapy selekcji informacji:

-Przeduwagowy - automatyczna rejestracja wszystkich istotnych fizycznych cech obiektów

-Uwagowy - kontrolowane zestawienie istotnych cech w spostrzeżenia o określonym znaczeniu

27.Omów teorię zasobów uwagi Khanemana.

*Uwaga jako proces aktywny potrzebny do wybierania bodźców, na które należy zareagować (czyli bodźce ważne dla jednostki)

*Odwoływanie się głównie do badań percepcji wzrokowej- nałożenie na siebie dwóch filmów, z których jeden przedstawiał grę w łapki i drugi grę w piłkę:

*Zadaniem badanych było śledzenie jednego z nagrań i naciskanie przycisku, kiedy zaszło jakieś zdarzenie, przy 40 zdarzeniach na minutę poprawność reakcji była niemal taka sama jak przy śledzeniu jednego z nagrań z osobna

*W wypadku równoczesnego śledzenia obu nagrań jednocześnie funkcjonowanie badanych podlegało znacznemu pogorszeniu

*Dzięki uwadze jednostka pobiera pewne informacje ze środowiska i może je dokładnie zinterpretować

*lość pobranych informacji zależy od pojemności uwagi

*Pojemność uwagi Khaneman nazywał zasobami poznawczymi

*Determinanty pobudzenia- decydują o ilości zasobów poznawczych, które można poświecić na rozwiązywanie danego zadania. Są to: trudność zadania- zadania łatwe wymagają mniejszej ilości zasobów poznawczych, a trudne- większej. Poziom pobudzenia- przy wyższym poziomie pobudzenia dostępna jest większa ilość zasobów poznawczych. Polityka alokacyjna (polityka inwestycyjna systemu poznawczego)- człowiek wybiera, co będzie przedmiotem jego aktywności poznawczej (decyduje na co i ile zasobów uwagi zużyć). Zależy to od: chwilowych intencji, czy chwilowego stanu, od trwałych dyspozycji danej jednostki i od oceny zapotrzebowania na zasoby umysłowe.

28.Opisz teorię uwagi S, Di Nuovo.

*Treści świadome, struktury pozn, uwaga mimowolna, zachowanie pozauwagowe

*Wszystkie te elementy tworzą pole uwagi

*Treści świadome to, co znajduje się w centrum naszej uwagi, a struktury poznawcze- elementy łatwo dostępne dla uwagi

29.Dystraktory i ich rodzaje:

*Są to bodźce, które odwracają naszą uwagę od źródła stymulacji

*Dzielą się na zewnętrzne (odgłos karetki, muzyka u sąsiada) i wewnętrzne (myśli o nieprzyjemnym spotkaniu, myśli o odrzuceniu)

*Czynności również dzielą się na te o charakterze zewnętrznym (np. rozmowa, prowadzenie samochodu) i o charakterze wewnętrznym (np. planowanie tekstu referatu, czy pisanie artykułu)

Efekty związane z dystraktorami: *Efekt rykoszetu - pojawia się myśli czy obrazów intruzywnych (niezależnie od naszej woli), mają one charakter natrętny, a próby ich usunięcia dają niekiedy efekt paradoksalny, czyli pojawianie się ich z jeszcze większą częstotliwością

*Luminacje - uporczywe powracanie do pewnych myśli (nie mają one jednak charakteru natrętnego), rozpamiętywanie ich, „przeżuwanie”

*Nie wiadomo dokładnie jaka jest funkcja adaptacyjna tych myśli - Tallis rozpatruje je w perspektywie ewolucjonistycznej jako poszerzanie repertuaru czynności psychicznych do jakich zdolna jest jednostka (wychodzenie poza schematy, tryby postępowania)

30.Czym jest kontrola poznawcza i czym różnią się procesy kontrolowane od procesów kontrolnych?

*Kontrola poznawcza: zdolność systemu poznawczego do nadzorowania, regulowania własnych procesów poznawczych, a także do planowego sterowania ich przebiegiem

*Rola kontroli poznawczej jest szczególnie ważna, gdy musimy: planować i podejmować decyzje, korygować błędy, reagować na pojawiające się problemy, wykonywać czynności nowe, nie dość dobrze znane, radzic sobie w sytuacjach nowych, niebezpiecznych, odmawiać pokusom

*Procesy kontrolne - to procesy poznawcze wyspecjalizowane w nadzorowaniu procesów kontrolowanych

*Procesy kontrolowane - to pr. poznawcze bezpośrednio wykonujące czynności pozn.

*Procesy kontrolne mogą przyjmować różne postacie:

*Monitorowanie: kontrola przebiegu i skutków działania procesów kontrolowanych bez aktywnej ingerencji

*Regulacja: reakcja na błędy i zakłócenia w przebiegu procesu kontrolowanego

*Sterowanie: aktywne i planowe wpływanie na przebieg procesu kontrolowanego

31.Scharakteryzuj i porównaj procesy automatyczne i kontrolowane.

Świadomość nie/tak; uwaga: mała/duża; typ przetwarzania inf: równoległe/sekwencyjne; typ zadania: znane łatwe/nowe trudne; szybkość: duża/mała; rodzaj pr poznawczych: proste/złożone; wysiłek: mały(żaden/duży; poziom wykonania: wysoki/niski; modyfikacja: trudna/łatwa

32.Automatyzacja czynności:

*Automatyzacja: nabieranie wprawy pod wpływem treningu (czyli pod wpływem powtarzania)

*Trening jednorodny: jedna i ta sama reakcja jest odpowiedzią na zawsze ten sam układ bodźców

*Trening niejednorodny: częsta zmiana kategorii bodźców przy zachowaniu tego samego typu reakcji

*Automatyzacja oznacza: szybsze przetwarzanie informacji, przetwarzanie informacji bez wysiłku i bez dostępu dla świadomości. Operacje przebiegają równolegle bez wzajemnej interferencji, co zwalnia zasoby umysłu i umożliwia wykonywanie kilku czynności jednocześnie)

*Właściwości procesów automatycznych:

-Są autonomiczne (mogą być uruchamiane i wykonywane nieintencjonalnie)

-Mogą podlegać kontroli, gdyż można je wykorzystywać intencjonalnie

-Występują duże ograniczenia w zakresie pamiętania tego co było przetwarzane i jak było przetwarzane

-Brak introspekcyjnej świadomości przebiegu

-Bezwysiłkowość

33.Omów teorie rywalizacji egzemplarzy Logana.

*Egzemplarz: reprezentacja umysłowa (o charakterze jednostkowym i trwałym) poszczególnego bodźca i reakcji na niego

*Każdy egzemplarz odzwierciedla: cel aktywności, bodziec uruchamiający realizację bodźca, interpretację bodźca, reakcję

Cztery prawa gromadzenia egzemplarzy:

1.Pojawienie się odrębnego bodźca powoduje zapisanie odrębnego egzemplarza

2.Odmienne pojawienie się tego samego bodźca powoduje utworzenie odrębnej reprezentacji

3.Gromadzenie egzemplarzy jest tożsame z nabywaniem wprawy w zakresie wykonywania czynności związanej z bodźcem

4.Zależność szybkości reakcji od wprawy opisuje krzywa wykładnicza

*Automatyczna reakcja zdeterminowana jest przez pierwszy przywołany egzemplarz. Prowokuje to wyścig między egzemplarzami. Wygrywa egzemplarz, który ma dużą wagę (zależy ona od wcześniejszego częstego i udanego współwystępowania bodźca i reakcji). Detekcja bodźca powoduje rywalizację pomiędzy automatycznym przywołaniem procedury, a kontrolowanym przetwarzaniem danych.

34.Podaj i omów cechy uwagi.

*Koncentracja uwagi (natężenie, energia, intensywność) - określa ona w jakim stopniu jednostka skupia się na bodźcu, zależy od aktywacji i mobilizacji ośrodkowego układu nerwowego. Umożliwia monitorowanie otoczenia (wiąże się z czujnością).

*Przerzutność uwagi (dynamika, giętkość) - zdolność do przełączania uwagi między dwoma zadaniami „obsługiwanymi” przez niezależne procesy przetwarzania informacja. Przerzutność oznacza konieczność zahamowania jednej czynności na czas koncentracji na drugiej.

*Zakres uwagi - Inaczej pojemność uwagi, jest ściśle związana z intensywnością i ekstensywnością

*Selektywność lub wybiorczość uwagi - zdolność do wyodrębniania pewnych cech, sygnałów, bodźców występujących na szerszym niezróżnicowanym tle. Zależy od stopnia zróżnicowania bodźców.

*Przeszukiwanie pola percepcyjnego - dokonuje się zgodnie z mechanizmem automatycznego kodowania cech i selektywnej integracji właściwości poszukiwanego obiektu w całość. Przeszukiwanie proste ( poszukiwanie obiektu zdefiniowanego jedną cechą). Poszukiwanie koniunkcyjne (poszukiwanie obiektu zdefiniowanego przez koniunkcję cech, jest dłuższe od przeszukiwania prostego i zależy od liczby elementów zestawu).

*Podzielność uwagi - możliwość koncentracji na dwóch lub więcej źródłach informacji. Za jej miarę uznaje się różnicę między poziomem wykonania zadania priorytetowego w warunkach wymuszonej podzielności, a poziomem jego wykonania, gdy ma ono monopol na zasoby poznawcze.

35.Scharakteryzuj pamięć jako zdolność i jako proces.

Pamięć jako zdolność: *Podejście do pamięci jako do zdolności, a wręcz „władzy umysłowej” pojawiło się w starożytnych koncepcjach filozoficznych

*W dzisiejszych koncepcjach psychologicznych nie traktuje się pamięci jako oddzielnej władzy umysłowej

*Nawiązanie do tej koncepcji można odnaleźć w pracy Sternberga, który napisał, że: „pamięć jest zbiorem środków, za których pomocą sięgamy do naszych przeszłych doświadczeń, dzięki czemu możemy wykorzystywać owe informacje w chwili obecnej”

Pamięć jako proces: *W tym ujęciu pamięć ujmowana jest jako pewien proces psychiczny, zachodzący w czasie, złożony z pewnych faz, które pojawiają się w zawsze identycznej kolejności

*W pamięci występują trzy podstawowe rodzaje operacji:

-Operacje kodowania informacji: operacje polegające na zamianie bodźców, jakie do nas docierają w ślady pamięciowe. Proces kodowania składa się z kilku mniejszych faz, a specyficzność kodowania zależy od tego w jakim rodzaju pamięci zostaną zapisane informacje.

-Operacje przechowywania informacji: są częściowo wyznaczane przez sposoby kodowania informacji. Informacje przechowywane krótko w niewielkim stopniu zmieniają swoją treść, dokładność , czy postać. Natomiast informacje przechowywane długo ulegają licznym zmianom (choćby dlatego, że nakładają się na nie informacje późniejsze)

-Operacje odtwarzania: wiążą się z uzyskiwaniem dostępu do zawartości naszej pamięci. W niektórych przypadkach jest to dostęp szybki, bezpośredni i automatyczny, w innych natomiast wymaga wysiłku i do poszukiwanych informacji docieramy drogą przybliżeń. Operacje odtwarzania wyznaczone są czasami przez strukturę zadania stojącego przed jednostką.

*Rozumienie pamięci jako zdolności i procesu ujmuje różne jej aspekty:

zdolność/proces; Właściwość jednostki będąca warunkiem pojawienia się pewnego procesu/ Proces, którego konsekwencje ujawniają się w zachowaniu; Element psychicznego wyposażenia jednostki, wykazujący duże zróżnicowanie indywidualne/ Proces złożony z uniwersalnych faz- identycznych u wszystkich ludzi: fazy kodowania, przechowywania i odtwarzania; Pamięć jest składnikiem inteligencji, a więc tego elementu wyposażenia psychicznego jednostki, który w dużym stopniu zdeterminowany jest przez czynniki genetyczne/ Pamięć jest fazą przetwarzania informacji; Pamięć składa się ze zdolności specyficznych/ Pamięć składa się z różnych faz; Poszczególne zdolności specyficzne odnoszą się do różnych dziedzin (np. pamięć melodii, pamięć cyfr, itp.)/ Istnieją specyficzne procesy przetwarzania informacji, charakterystyczne dla różnych form pamięci (np. pamięci semantycznej, czy autobiograficznej), Możliwe jest doskonalenie albo ćwiczenie całej pamięci/ Możliwe jest doskonalenie poszczególnych faz procesu pamięciowego- przede wszystkim fazy kodowania i fazy odtwarzania

36.Omów tradycyjne badania nad pamięcią.

*Badania Ebbinghausa: badał on wpływa czasu na pamięć, stworzył krzywą zapominania, odkrył metodę zaoszczędzania- przy ponownym uczeniu się tego samego materiału do wprawy dochodzi się łatwiej i szybciej, niż przy pierwszym uczeniu się

*Nurt neuropsychologiczny (Donald Hebb)

-Wskazanie istotnej roli zamkniętych obwodów pamięci

-Póki informacja krąży w zamkniętym obwodzie neuronalnym jest ona dostępna

-Informacja może zniknąć na stałe z obwodu (zostać zapomniana) lub przejść dalej do pamięci trwałej i tam zostać zapisana w postaci trwałego śladu pamięciowego

-Dostęp do informacji uzyskuje się gdy wartość impulsu przekroczy wartość progową

*Nurt teorio informacyjny: (Broadbent)

-Poszukiwanie fizjologiczne i biologicznego podłoża pamięci

-Poszukiwanie miejsca powstawania śladów pamięciowych, a także lokalizacji samej pamięci

-Odkrycie istnienia pamięci sensorycznej (ultrakrótkiej)

37.Scharakteryzuj biologiczne podłoże pamięci.

*Pamięć gatunkowa - zawiera informacje określające strukturę organizmu. Kodowanie w DNA, pamięć ta jest powtarzalna. Względnie odporna na działanie czynników zewnętrznych, przekazywana genetycznie

*Pamięć indywidualna - jest to zapis indywidualnego doświadczenia człowieka

*Pamięć społeczna - zapis doświadczenia danej grupy, sądy i przekonania podzielane przez daną zbiorowość

**Biologiczne podłoże pamięci indywidualnej:

*Zaburzenia procesu konsolidacji śladu pamięciowego - ślad pamięciowy znika pod działaniem czynnika zakłócającego (jest to możliwe jedynie krótko po procesie uczenia się), konsolidacja (utrwalenie) śladu pamięciowego uodparnia go na ten czynnik (czynnikiem takim może być np. szok elektryczny)

*Transfer pamięci - przekazywanie informacji drogą wewnątrzosobniczą i międzyosobniczą (badania nad robakami płaskimi i myszami wykazały, że podczas tworzenia się śladu pamięciowego wytwarzana jest jakaś substancja)

38.Wymień i omów fazy procesu pamięciowego.

*F zapamiętywania: rejestracja inf w pamięci (może zachodzić mimowolnie lub dowolnie)

*F przechowywania - zatnrzymywanie inf w pamięci

*F odtwarzania - przywołanie przechowywanych informacji. Przypominanie (samodzielnie przywołujemy odpowiedź) i rozpoznawanie (wybieramy odpowiedź spośród podanych informacji)

39.Opisz cykl pamięciowy Tulvinga.

Zapamiętywanie: *Spostrzeganie- analiza cech fizycznych bodźca

*Kodowanie spostrzeżenia- za pomocą różnych kodów (obrazowego, werbalnego, semantycznego)

Przechowywanie: *Przechowywanie informacji w pamięci w kodzie charakterystycznym dla danego rodzaju pamięci

*Rekodowanie- ponowne kodowanie informacji pod wpływem napływu nowych danych do jednostki

*Przechowywanie śladu rekodowanego

Wydobywanie: *Poszukiwanie informacji w pamięci pod wpływem bodźca uruchamiającego proces wydobywania

*Decyzja: odpowiedź o znalezieniu informacji

*Wprowadzenie informacji do świadomości

*Przejawienie informacji w zachowaniu- np. reakcja- odpowiedź

40.Omów prawo częstości i prawo Foucaulta.

*Prawo częstości - im więcej dany materiał był powtarzany, tym lepiej zostaje zapamiętany. Powtarzanie utrwala wszystkie rodzaju materiału: zarówno prawidłowy, jak i zawierający błędy.

*Prawo Foucaulta - im większa jest objętość materiału, tym więcej powtórek należy wykonać, aby go opanować. Wzór: t= k*l² (gdzie: t- czas uczenia się, l- długość szeregu (np. sylab), a k- stała wartość charakterystyczna dla jednostki). Prawo to nie ma charakteru ściśle ogólnego, ponieważ wiele innych czynników może zmieniać czas uczenia się jednego elementu.

41.Czy przypominanie i rozpoznawanie to te same procesy?

*Różne teorie albo odróżniają rozpoznawanie i przypominanie jako dwa odrębne procesy, albo też stawiają pomiędzy nimi znak równości

*Istnieją przypadki rozłącznego występowania przypominania i rozpoznawania:

-Nieświadomy plagiat - przypominanie bez rozpoznawania. Odtwarzamy pewien zbiór informacji w przekonaniu, ze jest on oryginalnym wytworem

-Paramnezja - rozpoznanie bez przypominania. Rozpoznajemy jakiś obiekt, ale nie możemy sobie przypomnieć co to za obiekt.

-Deja vu (już widziane) - także rozpoznanie bez przypomnienia, ale dotyczy ono całej sytuacji, a nawet ciągu zdarzeń. Przeciwieństwem jest jamais vu (nigdy nie widziane)- fałszywe rozpoznanie sytuacji doskonale znanej jako nowej.

*Istnieją też czynniki, które odmiennie wpływają na rozpoznawanie i przypominanie:

-Częstość słów - słowa o większej częstotliwości używanie są łatwiej przypominane, w przypadku rozpoznawanie zależność ta jest odwrotna

-Uczenie się zamierzone i mimowolne - przypominanie daje lepsze efekty przy uczeniu się zamierzonym niż przy mimowolnym. Przy rozpoznawaniu oba typy uczeniu są tak samo skuteczne.

-Strategie uczenia się - ludzie stosują inne strategie uczenia się, gdy wiedzą, że będą rozpoznawać, a inne gdy będą go sobie przypominać.

42.Scharakteryzuj teorię przypominania Loftusów.

E.F. Loftus badała pamięć naocznych świadków. Sprawdzała hipotezę, że pamiętanie jest rodzajem rekonstrukcji, z czego wynika, iż pamięć wydarzeń nie zawsze jest dokładna, gdyż rekonstruujemy przeszłość wg tego, w co wierzymy, że mogłoby się lub powinno było się wydarzyć. Wg Loftus zjawisko to występuje w sytuacjach zeznawania w procesie sadowym, a przypominanie przez świadka wydarzenia zależą od sposobu zadawania mu pytań. Jedną z trudności jaką napotyka psychologia poznawcza jest to, że próbuje ona badać procesy nie podlegające bezpośredniej obserwacji

43.Scharakteryzuj i porównaj strukturalne modele pamięci: ultrakrótkotrwałej, krótkotrwałej i trwałej.

Pamięć ultrakrótka (sensoryczna): *Odkryta przez Sperlinga w 1960 r.

*Pamięć ta jest pamięcią specyficzną dla modalności (pamięć ikoniczna, fonematyczna i echoniczną)

*Charakteryzuje się stosunkowo dużą pojemnością (ok. 1/3 spostrzeganych bodźców dla pamięci ikonicznej, natomiast tylko ostatni dźwięk dla pamięci echonicznej)

*Czas przechowywania to ok. 0,5 do 2 s.

*Przechowywane są w niej informacje niezbędne dla sformatowanie spostrzeżenia, stanowi rodzaj bufora poznawczego

*Pamięć sensoryczna przechowuje głównie informacje o fizycznych cechach bodźca, nie rejestruje ich znaczenia

Pamięć krótkotrwała: *Badania nad pamięcią krótkotrwałą to badania z początków psychologii poznawczej

*Wg Millera pojemność pamięci krótkotrwałej to ok. 7 (plus/minus 2) „kęsy” albo elementy informacji

*Klasyczna metoda określania pamięci krótkotrwałej: badanemu czyta się szeregi słów, liter albo cyfr o coraz większej długości i sprawdza się jaki jest najdłuższy szereg jaki badany może powtórzyć

*Nowe badania wykazują, że pojemność pamięci krótkotrwałej może być mniejsza niż dotychczas sądzono (ok. 80 bitów)

*Czas przechowywania informacji szacuje się na kilkanaście sekund, przy czym w różnych opracowaniach podawany czas jest różny (wynika to ze stosowania w warunkach naturalnych powtórek wewnętrznych, tj. wielokrotnego wprowadzania materiału do pamięci krótkotrwałej)

*Informacje są kodowane w postaci akustycznej

*Pamięć ta nie polega jednak jedynie na mechanicznym powtarzaniu- ludzie spontanicznie grupują materiał pamięciowy na większe jednostki co ułatwia zapamiętywanie, a grupowanie to może polegać na zasadzie wykorzystywania już istniejących zasobów pamięciowych

*Badania wykazały, że w tym typie pamięci może być również podświadomie kodowane znaczenie materiału

*nformacje nie opuszczają pola świadomości

Pamięć trwała: *Pamięć ta odnosi się do przeszłości mniej, lub bardziej odległej i przez to jest najbliższa potocznemu rozumieniu pamięci

*Jej pojemność jest najprawdopodobniej nieograniczona

*Informacje są zapisywane nie tylko w postaci twierdzeń opisujących relacje między pojęciami, ale także w postaci obrazów, które cechują się bardzo dużą zawartością informacyjną

*Czas przechowywania informacji również jest bardzo długi, a być może praktycznie nieograniczony- być może zapominanie ma charakter pozorny- informacja jest na stałe przechowywana, ale brakuje do niej dostępu (świadczyć może o tym zjawisko reminiscencji, czyli odzyskiwanie informacji, które zostały zapomniane)

*Informacje zapamiętujemy już od początku naszego życia, ale nie są one dostępne pamięci świadomej, ponieważ świadomość wymaga operowania językiem

*Pamięć doświadczeń związanych z ludźmi jest wyjątkowo trwała

*Ludzie starają się wykorzystywać ekonomicznie zasoby pamięci przez zapisywanie w niej informacji w sposób zorganizowany (grupowanie w większe całości, zasadą grupowania jest znaczenie)

*W pamięci trwałej zapisane są informacje pochodzące z różnych modalności zmysłowych, wykorzystuje więc różne sposoby kodowania

Pamięć sensoryczna /P krótkotrwała/P trwała; POJEMNOŚĆ: ok. 18 elementów (zmienna w zależności od rodzaju badania)/ 7 (plus/minus 2) elementy (Miller), 80 bitów (Lehr)/ Praktycznie nieograniczona; CZAS PRZECHOWYWANIA: 0,5 s.- 2s./ 15-18 s. (może ulec wydłużeniu dzięki wewnętrznym powtórkom/ Praktycznie nieograniczony; FORMAT ZAPISYWANYCH INF: Wzrokowy lub słuchowy (możliwe inne modalności)/ Akustyczny, możliwy semantyczny/ Semantyczny, możliwy też w różnych modalnościach; ZAPOMINANIE: Zanikanie, efekt maskowania/ Zanikanie, interferencja/ Brak dostępu; KONTROLA SPRAWOWANA PRZEZ PODMIOT NAD DANYM RODZAJEM PAMIĘCI: brak/ Powtórki wewnętrzne/ Bardzo duża

44.Opisz model pamięci krótkotrwałej Sperlinga.

Inf -> P ikoniczna/echoniczna ->Skanner _> magazyn P krótkotrwałej <otwory wrzutowe, magazyn P trwałej

*Skanner: przeszukuje P sensoryczną, wykorzystuje do tego pr uwagowe

*MPK: jego zadaniem jest krótkotrwałe przechowywanie inf

45.Omów teorie zapominania w pamięci krótkotrwałej:

*Teoria zanikania: w miarę upływu czasu ślad pamięciowy staje się coraz mniej wyrazisty

*Teoria interferencji: zapominanie wynikiem zakłócania śladu pamięciowego przez inne informacje

-Interferencja retroaktywna - zapamiętywanie nowych informacji kosztem starych informacji

-Interferencja pro aktywna - zapamiętywanie materiału hamuje uczenie się następnego materiału

46.Scharakteryzuj pamięć operacyjną wg modelu Baddleya i Hitcha.

*Pamięć operacyjna jest odpowiedzialna zarówno za przechowywanie jak i przetwarzanie informacji

*Odgrywa istotną rolę w rozumowaniu i przetwarzaniu języka

*W skład pamięci operacyjnej wchodzą: centralny system wykonawczy, pętla fonologiczna, notes wzrokowo-przestrzenny i bufor epizodyczny (dodany w późniejszych badaniach)

*Centralny system wykonawczy określa to na czym skupiamy uwagę i ile zasobów poznawczych przeznaczamy na dane zadanie. Kieruje on pracą pozostałych dwóch systemów, odbiera informacje pochodzące z różnych modalności zmysłowych. Kontroluje i ma nadzór nad procesem przetwarzania informacji, planuje wykonywanie złożonych zadań poznawczych.

*Pętla fonologiczna (obrazowo przedstawiana jako „głos wewnętrzny”) - składa się z centralnego systemu artykulacyjnego i magazynu fonologicznego. Centralny system artykulacyjny przechowuje informacje przez ich ciągłe bezgłośne powtarzanie (jeśli jakiś czynnik nie pozwoli na powtórzenie informacja zostanie zapomniana, informacje są układane sekwencyjnie). Magazyn fonologiczny przechowuje informacje w postaci cichych wypowiedzi przez ok. 1,5-2 s. współdziałanie tych systemów istnieje np. przy czytaniu. Informacja może docierać do magazynu fonologicznego z trzech źródeł: pamięci sensorycznej, z centralnego systemu artykulacyjnego i z pamięci trwałej.

*Notes wzrokowo-przestrzenny - działa podobnie, ale operuje innym rodzajem informacji. Informacje mogą pochodzić z pamięci ikonicznej, albo być wydobywane z pamięci trwałej. Przykładem wykorzystania notesu są procesy występujące przy pisaniu. Informacje są pasywnie przechowywane w magazynie wzrokowym. Natomiast aktywną rolę ma wewnętrzny skryba- planuje sekwencje ruchów, tworzy wyobrażenia (przy czym korzysta z magazynu wzrokowego).

*Bufor epizodyczny - czasowo przechowuje zintegrowane epizody (są one zakodowane w różny sposób). Jest ograniczony pojemnościowo i podlega kontroli Centralnego systemu wykonawczego. Uczestniczy w nabywaniu i wydobywaniu informacji z pamięci trwałej (epizodycznej).

*Oba typy procesów pełnią służebną funkcję wobec centralnego systemu wykonawczego, są one trudno dostępne lub niedostępne świadomości

47.Scharakteryzuj model aktywacyjny Cowana.

*Pamięć operacyjna (robocza) jest uaktywniana za pomocą mechanizmów uwagi (jest to cześć pamięci trwałej)

*Ma ograniczoną pojemność, a jej treści są dostępne świadomości

*Pamięć ta rozumiana jest jest jako proces poznawczy, który odpowiada za utrzymywanie dostępności informacji w celu realizacji bieżących zadań poznawczych

*Pamięć ta jest systemem jednolitym, może aktywizować różne podsystemy pamięci trwałej

48.Podaj dowody odrębności pamięci krótkotrwałej i trwałej.

Badania nad tak zwanymi krzywymi pozycyjnymi:

*Badanym eksponuje się szereg elementów o długości znacznie przekraczającej pojemność pamięci krótkotrwałej, prosząc o zapamiętanie jak największej liczby elementów, a następnie sprawdza się które z elementów zostały najlepiej zapamiętane

*Efekt pierwszeństwa przypisywane jest działaniu pamięci krótkotrwałej, a za pojawienie się efektu świeżości odpowiadać ma pamięć krótkotrwała

*Czas ekspozycji szeregu jest dłuższy niż czas przechowywania informacji w pamięci krótkotrwałej- skoro badany pamięta elementy z części początkowej to musiały one wejść do pamięci trwałej

*Kiedy w pamięci krótkotrwałej zakodowana została już pewna ilość elementów to brakuje miejsca na następne- elementy wcześniejsze muszą więc zostać zapomniane lub przeniesione do pamięci trwałej (w przypadku krzywej pozycyjnej zapominanie ujawnia się w części środkowej)

*Gdyby pamięć trwała potrafiła kodować informacje z taką szybkością, jaką są one eksponowane to wtedy nie byłoby zgłębienia w początkowej części krzywej

*Różna jest wrażliwość pamięci krótkotrwałej i trwałej na oddziaływanie różnych czynników - zastosowanie zadania angażującego uwagę powoduje zanik efektu świeżości

*Okazuje się że potwierdzenie hipotezy istnienia dwóch niezależnych magazynów pamięciowych uzyskiwano, gdy dobór strategii pamięciowych jest w znacznym stopniu kontrolowany przez badacza

Badania neuropsychologiczne na pacjentach z różnymi uszkodzeniami mózgu:

*Osoby z uszkodzeniami lewego płata potylicznego mają trwałą niezdolność do przechowywania informacji w pamięci krótkotrwałej, a pamięć trwała pozostaje nienaruszona

*Uszkodzenia płata skroniowego mogą powodować normalny zakres pamięci krótkotrwałej w odniesieniu do materiału werbalnego, ale uniemożliwiać zapamiętanie tego typu materiału w sposób trwały

*Szczególną rolę w procesach pamięciowych odgrywa hipokamp (odpowiedzialny za kodowanie informacji deklaratywnych i utrwalanie zarejestrowanych informacji w pamięci trwałej)

Porównaj pamięć semantyczną i epizodyczną.

*Podział na pamięć epizodyczną i semantyczną wprowadził Tulving, który wyszedł od klasycznego podziału na pamięć typu wspomnieniowego i pamięci opartej na przypominaniu (ludzka wiedza)

*Pamięć semantyczna zdaniem Tulvinga jest niezbędna do posługiwania się językiem, stanowi ona tezaurus umysłowy, zorganizowaną wiedzę jednostki o słowach i innych symbolach werbalnych

*Pamięć epizodyczna- to system, w którym przechowywana jest informacja o epizodach lub zdarzeniach mających ścisłą lokalizację czasową i przestrzenną oraz o relacjach między nimi

Rodzaj zapisywanych informacji jest podstawowym czynnikiem różnicującym oba typy pamięci: *W epizodycznej zapisujemy czyste doznania zmysłowe, a więc infi zdarzenia, z którymi mieliśmy bezpośredni kontakt

*Semantyczna rejestruje inf na podstawie danych pośrednich, dostarczanych z różnych źródeł i wyrażanych najczęściej za pomocą komunikatów językowych

Reguła porządkowania inf: *W epizodycznej informacje porządkowane są na osi czasu

*W semantycznej informacje porządkowane są pojęciowo (które opiera się na wielu krzyżujących się ze sobą kryteriach)

*Informacje zapisywane w epizodycznej dotyczą w ten czy inny sposób osobistej przeszłości, a informacje w semantycznej- dotyczą świata

Zależność od kontekstu: *Ta sama inf w epizodycznej może przedstawiać się odmiennie w zależności od kontekstu (np. nastroju), natomiast inf w semantycznej nie jest zależna od kontekstu

*Zdolność wyprowadzania infi z dostępnych danych jest znacznie bardziej wykorzystywana wepizodycznej niż semantycznej

*Konsekwencje wydobycia pewnych inf- w epizodycznej wydobycie pewnych inf może doprowadzić do zmiany całego systemu pamięciowego, natomiast wydobycie inf z semantycznej nie wprowadza zmian, a jeśli tak to jedynie lokalne.

*Synergia - to połączenie inf zawartych w epizodycznej z inf dostarczanymi przez poznawcze otoczenie jednostki, użytkownik tego rodzaju pamięci stara się też rekonstruować oczekiwania osoby zadającej pytanie i odpowiednio do tego będzie ujawniać pewne treści. Aktualizacja inf w epizodycznej ma charakter dowolny i wymaga pewnego wysiłku

*Rozwijanie - występuje w semantycznej i polega na aktualizowaniu posiadanej wiedzy i wiedza ta pojawia się w sposób automatyczny (nie jest modyfikowana ze względu na właściwości audytorium, przed którym jest odtwarzana). Aktualizacja inf ma charakter automatyczny

*epizodyczna ma stosunkowo nie wielkie znaczenie dla wykształcenia ogólnego, z kolei semantyczna ma olbrzymią rolę dla wykształcenia - zawiera ona wiedzę dotyczącą świata zewnętrznego

50.Opisz model pamięci semantycznej Collinsa i Quillian.

*Pamięć semantyczna opiera się na znaczeniu przechowywanych inf, które umysł zapisuje w postaci złożonych struktur pojęciowych

*Pamięć semantyczną traktuje się jako sieć semantyczną złożoną z węzłów i połączeń między nimi. Węzły to poszczególne pojęcia, a połączenia między nimi to relacje między pojęciami, a także cechami obiektów z zakresu pojęcia

Model uwzględnia dwojakiego rodzaju relacje: *Relacje przynależności do klasy nadrzędnej (np. „pies jest ssakiem”) - inaczej relacja bycia egzemplarzem pojęcia nadrzędnego

*Relacje o charakterze predykatywnym- określa on związek między jakimś obiektem, a właściwościami tego obiektu (np. „pies szczeka”) - inaczej relacja między pojęciem a jego właściwościami

*Siec semantyczna ma charakter hierarchiczny - zawiera pojęcia o różnym stopniu ogólności- co zostało dowiedzione podczas badań (weryfikowanie prawdziwości zdania dotyczącego właściwości obiektów zlokalizowanych na różnych piętrach hierarchii- stałą różnica w czasie odpowiedzi- 75 msc)

*Siec jest zbudowana tak, aby zapewnić ekonomię poznawczą. Cechy charakteryzują kategorię tylko na danym poziomie ogólności

51.Opisz teorię schematów poznawczych:

*W pamięci semantycznej informacje zorganizowane są w schematach poznawczych

*Schemat poznawczy- jest to wzorzec poznawczy, który wyznacza sposób naszego spostrzegania, myślenia, zapamiętywania i działa w stosunku do określonego fragmentu rzeczywistości. Nie jest on bierną kopią rzeczywistości, a jej specyficzną idealizacją

*Schemat poznawczy nadaje procesom poznawczym charakter konstrukcyjny- interpretacja, organizowanie, przekształcanie i uzupełnianie dokonywane jest na podstawie schematu

Właściwości schematów: *Każdy ma strukturę wewnętrzną i wchodzi w skład struktury schematu nadrzędnego (ale jego struktura już nie)

*Jest rdzeniem pojęciowym, ma obszar dopuszczanej transformacji: TYPOWE CECHY + TYPOWE RELACJE = RDZEŃ POJĘCIOWY

*Każdy zawiera strukturę poznawczą

*Istnieją schematy podstawowe- nie posiadają one subschematów (dzielą się na sensomotoryczne, działań i relacyjne)

Hierarchiczna budowa schematów poznawczych: *Zapewnia ekonomiczność gromadzenia informacji

*Zapewnia wybiórczy charakter przypominania i przetwarzania informacji

*Ludzie różnią się organizacją schematów, więc aktywacja tego samego schematu może prowadzić do różnych wniosków

*Proces rozpoznawania obiektu jako egzemplarza polega na wpasowywaniu rdzenia pojęcia w ten obiekt

Rdzeń pojęciowy schematu: *Ogólne właściwości obiektów, do których schemat się odnosi (typowe cechy i relacje między nimi)

*Brak wyraźnych granic wyznaczających stosowalność schematu

*Obiekty bywają egzemplarzami w różnym stopniu

Schemat poznawczy zawiera procedurę poznawczą: *Procedura poznawcza- program podstawowych operacji poznawczych jakie można wykonać na danym fragmencie rzeczywistości, do którego odnosi się schemat

*Operacja poznawcza- podstawowe przekształcanie poznawcze informacji

*Każdy schemat zawiera przynajmniej jedną procedurę poznawczą- procedurę rozumienia (składa się z czterech etapów- analiza, synteza, przypominanie i porównanie)

Aktywizacja schematów poznawczych: *Proces dochodzenia do rozumienia rzeczywistości polegający na wzajemnym wpływaniu na siebie równoległych aktywizacji „oddolnych” i „odgórnych”

*Aktywizacja „odgórna”- oddziaływanie schematu całości na schematy podrzędne

*Aktywizacja „oddolna”- oddziaływanie części na schemat nadrzędny

*Proces aktywizacji kończy się gdy zostanie znaleziony schemat odpowiedniej złożoności pozwalający na zrozumienie danego fragmentu rzeczywistości

52.Opisz model pamięci epizodycznej Normana i Rumelharta.

*Pamięć epizodyczna - indormacje dotyczące zdarzeń w postaci procesu, który ma współrzędne czasowe i przestrzenne

*Pamięć epizodyczna może posługiwać się sieciami semantycznymi złożonymi z węzłów i relacji między nimi (ale relacje są znacznie bogatsze)

*Podstawowym elementem sieci jest czynność, ale aby zrozumieć zdarzenie musimy dysponować zarówno danym z pamięci epizodycznej, jak i danymi z pamięci semantycznej

*Pamięć epizodyczna jest uporządkowana hierarchicznie (jednak nie ma ona tak uporządkowanego charakteru, jak w przypadku sieci semantycznych w teorii Collinsa i Quiliana)

*Zawartość pamięci epizodycznej różnych ludzi jest odmienna, ponieważ- choć może zawierać te same epizody- to wchodzą one w skład odmiennych struktur wyższego rzędu

*W skład zdarzenia wchodzą: Działanie (reprezentowane przez predykat), Sprawca, Przedmiot działania, Adresat działania (np., Janek pocałował Marysię)

53.Omów podstawowe założenia teorii głębokości przetwarzania informacji Craika i Lockharta.

*Proces pamięciowy jest jednolity, a poszczególne informacje mogą być przetwarzane w sposób powierzchowny lub głęboki

*Procesy przetwarzane informacji cechują się różną głębokością:

-Poziom wstępny/ płytki - analiza sensoryczna

-Poziom głębszy - analiza semantyczna, interpretacja znaczenia

-Poziom najgłębszy - aktywizacja dodatkowych treści związanych z odebranym sygnałem (obrazy, pojęcia, skojarzenia). Wzbogacanie wiedzy o nowe elementy.

*Trwałość śladów pamięciowych wiąże się z głębokością przetwarzania informacji. Zapisy pamięciowe są produktem ubocznym percepcyjnej analizy stymulacji. Ślady pamięciowe nie stanowią bezpośredniego odwzorowania bodźca lecz zapisem operacji poznawczych składających się na proces percepcji

*Przetwarzane płytkie ma charakter nietrwały i jest wrażliwe na czynniki zakłócające'

*Przetwarzanie głębokie trwa dłużej, ale prowadzi do trwalszych efektów (jeśli informacja przetwarzana na tym poziomie została pozornie utracona można ją odzyskać posługując się jej znaczeniem)

*Proces opamiętywania jest próbą odtworzenia sytuacji percepcyjnej

Wtórny obieg informacji:

-Informacja może być włączona do wtórnego obiegu na dowolnym poziomie

-Wtórny obieg - koncentracja uwagi na danej informacji

-Informacja we wtórnym obiegu nie ulega zmianie znajduje się w centrum pola uwagi i staje się bardziej dostępna

*Dwa typy przetwarzania informacji:

-Pierwszy typ przetwarzania informacji: wtórny obieg jest na tym samym poziomie na którym zatrzymało się przetwarzanie- czysty obieg wtórny

-Drugi typ przetwarzania informacji- wtórny obieg jest na poziomie głębszym niż zatrzymało się przetwarzanie informacji (jest to istotą przetwarzanie informacji, gdyż następuje wzbogacenie wiedzy)

54.Scharakteryzuj teorię pamięci Tulvinga.

*Pamięć składa się z pewnej liczby wzajemnie powiązanych systemów

*Przez system rozumiany jest zbiór skorelowanych procesów. Procesy w obrębie jednego systemu są silniej powiązane z innymi procesami z tego samego systemu, niż z procesami spoza systemu

*Poszczególne systemu pamięciowe pojawiają się w kolejnych fazach rozwoju osobniczego

*Systemy wyróżnione przez Tulvinga:

-Pamięć epizodyczna - zdarzenia w czasie subiektywnym

-Semantyczna - wiedza ogólna, brak struktury zdarzeń

-Proceduralna - operacje zaangażowane w wykonywanie zadań - wiedza jak i pamięć bodźców i reakcji

*Tylko pamięć proceduralna może działać w sposób całkowicie autonomiczny. Wykorzystanie pamięci semantycznej wymaga wcześniejszego posiadania pamięci proceduralnej- reakcje jednostki są świadome i odwołują się do właściwości świata. Pamięć semantyczna odwołuje się do osobistych doświadczeń jednostki- człowiek wie, że są to jego własne doświadczenia i wie, że to wie (samoświadomość)

55.Scharakteryzuj i porównaj pamięć proceduralną i deklaratywną.

Pamięć deklaratywna zawiera wiedzę typu „wiem że”, Posiadamy ją w sposób 0-1, nabywana jest dyskretnie, można ją zakomunikować werbalnie, stanowi sieć twierdzeń, wiedza dostępna jest bezpośrednio, świadoma, dowolna aktywizacja,

Pamięć proceduralna zawiera wiedzę typu „wiem jak”, można ją posiadać w dowolnym stopniu, nabywana stopniowo przez wykonywanie czynności, najlepiej się ją demonstruje, stanowi siec produkcji, jest dostępna pośrednio, nieświadoma, ale możliwa do uświadomienia, aktywizacja specyficzna (określona konfiguracja bodźców aktywizuje daną procedurę

*Łatwiej nam korzystać z procedur, co potwierdził eksperyment D' Andreade

56.Podaj podstawowe funkcje pojęć.

*Zapewnienie ekonomii funkcjonowaniu poznawczemu poprzez redukcję różnorodności informacji przetwarzanych przez umysł (ograniczenie wysiłku poświęcanego analizie jednostkowych właściwości jakiegoś przedmiotu)

*Rozumienie i wyjaśnianie (wiedza podzielona jest na sensowne części- szczególną rolę przy wyjaśnianiu pełnią pojęcia teoretyczne, które odnoszą się do nieobserwowalnych właściwości obiektów)

*Możliwość wykonywania różnych operacji na reprezentacjach przedmiotów, a nie na samych przedmiotach (pojęcia wykorzystywane są jako materiał myślenia)

*Komunikowanie się (pojęcia ułatwiają komunikację między ludźmi, ale aby mogły pełnić tę funkcję muszą być identycznie rozumiane przez różne osoby)

57.Scharakteryzuj pogląd klasyczny na strukturę pojęć.

*Pojęcie jest taką reprezentacją klasy obiektów, która obejmuje wszystkie właściwości tego zbioru

*Kryterium istotności cech jest powtarzalność. Te cechy są zarazem warunkiem koniecznym i wystarczającym do uznania obiektu za egzemplarz danego pojęcia.

*Granice pojęć są ostre, pojęcia są stabilne. Stabilność wewnątrz jednostkowa- gdy człowiek przyswoi sobie jakieś pojęcie to zawsze będzie je rozumiał tak samo. Stabilność między jednostkowa- gdy dwoje ludzi posługuje się danym pojęciem to mają dokładnie to samo na myśli

*Pojęcia są przyswajane za pomocą procesu uczenia się. W procesie uczenia się biorą udział:

-Abstrakcja negatywna - pomijanie cech nieistotnych

-Abstrakcja pozytywna - wyodrębnianie cech istotnych

-Szybkość uczenia się zależy od liczby cech istotnych i nieistotnych. Badania Lewickiego nad pojęciami sztucznymi (np. klipiec)

*Badania Millera, Johansona- Laridy, Smitha i Medina:

-Istota pojęcia - zbiór charakterystycznych abstrakcyjnych właściwości pozwalających na określenie relacji danego pojęcia do innych pojęć

-Procedura identyfikacyjna - zbiór cech charakterystycznych pozwalających na zaliczenie danego obiektu do danej klasy

-Rola efektu zagnieżdżenia - umocowanie pojęć podrzędnych w pojęciach nadrzędnych

58.Scharakteryzuj pogląd probabilistyczny na strukturę pojęć.

*Nie dla wszystkich pojęć można podać zbiór cech, których koniunkcja byłaby zarazem wystarczająca i konieczna do zaliczenia danego obiektu w zakres pojęcia

*Granice nie są ostre, wokół nich rozciąga się szara strefa, w której obiekty z większym bądź mniejszym prawdopodobieństwem są lub nie są zaliczane w zakres pojęcia

*Pojęcie- sumaryczny opis obiektów pewnej klasy. Sumaryczną reprezentację pojęcia stanowi miara tendencji centralnej poszczególnych wymiarów opisujących egzemplarze

*Badania Smitha, Shobena i Ripsa:

-Badanych pytano czy pewnie obiekt jest egzemplarzem pojęcia i mierzono czas odpowiedzi (decyzji semantycznej)

-Wyniki pokazały, że czas decyzji jest funkcją typowości egzemplarza

-Decyzja przynależności obiektu do kategorii reprezentowanej przez dane pojęcie polega na porównaniu zbioru cech obiektu ze zbiorem cech pojęcia

*Zbiór cech pojęcia:

-Pojęcie stanowi zbiór cech: definicyjnych i charakterystycznych

-Posiadanie cech definicyjnych jest konieczne i wystarczające do zidentyfikowania obiektu jako egzemplarza pojęcia

-Cechy charakterystyczne- nie muszą cechować wszystkich egzemplarzy, a stopień w jakim obiekt je posiada świadczy o stopniu dobroci egzemplarza

*Podejmowanie decyzji semantycznej:

-Decyzja czy obiekt X jest egzemplarzem pojęcia Y zachodzi w fazach:

--Porównywanie cech

--Wszystkie cechy pojęcia Y i cechy obiektu X są aktywizowane

--Cechy są porównywane czego efektem jest Globalna Miara Podobieństwa (GMP)

--GMP jest porównywana z kryterium „odrzucenia” i kryterium „przyjęcia”. Jeśli GMP jest niższa od kryterium „odrzucenia” to decyzja semantyczna jest negatywna, a jeśli wyższa od kryterium „przyjęcia” to decyzja semantyczna jest pozytywna

--Jeśli wskaźnik jest pośrodku uruchamiana jest druga faza:

--sprawdzanie czy reprezentacja obiektu X posiada wszystkie cechy definicyjne pojęcia Y. Jeśli tak jest to weryfikacja jest pozytywna.

*Teoria pojęć naturalnych Eleonor Rosch:

-Pojęcia naturalne składają się z prototypu oraz konstelacji reprezentacji innych obiektów w różnym stopniu podobnych do prototypu

-Prototyp - reprezentacja obiektu rzeczywistego/ wyobrażeniowego, który ma najwięcej cech wspólnych z innymi reprezentacjami egzemplarzy pojęcia i najmniej cech wspólnych z reprezentacjami nie-egzemplarzy pojęcia

-Prototyp przyjmuje najczęściej średnie wartości na istotnych dla pojęcia miarach

-Pojęcia są uporządkowane hierarchicznie na trzech poziomach: nadrzędny (niewielka liczba cech), podstawowy (bogatsza charakterystyka, łatwe do odróżnienia od siebie), podrzędny (wiele cech, wiele podobieństw)

*Proces kategoryzacji:

-Aby stwierdzić przynależność danego obiektu do danej kategorii należy porównać go do prototypu. Im większe podobieństwo, tym większe prawdopodobieństwo, że dany obiekt jest egzemplarzem pojęcia

*Efekt typowości:

-Badanym podano nazwy 8 pojęć, a do nazwy każdego pojęcia dołączono listę z 6 przykładami egzemplarzy pojęcia

-Badani oceniali na 7-stopniowej skali w jakim stopniu każdy z egzemplarzy realizuje ideę pojęcia

-Obiekty typowe są zapamiętywane jako pierwsze przy uczeniu się pojęć

-Egzemplarze typowe miały najwięcej tych właściwości, które miały też inne egzemplarze, a niewiele wspólnego z egzemplarzami nietypowymi

*Odmiany podejścia probabilistycznego:

-Pojęcie charakteryzowane jest za pomocą zbioru cech jednostkowych, występuje one z różnym prawdopodobieństwem

-Pojęcia można scharakteryzować prze podanie zbioru natężeń na poszczególnych wymiarach. Reprezentacja pojęcia stanowi zbiór typowych natężeń na wymiarach.

59.Scharakteryzuj pogląd egzemplarzowy na strukturę pojęć.

*Pojęcia stanowią reprezentację co najmniej jednego lub kilku egzemplarzy danej klasy

*Człowiek przechowuje w pamięci informacje na temat odrębnych egzemplarzy- nie istnieją cechy definicyjne, które charakteryzowałyby wszystkie egzemplarze należące do danej klasy, ani też egzemplarze zajmujące centralną pozycję w danej klasie

*Proces identyfikacji polega na ocenie podobieństwa nowego obiektu do znanego (lub znanych egzemplarzy)

*Model egzemplarzowy występuje w wielu odmianach - w wersjach skrajnych (np. Reeda)przyjmuje się, że pojęcia są reprezentowane za pomocą konkretnych egzemplarzy z którymi zetknęła się jednostka

60.Rozstrzygnij dylemat: Trzy poglądy na strukturę pojęć czy trzy rodzaje pojęć?

61Scharakteryzuj podstawowe rodzaje myślenia.

Myślenie:austyczne, realistyczne: krytyczne, nieproduktywne, produktywne: twórcze, odtwórcze

Myślenie nieukierunkowane (autystyczne): *Jest niezależne od rozmaitych czynników sytuacyjnych

*Proces myślowy nie jest nastawiony na osiągnięcie konkretnego celu, kieruje się własnymi często zmiennymi i nieprzewidywalnymi regułami

*Przykładem takiej formy myślenia jest fantazjowanie lub myślenie o niebieskich migdałach

*Pełni funkcję motywacyjną (zdawanie sobie sprawy z tego jakie cele są ważne, a które mniej)

*Funkcja kompensacyjna- pozwala oderwać się (choćby na chwilę) od doskwierającej mu rzeczywistości

*Funkcja „treningowa”- pozwala na ćwiczenie własnych procesów poznawczych (podlega temu podlega wytwarzanie nowych idei, nowych modeli rzeczywistości, umiejętność abstrahowania)

*Uzyskiwanie samowiedzy (co zostało wykorzystane w jednej z technik terapeutycznych zwanej Terapią Ustalonych Ról)

*Myślenie autystyczne odgrywa dużą rolę w adaptacji psychicznej, a także w procesie twórczym

Myślenie ukierunkowane: *Występuje w sytuacjach problemowych (kiedy przed jednostką stoi jakiś cel do osiągnięcia, co wymaga pewnych operacji na reprezentacjach symbolicznych)

*Nęcka uważa, że myślenie w sytuacjach problemowych może mieć charakter produktywny (człowiek tworzy informacje, które są dla niego nowe) lub reproduktywny (np. podczas przygotowywania planu znanej czynności, która przystosowywana jest do nowej sytuacji)

Myślenie ukierunkowane w sytuacjach źle określonych: *Sytuację problemową cechuje maksymalna niejasność (dotycząca samego sposobu rozwiązania problemów i nakładanych na nie ograniczeń)

*Zdaniem Reitmana podstawowym sposobem rozwiązywania problemów źle określonych jest stopniowe redukowanie ich otwartości (czyli próby uczynienia problemów źle określonych lepiej określonymi)

*Rozwiązywanie problemu wymaga dobrego zdiagnozowania potrzeb własnych, bądź społecznych

Myślenie ukierunkowane w sytuacjach dobrze nakreślonych: *Sytuacje dobrze nakreślone to takie, w których występuje jeden cel albo tez wiele celów

*Jeśli mamy do czynienia z jednym celem to pojawia się myślenie kowergencyjne (czyli zbieżne) - do tego samego celu można dochodzić różnymi drogami, albo tylko jedną drogą

*Gdy myślenie ukierunkowane jest na wiele celów to fazie wstępnej następuje ich selekcja - wybierane są takie cele, których osiągnięcie pozwala na zmaksymalizowanie rozmaitych korzyści lub unikanie niebezpieczeństwa ( co wymaga myślenie dywergencyjnego)

Czym jest myślenie i jakie są jego podstawowe fazy według Craika?

Myślenie - proces łączenia elementów poznawczej reprezentacji świata (obrazy, pojęcia, schematy, sądy) i dokonywanie na nich przekształceń celem zastąpienia realnych działań. Polega na tworzeniu modelu rzeczywistości za pomocą różnych symboli wewnętrznych.

*Myślenie jest bardzo złożonym procesem psychicznym - choć na pozór to proces czysto poznawczy to na jego przebieg znaczny wpływ mają emocje

*Potocznie przyjmuje się dwa założenia określające to, czym jest myślenie:

-Myślenie jest procesem świadomym

-Myślenie jest procesem kontrolowa­nym

*Procesy myślowe

-Świadome - tworzą główny nurt aktywności myślowej, mają charakter logiczny, sekwencyjny i uporządkowany,

-Nieświadome - procesy nieuporządkowane z dużą ilością intuicji, nie muszą być logiczne,

-Świadomość daje nam dostęp tylko do niewielkiej liczby procesów myślowych, mylnie uznajemy ją za pełną reprezentacje myślenia

*Fazy myślenia wg Craika:

-Przekład obiektów lub zjawisk na symbole,

-Wytwarzanie innych symboli za pomocą rozumowania,

-Wysuwanie hipotez i/lub dokonywanie obliczeń,

-Przekład nowych symboli (uzyskanych w toku myślenia) na procesy zewnętrzne

63.Scharakteryzuj i porównaj trzy koncepcje wyjaśniające rolę języka w myśleniu.

Język jest warunkiem myślenia i podstawowym jego narzędziem,

*Jest to koncepcja behawiorystyczna - na przykład Watson utożsamiał myślenie z cichym mówieniem

*Koncepcja ta to szczególny przypadek obwodowej teorii myślenia (która przyjmuje, że myślenie to wykonywanie rozmaitych czynności)

*Kluczowym badaniem dla upadku tego typu teorii był eksperyment Smitha, Browna, Tomana i Goodmana- Smithowi podano kurarę (środek znoszący napięci wszystkich mięśni poprzecznie prążkowanych, co uniemożliwiło posługiwanie się mową zależną. Mimo to Smith nie miał problemu z rozwiązywaniem podawanych mu zadań).

Najpierw kształtuje się myślenie, potem język. Możliwe jednak jest myślenie bez używania języka,

*Możliwe więc jest myślenie bez udziału symbolów językowych (np. myślenie obrazowe)

*Dowody pochodzą z badan nad małymi dziećmi a także nad szympansami

*Dzieci i szympansy potrafią rozwiązywać problemy, co świadczy o posługiwaniu się procesami myślowymi, mimo że nie opanowały języka

Myślenie i język rozwijają się niezależnie od siebie. Dopiero później zaczynają na siebie oddziaływać i język staje się narzędziem myślenia.

*W pewnym wieku język staje się narzędziem myślenia, a jednocześnie samo myślenie może wpływać na język

*Pomiędzy językiem, a myśleniem tworzy się skomplikowana sieć wzajemnych zależności

*Taka teoria wyjaśnia wyniki badań np. nad dziećmi wychowywanymi bez kontaktu z innymi ludźmi (tzw. dzieci wilcze), przejawiające wyraźną dysharmonię w rozwoju języka i myślenia

Język jest elementem myślenia istotnym ale niekoniecznym. Elementami myślenia są informacje zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach. Użycie symboli (językowych lub innych): zwiększa kompetencje poznawcze, pozwala przewidywać przyszłe stany rzeczy, unikać potencjalnych niebezpieczeństw, oraz tworzyć reprezentacje takich stanów rzeczy które nie są możliwe w świecie fizycznym. Za ich pomocą można opracowywać reguły operowania reprezentacjami i symbolami.

64.Podaj klasyfikację sytuacji problemowych.

Sytuacje źle określone: *Problemy źle określone stanowią znaczną cześć naszego życia

*Sytuacje problemową charakteryzuje maksymalna niejasność, która dotyczy zarówno samych sposobów rozwiązywania problemów, jak i nakładanych na nie ograniczeń

*Znany jest jedynie stan początkowy, choć nie wiadomo, czy jego reprezentacja jest adekwatna, czy nie

*Problemy te mogą dotyczyć np. szeroko pojętych stosunków międzyludzkich, czy problemów wychowawczych

*Problemami źle określonymi mogą być także problemy pozaosobiste

Sytuacje dobrze określone:

*Sytuacje dobrze określone to takie, w których występuje jeden cel, albo tez wiele celów

*Gdy mamy do czynienia z jednym celem pojawia się myślenie konwergencyjne - do tego celu możemy dochodzić różnymi drogami bądź tylko jedną drogą (czego dobrym przykładem są różnego rodzaje testy)

*Gdy mamy do czynienia z wieloma celami to w fazie wstępnej następuje ich selekcja- wybierane są takie cele, których osiągnięcie pozwala na zmaksymalizowanie rozmaitych korzyści lub unikanie niebezpieczeństw

*Takie sytuacje często wymagają myślenie dywergencyjnego

*Przykłady sytuacji - przemoc w rodzinie, ale też rozwiązywanie różnorodnych łamigłówek

65.Scharakteryzuj podstawowe elementy rozwiązywania problemów według Hayesa.

Stan początkowy *Punkt, w którym znajduje się jednostka przed przystąpieniem do pracy nad problemem.

*Dane początkowe dostępne jednostce, kontynuowane są z jej systemem wiedzy, co daje stan początkowy.

*Ten sam zbiór danych początkowych może doprowadzić do stworzenia różnych stanów początkowych u różnych osób.

Cel: *Wynik, który należy osiągnąć przy rozwiązywaniu problemu, inaczej stan końcowy.

*Cel może być dobrze lub słabo określony.

Operatory: *Kroki, które należy dokonać, aby przekształcić stan początkowy w końcowy - cel,

*Stan początkowy ulega stopniowym przekształceniom (za pomocą operatorów) aż do osiągnięcia celu,

*Operacja umysłowa - elementarna transformacja psychiczna, krok, ogniwo w procesie rozwiązywania problemu,

*Główne operacje - analiza, synteza. Pochodne: porównywanie, abstrahowanie, uogólnianie, rozpoznawanie, przypominanie, ocenianie, wnioskowanie.

*Operacja kluczowa: Krok w procesie przetwarzania informacji, który musi być dokonany aby problem rozwiązać

Ograniczenia nakładane na operatory *Są zazwyczaj zawarte w strukturze problemu, mogą być jawnie sformułowanie lub trzeba o nich wnioskować,

*Różne problemy mają różne ograniczenia, mogą nimi być: reguły logiczne, ograniczenia wynikające ze struktury języka, normy społeczne i obyczajowe, normy estetyczne, normy etyczne.

66.Jak przebiega rozwiązywanie problemów słabo określonych?

*Podstawowym sposobem rozwiązywania problemów słabo określonych jest stopniowe redukowanie ich otwartości- chodzi o to, aby problemy stawały się coraz lepiej określone

*Najpierw musimy określić kryteria oceny poprawności rozwiązań, albo też ustalić na czym nam zależy. Następnie może wybierać pewien konkretny kierunek poszukiwania poprawnych rozwiązań

*W problemach otwartych każdy kierunek poszukiwania rozwiązań maksymalizuje inne wartości, dlatego też pierwotna decyzja zależy od określenia które wartości są dla nas najważniejsze (określenie potrzeb jakie ma zaspokajać dane rozwiązanie)

*Określenie kryteriów oceny poprawności rozwiązań wymaga dobrego zdiagnozowania potrzeb własnych lub potrzeb społecznych (rozwiązywanie problemów źle określonych zawiera więc element motywacyjny)

67.Jakie są sposoby przeszukiwania przestrzeni problemu?

Strategia przeszukiwania losowego:

*Polega ona na tworzeniu przypadkowych zestawach kroków, które łącznie mogłyby stanowić rozwiązanie

*Wykonanie odpowiedniej liczby prób gwarantuje trafienie na prawidłowe rozwiązanie (choć zajmuje to bardzo wiele czasu)

*Przeszukiwanie to wymaga szybkiego wykonywania bardzo prostych operacji- czyli algorytmów

*Stosowanie algorytmów jest skuteczne tam, gdzie należy znaleźć rozwiązanie, a czas trwania poszukiwania nie jest istotny

*Na podstawie algorytmów pracują komputery

Strategie przeszukiwania heurystycznego:

*Polegają na wykorzystaniu informacji zawartych w problemie oraz na tworzeniu własnych reguł analizy danych w trakcie rozwiązywania problemu

*Takie przeszukiwanie nie daje stuprocentowej pewności znalezienia prawidłowego rozwiązania, ale jest metodą ekonomiczną

*W pewnych warunkach pozwala na wykrywanie nowych algorytmów

*Zdolność do tworzenia nowych heurystyk jest ściśle związana z indywidualnymi właściwościami jednostki

Strategie oparte na zasadzie bliskości (grupa technik, w których poszukuje się odpowiedniej ścieżki rozwiązania przez wprowadzenie modyfikacji do ścieżki poprzedniej):

*Metoda „ciepło-zimno” - nazwa po­chodzi od dobrze wszystkim znanej dziecięcej zabawy, polegającej na tym, że chowa się jakiś przedmiot, a osobie, która go szuka, podaje się informację o bliskości tego przed­miotu za pomocą określeń „cie­pło" i „zimno". Gdy mechanik nie wie, co się zepsuło w samocho­dzie klienta, a informacje klienta są bezwartościowe diagnostycznie, sam włącza silnik i przykładając doń ucho, może starać się wykryć źró­dło podejrzanych stuków. Im bliżej będzie tego źródła, tym stukanie głośniejsze.

*Metoda „wspinaczki” - metodę tę opiszemy w sposób metaforyczny, odwołując się do przykładu Rey-noldsa i Flagga (1983). Załóżmy, że jesteśmy niewidomi i mamy wejść na górę. Stawiając każdy krok, czu­jemy, czy podążamy w górę, czy też w dół. Gdy idziemy w dół, zmieniamy kierunek tak, by podążać w górę. W końcu osiągamy taki punkt, z którego wszystkie drogi zbiegają w dół. Oznacza to, że je­steśmy na szczycie. Problem jednak polega na tym, że nie musi to być najwyższy szczyt w okolicy - erg oosiągnięte w ten sposób rozwiązanie nie musi być rozwiązaniem najlepszym.

*Metoda analizy w kategoriach środków i celów - po ustaleniu celu staramy się określić jakimi środkami należy go osiągnąć. Następnie ustala się podlece i środki do ich osiągnięcia. Po osiągnięciu jednego podlecu sprawdzamy czy przybliżyliśmy się do celu głównego.

Strategie oparte na analogii:

*Wykorzystywanie zależności występujących w jednej dziedzinie do rozwiązania problemów w drugiej dziedzinie

*Próba wykorzystania posiadanego doświadczenia w nowej sytuacji

*Podstawą analogii jest stwierdzenie podobieństwa zachodzącego między elementami w obrębie różnych dziedzin- aby można było mówić o analogii potrzebne jest stwierdzenie że relacje między obiektami cechują się odpowiedniością

*Analogia może być podstawą do wnioskowania i przewidywania różnych zjawisk

68.Omów metody planowania rozwiązywania problemów.

Istnieją dwie podstawowe metody planowania za pomocą modelowania i planowanie przez analogię.

*W przypadku planowania za pomocą modelowania jednostka tworzy model realny lub model umysłowy sytuacji problemowej. Model realny przedstawia sytuację problemową w miniaturze. Modele umysłowe to reprezentacje sytuacji problemowej. Na reprezentacjach tych można wykonywać różne operacje, które - w przeciwieństwie do operacji na realnych przedmiotach - mają charakter odwracalny, np. podczas gry w szachy kolejne ruchy można wykonywać w myśli, by przekonać się jakie będą konsekwencje. Ruch w głowie można „odwołać”, natomiast ruch na szachownicy już nie.

*Przy planowaniu przez analogię wykorzystuje się zależności występujące w jednej dziedzinie do rozwiązywania problemów w innej dziedzinie. Inaczej mówiąc, chodzi tu o to, by wykorzystywać posiadane doświadczenie do radzenia sobie w nowej sytuacji. Biela twierdzi, że podstawą analogii jest stwierdzenie podobieństwa relacji między elementami różnych dziedzin. Żeby sensownie po­sługiwać się analogią, nie wystarczy proste stwierdzenie, że dwa zjawiska są do siebie podobne pod względem pew­nych cech. Podobieństwo takie można wykryć zawsze, jeśli tylko jesteśmy wystarczająco wytrwali w poszukiwa­niach. Zjawisko analogii odgrywa bardzo dużą rolę w różnych dziedzinach poznawczej działalności człowieka. Stało się ono pod­stawą wielu wynalazków, punktem wyj­ścia nowych teorii naukowych oraz za­biegiem wzbogacającym funkcjonowanie poznawcze człowieka. Nie zawsze analogie wykorzystywane przez ludzi są trafne, zwykle jednak prowokują do stawiania nowych problemów.

69.Co to są operacje umysłowe i ich typy?

*Myślenie składa się z operacji umysło­wych, których zbiory tworzą strategie. Operacje umysłowe są więc podstawowym elementem myślenia.

*Rozumowanie to proces poznawczy, który przekształca informacje (zbiór przesłanek) tak, aby wyprowadzić z nich wniosek.

*W wypadku rozumowania proces my­ślowy ma charakter skoncentrowany - na­stawiony jest na wyciąganie wniosków z przesłanek. W niektórych wypadkach wnioski mają charakter generatywny, to jest zawierają informacje, które nie były dostępne w przesłankach, w innych nato­miast mają charakter reproduktywny - do­prowadzają do tego, co było już wiadome wcześniej.

Od czasów starożytności klasyfikuje się rozumowanie na dwie formy: na rozumo­wanie dedukcyjne i rozumowanie induk­cyjne.

*Rozumowanie dedukcyjne:

-Rozumowanie od ogółu do szczegółu

-Sprowadza się ono do tego, że cechy, które przysługują całej kategorii przypisuje się poszczególnym obiektom wchodzącym w skład tej kategorii

-W przypadku tego rodzaju rozumowania informacja zawarta w wniosku jest nam wcześniej dostępna

-Jeśli przesłanki są prawdziwe to prawdziwy jest też wniosek

*Rozumowanie indukcyjne:

-Rozumowanie od szczegółu do ogółu

-Wniosek zawiera informacje, których nie zwierały przesłanki

-To, że przesłanki były prawdziwe nie oznacza, że prawdziwy jest nasz wniosek

-Rozmiar naszej subiektywnej pewności określa siła indukcyjna (rozumowanie ma dużą siłę indukcyjną kiedy jest mało prawdopodobne, że wniosek jest fałszywy, mimo prawdziwych przesłanek)

70Omów reguły rządzące operacjami umysłowymi.

71Podaj i omów fazy rozwiązywania problemów:

Wyróżniamy 4 główne fazy w czynności rozwiązywania problemów

1.Dostrzeganie problemu - w fazie tej podmiot dostrzega problem, czyli odkrywa go, innymi słowy, uświadamia sobie, że zasób jego wiedzy nie wystarcza do osiągnięcia planowanych celów

2.Analiza sytuacji problemowej - w fazie tej człowiek analizuje informacje zawarte w sytuacji problemowej oraz strukturę celu, który ma osiągnąć. Bada, jakie są rozbieżności i luki między tym, co jest dane, a tym, co pożądane.

3.Wytworzenie pomysłów, rozwiązania - w fazie tej zwanej też fazą produktywną, podmiot wytwarza nowe informacje, tj.: hipotezy, metody, itp. Wszelkie rezultaty myślenia produktywnego będziemy nazywać pomysłami rozwiązania. Wytwarzanie pomysłów jest kluczową fazą rozwiązywania problemów

4.Weryfikacja pomysłów - celem tej fazy zwanej też oceną lub ewolucją pomysłów, jest sprawdzanie ich wartości. W wyniku weryfikacji człowiek albo przyjmuje pomysł jako rozwiązanie ostateczne albo go odrzuca

Nie wszystkie z wymienionych faz są niezbędne w toku rozwiązywania każdego problemu. W zależności od struktury problemu i od możliwości intelektualnych człowieka, pewne fazy mogą być pominięte. Poza tym fazy te bywają realizowane w różnej kolejności. Bardzo często zdarza się powrót do faz poprzednich. A zatem rzeczywiste relacje między fazami są różne.

27

---