61. CHARAKTERYSTYKA "OKRESU" BREŻNIEWA (1960- 1982)
Spiskowcy obalają Chruszczowa nie potrafili rozstrzygnąć kwestii sukcesji i postanowili, że przywództwo przejściowo powierzą nieszkodliwemu Breżniewowi.
Breżniew szybko przyswoił reguły gry pałacowej, tworząc od początku lat 50. własną koterię, nazwaną później mafią dniepropietrowską (skład: Kirilenko, Czernienko, Tichonow, Cwigun, Szczołokow).
1966- XXIII Zjazd KPZR
> Breżniew został sekretarzem generalnym
> w skład Biura Politycznego weszli m.in. Kosygin, Podgorny, Kirilenko, Susłow, Szelepin, Szelest
1976- Breżniew dostał rozległego zawału; stawał się coraz mniej zdolny do dalszego sprawowania władzy
10 XI 1982- Breżniew zmarł
Jego następcom, do 1984, został Andropow
Andropowa zastąpił Czerenienko (do 1985)
na przełomie lat 70. i 80. ZSRR doszedł do największej w swej historii potęgi na arenie międzynarodowej
głównym problemem i w dalszej perspektywie przeciwnikiem ZSRR w dekadzie Breżniewa stały się Chiny
w początku lat 70. nastąpiło zbliżenie ZSRR z Zachodem, a szczególnie z USA pod postacią polityki détente- odprężenia; przyczyny:
> obawy przed ekspansywną polityką władz ChRL
> postępujące uzależnienie sowieckiej gospodarki od importu technologii i żywności oraz związane z tym potęgujące się potrzeby kredytowe
narzędziem polityki Breżniewa stała się zainicjowana niekonsekwentnie przez Chruszczowa polityka rozbrojeniowa (atrakcyjna również dla Zachodu); przyczyny zamrożenia zbrojeń:
> oba supermocarstwa osiągnęły taki stopień nasycenia arsenałów jądrowych, że dalsza ich rozbudowa mogła dać jedynie minimalne korzyści przy ogromnych kosztach
> szansa na utrzymanie druzgocącej przewagi, jaką uzyskały nad innymi
> obawa przed atomowymi aspiracjami Chin
> rozprzestrzenienie broni termojądrowej w Trzecim Świecie mogło grozić niekontrolowanym konfliktem o wymiarze nie tylko lokalnym
ZSRR, dysponujący nie odgrywającą żadnej roli w kwestii konfliktów lokalnych bronią atomową i czołgami, przystąpił do rozbudowy floty wojennej
> w połowie lat 80. sowiecka flota, chroniąc rozsianych po całym świecie sojuszników, zaczęła poważnie zagrażać amerykańskiej hegemonii morskiej
sowiecka strefa wpływów powiększyła się o Jemen Południowy, Somalię, Etiopię, Mozambik, Angolę
ZSRR znalazł się w ostrym konflikcie z Izraelem w wyniku udzielania szerokiej pomocy militarnej państwom arabskim
1979- interwencja w Afganistanie
> 1978- w Afganistanie proklamowana została republika na czele której stanął komunizujący Nur Mohammed Taraki
> Taraki'ego wkrótce zastąpił Hafizullah Amin obawiający się zbytniej sowieckiej dominacji
> dodatkowo nerwowe reakcje w ZSRR wywołały pogłoski o możliwości pojawienia się Amerykanów w Afganistanie
> interwencja radziecka wkrótce przekształciła się w wojnę podobną do wietnamskiej- krwawą i politycznie beznadziejną
niepowodzeniem zakończyła się podjęta próba skomunizowania Chile
> 1970- do władzy doszedł Salvador Allende
> 1973- zamach stanu Augusto Pinocheta
21 VIII 1968- interwencja w Czechosłowacji
> sformułowana została wówczas tzw. doktryna Breżniewa
był to okres stagnacji gospodarczej
> zniesiono Sownarchozy
> przywrócono centralne zarządzanie gospodarką
> wprowadzono program "chemizacji" rolnictwa, polegający na masowym, przesadnym zastosowaniu nawozów sztucznych i środków owadobójczych
> kontynuowano proces powolnej likwidacji kołchozów
> nadal główny wysiłek inwestycyjny koncentrowano na przemyśle ciężkim i surowcowym
> na deklaracjach zakończyła się próba uprzywilejowania tzw. grupy "B" (przemysłu rynkowego)
1966- ogłoszono, że ZSRR wszedł w epokę "rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego", określanej później mianem "realnego socjalizmu"
narodził się nowy, wyższy gatunek człowieka- człowieka sowieckiego (Homo sovieticus)
nastąpił liczebny wzrost partii (1953r.- 5,9 mln; 1981r.- 17,5 mln)
zaczął się formułować nieskoordynowany ruch opozycyjny
1979- rozpoczął się proces izolowania społeczeństwa sowieckiego
> była to odpowiedź na wywrotowe inspiracje i ideologie płynące za Zachodu
Zrealizował ją prezydent Nixon doprowadzając do zakończenia wojny w Wietnamie, która wstrzymała nieco poprawę stosunków USA- ZSRR
W imię "interesów socjalistycznej wspólnoty" (czyli ZSRR) ma ona prawo interweniować wszędzie na swym obszarze, jeśli tylko zagrożone zostaną ustrojowe pryncypia.