Spawanie polega na miejscowym stapianiu krawędzi dwóch materiałów za pomocą źródła energii. Powierzchnie metali rozgrzewa się tak, że ulegają nadtopieniu, po czym łączy się je ze sobą. Po usunięciu źródła ciepła metale stygną i zespajają się. Podczas spawania dodaje się zwykle spoiwo (dodatkowy metal) stapiające się wraz z materiałem podstawowym, w celu wzmocnienia spoiny.
Spawanie gazowe to jeden z rodzajów spawania, w którym do rozgrzewania łącznych elementów wykorzystuje się ciepło płomienia powstałego wskutek spalania mieszanki acetylenu lub propanu z tlenem. Podczas spawania w płomieniu rozgrzewa się też specjalny drut, który topiąc się, pokrywa spoinę, dodatkowo ją wzmacniając. Najczęściej wykorzystuje się mieszankę acetylenu z tlenem przy spalaniu acetylenu w temperaturach do 3100°C. Spawanie gazowe stosuje się do łączenia blach o grubości od 0,4 mm do 40 mm.
Główne zagrożenia przy wykonywaniu prac spawalniczych wynikają z użytkowania palników gazowych oraz butli z gazami technicznymi i są to m.in.:
zagrożenie pożarem lub wybuchem,
zagrożenie poparzeniem,
zagrożenie odpryskami spawalniczymi,
szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe),
uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i podczerwonego.
Podstawowym zagrożeniem występującym w procesach spawalniczych jest zagrożenie pożarem. Płomień palnika i sprzęt spawalniczy, sieć acetylenu, czy butla tlenowa są najczęstszymi źródłami pożarów i wybuchów. Ponadto odpryski i krople stopionego metalu ze względu na swoją bardzo wysoką energię stanowią również groźne źródło zapłonu. Kolejnym, często występującym zagrożeniem są poparzenia ciała, szczególnie dłoni, twarzy i nóg spowodowane płomieniem palnika, detalami po spawaniu i wypalaniu, czy też odpryskami metalu. Wysokie temperatury, promieniowanie UV, zróżnicowany skład spawanych stopów i stosowanie bardzo różnych substancji dodatkowych, takich jak gazy osłonowe, otuliny i topniki powodują emisję gazów i dymów spawalniczych. W skład tych dymów wchodzą metale takie jak żelazo, mangan, molibden, tytan, metale alkaliczne i metale ziem alkalicznych, chrom(VI), beryl, glin, nikiel, kadm, miedź, kobalt, krzem, ołów, cynk i cyna, występują one głównie w postaci tlenków, również w postaci węglanów, fluorków, chromianów i dichromianów. Substancje te są źródłem zagrożeń chemicznych i pyłowych, które mogą prowadzić do zatruć, czy podrażnień układu oddechowego oraz oczu. Wysokie temperatury występujące przy spawaniu stanowią źródło promieniowania cieplnego i ultrafioletowego stanowiącego również poważne zagrożenie. W przypadku spawania gazowego zagrożenie stanowi jedynie promieniowanie nadfioletowe, którego intensywność jest znacząco mniejsza niż przy spawaniu elektrycznym, ale nadal może prowadzić do oparzenia skóry rąk i chorób oczu.
W celu uniknięcia wypadków przy pracy podczas robót spawalniczych należy przestrzegać podstawowych wymagań bhp zawartych w instrukcjach stanowiskowych oraz w obowiązujących aktach normatywnych, do których należą m. in.:
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. z 2000 r. Nr 40, poz. 470)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. 2004 nr 7 poz. 59)
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2006 nr 80 poz. 563).
Pracownik powinien także posiadać odpowiednie uprawnienia, tj. mieć ukończony specjalistyczny kurs i posiadać pisemne upoważnienie do prowadzenia tego typu prac.
Stosowane środki profilaktyczne :
niepalną odzież zgodną z PN-EN 470-1:199/A 1:2002,
obuwie robocze (skórzane),
beret i fartuch skórzany,
ochraniacze goleni i stóp,
skórzane rękawice spawalnicze oraz rękawice robocze zgodne z PN-EN 12477:2005,
przyłbice spawalniczą (lub okulary spawalnicze) z filtrami chroniącymi przed promieniowaniem widzialnym, podczerwonym i nadfioletowym, zgodnie z PN-EN 175:1999,
maskę z filtrem (i/lub pochłaniaczem),
ochronniki słuchu.
Bibliografia:
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, http://www.ciop.pl
SPAWALNICTWO, http://spawalnictwo.blogspot.com
mgr inż. Janusz Mrowiec - Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie BHP przy pracach spawalniczych, Instytut Spawalnictwa w Gliwicach, 2005