WSTĘP

Specyfika kształcenia młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie polega na całościowym, integralnym nauczaniu i wychowaniu, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata w trakcie, całego wieloletniego procesu edukacji. Należy również uwzględnić prawo osób z upośledzonych umysłowo do własnego tempa rozwoju i przyswajania wiadomości i umiejętności, również tych z zakresu przysposobienia do pracy

Szkoła przysposabiająca do pracy dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi przygotowuje młodzież do pełnienia różnych ról społecznych oraz autonomicznego ( na miarę ich możliwości rozwojowych) i aktywnego dorosłego życia.

Osoba z głębszą niepełnosprawnością umysłową winna być przygotowana do pełnienia możliwie wielu realnych dla siebie ról aktywnego członka rodziny, a więc osoby samodzielnej w samoobsłudze, kompetentnej w podstawowych pracach domowych

(np. pracach porządkowych, w kuchni, ogrodzie, pralni itp). Chodzi o to, aby zakres codziennych zajęć i obowiązków osób z upośledzeniem umysłowym był bogaty i możliwie urozmaicony.

Niniejszy program został opracowany w taki sposób, aby spełnić powyższe kryteria.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program przysposobienia do pracy o kierunku gospodarstwo domowe został opracowany
dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz z niepełnosprawnością sprzężoną. Podczas tworzenia programu korzystano z doświadczenia w pracy z dziećmi i młodzieżą upośledzoną umysłowo, wymiany doświadczeń z innymi nauczycielami przedmiotu oraz literatury fachowej.

Przewidziano w nim zagadnienia do realizacji w trzyletnim cyklu kształcenia. Materiał programowy należy traktować bardzo elastycznie. Nauczyciel sam dobiera treści możliwe
do zrealizowania w danym roku nauki, kierując się możliwościami psychofizycznymi swoich uczniów. Proponowane zajęcia mają charakter praktyczny i teoretyczny, z przewagą ćwiczeń praktycznych. Pracownia, w której odbywają się zajęcia praktyczne powinna być wyposażona w niezbędny sprzęt i urządzenia AGD występujące w gospodarstwie domowym.

Podstawę do tworzenia programu stanowiły:

• Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
  lub znacznym oraz dla uczniów z niepełno sprawnościami sprzężonymi.

• Wewnątrzszkolny autorski program przysposobienia do pracy - Pracownik Gospodarstwa Domowego

• Rozporządzenie MEN z dnia 08.06.2009r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników

Przysposobienie do pracy w kierunku gospodarstwo domowe zawiera szeroki wachlarz umiejętności koniecznych do prawidłowego i w miarę możliwości samodzielnego funkcjonowania ucznia w środowisku społecznym i rodzinnym.

CELE EDUKACYJNE

Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest:

1. Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia.

2. Rozbudzanie motywacji i rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych, czasowych i przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania.

3. Kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności uczniów.

4. Utrwalanie widomości i umiejętności zdobytych przez uczniów na wcześniejszych etapach edukacyjnych.

5. Poznawanie i rozumienie podstawowych procesów życiowych zachodzących
   w organizmie człowieka i w przyrodzie.

6. Rozwijanie wiedzy o tradycjach kulinarnych regionu.

7. Osiągnie maksymalnej zaradności i niezależności w miarę indywidualnych możliwości uczniów.

8. Kształtowanie prawidłowej postawy uczniów wobec pracy w aspekcie motywacji, kompetencji, wykonania.

9. Przygotowanie do wykonywania indywidualnie i zespołowo różnych prac mających na celu zaspokojenie potrzeb własnych i otoczenia.

10. Kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami, maszynami i urządzeniami oraz opanowanie prostych umiejętności i czynności pracy.

11. Kształtowanie umiejętności związanych z poszukiwaniem pracy w tym korzystania
    z różnych źródeł informacji.

12. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w różnych formach życia społecznego
    na równi z innymi członkami danej zbiorowości, pełnienie ról społecznych, przygotowanie do korzystania z punktów handlowo- usługowo- gastronomicznych.

13. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory
    i podejmowane decyzje.

14. Rozwijanie kreatywności uczniów oraz ich uzdolnień i zainteresowań.

15. Doskonalenie sprawności i wydolności fizycznej uczniów oraz działania prozdrowotne.

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Zapoznanie z zasadami BHP, przepisami p.poż i regulaminem pracowni, wdrażanie
   do ich przestrzegania

2. Kształtowanie nawyku utrzymania czystości w swoim otoczeniu oraz zapoznanie z sprzętem i środkami czystości

3. Nauka konserwacji bielizny stołowej, obsługa pralki, żelazka i zmywarki

4. Wdrażanie nawyków racjonalnego odżywiania i planowania posiłków

5. Zapoznanie z grupami produktów żywnościowych

6. Obróbka wstępna i przetwarzanie różnych artykułów żywnościowych

7. Doskonalenie umiejętności estetycznego nakrywania do stołu i kulturalnego spożywania posiłków

8. Przybliżenie tradycji kulinarnych związanych z obchodami świąt

9. Odkrywanie różnic kulinarnych w kuchniach innych narodów

10. Pielęgnacja terenów zielonych wokół szkoły

11. Pielęgnacja roślin doniczkowych

TREŚCI NAUCZANIA

Treści nauczania wynikają z indywidualnego rozwoju i tempa przyswajania wiedzy
przez ucznia. Przy realizacji treści nauczania i wychowania wykorzystywane są możliwości jakie stwarza środowisko społeczno-kulturowe ucznia oraz baza materialno- dydaktyczna szkoły.

Zdobyta przez uczniów wiedza, umiejętności i ukształtowane wartości, wzorce osobowe, zachowania i motywacje powinny ułatwić im umiejętne pełnienie ról społecznych
oraz przygotować ich zgodnie z możliwościami do podejmowania pracy w szczególności
w następujących dziedzinach:

• gospodarstwo domowe

• sporządzanie i wydawanie posiłków

• prace ogrodnicze i elementy sadownictwa

PRZEWIDYWANE TREŚCI W POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁACH:

ZAJĘCIA WSTĘPNE:

W trakcie realizacji zajęć wstępnych realizowane są następujące treści podstawy programowej: pkt. 6; pkt.7; pkt.12.4; pkt.12.5; pkt12.6; pkt.12.7; pkt.12.8; pkt.9

1. Zapoznanie z regulaminem pracowni i dyscypliną pracy

2. Zapoznanie z przepisami BHP na stanowisku pracy i przepisami p.poż

3. Zasady organizacji miejsca pracy

4. Przygotowanie narzędzi i materiałów, jakościowa i ilościowa kontrola ich stanu

5. Opanowanie prawidłowego trzymania narzędzi

6. Sposób kontroli przebiegu i rezultatów pracy

7. Zapoznanie z planem pracy

1. GOSPODARSTWO DOMOWE:

W trakcie realizacji zajęć z zakresu- gospodarstwo domowe realizowane są następujące treści podstawy programowej: pkt.2; pkt. 6; pkt.7; pkt.9; pkt.11.2; pkt. 11.11; pkt. 11.15;

1. Zajęcia porządkowe:

1. Utrzymywanie czystości i porządku na stanowisku pracy

2. Dobieranie środków i sprzętu porządkowego

3. Organizacja prac porządkowych

4. Prawidłowe i bezpieczne posługiwanie się sprzętem służącym
   do utrzymania czystości

2. Mycie szyb i powierzchni szklanych:

1. Dobór środków i sprzętu do mycia szyb i powierzchni szklanych

2. Konserwacja i nabłyszczanie powierzchni szklanych

3. Wymagania sanitarne dotyczące bielizny stołowej, odzieży ochronnej,

mycia naczyń:

1. Ogólne zasady prania tkanin

2. Sortownie bielizny stołowej

3. Odczytywanie znaków konserwacji bielizny stołowej dotyczących prania

4. Dobór odpowiednich środków piorących

5. Ogólne zasady prasowania tkanin

6. Odczytywanie znaków konserwacji bielizny stołowej dotyczących prasowania

7. Mycie naczyń stołowych i kuchennych

8. Obsługa zmywarki do naczyń

4. Wybrane zagadnienia z techniki obsługi konsumenta:

1. Zastawa i bielizna stołowa

2. Nakrywanie stołu do posiłków

3. Podawanie posiłków

4. Podawanie deserów i napojów

2. PRZYGOTOWANIE POSIŁKÓW:

W trakcie zajęć z zakresu przygotowania posiłków realizowane są następujące treści podstawy programowej: pkt. 11.11; pkt. 12.4;pkt 12.5; pkt.12.5;pkt. 12.7; pkt12.8;pkt12.9

1. Wybrane zagadnienia z techniki sporządzania posiłków

1. Właściwe dobieranie surowców do rodzaju potrawy

2. Stosowanie odpowiednich metod i technik sporządzania potraw

3. Oszczędne gospodarowanie surowcami i zapobieganie stratom żywności

4. Sporządzanie wybranych potraw

5. Ćwiczenia w układaniu dziennego menu z zachowaniem zasad racjonalnego odżywiania

6. Właściwe przechowywanie surowców, produktów, półproduktów oraz gotowych potraw

7. Dokonywanie jakościowej oceny surowców, półproduktów i gotowych potraw

8. Posługiwanie się maszynami, urządzeniami, narzędziami przy przygotowywaniu posiłków

9. Ocenianie organoleptyczne żywności

2. Wartość odżywcza pożywienia:

1. Podział produktów żywnościowych i piramidy pokarmowej

2. Składniki odżywcze pożywienia i ich znaczenie dla organizmu człowieka

3. Przygotowanie potraw z zastosowaniem produktów z grup pokarmowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka:

1. Potrawy z warzyw:

• Obróbka wstępna warzyw i ziemniaków

• Podział warzyw na grupy

• Przygotowanie wybranych potraw z warzyw

2. Potrawy z owoców:

• Wartości odżywcze owoców i przetworów owocowych

• Zastosowanie owoców i przetworów owocowych w różnych potrawach

3. Sporządzanie zup i sosów:

• Technika sporządzania zup czystych i zagęszczonych

• Technika przyrządzania sosów

• Sposób podawania zup i sosów

4. Mąka i potrawy z mąki:

• Rodzaje mąki i jej zastosowanie

• Ciasta zarabiane w naczyniu gotowane

• Ciasta zarabiane w naczyniu smażone

• Ciasta zarabiane na stolnicy

5. Kasze i potrawy z kasz:

• Rodzaje kasz i ich wartość odżywcza

• Wybrane potrawy z użyciem kasz

6. Mleko i potrawy z mleka

7. Potrawy z mięsa:

• Ogólny podział mięs

• Wykorzystanie wędlin do różnych posiłków

• Wykorzystanie wybranych rodzajów mięs do potraw

8. Potrawy półmięsne:

• Charakterystyka potraw półmięsnych

• Potrawy półmięsne z mięsa i warzyw

• Potrawy półmięsne z zastosowaniem ciasta

9. Dania barowe:

• Technika sporządzania dań barowych z półproduktów

• Technika sporządzania dań z mrożonek

10. Zakąski:

• Sporządzanie kanapek

• Sporządzanie zakąsek z sera

• Sporządzanie zakąsek z jaj

11. Potrawy z ryb i śledzi:

• Ogólna charakterystyka i wartości odżywcze ryb

• Potrawy z ryb

• Potrawy z dodatkiem śledzi

12. Wypieki ciast:

• Technika sporządzania ciasta kruchego, półkruchego

• Technika sporządzania ciasta drożdżowego

• Technika sporządzania ciasta francuskiego, półfrancuskiego

• Technika sporządzania ciasta biszkoptowego

13. Tradycyjne potrawy regionalne oraz tradycje kulinarne związane
    z obchodami różnych świąt:

• Wigilia

• Wielkanoc

14. Wybrane potrawy kuchni różnych narodów

15. Zagadnienia wynikające z potrzeb poznawczych uczniów

3. PRACE OGRODNICZE I ELEMENTY SADOWNICTWA

W trakcie zajęć z zakresu prac ogrodniczych i sadownictwa realizowane są następujące treści podstawy programowej: pkt. 11.4; pkt. 11.9; pkt.16; pkt.20

1. Prace porządkowe wokół szkoły:

1. Dobór sprzętu do prac porządkowych

2. Oczyszczanie terenów wokół szkoły z liści i śniegu

2. Pielęgnacja roślin pokojowych:

1. Gatunki roślin pokojowych

2. Środki do pielęgnacji roślin

3. Funkcja roślin we wnętrzu

4. Wymagania roślin oraz podstawowy sprzęt do ich pielęgnacji

5. Podstawy pielęgnacji roślin pokojowych ( nawożenie, podlewanie, stanowisko, przesadzanie)

6. Pielęgnacja terenów zielonych wokół szkoły (klomby, kwietniki), odchwaszczanie, podlewanie, oczyszczanie, sadzenie i przesadzanie roślin

3. Podstawowe zagadnienia z zakresu sadownictwa:

1. Rodzaje drzew i krzewów owocowych

2. Wykorzystanie owoców sezonowych w gospodarstwie domowym

ZAGADNIENIA REALIZOWANE W TRAKCIE CAŁEGO OKRESU EDUKACYJNEGO

W trakcie trwania zajęć przysposobienia do pracy realizowane są następujące zagadnienia(pkt. 12.1; pkt.12.2; pkt. 12.3; pkt. 12.4; pkt.12.5; pkt. 12.6;pkt. 12.7; pkt. 12.8; pkt. 12.9) podstawy programowej:

1. Praca i jej znaczenie w życiu człowieka

2. Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy

3. Poszukiwanie zatrudnienia i poznanie sposobu dopełniania formalności związanych
   z zatrudnieniem

4. Rodzaje pracy i specyficzne zachowania zawodowe

5. Organizacja i środowisko pracy, umiejętność pracy w zespole

6. Podstawowa wiedza o narzędziach urządzeniach i materiałach stosowanych podczas wykonywania prac

7. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz przepisy przeciwpożarowe

8. Posługiwanie się narzędziami i urządzeniami charakterystycznymi dla różnych prac, obsługa maszyn i urządzeń, montaż i demontaż

9. Przygotowanie teoretyczne i praktyczne do wykonywania czynności pracy w zakresie:

• Zasad organizacji miejsca pracy

• Przygotowanie narzędzi i materiałów

• Opanowanie koniecznych ruchów oraz ich rytmu podczas wykonywania konkretnych czynności, umiejętność planowania przerw w pracy

• Opanowanie prawidłowego trzymania narzędzi

• Zasady łączenia różnych materiałów

• Sposobów kontroli, przebiegu i rezultatów pracy

• Najczęściej popełniane błędy i sposoby ich eliminowania

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Przysposobienie do pracy odgrywa szczególna rolę w procesie rewalidacji uczniów
z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz uczniów
z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Edukacja uczniów polega na całościowej
i jednoczesnej realizacji funkcji dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i profilaktycznej
z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy opisanych przez współczesne nauki społeczno-pedagogiczne. Łączenie zadań praktycznych z pracą umysłową wdraża ucznia
do myślenia i działania zgodnie z określonym planem i celem. Dzięki ćwiczeniom
i usprawnianiu funkcji najmniej zaburzonych uzyskujemy najlepsze efekty pracy
oraz wzbudzamy u ucznia motywację, mobilizujemy go do dalszego pokonywania trudności. Zawsze należy brać pod uwagę potrzeby edukacyjne, predyspozycje oraz indywidualne możliwości ucznia. Realizacja treści programowych powinna przebiegać w układzie spiralnym, a w razie konieczności należy wracać do wcześniej realizowanych zagadnień, powtarzać je i utrwalać.

W pracy z uczniem należy stosować zasady przyjęte w pedagogice specjalnej oraz zasady ortodydaktyki, a w szczególności:

• Zasadę życzliwej pomocy

• Zasadę kształtowania pozytywnej atmosfery pracy

• Zasadę aktywności w nauce

• Zasadę indywidualizacji pracy

• Zasadę dostosowania treści kształcących do typu psychicznego dziecka

Ze względu na integralny, całościowy charakter kształcenia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężnymi należy stosować metody:

• Słowne- podająca, poszukująca

• Zajęć praktycznych

• Oglądowa

W trakcie realizacji zajęć z przysposobienia do pracy należy stosować formy pracy:

• Indywidualna

• Zbiorowa

• Grupowa

PRZEWIDYWANE OSIĄNIĘCIA UCZNIÓW I SPOSÓB OCENIANIA

Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym
w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia
w poszczególnych sferach oddziaływań pedagogicznych i rewalidacyjnych są planowane indywidualnie. Dokonywana okresowo przez nauczycieli i specjalistów wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia umożliwia modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnego i dostosowanie poziomu oczekiwanych osiągnięć ucznia do jego możliwości.

Dokonywana okresowo ocena opisowa powinna pełnić funkcję rewalidacyjna i motywującą do dalszej pracy, jak również uwzględniać wysiłek włożony przez ucznia w wykonaną pracę i aktywność ucznia na zajęciach. Ocena opisowa powinna bazować na mocnych stronach ucznia, dawać mu poczucie sukcesu , wiarę we własne siły oraz przekonanie, że zdobyta wiedza i umiejętności są przydatne w życiu.

Planując osiągnięcia uczniów w zakresie przysposobienia do pracy należy brać pod uwagę
w szczególności:

1. Przekazywanie wiadomości teoretycznych możliwych do opanowania przez ucznia

2. Umiejętność łączenia teorii z praktyką

3. Przestrzeganie dyscypliny pracy

4. Jakość wykonywanej pracy

5. Umiejętność kontrolowania przebiegu pracy oraz jej rezultatów, eliminowania błędów

6. Prawidłowość postawy ucznia podczas pracy

7. Poszanowanie mienia oraz dbałość o sprzęt

8. Przestrzeganie zasad BHP

9. Samodzielność i własną inicjatywę ucznia

10. Sposób i czas wykonywania zadania

11. Organizacje stanowiska pracy

12. Dokładność i systematyczność

13. Umiejętność współdziałania w zespole i rozwiązywania konfliktów interpersonalnych

14. Poszanowanie pracy własnej i innych

15. Estetyczny wygląd i higienę osobistą

Bibliografia:

1. Lipkowski, O. (1981). Pedagigika Specjalna. Warszawa: PWN.

2. Piszczek, M. (2001). Przewodnik dla nauczycieli uczniów uposledzonych umysłowo w stopniu znacznym i umiarkowanym, cz 1. Warszawa: Centrum Metodyczne Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.

3. Więcławski, R. (1998). Pedagogika wczesnoszkolna. Warszawa: WSiP

4. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawościami sprzężonymi

5. Rozporządzenie MEN z dnia 08.06.2009r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników

5

---