Organizacja pracy pielęgniarki
Organizacja pracy pielęgniarki
Wstęp
1. Teoretyczne podstawy sprawnego działania
2. Działanie zorganizowane
3. Zasady organizacji pracy
4. Organizowanie i planowanie indywidualnej pracy pielęgniarskiej
5. Proces pielęgnowania jako metoda i swoisty plan pracy pielęgniarki
Wstęp
W module tym słuchacze zapoznają się z teoretycznymi podstawami organizacji
pracy, pojęciami z zakresu sprawnego działania oraz możliwościami zastosowania
cyklu organizacyjnego w działalności pielęgniarskiej. Zostaną także omówione
zagadnienia dotyczące nowoczesnej metody pracy pielęgniarskiej, jaką jest proces
pielęgnowania oraz problematyka organizacji indywidualnej pracy pielęgniarskiej.
1
Organizacja pracy pielęgniarki
1. Teoretyczne podstawy sprawnego działania
Już w czasach prehistorycznych istniały zjawiska związane z organizacją pracy,
ponieważ zawsze istniał rodzaj pracy, której człowiek samodzielnie nie mógł
wykonać i wzywał do pomocy inne osoby. Grupy łowców czy zbieraczy na ogół
uznawały jednego lub kilku przywódców, odpowiedzialnych za powodzenie całej
społeczności, którym były posłuszne. W miarę rozwoju społeczeństw organizacja
pracy stawała się coraz bardziej skomplikowana. Jednakże próby opracowania teorii
i zasad zarządzania nią są stosunkowo młode  właściwie dopiero rewolucja
przemysłowa XVIII i XIX wieku wywołała potrzebę bardziej systematycznego
podejścia do tych spraw.
Prekursorzy teoretycznych podstaw naukowej organizacji pracy:
1. Frederick Winslow Taylor (1856 1915)  Amerykanin, zatrudniony jako inżynier
w stalowni. Jego obserwacje i badania metod pracy dotyczyły podziału czynności
na poszczególne ruchy i wyeliminowania ruchów zbędnych oraz usprawniania
pozostałych. Jako pierwszy odkrył cykl organizacyjny, polegający na
wyodrębnieniu szeregu kolejnych etapów w każdym działaniu organizacyjnym.
W 1903 r. wydał dzieło pt. Zarządzanie warsztatem wytwórczym.
2. Karol Adamiecki (1866 1933)  profesor Politechniki Warszawskiej, zajął się
badaniem pracy w kategorii pracy zespołowej, widząc największe rezerwy
w niewykorzystanej pracy ludzi i maszyn, spowodowanej brakiem harmonii w ich
działaniu. Do największych jego osiągnięć można zaliczyć opracowanie
harmonogramu, czyli wykresu obrazującego przebieg i powiązanie
poszczególnych czynności występujących w procesie pracy oraz ogłoszenie
opracowania pt. O zasadach organizacji pracy zbiorowej.
3. Henri Fayol (1841 1925)  Francuz, autor dzieła Administracja przemysłowa
i ogólna, uważany za pierwszego teoretyka nauki kierowania. Był autorem cyklu
kierowniczego składającego się z pięciu etapów (przewidywanie, organizowanie,
rozkazywanie, koordynowanie, kontrolowanie).
2
Organizacja pracy pielęgniarki
Pod wpływem poglądów trzech wymienionych klasyków zaczęły powstawać różne
prądy i szkoły zmierzające do usprawnienia procesu pracy. Zastosowanie
klasycznego podejścia do problemów organizacji pracy nie do końca przyniosło
rezultaty  nie zdołano osiągnąć maksymalnej wydajności i pełnej harmonii
w miejscu pracy.
Nową jakość do rozwoju podstaw organizacji wnieśli przedstawiciele szkoły
behawioralnej, zakładającej, że znaczącą rolę w procesie pracy odgrywają ludzie.
Behawioryści wnieśli wiele do zrozumienia motywacji jednostki, zachowań
grupowych, stosunków międzyludzkich w pracy i znaczenia pracy dla ludzi. Nadal
dostarczają nowych poglądów na tak ważne sprawy, jak przywództwo, rozstrzyganie
konfliktów, zdobywanie i wykorzystanie władzy, zmiany organizacyjne
ikomunikowanie się. Do przedstawicieli tego nurtu można zaliczyć: Eltona Mayo,
Abrahama Harolda Maslowa, Adama Sarapatę, Janusza Reykowskiego, Jolantę
Kulpińską i wielu innych.
Najnowsze trendy w zakresie organizacji i zarządzania rozwinęły tzw. podejście
systemowe, dążące do traktowania organizacji jako jednorodnego, celowego
systemu, składającego się ze wzajemnie powiązanych części. Zakłada ono, że
działania każdej części organizacji wpływają na funkcjonowanie pozostałych
elementów. Teoria systemów zwraca uwagę na dynamiczny i wzajemnie powiązany
charakter organizacji i zadań kierownika.
Warto również zwrócić uwagę na tzw. podejście sytuacyjne, podkreślające istotę
doboru odpowiednich metod w określonej sytuacji, które przyczynią się do
osiągnięcia celów organizacji.
W związku z rozwojem jednej z młodszych dyscyplin naukowych, jakim jest
cybernetyka (nauka o sterowaniu), zaczął rozwijać się także kierunek cybernetyczo-
matematyczny. Przedstawiciele tego kierunku wykorzystują zdobycze cybernetyki
i współczesnej matematyki, tworzą zręby ilościowej teorii organizacji i zarządzania.
3
Organizacja pracy pielęgniarki
Kolejnym nurtem związanym z organizacją, jest prakseologia  teoria praktyki,
teoria  dobrej roboty . Jej twórcą był wielki filozof, profesor Tadeusz Kotarbiński
(1886 1981). Założeniem prakseologii jest wyciąganie jak najbardziej ogólnych
wniosków z obserwowanych faktów. W rozprawie Traktat o dobrej robocie
Kotarbiński zawarł miedzy innymi teoretyczne podstawy sprawnego działania, na
które składają się: cechy, warunki i wytyczne sprawnego działania.
Do podstawowych cech sprawnego działania można zaliczyć:
1. Skuteczność działania  działanie skuteczne to takie działanie, które
doprowadza do osiągnięcia zamierzonego celu. Skuteczność działania można
ocenić po wykonaniu określonych czynności i dopiero wtedy stwierdzić, czy
zamierzony cel został zrealizowany. Na etapie planowania można zastanowić się,
jakie ewentualne działania pozwolą  w sposób najbardziej racjonalny 
osiągnąć zaplanowane cele. Aby działać skutecznie, należy w sposób odpowiedni
sformułować cel oraz właściwie go przekazać do wiadomości wszystkich
uczestników działań. W zależności od sposobu sformułowania, cele można
podzielić na niestopniowalne (np. gdy celem jest umycie 6 szklanek, to umycie 4
nie jest osiągnięciem celu) oraz stopniowalne (takie, które można osiągnąć przez
realizację celów pośrednich, np. gdy ktoś zamierza ukończyć studia wyższe,
zaliczenie każdego roku zbliża go do osiągnięcia celu podstawowego). Ważnymi
elementami prowadzącymi do realizacji zamierzonych celów są: odpowiedni
dobór sposobu działania oraz dobór środków, które uczynią działanie
skutecznym.
2. Ekonomiczność działania  nie wystarczy osiągnąć zaplanowane cele, aby
działanie uznać za sprawne, ponieważ nie mniej istotnym czynnikiem jest jego
ekonomiczność, rozumiana jako właściwy stosunek do siebie poszczególnych
skutków tego działania. Działanie jest ekonomiczne, jeżeli stosunek wyniku
użytecznego do kosztu jest większy od jedności, nieekonomiczne  jeżeli
stosunek, o którym mowa jest mniejszy od jedności. Wynik użyteczny działania 
to wszystkie pozytywnie oceniane przez podmiot działający skutki działania,
zarówno zamierzone, jak i niezamierzone, powstałe w czasie działania. Koszt
działania to poniesione przez działającego wszelkie straty w działaniu.
Ekonomiczność działania, albo inaczej zasada racjonalnego gospodarowania,
4
Organizacja pracy pielęgniarki
została sformułowana w dwóch równoważnych aspektach: oszczędnościowym
i wydajnościowym. Oszczędność w działaniu polega na tym, aby określony
stopień realizacji celu osiągnąć minimalnym kosztem. Wydajność działania
sprowadza się do dążenia, aby przy danym koszcie osiągnąć maksymalnie
użyteczny wynik.
3. Korzystność  stanowi swoistego rodzaju uzupełnienie cechy skuteczności, przy
zastosowaniu której bierze się pod uwagę wszystkie elementy, zarówno efektów,
jak i nakładów, a więc tym samym wszystkie zamierzone i niezamierzone skutki
działania. Miarą korzystności lub niekorzystności działania jest więc wielkość
korzyści lub straty.
Do cech uzupełniających skuteczność działania zaliczyć można:
1. Cechy dotyczące efektów działania:
a) dokładność  polegająca na tym, aby efekt działania był jak najbardziej
zgodny ze wzorcem,
b) udatność  występująca wtedy, gdy efekty dodatkowe uzupełniają efekt
główny i podwyższają jego wartość,
c) czystość  polegająca na unikaniu w efektach działań aspektów ujemnych.
2. Cechy dotyczące sposobów działania:
a) prostota  polega na eliminacji chaosu i zagmatwania,
b) pewność  polega na wierze, że nakłady dadzą spodziewane efekty,
c) ostrożność  polega na unikaniu nakładów, które obarczone są dużym
ryzykiem w osiągnięciu skuteczności,
d) śmiałość  polega na podejmowaniu nakładów, w których istnieje
prawdopodobieństwo skuteczności,
e) energiczność  polega na włożeniu w działanie wszystkich istniejących
możliwości.
3. Cechy dotyczące całości działań:
a) racjonalność rzeczowa zachodzi wówczas, gdy działanie jest zgodne
z obiektywnie istniejącym stanem wiedzy, z prawdą obiektywną,
b) racjonalność metodologiczna ma miejsce wtedy, gdy działanie jest zgodne
z wiedzą posiadaną przez działającego na temat obiektywnej rzeczywistości.
5
Organizacja pracy pielęgniarki
Warunki sprawnego działania
Wyróżniamy następujące warunki sprawnego działania:
1) warunki ogólne to te elementy rzeczywistości, na które składa się między innymi
rozwój nauki, sytuacja gospodarczo-ekonomiczna, klimat polityczny, postawy
społeczne,
2) warunki organizacyjno-techniczne to przede wszystkim umiejętności ludzi jako
jednostek i zespołów do działania w sposób zorganizowany, z pomocą
nowoczesnych środków organizacyjno-technicznych.
Wytyczne sprawnego działania
Wytyczne sprawnego działania można podzielić na:
1. Wytyczne alternatywne:
a) podział pracy tworzony jest dlatego, że przeznaczona praca nie jest możliwa
do wykonania przez jednego człowieka, musi zatem zostać podzielona między
członków organizacji,
b) przydział zadań poszczególnym osobom winien odbywać się na podstawie ich
kwalifikacji oraz nie powinien stanowić zbyt dużego ani zbyt małego
obciążenia pracą,
c) scalanie zakresu pracy polega na łączeniu prostych, jednostajnych czynności
w operacje bardziej złożone i różnorodne, szczególnie jest to ważne
w przypadkach, gdy podział pracy został zbyt daleko posunięty,
doprowadzając do spadku wydajności, spowodowanego zmęczeniem
i znużeniem pracowników,
d) w miarę rozrastania się organizacji istnieje również konieczność grupowania
jednostek, których zadania są powiązane,
e) minimalizacja  wiąże się z nią działanie zapobiegawcze polegające na tym,
że lepiej zawczasu zapobiegać, niż póz
niej naprawiać szkody,
f) potencjalizacja działania polega na zastąpieniu działania przez ujawnienie
jego możliwości, na przykład w przypadku naruszenia prawa zadziałają
wcześniej skonstruowane i znane przepisy prawa,
g) machinalizacja polega na zastępowaniu świadomych wysiłków  tam, gdzie
jest to możliwe  działaniami nie wymagającymi interwencji świadomości,
6
Organizacja pracy pielęgniarki
h) instrumentalizacja polega na stosowaniu coraz to doskonalszych środków
rzeczowych,
i) wybór właściwej chwili na określone działania,
j) miara w utrzymaniu rezerw  z jednej strony chodzi o konieczność
utrzymywania odpowiednich rezerw ludzkich i rzeczowych, z drugiej zaś o jak
najpełniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów. Chodzi oczywiście
o znalezienie optymalnego rozwiązania, które wyważyło by miarę między
brakiem a nadmiarem rezerw wszelkiego rodzaju.
2. Wytyczne niealternatywne:
a) działanie zorganizowane (zostanie omówione w kolejnym temacie),
b) integracja polega na włączeniu do splotu działań wszystkich elementów, które
są niezbędne do jego powodzenia i zrobienia tego tak, aby elementy te
przyczyniły się do maksymalnego powodzenia całości,
c) preparacja działania polega na odpowiednim przygotowaniu działania,
d) koordynacja polega na łączeniu poszczególnych elementów działania pod
względem ilościowym, jakościowym i czasowym.
7
Organizacja pracy pielęgniarki
2. Działanie zorganizowane
Działanie zorganizowane jest to działanie zgodne z cyklem organizacyjnym, zwanym
również cyklem działania zorganizowanego.
Cykl organizacyjny obejmuje następujące etapy:
1) określenie celu działania,
2) analizę warunków i środków,
3) przygotowanie rzeczowych środków działania oraz niezbędnych zasobów sił
ludzkich,
4) realizację,
5) kontrolę.
1. Określenie celu jest pierwszym etapem zorganizowanego działania. Każdy
człowiek przystępujący do wykonania pracy ma na myśli lub w planie ustalony jej
cel. Nawet prace, które pozornie mogą nie dawać bezpośrednich korzyści
wykonywane są zawsze z jakiegoś powodu, może nawet do końca nie
uświadomionego przez jednostkę. W przypadku organizacji cel powinien być
najpierw uświadomiony sobie przez kierownictwo, a następnie w sposób jasny
przedstawiony pracownikom. Świadomość celu wśród wykonawców usprawnia
działanie w sposób znaczny. Określenie celu organizacji nie oznacza, że jej
członkowie nie mogą posiadać własnych, indywidualnych celów  dobrze jest,
gdy cel działania zespołu wiąże się z celami indywidualnymi poszczególnych
członków. Do cech charakterystycznych celów zaliczyć można:
a) istnienie wielu celów w zależności od struktury organizacji oraz jej zadań,
b) hierarchię  niektóre cele będą formalnie bądz
nieformalnie ważniejsze od
innych,
c) horyzont czasowy  cele mogą być krótkoterminowe i długoterminowe,
d) cele mogą być zależne (będą powiązane z innymi celami organizacji) bądz

kontrolowane (będą niezależne od innych celów organizacji),
e) cele zawsze muszą określać co ma być wykonane, gdzie należy tego dokonać
i w jakim terminie cel ma zostać osiągnięty.
8
Organizacja pracy pielęgniarki
2. Analiza warunków i środków, czyli planowanie.
Planowanie działania to analizowanie wewnętrznych i zewnętrznych jego
warunków oraz obmyślanie środków i sposobów działania, dostosowanych
zarówno do celów, jak i do warunków.
Warunki wewnętrzne to części składowe (zarówno rzeczy, jak i ludzie) znajdujące
się wewnątrz organizacji, mające wpływ na realizację ustalonego celu. Chodzi
wiec tutaj o skład osobowy zespołu, jego kwalifikacje, poziom moralny,
umiejętność dostosowania się do nowych warunków pracy, relacje formalne
i nieformalne, zachodzące między członkami zespołu, zasoby tworzyw, narzędzi
pracy, aparatury itp. Warunki zewnętrzne to wszystkie elementy występujące na
zewnątrz organizacji, których działanie wpływa w istotny sposób na osiągniecie
celu. Mogą to być instytucje współpracujące z daną organizacją, dostawcy,
konkurencja, przepisy prawa itp.
Prawidłowo skonstruowany plan powinien określać kilka istotnych czynników,
takich jak:
a) zasoby, które będą wykorzystane, takie jak pomieszczenia czy budynki,
urządzenia, materiały, środki finansowe, informacje oraz załogi pracownicze,
b) metody, procesy i procedury, które będą zastosowane,
c) zadania, które mają być wykonane,
d) porządek, który należy zachować przy realizacji planu,
e) osoby, które mają wykonać zadanie oraz te, które będą odpowiedzialne za
realizację planu i osiągnięcie celów,
f) miejsce, w którym planowane działanie ma się odbyć,
g) wiążące terminy, rozkłady i harmonogramy,
h) punkty, w których sprawdzony zostanie dokonany postęp,
i) wyznaczone miary, wykorzystane do oceny postępów i weryfikacji osiągnięcia
celów.
Ponadto, przygotowując plan, należy zwrócić uwagę na jego zgodność
wewnętrzną, polegającą na wspólnym powiązaniu poszczególnych elementów
planu w jedną, wzajemnie skoordynowaną całość. Każdy plan powinien być na
tyle elastyczny, aby w trakcie jego realizacji móc uwzględnić zmiany, które były
trudne bądz
niemożliwe do przewidzenia w chwili jego powstawania. Plan
powinien być także szczegółowy  chodzi o to, aby określić optymalną proporcję
9
Organizacja pracy pielęgniarki
między szczegółowością a elastycznością planu w każdej określonej sytuacji.
W planie należy również uwzględnić punkty organizacji: mocne (dobra,
wykwalifikowana kadra, dobre połączenie komunikacyjne, dobre położenie
jednostki organizacyjnej) oraz słabe (stary zużyty sprzęt, duża konkurencja, brak
płynności finansowej).
3. Przygotowanie rzeczowych środków działania oraz niezbędnych zasobów sił
ludzkich.
Na tym etapie działania zorganizowanego należy się zastanowić czy posiada się
kadrę dostatecznie dobrze przygotowaną do realizacji zamierzonych celów oraz
czy istnieje konieczność naboru nowych członków, którzy będą niezbędni do
wykonania określonych zadań. Jeżeli istnieje taka potrzeba, można przeszkolić
zatrudniony personel w zakresie niezbędnym do wykonania założonego planu.
Następnie należy pozyskać niezbędne do realizacji planu zasoby rzeczowe
w postaci sprzętu, aparatury, dokumentacji.
4. Realizacja planu.
Na tym etapie dochodzi do działania według wcześniej ustalonej kolejności 
przez realizację poszczególnych celów pośrednich aż do osiągnięcia celu
podstawowego. Należy pamiętać, że w trakcie realizacji planu może wystąpić
konieczność jego modyfikacji, którą trzeba wykonać, gdyż najistotniejszym
postulatem nie jest realizacja planu lecz osiągnięcie celu działania.
5. Kontrola.
Istotą kontroli jest porównanie stanu realizacji zamierzeń z ustalonym na wstępie
planem działania oraz wyciąganie odpowiednich wniosków, które pozwolą
dokonać bieżących korekt planu i doprowadzą organizację do osiągnięcia celu
głównego.
Rodzaje kontroli:
a) autokontrola  każdy w ramach swojej działalności dokonuje oceny
osiągniętych zamierzeń,
b) kontrola bieżąca  polegająca na aktualnej ocenie i nadzorze wykonywanych
zadań,
c) kontrola wycinkowa  polegająca na kontroli pewnego fragmentu działania,
d) kontrola kompleksowa  polegająca na kontroli całego cyklu działań
związanych z realizacją planu.
10
Organizacja pracy pielęgniarki
Początek
1.1. Postawienie
celu
1.2. Zbadanie
zasobów i warunków
działania
a b
Czy
Cel niedostępny Cel nieosiągalny
cel
Etap I
Koniec
osiągalny
Preparacja
dostępny?
c
Koniec
Cel niedostępny
1.3. Dokonanie
czynności
planistycznych
e d
1.4. Przygotowanie
zasobów i warunków
realizacji planu
Czy
nie nie
zasoby
dostępne? nie f
2. Wykonywanie
zamierzonej
Etap II
czynności
Wykonywanie
nie Czy nie
zgodne
g
z planem?
3.1. Kontrola
Etap III
wyników
Kontrola
3.2. Wnioski
Początek
z kontroli
Rysunek 1. Cykl organizacyjny w ujęciu graficznym
y
ródło: Kieżun Witold, 1980: Podstawy organizacji i zarządzania, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 161.
11
Organizacja pracy pielęgniarki
3. Zasady organizacji pracy
Praca jest niezmiernie istotną wartością w życiu każdego człowieka, pozwalająca na
samorealizację jednostki. Zapewnia nie tylko odpowiedni status ekonomiczny, ale
również społeczny oraz umożliwia rozwój twórczy, intelektualny i osobisty jednostki.
Ważnym elementem w procesie pracy jest umiejętna organizacja działań
poszczególnych jednostek oraz zespołu, pozwalająca osiągać jak najlepsze efekty
działań. Teoretycy teorii organizacji i zarządzania dostarczają ogólnych metod
badania, poznawania cech procesów pracy, projektowania oraz jej usprawniania.
W temacie tym zajmiemy się klasycznymi zasadami organizowania pracy, do których
należą zasady:
1) optymalnego wyniku działania,
2) podziału pracy,
3) koncentracji pracy,
4) harmonizacji
5) ciągłości pracy,
6) intensywności pracy,
7) indywidualizacji.
1. Zasada optymalnego wyniku działania
Nazywana jest inaczej prawem wzrastającej produkcji. Dotyczy kształtowania się
kosztów produkcji w zależności od jej wielkości  im większa jest produkcja
danego zakładu, tym koszt na jednostkę wyrobu jest mniejszy. Należy jednak
pamiętać o tym, że dla każdej organizacji istnieje zawsze ściśle określona granica
wydajności, przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy. Przekroczenie tej
granicy powoduje, że koszt na jednostkę zaczyna wzrastać.
2. Zasada podziału pracy
Zjawisko podziału pracy znane jest o zarania dziejów  można uznać że było
istotą powstania cywilizacji. W miarę rozwoju społeczeństw następował dalszy
podział pracy i stopniowe powstawanie specjalizacji (pasterstwo, rolnictwo,
12
Organizacja pracy pielęgniarki
handel), które w końcu doprowadziły do wielkiego podziału pracy wytwórczej
w przemyśle. Dzięki rozłożeniu pracy na drobne operacje i przydzielenie ich
wykonania poszczególnym robotnikom okres potrzebny na nauczenie się
poszczególnych operacji znacznie się skrócił, co pozwoliło na uniknięcie straty
czasu na przechodzenie od jednej czynności do drugiej, a robotnikowi na
nabieranie wprawy na skutek częstego powtarzania określonych ruchów
i czynności. Tym samym nastąpiło zwiększenie wydajności pracy. Zbyt daleko
posunięty podział pracy i specjalności może jednak przynieść również skutki
odwrotne  spadek wydajności pracy, zmęczenie i znużenie pracowników oraz
zahamowanie ich intelektualnego i twórczego rozwój. Podział pracy może mieć
charakter ilościowy lub jakościowy.
W przypadku jakościowego podziału pracy, uczestnicy zespołu realizują ten sam
cel organizacji, wykonując inne zadania cząstkowe, natomiast przy podziale
ilościowym każdy uczestnik wykonuje ten sam rodzaj czynności. Podział pracy
zdeterminowany jest złożonością zadań organizacji, wymagających gruntownej
i szerokiej wiedzy oraz różnorodnych umiejętności. Coraz mniej jest wytworów,
które byłyby efektem pracy jednego wykonawcy, coraz więcej takich, które są
wytworem pracy licznych międzydyscyplinarnych zespołów pracowniczych.
Jakościowy i ilościowy podział pracy wykonywany na tym samym szczeblu
hierarchii organizacyjnej nazywamy poziomym podziałem pracy. Natomiast
podział pracy odbywający się na różnych szczeblach organizacji  pionowym
podziałem pracy, który polega na wyodrębnieniu funkcji kierowniczych
i wykonawczych. Z podziałem pracy spotykamy się niemal w każdej dziedzinie
działalności również w pielęgniarstwie  powszechnie znany jest podział na
pielęgniarki zabiegowe, opatrunkowe, odcinkowe itp.
3. Zasada koncentracji pracy
Zasada ta dotyczy gromadzenia wykonawców jednakowych zadań i aparatury
w jednym miejscu oraz tworzenia z rozproszonych stanowisk pracy jednego
działu w celu usprawnienia funkcjonalnego. W przypadku służby zdrowia zasada
koncentracji funkcjonuje od dawna, zmieniają się tylko jej rodzaje i formy. Dobrym
przykładem może być tworzenie w latach siedemdziesiątych zespołów opieki
13
Organizacja pracy pielęgniarki
zdrowotnej, mających zapewnić kompleksową obsługę pacjentów.
Obserwowaliśmy również działania centralizacji funkcji  powstawały centralne
laboratoria, sterylizatornie, kuchnie itp.
4. Zasada harmonizacji pracy
Dotyczy ona doboru jednostek organizacyjnych oraz prawidłowego ich
funkcjonowania i wzajemnego oddziaływania. W pracy podzielonej i wykonywanej
przez różne zespoły, wynik ich działania zależny jest od prawidłowego ich doboru
 czym lepszy dobór jednostek współdziałających tym lepszy efekt działania.
W odniesieniu do organizacji jaką jest zakład opieki zdrowia wystarczy, aby jeden
element był nieprawidłowo dobrany (np. za mała, niedostatecznie
zmechanizowana pralnia, która nie nadąża z bieżącą dostawą czystej bielizny
w sposób ewidentny może zaburzyć pracę wielu oddziałów szpitalnych).
5. Zasada ciągłości pracy
Wskazuje ona, że równomierny ciąg pracy jest najbardziej wydajny. Zmiany
tempa i zbyt częste przerwy w pracy obniżają jej wydajność.
6. Zasada intensywności pracy
Rozumiemy przez nią nakład pracy wydatkowany w określonym czasu. Bardziej
intensywna praca przy utrzymaniu bez zmian innych warunków daje większy
efekt w jednostce czasu niż praca mniej intensywna.
7. Zasada indywidualizacji
Opiera się na założeniu, że każdy człowiek i każda organizacja posiada zespół
niepowtarzalnych, swoistych i odrębnych cech, które należy uwzględniać
w procesie pracy.
14
Organizacja pracy pielęgniarki
4. Organizowanie i planowanie indywidualnej pracy pielęgniarskiej
Pod pojęciem pracy indywidualnej rozumie się działalność wykonywaną przez
pojedynczego człowieka (wiąże się ją z reguły ze stanowiska pracy, które powstaje
w wyniku wewnątrzzakładowego podziału pracy). Określana jest ona jako
wyodrębniony, względnie ustabilizowany zakres funkcji i niezbędnych środków,
powierzonych pojedynczemu lub zespołowemu pracownikowi, wyposażonemu
w zdolności wymagane dla realizowania cząstki celu i programu działania całej
instytucji.
W podejściu systemowym, w którym organizację traktuje się jako całość złożoną
z wielu powiązanych ze sobą podsystemów technicznych, ekonomicznych,
psychologicznych i społecznych, stanowisko pracy traktowane jest jako najmniejszy
w strukturze organizacji system działania, stanowiący cząstkę systemu wyższego
rzędu (6). Stanowisko nie podlega dalszym podziałom, a w jego budowie dostrzec
można pewne stałe elementy, do których zalicza się między innymi:
1) nazwę stanowiska i jego służbowe podporządkowanie,
2) cel i główne funkcje, rodzaj wykonywanych zadań oraz obowiązki pracownika,
3) uprawnienia pracownika w zakresie samodzielnego działania i podejmowania
decyzji,
4) więzi organizacyjne z innym stanowiskami,
5) kryteria oceny,
6) zakres odpowiedzialności,
7) wymagania stawiane pracownikowi na danym stanowisku pracy,
8) wyposażenie w środki techniczne,
9) wyposażenie w środki ochrony,
10) wymagania dotyczące warunków pracy.
Na stanowisku pracy najważniejszy jest cel, który wyznacza kierunek działania
pracownika i stanowi najistotniejsze kryterium oceny jego efektywności. Cel jest
podstawą do określenia zadań, uprawnień i odpowiedzialności pracownika.
Sformułowanie zadań wymaga przestrzegania określonych zasad (6):
15
Organizacja pracy pielęgniarki
1) zasady specjalizacji  oznaczającej, że zakres zadań oraz ich  głębokość
powinny umożliwiać pracownikowi specjalizowanie się, jednak zbyt wąska
specjalność utrudnia pracownikowi spostrzeganie celu swojego stanowiska
i zespołu;
2) zasady jednolitości i zgodności, cech technicznych czynności, kwalifikacji
wykonawców i miejsca wykonania;
3) zasady pełnego obciążenia;
4) zasady hierarchii, czyli wyodrębnienia zadań pierwszoplanowych
i uzupełniających;
5) zasady dostosowania stanowiska do możliwości pracownika o wymaganych
kwalifikacjach;
6) zasady spójności kwalifikacji  wskazującej, że nie mogą być przydzielone do
jednego stanowiska zadania wymagające bardzo zróżnicowanych kwalifikacji;
7) zasady należytej szczegółowości  przyjmującej, że zadania powinny być
w miarę szczegółowe, aby pracownik wiedział co ma robić, lecz na tyle ogólne,
aby móc decydować o doborze czynności czy terminie osiągnięcia wyniku pracy
 stosownie do posiadanych kwalifikacji. Szczegółowość zależy od ważności,
stopnia skomplikowania i trudności zadania;
8) zasady jednoczesnego formułowania mierników oceny.
Współczesne pielęgniarstwo napotyka na duże trudności w realizacji zadań na
pielęgniarskich stanowiskach pracy, zgodnych zarówno z nowoczesnymi trendami
w opiece zdrowotnej, jak i w pielęgnowaniu.
Według założeń Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie pielęgniarstwa można
wyłonić cztery podstawowe funkcje, z których wynikają określone zadania dla
personelu pielęgniarskiego. Pierwsza z funkcji sprowadza się do świadczenia opieki
zdrowotnej oraz zarządzania nią, niezależnie od tego czy ma ona charakter
promocyjny, prewencyjny, leczniczy, rehabilitacyjny, czy związany ze wsparciem
udzielanym jednostkom, rodzinom lub grupom. Do zadań pielęgniarskich w zakresie
realizacji tej funkcji możemy zaliczyć:
1) ocenianie potrzeb jednostki, rodziny, grupy lub zbiorowości oraz identyfikację
zasobów niezbędnych do zaspokojenia tych potrzeb,
16
Organizacja pracy pielęgniarki
2) identyfikację tych potrzeb, które mogą być zaspokojone najwłaściwiej
i najskuteczniej przez opiekę pielęgniarską i tych, w celu zaspokojenia których
należy odesłać pacjentów do innych fachowców,
3) ustalenie hierarchii potrzeb po to, by w ramach opieki pielęgniarskiej w pierwszym
rzędzie zaspakajane były potrzeby o najwyższym priorytecie,
4) planowanie i dostarczanie potrzebnej opieki pielęgniarskiej,
5) zapewnienie udziału jednostce (tam, gdzie to wskazane także rodzinie
i przyjaciołom) we wszystkich formach opieki, samoopieki i samostanowienia we
wszystkich sprawach związanych ze zdrowiem,
6) dokumentowanie tego, co jest robione na wszystkich etapach działania
i wykorzystywanie tych informacji do oceny wyników świadczonej opieki
pielęgniarskiej w wymiarze jednostki, rodziny, grupy lub społeczności, do oceny
pielęgniarki świadczącej usługi oraz systemu, w obrębie którego opieka
pielęgniarska jest świadczona,
7) stosowanie zaakceptowanych i właściwych kulturowych norm etycznych.
Druga funkcja sprowadza się do uczenia pacjentów lub klientów (pojęcie klient
w odniesieniu do rynku usług medycznych jest pojęciem szerszym niż pacjent,
ponieważ w tym kontekście naszym klientem jest nie tylko pacjent, ale także jego
rodzina i inne ważne dla niego osoby) oraz personelu opieki zdrowotnej. Do zadań
wynikających z tej funkcji można zaliczyć:
1) ocenianie indywidualnej wiedzy i umiejętności związanych z zachowaniem
w dobrym stanie zdrowia oraz jego przywracaniem,
2) przygotowanie oraz dostarczanie informacji niezbędnych w procesie
pielęgnacyjnym,
3) organizację lub uczestniczenie w zdrowotnych kampaniach edukacyjnych,
4) ocenianie wyników takich programów edukacyjnych,
5) pomaganie pielęgniarkom i innej kadrze w zdobywaniu nowej wiedzy
i umiejętności.
Skuteczne działanie w roli członka zespołu opieki zdrowotnej składa się na trzecią
funkcję, a zadania z niej wynikające to:
17
Organizacja pracy pielęgniarki
1) współpraca z jednostkami, rodzinami i społecznościami oraz innymi pracownikami
zajmującymi się zdrowiem, w celu planowania, organizowania, zarządzania oraz
rozwoju usług pielęgniarskich jako składowej wszystkich usług zdrowotnych,
2) działanie w roli lidera zespołu opieki pielęgniarskiej, w skład którego wchodzić
mogą inne pielęgniarki i personel pomocniczy, jak również osoby korzystające
z usług pielęgniarskich,
3) powierzanie wykonania czynności pielęgniarskich i zadań innemu personelowi
pielęgniarskiemu i wspieranie go w jego pracy,
4) negocjowanie z osobami korzystającymi z usług zespołu rodzaju oraz zakresu ich
udziału we wdrażaniu własnych planów opieki,
5) współpraca z innymi ludz
mi w interdyscyplinarnych i międzyresortowych
zespołach w ramach planowania, świadczenia, rozwoju, koordynacji i ewaluacji
usług zdrowotnych,
6) współpraca z innymi specjalistami na rzecz zachowania bezpiecznego
i harmonijnego środowiska pracy tak, aby możliwa była praca zespołowa.
7) branie aktywnego udziału w ustalaniu kierunków działania, planowania,
programów, ustalaniu priorytetów i rozwoju oraz alokacji środków,
8) uczestniczenie w sporządzaniu raportów dla władz i polityków na poziomie
lokalnym, regionalnym lub krajowym w zakresie pielęgniarstwa.
Czwarta funkcja sprowadza się do działania na rzecz rozwoju pielęgniarstwa
i wynikają z niej następujące zadania:
1) korzystanie z innowacyjnych sposobów pracy w celu osiągnięcia lepszych
rezultatów,
2) identyfikacja obszarów do badań w celu poszerzenia wiedzy oraz rozwinięcia
umiejętności w obszarze działalności pielęgniarskiej lub edukacyjnej oraz
uczestniczenie w takich badaniach, jakie są niezbędne,
3) stosowanie zaakceptowanych i właściwych kulturowych, etycznych i zawodowych
norm w ukierunkowaniu badań prowadzonych w ramach pielęgniarstwa.
Ważną sprawą w organizowaniu pracy jest określenie uprawnień niezbędnych do
skutecznego realizowania zadań. Każdy pracownik odpowiedzialny za osiągnięcie
18
Organizacja pracy pielęgniarki
celu i wykonanie przydzielonych zadań powinien mieć prawo podejmowania takich
decyzji, które mają bezpośredni wpływ na osiągnięcie założonego celu.
Kolejnym elementem organizowania indywidualnej pracy jest umiejętne
dostosowanie metod i technik pracy do założonych celów i przewidywanych zadań.
Pielęgniarka powinna dobrać najefektywniejsze sposoby realizacji poszczególnych
czynności i operacji.
W organizowaniu indywidualnej pracy niezmiernie ważnym elementem jest
kształtowanie warunków fizycznych, a więc mikroklimatu (właściwa temperatura,
wilgotność, czystość powietrza, oświetlenie, akustyka itp.), a także organizacyjno-
technicznych (czas pracy, przerwy w pracy, warunki bhp, sposób obsługi
i zaopatrywania stanowiska) oraz społecznych (więzi służbowe, sposób
komunikowania, atmosfera, wzajemne relacje członków zespołu itp.). Na każdym
stanowisku pracy należy wzajemnie dostosować zadania i zasoby materialne
konieczne do ich wykonania. Sytuacja nierównoważenia się zasobów z zadaniami
może doprowadzić do wielu negatywnych następstw. W przypadku stanowiska
pielęgniarskiego brak narzędzi lub materiałów może być przyczyną niewykonania
bądz
niewłaściwego wykonania zabiegu, co stanowi zagrożenie dla zdrowia a nawet
życia pacjenta. Wykonywanie ciężkiej fizycznej pracy, która może stać się lżejsza
dzięki nieskomplikowanym nawet urządzeniom, niedoskonałość narzędzi pracy, brak
podstawowych materiałów to czynniki osłabiające tworzenie się pozytywnego
stosunku do pracy i zakładu, hamujące integrację z zawodem.
W odniesieniu do pielęgniarskiego stanowiska pracy należy sprecyzować wymagania
dotyczące stanu zdrowia, sprawności poszczególnych narządów zmysłów,
zręczności, wiedzy, zdolności koncentracji uwagi, motywacji, a także wymagań
w zakresie umiejętności pracy w zespole i poczucia odpowiedzialności.
19
Organizacja pracy pielęgniarki
5. Proces pielęgnowania jako metoda
i swoisty plan pracy pielęgniarki
Pielęgnowanie może być działaniem wykonywanym w sposób tradycyjny, który
został ukształtowany w przeszłości i funkcjonuje do chwili obecnej jako stereotyp
pielęgniarki wykonującej różne proste, wynikające z poleceń lekarza, czynności
w stosunku do pacjenta. Ten sposób pielęgnowania nie zapewnia jednak pełnego
wykorzystania profesjonalnej wiedzy i umiejętności pielęgniarek. Zgoła odmiennym
sposobem sprawowania opieki nad pacjentem jest model opieki kompleksowej,
opartej na podstawach teorii pielęgniarskich, określony mianem procesu
pielęgnowania. W przeciwieństwie do metody tradycyjnej, w której opieka nad
pacjentem przebiega w sposób intuicyjny, niepełny, przypadkowy, bez zachowania
celowej ciągłości  proces pielęgnowania zapewnia sprawowanie opieki w sposób
zindywidualizowany, przemyślany, celowy, planowy podlegający ocenie i kontroli.
W procesie pielęgnowania pielęgniarka ma możliwość pełnego wykorzystania swojej
profesjonalnej wiedzy i umiejętności, jest osobą aktywną, samodzielnie podejmującą
decyzje co do zakresu i kierunku działań opiekuńczych, biorącą na siebie pełną
odpowiedzialność za wyniki swych działań. Zmienia się także pozycja pacjenta, który
z biernego odbiorcy usług przeistacza się w aktywnego partnera odpowiedzialnego
za swój stan zdrowia.
Z punktu widzenia sprawności organizacji, proces pielęgnowania daje większe
możliwości poprawy efektywności pracy, a tym samym zwiększenia jakości opieki
pielęgniarskiej.
W chwili obecnej w środowisku medycznym na ogół nie kwestionuje się zasadności
kompleksowego podejścia do pielęgnowania. Jednak w pierwszym okresie
w opracowaniach teoretycznych położono zbytni akcent na autonomię procesu
pielęgnowania i przyjęto założenie, że jest domeną wyłącznie pielęgniarek.
Pominięto fakt, że pielęgniarstwo, a tym samym pielęgnowanie, jest elementem
20
Organizacja pracy pielęgniarki
określonej struktury organizacyjnej, a wprowadzenie nowej metody pracy wymaga
modyfikacji dotychczasowego sposobu funkcjonowania instytucji, na przykład
sposobu przydziału zadań, planowania obsad pielęgniarskich, komunikowania
w zespole czy zmiany sposobu podejmowania decyzji. Zatem proces pielęgnowania
może być również rozpatrywany w kategoriach metody pracy opartej na zasadzie
działania zorganizowanego, problemu natury organizacyjnej czy wreszcie sposobu
realizacji funkcji, czy podejmowania decyzji kierowniczych.
Obecnie w procesie pielęgnowania wykazywane są najczęściej cztery etapy:
1. Etap pierwszy polega na rozpoznaniu stanu pacjenta i środowiska  pielęgniarka
gromadzi dane, zawierające zarówno informacje obiektywne, jak i subiektywne
(np. o celach, upodobaniach, przeżyciach), dotyczące stanu zdrowia pacjenta,
jego sytuacji rodzinnej, społecznej itp. Na podstawie uzyskanych danych próbuje
zidentyfikować problemy zdrowotne istniejące obecnie, a także te, które mogą
wystąpić w przyszłości.
2. W etapie drugim, na podstawie uzyskanych danych oraz przyjętej diagnozy,
pielęgniarka ustala priorytety działania (szczególnie wtedy, gdy występuje wiele
problemów), ustala cele pielęgnowania, planuje działania pielęgnacyjne, określa
metody, sposoby i zasoby niezbędne do realizacji przyjętego celu.
3. W etapie trzecim następuje realizacja planu, zmierzająca do osiągania
określonych celów zdrowotnych, wymagająca współdziałania z osobami, którym
pielęgniarka pomaga.
4. W etapie czwartym dokonywana jest ocena wyników, które powinny być
podejmowane w sposób systematyczny w ciągu całego procesu pielęgnowania,
a także po jego zakończeniu.
Odnosząc proces pielęgnowania do organizacyjnego cyklu działania
zorganizowanego, można doszukać się wielu podobieństw między nim
a prakseologiczną teorią sprawnego działania.
Prakseologia, rozpatrując pracę pod względem sprawności działania, rozumianej
jako działanie skuteczne, ekonomiczne i korzystne, zwraca uwagę na przydatność
stosowania cyklu organizacyjnego. Cykl ten, jak to przedstawiono w temacie drugim,
21
Organizacja pracy pielęgniarki
jest schematem etapów działania, gdzie  przy zachowaniu odpowiedniej kolejności
i konsekwentnym stosowaniu zasad  osiągnięcie celów jest pewniejsze. Podobnie
proces pielęgnowania w swoich założeniach jest logicznym ciągiem działań,
zmierzającym do rozpoznania stanu pacjenta i rozwiązania jego problemów
zdrowotnych. Zarówno w procesie pielęgnowania, jak i w cyklu organizacyjnym
w pierwszym etapie precyzuje się cele działania. Celem działania każdej pielęgniarki
będzie sprecyzowanie występujących u pacjenta problemów zdrowotnych. Jest to
krok niezmiernie trudny ze względu na możliwość wystąpienia wielu bardzo
złożonych problemów, które trzeba poddać hierarchizacji i ustalić priorytety. Należy
pamiętać, że podmiotem działań pielęgniarskich jest człowiek w całej swojej
złożoności i jego problemy należy rozpatrywać w aspekcie holistycznym, biorąc pod
uwagę jego sferę biologiczną, psychiczną, społeczną, kulturową i duchową.
W każdym zorganizowanym działaniu, a więc i w procesie pielęgnowania,
pielęgniarka w momencie dostrzeżenia sytuacji problemowej pacjenta rozpoczyna
gromadzenie informacji. W gromadzeniu danych największe znaczenie ma wywiad
pielęgniarski, którym jest każda rozmowa przeprowadzona celowo, a więc
ukierunkowana na zdobycie informacji, które będą niezbędne przy rozwiązaniu
problemu zdrowotnego. y
ródłem informacji może być sam pacjent, a także jego
rodzina. Podczas przeprowadzania wywiadu należy przestrzegać pewnych zasad,
takich jak: okazywanie akceptacji, obserwowanie, słuchanie i właściwe formułowanie
pytań.
Zgromadzone dane wymagają opracowania przez uporządkowanie i potwierdzenie
ich pewności lub stwierdzenie ewentualnych braków i wątpliwości, wymagających
dalszego uzupełnienia i wyjaśnień. Na podstawie uzyskanych danych oraz ich
analizy pielęgniarka formułuje problemy zdrowotne pacjenta, ustala hierarchię ich
ważności i przystępuje do drugiego etapu cyklu organizacyjnego, jakim jest
planowanie, polegające na ustaleniu co, gdzie, kiedy i za pomocą jakich zasobów
i środków należy zrobić, aby osiągnąć zamierzony cel, czyli rozwiązać problemy
zdrowotne występujące u pacjenta. W pielęgniarskim planowaniu uczestniczyć
powinni aktywnie ci wszyscy, których ten plan dotyczy  pacjent, jego rodzina,
członkowie zespołu terapeutycznego i inni, którzy mogą być pomocni
w rozwiązywaniu istniejących problemów. Określenie celów wymaga formułowania
22
Organizacja pracy pielęgniarki
ich jako realistycznie osiągalnych, a równocześnie znaczących dla zaspokajania
potrzeb. Wymaga ono więc konkretnego wskazywania oczekiwanych zachowań, aby
możliwe było dokonanie oceny tego, co zostało osiągnięte. Cele mogą określać
optymalizację stanu zdrowia człowieka, osiągnięcia rehabilitacyjne bądz
adaptacyjne,
wobec określonej sytuacji zdrowotnej, wiązać się z zapobieganiem różnym
komplikacjom lub stresom. Określanie celów wymaga przewidywania czasu, w jakim
zostaną one osiągnięte. W procesie wykonywania planu często konieczne jest
dokonywanie korekty jako reakcji na ocenę jego efektywności lub ze względu na
zachodzące zmiany w stanie zdrowia i reakcjach człowieka na jego problemy
zdrowotne. Ustalenie działań pielęgniarskich w stosunku do poszczególnych
problemów ukierunkowanych na osiągnięcie prognozowanych celów, kończy etap
planowania.
Kolejnym etapem cyklu organizacyjnego jest pozyskanie i rozmieszczenie zasobów
niezbędnych do realizacji celu. Również pielęgniarka w procesie pielęgnowania po
zaplanowaniu działań określa możliwość ich realizacji przy posiadanych zasobach
ludzkich i rzeczowych. Dokonuje ona wyboru stosownych metod pracy, określa czas
i miejsce poszczególnych działań oraz zasoby niezbędne do osiągnięcia
zamierzonych celów.
W kolejnej fazie następuje realizacja planu, w trakcie której pielęgniarka podejmuje
różne działania, na przykład asertywne, higieniczne, rehabilitacyjne, wspierające,
zapobiegawcze, obserwacyjne, edukacyjne, które pozwolą rozwiązać problemy
zdrowotne pacjenta. Ich podejmowanie wymaga od pielęgniarki sprawności
interpersonalnych, intelektualnych i technicznych.
Ostatnim, końcowym etapem jest porównanie wyniku z założonym celem, ocena
i wyciągnięcie wniosków. W ocenianiu stawiane są pytania nie tylko o to, czy
podejmowane działania doprowadziły do osiągnięcia założonych celów, ale także
o to, dzięki czemu było to możliwe lub dlaczego nie zostały one osiągnięte.
Dokonywanie przeglądu celów i wyników pozwala na ewentualne wprowadzenie
zmian w planie (jeżeli występuje taka potrzeba). Ocena przebiegu procesu
23
Organizacja pracy pielęgniarki
pielęgnowania skupia się na aktywności pielęgniarek, podejmowanej w każdej jego
fazie i jest dokonywana zarówno w czasie jego trwania, jak i po jego zakończeniu.
Jak wynika z klasycznego w nauce organizacji zarządzania cyklu organizacyjnego
i metody pracy pielęgniarki, proces pielęgnowania ma charakter działania
zorganizowanego, zmierzającego do określonego celu, zachowującego kolejność
etapów oraz przestrzegającego zasad realizacji każdego z wymienionych elementów
składowych.
24
Organizacja pracy pielęgniarki
Pocztek: dostrzeżenie sytuacji
problemowej podopiecznego
Nowa sytuacja
podopiecznego
1. Rozpoznanie pielęgniarskich
problemów zdrowotnych
2. Sformułowanie celu(ów) pielęgnacji
3. Zbadanie zasobów
i warunków pielęgnowania
Czy
Nie Tak
osiągnięcie
celu jest
możliwe?
4. Zaplanowanie pielęgnacji
5. Przygotowanie zasobów
i warunków do pielęgnowania
Nie Czy Tak
zasoby są
dostępne?
6. Wykonanie zaplanowanych
czynności
Nie Czy Tak
zgodne
z planem?
7. Ocena wyników pielęgnacji,
sformułowanie wniosków
Rysunek 2. Metoda pielęgnowania
y
ródło: Lenartowicz Helena, 1985: Organizacja pracy pielęgniarskiej, Skrypt dla studentów Wydz. Piel. AM., Lublin, s. 414.
25
Organizacja pracy pielęgniarki
Zastosowanie metody procesu pielęgnowania w działalności pielęgniarki pozwala
zwiększyć efektywność pracy ponieważ:
1) pielęgniarka samodzielnie planuje swoją pracę, podejmuje decyzje i ponosi
indywidualną odpowiedzialność za wyniki swoich działań, co zwiększa jej
motywację do pracy oraz zadowolenie z osiągniętych wyników,
2) pozwala na efektywniejsze wykorzystanie wiedzy zarówno klinicznej, jak
i humanistycznej oraz umiejętności instrumentalnych,
3) gwarantuje kompleksową i holistyczną opiekę nad pacjentem,
4) istnieje możliwość uzyskania oceny wyników działalności pielęgniarskiej
i porównanie ich z założonymi celami opieki, co ma istotny wpływ na motywację
pracowników,
5) ułatwia ocenę pracownika i pomiar wyników opieki pielęgniarskiej,
6) wymusza organizowanie opieki pielęgniarskiej zgodnie z rzeczywistym
zapotrzebowaniem pacjentów,
7) racjonalizuje koszty funkcjonowania przez wykorzystanie profesjonalnej kadry
pielęgniarskiej tylko do zadań związanych z pielęgnacją, pozostawiając
wykonywanie czynności niefachowych grupom pomocniczym,
8) wymusza prowadzenie dokumentacji procesu pielęgnowania zgodnie z przyjętymi
standardami, co ułatwia ocenę poprawności przyjętego postępowania
pielęgnacyjnego, pozwala ewidencjonować zadania pielęgniarskie oraz może
pomóc w wycenie usług pielęgniarskich, co jest istotnym elementem podczas
kontraktowania świadczeń pielęgniarskich.
26
Organizacja pracy pielęgniarki
Słownik
Ewaluacja  ustalanie wartości i ceny czegoś; ocenianie, oszacowanie.
Integracja  proces tworzenia się całości z części, zespalanie się elementów
w całość.
Organizacja  grupa ludzi zjednoczonych wspólnym planem, programem działania,
wspólnymi poglądami, zadaniami.
Prewencja  zapobieganie czemuś, np. chorobom.
Priorytet  pierwszeństwo.
Stereotyp  funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości, odnoszący się do rzeczy, osób,
grup społecznych, instytucji, potocznie szablon.
27
Organizacja pracy pielęgniarki
Bibliografia
1. Doskonalenie organizacji opieki pielęgniarskiej w lecznictwie stacjonarnym, (red.)
Dorota Ksykiewicz, Piotr Rusecki, Kraków Lublin 1996, s. 63 80,123, 125 134.
2. Krzyżanowska-A
agowska Urszula, 1991: Organizacja opieki pielęgniarskiej
w Polsce na tle porównawczym, Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli
Średniego Szkolnictwa Medycznego, Warszawa.
3. Lenartowicz Helena, 1985: Organizacja pracy pielęgniarskiej, Skrypt dla
studentów. Wydz. Piel., AM, Lublin.
4. Lenartowicz Helena, 1987: Kadra pielęgniarska w lecznictwie stacjonarnym,
Wydawnictwo AM, Lublin.
5. Lenartowicz Helena, Szeloch Zbigniew, 1983: Podstawy organizacji pracy
i kierowania dla pielęgniarek, PZWL, Warszawa, s. 25 41, 71 84.
6. Mikołajczyk Zofia, 1983: Metody doskonalenia organizacji, procesów i stanowisk
pracy, IWZZ, Warszawa.
7. Poznańska Stefania, Płaszewska-Żywko Lucyna, 2001: Wybrane modele
pielęgniarstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 19 29.
8. Salvage Jane, 1993: Pielęgniarstwo w działaniu, tłum. Zofia Słońska, Zakład
Promocji Zdrowia  Instytut Kardiologii, Europejskie Biuro Regionalne ŚOZ,
Warszawa, s. 13 22.
9. Zoll Fryderyk, Chętnik Teresa, Rodowicz Władysław, 1981: Organizacja pracy
pielęgniarskiej. PZWL, Warszawa.
28
Organizacja pracy pielęgniarki
Literatura podstawowa
1. Doskonalenie organizacji opieki pielęgniarskiej w lecznictwie stacjonarnym, (red.)
Dorota Ksykiewicz, Piotr Rusecki, Kraków Lublin 1996, s. 63 80,123, 125 134.
2. Lenartowicz Helena, Szeloch Zbigniew, 1983: Podstawy organizacji pracy
i kierowania dla pielęgniarek, PZWL, Warszawa, s. 25 41, 71 84.
3. Poznańska Stefania, Płaszewska-Żywko Lucyna, 2001: Wybrane modele
pielęgniarstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 19 29.
4. Salvage Jane, 1993: Pielęgniarstwo w działaniu, tłum. Zofia Słońska, Zakład
Promocji Zdrowia  Instytut Kardiologii, Europejskie Biuro Regionalne ŚOZ,
Warszawa, s. 13 22.
Literatura dodatkowa
1. Krzyżanowska-A
agowska Urszula, 1991: Organizacja opieki pielęgniarskiej
w Polsce na tle porównawczym, Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli
Średniego Szkolnictwa Medycznego, Warszawa.
2. Lenartowicz Helena, 1987: Kadra pielęgniarska w lecznictwie stacjonarnym,
Wydawnictwo AM, Lublin.
3. Lenartowicz Helena, 1985: Organizacja pracy pielęgniarskiej, Skrypt dla
studentów. Wydz. Piel., AM, Lublin.
4. Mikołajczyk Zofia, 1983: Metody doskonalenia organizacji, procesów i stanowisk
pracy, IWZZ, Warszawa.
5. Zoll Fryderyk, Chętnik Teresa, Rodowicz Władysław, 1981: Organizacja pracy
pielęgniarskiej. PZWL, Warszawa.
29