y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Wstęp
1. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, jego rola i zadania w systemie
1.1. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego
2. Świadczenia zdrowotne finansowane ze środków innych niż Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia
3. Zakłady opieki zdrowotnej  podstawowe cechy i formy
4. Rynek usług medycznych
5. Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych  pielęgniarka w roli świadczeniodawcy
Wstęp
W module tym omówiona zostanie problematyka związana z organizacją i systemem
finansowania ochrony zdrowia w Polsce. Studenci zapoznają się ze strukturą
organizacyjną Narodowego Funduszu Zdrowia, jego rolą i zadaniami, jakie pełni
w systemie ubezpieczeń zdrowotnych. Wyjaśnimy pojęcie i znaczenie zakładu opieki
zdrowotnej oraz formy organizacyjne jego funkcjonowania. Poza tym omówiona
zostanie problematyka funkcjonowania rynku usług zdrowotnych oraz miejsce i rola
pielęgniarki i położnej jako świadczeniodawcy w systemie regulacji rynkowych.
1
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
1. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia,
jego rola i zadania w systemie
Na przestrzeni ostatnich 25 lat powstawało wiele koncepcji reformatorskich,
mających na celu stworzenie realistycznego i efektywnego systemu opieki
zdrowotnej w Polsce. Załamanie się koncepcji  zozowskiej z wczesnych lat
siedemdziesiątych, spowodowało dalszy etap poszukiwań, jednak mimo
powszechnej woli reform trudno było osiągnąć kompromis co do ich przyszłego
kształtu. Kluczem do rozwiązania problemów związanym z funkcjonowaniem
systemu ochrony zdrowia miała stać się wprowadzona 1 stycznia 1999 roku reforma,
polegająca na zmianie systemu finansowania ochrony zdrowia z budżetowego na
składkę ubezpieczeniową.
Już z chwilą wejścia w życie została ona skazana na niepowodzenie w skutek
nowelizacji ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z 6 lutego 1997 r.,
z póz
niejszymi zmianami, polegającej na obniżeniu składki na ubezpieczenie
zdrowotne z 10% na 7,5% podstawy opodatkowania. Nie mniej istotnymi czynnikami,
skazującymi reformę na niepowodzenie, były decyzje o rezygnacji państwa
z odpowiedzialności za funkcjonowanie zakładów opieki zdrowotnej, o rezygnacji
z gwarancji państwa dla ubezpieczeń zdrowotnych oraz o wyposażeniu kas chorych
w uprawnienia, pozwalające na prowadzenie przez każdą z nich własnej polityki
zdrowotnej. Minister Zdrowia został przesunięty do roli drugoplanowej, gdyż nie
istniała żadna efektywna forma jego nadzoru nad działalnością kasy. Niejednolite
polityki kas spowodowały zróżnicowanie w dostępie do świadczeń medycznych,
narastające koszty, malejące efekty zdrowotne. Zreformowanie reformy w Polsce
stało się koniecznością.
Podstawowym celem reformy stało się przywrócenie poczucia bezpieczeństwa
zdrowotnego obywateli przez realizację programu Narodowej Ochrony Zdrowia. Aby
osiągnąć założony cel przyjęto następujące kierunki działań:
2
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
1) przywrócono konstytucyjną odpowiedzialność rządu za prowadzenie polityki
zdrowotnej państwa,
2) zlikwidowano kasy chorych, a na ich miejsce utworzono jeden Narodowy Fundusz
Ochrony Zdrowia z szesnastoma oddziałami wojewódzkimi, który stanowi
podstawowe z
ródło finansowania opieki zdrowotnej w Polsce,
3) kontraktowanie świadczeń przez fundusz odbywać się będzie po przedstawieniu
wojewódzkich planów zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych,
4) zapewnienie każdemu obywatelowi dostępu do pomocy medycznej o każdej
porze dnia i nocy, zwłaszcza dzięki ratownictwu medycznemu i nocnej
wyjazdowej pomocy lekarskiej,
5) zlikwidowanie kolejek w dostępie do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
i lekarzy specjalistów, dzięki zwiększeniu liczby lekarzy rodzinnych i zmianie
zasad kontraktowania porad specjalistycznych,
6) stworzenie sieci szpitali publicznych, które będą wyłączone z prywatyzacji tak,
aby zapewnić każdemu choremu dostęp do bezpłatnego leczenia szpitalnego,
7) oszczędne gospodarowanie środkami przeznaczonymi na ochronę zdrowia,
dzięki wprowadzeniu Rejestru Usług Medycznych i prowadzeniu racjonalnej
polityki lekowej państwa,
8) zapewnienie każdemu choremu dostępu do potrzebnych mu leków w trakcie
leczenia, niezależnie od jego sytuacji finansowej,
9) wprowadzenie jednakowych programów zdrowotnych we wszystkich
województwach,
10) negocjowanie warunków pracy i płacy przez pracowników samodzielnych
publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
11) wspieranie i wyróżnianie etycznych zachowań pracowników ochrony zdrowia tak,
aby przywrócić w społeczeństwie należną rangę zawodów medycznych.
Konstytucja RP, w art. 68, ust 1, nakłada na władze publiczne obowiązek
zapewnienia obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równego dostępu
do świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych  odsyłając
w odniesieniu do warunków i zakresu udzielanych świadczeń do odpowiedniej
ustawy. W chwili obecnej jest to ustawa z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, poz. 391 z póz
n. zm.).
3
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Ustawa w art. 1 określa:
1) zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,
2) prawa i obowiązki ubezpieczonego,
3) zasady, tryb, i terminy:
a) zgłoszeń do ubezpieczenia zdrowotnego,
b) ustalania składek na ubezpieczenie zdrowotne,
c) opłacania i rozliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne,
d) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,
4) organizację i zasady działania Narodowego Funduszu Zdrowia,
5) zasady zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych i organizację udzielania świadczeń
zdrowotnych,
6) zasady nadzoru i kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczenia
zdrowotnego.
Obowiązki w zakresie ochrony zdrowia ubezpieczonych, w myśl art. 3 ustawy,
wykonują w szczególności: organy administracji rządowej, jednostki samorządu
terytorialnego, NFZ.
Ubezpieczenie zdrowotne, w myśl art. 4 ustawy, oparte jest w szczególności na
zasadach:
1) równego traktowania obywateli oraz solidarności społecznej,
2) zapewnienia ubezpieczonemu swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych
i wolnego wyboru świadczeniodawcy, na warunkach określonych w ustawie.
Powszechnemu obowiązkowemu ubezpieczeniu w NFZ podlegają osoby
posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkujące na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na
podstawie wizy uprawniającej do podjęcia pracy, zezwolenia na osiedlenie się lub
zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli podlegają obowiązkowi
ubezpieczenia zdrowotnego, ubezpieczają się dobrowolnie lub też są członkami
rodzin osób podlegających ubezpieczeniu bądz
ubezpieczających się dobrowolnie.
4
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Obowiązek ubezpieczenia dotyczy 31 kategorii osób wymienionych w art. 9 ustawy,
w tym:
1) osób spełniających warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub
ubezpieczeniem społecznym rolników, które są:
a) pracownikami, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
b) rolnikami lub ich domownikami, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu
społecznym rolników,
c) osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi
współpracującymi,
d) osobami wykonującymi pracę nakładczą,
e) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy
zlecenia, albo innej umowy o świadczenie usług, do której  zgodnie
z przepisami kodeksu cywilnego  stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
lub z osobami z nimi współpracującymi,
f) osobami duchownymi,
g) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych
lub członkami ich rodzin,
h) osobami pobierającymi świadczenia socjalne, wypłacane w okresie urlopu lub
zasiłek socjalny, wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego
i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub
układów zbiorowych pracy,
2) żołnierzy zawodowych oraz żołnierzy odbywających służbę okresową lub
nadterminową służbę zasadniczą,
3) funkcjonariuszy: policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Celnej, Służby
Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej,
4) posłów i senatorów,
5) sędziów i prokuratorów,
6) osób pobierających emeryturę lub rentę (z wyjątkiem dzieci uprawnionych do
renty rodzinnej),
7) dzieci, uczniów oraz słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli, nie
pozostających na wyłącznym utrzymaniu osób podlegających ubezpieczeniu,
5
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
8) studentów i słuchaczy studiów doktoranckich, nie pozostających na wyłącznym
utrzymaniu osoby podlegającej ubezpieczeniu,
9) bezrobotnych,
10) kombatantów nie podlegających ubezpieczeniu społecznemu w RP lub nie
pobierających emerytury lub renty,
11) osób korzystających z urlopu wychowawczego, nie pozostających na wyłącznym
utrzymaniu osoby podlegającej ubezpieczeniu.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego uważa się za spełniony po zgłoszeniu osoby
podlegającej temu obowiązkowi do NFZ, zgodnie z przepisami art. 17 i 18 oraz
opłaceniu składki w terminie i na zasadach określonych w ustawie. W myśl art. 21.
ustawy składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% wymiaru składki.
Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną, posiadającą
osobowość prawną, która działa na podstawie ustawy i statutu nadanego w drodze
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów. Fundusz w celu zabezpieczenia świadczeń
zdrowotnych ubezpieczonych, zarządza środkami finansowymi przekazywanymi na
podstawie ustawy, zawiera umowy ze świadczeniodawcami oraz finansuje
świadczenia i zapewnia refundację leków w ramach posiadanych środków.
W skład NFZ wchodzi centrala funduszu i oddziały wojewódzkie, w których tworzy się
komórki organizacyjne do spraw służb mundurowych.
Organami NFZ są:
1) rada funduszu  składa się z 13 członków powoływanych przez Prezesa Rady
Ministrów na okres 5 lat;
2) zarząd funduszu, w skład którego wchodzą:
a) powoływany jest przez Prezesa Rady Ministrów prezes funduszu, który kieruje
działalnością funduszu i reprezentuje go na zewnątrz,
b) trzech zastępców prezesa  zastępca do spraw medycznych, finansowych
oraz służb mundurowych.
6
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Przy oddziałach wojewódzkich NFZ prezes funduszu powołuje rady społeczne,
w skład których wchodzą przedstawiciele samorządów terytorialnych, wojewody,
organizacji związkowych, samorządów zawodowych, wojewódzkiego sztabu
wojskowego, wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej i policji.
Do zakresu działania funduszu, w myśl art. 39. ustawy, należy w szczególności:
1) zabezpieczenie ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych, służących zachowaniu,
ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, udzielanych w przypadku choroby,
urazu, ciąży i połogu oraz w celu zapobiegania chorobom, a także promocja
zdrowia,
2) przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań, zawieranie umów o udzielanie
świadczeń zdrowotnych,
3) określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń zdrowotnych
w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów,
4) wykonywanie zadań zleconych i finansowanych przez Ministra Zdrowia,
5) prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie
ochrony zdrowia,
6) prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych.
Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje Minister Zdrowia.
1.1. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego
Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia realizuje uprawnienia ubezpieczonych
w zakresie zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania
chorób, przez finansowanie działań w zakresie:
1) propagowania zachowań prozdrowotnych, w szczególności przez zachęcanie do
indywidualnej odpowiedzialności za własne zdrowie,
2) prowadzenia działań w zakresie profilaktycznych badań lekarskich, w celu
wczesnego rozpoznania chorób, ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu
krążenia oraz chorób nowotworowych,
7
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
3) prowadzenia działań profilaktycznych, w tym promocji zdrowia oraz profilaktyki
stomatologicznej obejmującej dzieci i młodzież do ukończenia 18 roku życia oraz
kobiety w ciąży i w okresie połogu,
4) prowadzenia profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą
w środowisku nauczania i wychowania,
5) wykonywania szczepień ochronnych,
6) wykonywania badań z zakresu medycyny sportowej, obejmujących dzieci
i młodzież do ukończenia 21 roku życia uprawiających sport amatorski.
Ponadto ubezpieczony ma prawo do:
1) bezpłatnego leczenia szpitalnego w szpitalu, który podpisał umowę z funduszem,
na podstawie skierowania lekarza, lekarza stomatologa lub felczera (w stanach
zagrożenia życia lub porodu świadczenia udzielane są bez wymaganego
skierowania),
2) bezpłatnych świadczeń rehabilitacji leczniczej, z wyjątkiem świadczeń
udzielanych w całodobowych zakładach rehabilitacji leczniczej, gdzie koszty
wyżywienia i zakwaterowania pokrywa pacjent na zasadach przewidzianych
w innych przepisach,
3) bezpłatnych podstawowych świadczeń stomatologicznych oraz podstawowych
materiałów stomatologicznych, stosowanych przy udzielaniu tych świadczeń
(Minister Zdrowia określi w drodze rozporządzenia wykaz podstawowych
świadczeń lekarza stomatologa oraz wykaz podstawowych materiałów
stomatologicznych),
4) bezpłatnych świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym analityki
medycznej (Minister Zdrowia określi w drodze rozporządzenia wykaz badań
diagnostycznych, niezbędnych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych
w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej),
5) zaopatrzenia w leki i wyroby medyczne na podstawie recepty wystawionej przez
lekarza ubezpieczenia zdrowotnego według uregulowań ustawy,
6) bezpłatnego, za częściową odpłatnością lub odpłatnie  według przepisów
ustawy  zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
7) leczenia uzdrowiskowego na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego,
8
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
8) bezpłatnych przejazdów środkami transportu sanitarnego na warunkach
określonych w ustawie,
9) bezpłatnych świadczeń ambulatoryjnych w zakresie specjalistycznej opieki
zdrowotnej, na podstawie skierowania wydanego przez lekarza ubezpieczenia
zdrowotnego (nie jest wymagane skierowanie w zakresie świadczeń
realizowanych przez ginekologa i położnika, stomatologa, wenerologa, onkologa,
psychiatry, dla osób chorych na gruz
licę, zakażonych wirusem HIV, dla inwalidów
wojennych, dla osób uzależnionych od alkoholu i substancji psychoaktywnych 
w zakresie lecznictwa odwykowego),
10) wyboru świadczeniodawcy spośród tych, którzy zawarli stosowną umowę
z funduszem (wybór lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki
zdrowotnej); odbywa się on na podstawie oświadczenia woli ubezpieczonego,
złożonej w formie deklaracji wyboru.
9
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
2. Świadczenia zdrowotne, finansowane ze środków innych
niż Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia
Główną instytucją powołaną w celu finansowania świadczeń zdrowotnych w Polsce
jest Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Zapisy ustawy umożliwiają jednak udział
innych podmiotów w finansowaniu ochrony zdrowotnej, takich jak:
1) budżet państwa  Minister Zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej oraz Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, określi w drodze
rozporządzenia wykaz świadczeń zdrowotnych finansowanych z budżetu państwa
oraz:
a) zakres i tryb udzielania tych świadczeń,
b) tryb przekazywania środków publicznych na realizację tych świadczeń,
c) sposób ustalania ceny tych świadczeń i sposób ich finansowania,
d) podmioty sprawujące ocenę ich jakości.
W myśl art. 48 ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia, ze środków
budżetowych pokrywane są koszty badań diagnostycznych, leczenia i transportu
chorych leczonych bądz
diagnozowanych poza granicami kraju na zasadach
określonych w ustawie;
2) udział własny ubezpieczonych  w myśl art. 47 ustawy o Narodowym Funduszu
Zdrowia ubezpieczony nie ma prawa w ramach ubezpieczenia do:
a) świadczeń, których sposób finansowania określają odrębne przepisy, w tym
świadczeń służby medycyny pracy,
b) orzeczeń o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz innych
orzeczeń i zaświadczeń lekarskich, wydawanych na życzenie
ubezpieczonego, jeżeli nie są one związane z dalszym leczeniem,
rehabilitacją, niezdolnością do pracy, określoną w przepisach o ubezpieczeniu
społecznym i ubezpieczeniu społecznym rolników, kontynuowaniem nauki,
uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli
i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku,
a także, jeżeli nie są wydawane dla celów pomocy społecznej lub uzyskania
zasiłku pielęgnacyjnego,
10
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
c) świadczeń zdrowotnych w szpitalach uzdrowiskowych i sanatoriach
uzdrowiskowych, niezwiązanych z bezpośrednią przyczyną skierowania
ubezpieczonego na leczenie uzdrowiskowe,
d) świadczeń zdrowotnych z zakresu stomatologii, innych niż określone
w ustawie,
e) szczepień ochronnych poza szczepieniami obowiązkowymi, o których mowa
w przepisach o chorobach zakaz
nych i zakażeniach,
f) ponadstandardowych świadczeń zdrowotnych (Minister Zdrowia, po
zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskie i Naczelnej Rady Pielęgniarek
i Położnych, określi w drodze rozporządzenia wykaz ponadstandardowych
świadczeń zdrowotnych),
g) ubezpieczony pokrywa koszty za pobyt i wyżywienie w zakładzie opiekuńczo-
leczniczym, pielęgnacyjno-opiekuńczym, stacjonarnym zakładzie rehabilitacji
leczniczej na podstawie odrębnych przepisów,
3) jednostki samorządu terytorialnego,
4) zakłady pracy, organizacje społeczne i inne instytucje,
5) osoby fizyczne nie objęte ubezpieczeniem,
6) z wydzielonej działalności gospodarczej zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli statut
zakładu przewiduje prowadzenie takiej działalności.
11
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
3. Zakłady opieki zdrowotnej  podstawowe cechy i formy
Do chwili wejścia w życie ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
(Dz.U. nr 91, poz. 408. z póz
n. zm.), dokumentu określającego podstawy prawne
i organizacyjne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej  terminu  zakład
w odniesieniu do instytucji ochrony zdrowia używano w różnych kontekstach
i nadawano im różne znaczenia. I tak:
1) zakładem leczniczym określano każdy zakład, którego podstawowym zadaniem
było udzielanie świadczeń zapobiegawczo-leczniczych. Termin ten był zgodny
z rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej z 22 marca 1928 r. o zakładach
leczniczych (Dz.U. nr 38 z póz
n. zm., ostatnia pochodziła z 1988 r.  Dz.U. nr
41, poz. 324);
2) zakładami społecznej służby zdrowia określano zakłady zapewniające
pracownikom opiekę profilaktyczną na podstawie zapisów w kodeksie pracy
z 1974 r.;
3) zakładami spółdzielczej służby zdrowia określano spółdzielcze przychodnie
lekarskie; było to pojęcie sformułowane w instrukcji Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z 20 lipca1971 r.
4) zakładami lecznictwa uzdrowiskowego określano zakłady, których zadaniem
było udzielanie świadczeń zapobiegawczo-leczniczych przy wykorzystaniu
warunków naturalnych, środowiskowych i klimatycznych  pojęcie to zostało
sformułowane w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i zakładach
lecznictwa uzdrowiskowego,
5) resortowymi zakładami służby zdrowia określano wyodrębnione zakłady
podległe Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Spraw Wewnętrznych,
Ministrowi Sprawiedliwości, Ministrowi Komunikacji,
6) zakładami społecznej służby zdrowia określano wszystkie zakłady podległe
Ministrowi Zdrowia, pojęcie to zostało sformułowane w ustawie z 28 paz
dziernika
1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowanej gospodarce
w służbie zdrowia (Dz.U. nr 55, poz. 434 z póz
n. zm.).
12
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
W toku licznych nowelizacji przepisów z zakresu ochrony zdrowia nastąpiło
uściślenie pojęcia zakładu społecznego służby zdrowia do zakładu będącego
wyodrębnioną jednostką organizacyjną, dla którego najważniejszymi celami było
sprawowanie opieki zdrowotnej i udzielanie niektórych świadczeń z dziedziny opieki
społecznej. Jednostkami organizacyjnymi tych zakładów były szpitale, przychodnie,
ośrodki zdrowia, a także żłobki.
Na podstawie zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 10 marca 1973 r.
powołane zostały zespoły opieki zdrowotnej. Powstały one na terenie istniejących
jeszcze wówczas powiatów. Zespoły opieki zdrowotnej łączyły pod względem
administracyjno-organizacyjnym szpital, przychodnię obwodową i powiatową stację
pogotowia ratunkowego. Zarządzenie powyższe stanowiło podstawę do
zorganizowania sieci zespołów opieki zdrowotnej w całym kraju.
W wyniku wejścia w życie zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 4 lipca
1975 r. w sprawie organizacji i wzorcowych statutów zespołów opieki zdrowotnej,
nastąpiła kolejna reorganizacja systemu zoz-ów. Była ona także związana ze zmianą
podziału administracyjnego kraju i polegała na dalszym zintegrowaniu systemu, które
miało docelowo doprowadzić do zespolenia opieki podstawowej, specjalistycznej
wraz z pogotowiem i diagnostyką w ramach jednej, skupionej pod jednym
kierownictwem instytucji.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 19 maja 1982 r.
w sprawie organizacji i zadań zakładów opieki zdrowotnej nastąpiło organizacyjne
wyodrębnienie takich instytucji, jak;
1) zespoły opieki zdrowotnej (ogólnodostępne, dla szkolnictwa wyższego,
przemysłowe),
2) wojewódzkie szpitale zespolone,
3) wojewódzkie szpitale (zwykłe),
4) specjalistyczne zespoły opieki zdrowotnej,
5) zespoły wojewódzkich przychodni specjalistycznych,
6) wojewódzkie stacje pogotowia ratunkowego (wraz z wchodzącymi w ich skład
stacjami rejonowymi),
13
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
7) szpitale rejonowe,
8) szpitale kliniczne,
9) sanatoria,
10) inne zakłady niezespolone.
W świetle obecnie obowiązującego ustawodawstwa (Dz.U. nr 91, poz. 408. z póz
n.
zm.) zakładem opieki zdrowotnej jest:
1) wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych, utworzony
i utrzymywany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia,
2) zakład taki może być utworzony i utrzymywany również w celu:
a) prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych w powiązaniu
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia,
b) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia,
c) może on także uczestniczyć w przygotowaniu osób do wykonywania zawodu
medycznego i kształcenia osób wykonujących zawód medyczny.
Do zakładów opieki zdrowotnej  w myśl art. 2 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej  można zaliczyć:
1) szpital:
a) zakład opiekuńczo-leczniczy,
b) zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy,
c) sanatorium, prewentorium,
d) inny nie wymieniony z nazwy zakład, przeznaczony dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń
zdrowotnych w odpowiednio stałym pomieszczeniu,
2) przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia,
3) pogotowie ratunkowe,
4) laboratorium diagnostyczne,
5) pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji,
6) zakład rehabilitacji leczniczej,
7) żłobek,
8) inny zakład spełniający warunki określone w ustawie.
14
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Zakład opieki zdrowotnej może zostać utworzony przez:
1) ministra lub centralny organ administracji rządowej,
2) przedsiębiorstwo państwowe Polskie Koleje Państwowe,
3) jednostkę samorządu terytorialnego,
4) państwową uczelnię medyczną lub państwową uczelnię prowadzącą działalność
dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,
5) kościół lub związek wyznaniowy,
6) pracodawcę,
7) inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną,
9) spółkę nie mającą osobowości prawnej.
Każdy zakład opieki zdrowotnej powinien:
1) mieć nadany przez organ założycielski statut, w którym określa się
w szczególności:
a) nazwę zakładu, odpowiadającą zakresowi udzielanych świadczeń,
b) cele i zadania zakładu,
c) siedzibę i obszar działania,
d) rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych,
e) organy zakładu i strukturę organizacyjną,
f) formę gospodarki finansowej,
2) być wpisany do rejestru zakładów opieki zdrowotnej, prowadzonego przez
wojewodę (z wyjątkiem zoz-ów utworzonych przez ministra lub centralny organ
administracji rządowej albo przez państwową uczelnię medyczną, rejestrowanych
przez Ministra Zdrowia),
3) posiadać regulamin, który określa strukturę organizacyjną zakładu oraz zakres
udzielanych świadczeń, ustalany przez kierownika,
4) pomieszczenia i urządzenia zakładu powinny odpowiadać wymaganiom
fachowym i sanitarnym określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 21
września 1992 r. (Dz.U. nr 74, poz. 366 z póz
n. zm.),
5) każdy zakład jako jednostka organizacyjna jest pracodawcą w rozumieniu
przepisów kodeksu pracy,
15
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
6) każdy zakład opieki zdrowotnej może udzielać świadczeń zdrowotnych ogółowi
ludności, ludności określonego obszaru lub określonej grupie,
7) każdy zakład może wystąpić o wydanie certyfikatu akredytacyjnego.
Zakłady opieki zdrowotnej dzielimy na:
1. Publiczne zakłady opieki zdrowotnej, które tworzone są przez ministerstwo,
samorząd terytorialny, wojewodę i mają obowiązek udzielania świadczeń
zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.
Mogą one działać w formie:
a) zakładu samodzielnego (obecnie stanowi to regułę, wymuszoną przez
przepisy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym),
b) jednostki budżetowej,
c) zakładu budżetowego.
Zakłady działające w formie jednostki budżetowej lub zakładu budżetowego
gospodarują przekazaną w zarząd częścią mienia państwowego lub
komunalnego oraz przydzielonymi środkami finansowymi z budżetu państwa.
2. Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które mogą być tworzone przez inne
podmioty. Występują pod postacią na przykład spółek cywilnych, z ograniczoną
odpowiedzialnością i spółek akcyjnych. Obowiązuje je posiadanie statutu i wpis
do rejestru wojewody. Środki finansoweniepubliczny zakład opieki zdrowotnej
może zdobywać w ramach:
a) bezpośredniego kontraktu na realizację świadczeń zdrowotnych zawartego
z Narodowym Funduszem Zdrowia,
b) pośredniego kontraktu na realizację świadczeń zdrowotnych zawartego
z samodzielnym zakładem opieki zdrowotnej (subkontrakt),
c) udzielania odpłatnych świadczeń zdrowotnych w ramach prowadzonej
działalności.
3. Gabinety prywatne  zgodnie z ustawą z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza
i z ustawą z 5 lipca 1966 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, prowadzenie
gabinetu wymaga uzyskania zezwolenia i wpisu do rejestru odpowiednio
indywidualnej lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej we właściwej
16
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
okręgowej izbie lekarskiej oraz indywidualnej lub specjalistycznej praktyki
pielęgniarki lub położnej we właściwej okręgowej radzie pielęgniarek i położnych.
4. Podmioty, które uzyskały fachowe kwalifikacje do udzielania świadczeń
zdrowotnych i udzielają ich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej
(dotyczy to na przykład fizjoterapeutów czy psychologów).
17
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
4. Rynek usług medycznych
Reforma systemu ochrony zdrowia w Polsce, mimo że powszechnie krytykowana,
wprowadziła jednak nową jakość, którą jest rynek usług medycznych ze wszystkimi
dalszymi uwarunkowaniami i konsekwencjami. Mówiąc o wprowadzeniu do
publicznego sektora opieki zdrowotnej relacji rynkowych, warto zwrócić uwagę na
kilka elementarnych cech rynku.
Rynek jest zbiorem ludzi z obecną lub potencjalną zdolnością i pragnieniem do
zakupywania towarów lub usług bądz
miejscem gdzie towary i usługi są kupowane
i sprzedawane, bezpośrednio lub przez pośredników.
Elementy rynku:
1. Popyt  relacja między możliwymi cenami dobra a ich ilościami, które
konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie.
Prawo popytu  ilość dobra, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć
w danym czasie, które zmienia się odwrotnie do ceny tego dobra.
Determinanty popytu:
a) dochody konsumentów,
b) ceny dóbr powiązanych,
c) gusty i preferencje konsumentów,
d) liczba konsumentów na rynku,
e) oczekiwania dotyczące przyszłości.
2. Podaż  relacja między możliwymi cenami a ilościami dobra, które producenci są
skłonni i są w stanie zaoferować w danym okresie czasu.
Prawo podaży  wzrost ceny jakiegoś dobra powoduje wzrost wielkości podaży.
Spadek ceny tego dobra powoduje spadek wielkości jego podaży.
Determinanty podaży:
a) technologie  wzrost produktywności powoduje wzrost podaży,
b) zmiana opłacalności produkcji innych dóbr  przy produkcji bardziej
opłacalnej podaż spada,
18
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
c) ceny zasobów produkcyjnych  wzrost opłat za energię, czynsz powoduje
spadek podaży.
Popyt i podaż:
a) efekt substytucyjny  tendencja zastępowania relatywnie droższych dóbr
relatywnie tańszymi,
b) efekt dochodowy  tendencja kupowania większej ilości, gdy siła nabywcza
rośnie i mniejszej, gdy siła nabywcza spada.
3. Cena
Równowaga rynkowa  wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów równa
się wielkości podaży oferowanej.
Cena równowagi  cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny,
i na poziomie której znajdzie się po jej osiągnięciu; przy cenie równowagi
wielkości pożądane przez konsumentów i oferowane przez producentów są
równe.
Nadwyżka rynkowa  wielkość podaży przewyższa wielkość popytu; cena jest
wyższa od ceny równowagi.
Niedobór rynkowy  wielkość popytu przewyższa wielkość podaży; cena jest
niższa od ceny równowagi.
Dla nabywcy świadczeń zdrowotnych istnienie rynku oznacza sytuację, w której
następuje:
1) uświadomienie potrzeby zakupu,
2) możliwość wyboru świadczeniodawcy,
3) możliwość zebrania i porównania informacji o koszcie, jakości i innych cechach
oferowanych świadczeń.
Dla świadczeniodawcy (sprzedającego) funkcjonowanie w środowisku rynkowym,
nawet gdy jest to tzw. ograniczony rynek wewnętrzny, w którym nabywcami nie są
bezpośredni odbiorcy świadczeń (pacjenci), ale występujące w ich imieniu instytucje
publiczne (dysponenci środków budżetowych na ochronę zdrowia, Fundusz Ochrony
Zdrowia), oznacza:
1) działanie w warunkach konkurencji i zabiegania o środki,
19
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
2) konieczność skłonienia do zakupu przez wykazanie własnej przewagi
konkurencyjnej,
3) konieczność starannej wyceny świadczeń, stałej troski o jakość i efektywność
działania.
Zatem rynek w publicznym sektorze opieki zdrowotnej (jakkolwiek ograniczony
i regulowany ze względu na fakt, iż jego głównymi uczestnikami są podmioty
państwowe), stworzył zupełnie nową sytuację rozdzielenia ról kupującego
i sprzedającego oraz wprowadził system kontraktowania świadczeń zdrowotnych.
Kontrakt to zobowiązanie stron dokonujących transakcji (treść aktu wymiany),
instrument regulujący zachowania stron biorących udział w akcie wymiany.
W interesującym nas przypadku stronami transakcji są:
1. Dostawcy świadczeń (świadczeniodawcy, przyjmujący zamówienie)  przez
pojęcie świadczeniodawcy, w myśl ustawy o powszechnym ubezpieczeniu
w Narodowym Funduszu Zdrowia, rozumie się:
a) zakład opieki zdrowotnej wykonujący zadania określone w jego statucie,
grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek i położnych, osobę
wykonującą zawód medyczny w ramach indywidualnej lub specjalistycznej
praktyki,
b) osobę fizyczną inną niż wymieniona wcześniej, która uzyskała fachowe
uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach
prowadzonej działalności gospodarczej,
c) jednostkę budżetową, tworzoną i nadzorowaną przez Ministra Obrony
Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych lub Ministra Sprawiedliwości,
posiadającą w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą
chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w której gromadzone są
środki specjalne na finansowanie wydatków związanych z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych.
2. Nabywca świadczeń (płatnik, udzielający zamówienia).
20
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Celem nabywcy jest zapewnienie mierzalnej poprawy stanu zdrowia społeczności,
dla której zakupuje świadczenia. Przed podjęciem decyzji o zakupie świadczeń
nabywca powinien dokonać analizy i ocenić:
1) sytuację demograficzną i epidemiologiczną ludności, a co za tym idzie  określić
potrzeby zdrowotne populacji,
2) ilość, jakość i cenę (koszty), proponowanych przez różne zakłady świadczeń,
3) koszt i efektywność proponowanych procedur medycznych,
4) opinię konsumentów świadczeń.
Nabywca świadczeń zdrowotnych powinien być zdolny do podpisania
i monitorowania umowy, przy czym obowiązują go zasady zrównoważenia wydatków
z przychodami. Zakupione usługi powinny odpowiadać aktualnej wiedzy i praktyce
medycznej oraz nie przekraczać granic koniecznej potrzeby. Transakcje powinny być
dokonane oszczędnie i celowo.
Potencjalni nowi wchodzący
Prywatne kasy chorych
dostawcy I rzędu
lekarze specjaliści rynek usług
nabywcy
nzoz, spoz medycznych
instytucje pozarządowe
i samorządowe
dostawcy II rzędu
(leków i materiałów medycznych)
substytuty
zagrożenie wejścia substytutów
Rysunek 1. Pięć sił Portera w ochronie zdrowia
y
ródło: Durlik M., 2001: Skuteczne zarządzanie w warunkach usług medycznych, Antidotum, nr 9, s. 25.
21
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Nierozłącznymi elementami rynku usług medycznych jest popyt, podaż i cena. Do
czynników kształtujących popyt w zakresie usług medycznych można między innymi
zaliczyć:
1) sposób finansowania świadczeń zdrowotnych (zapewnienie świadczeń
zdrowotnych wszystkim obywatelom, niezależnie od ich statusu społecznego
i ekonomicznego, dopłaty do usług ponadstandardowych itp.),
2) infrastrukturę placówek ochrony zdrowia (dostępność do bazy szpitalnej,
unikatowej aparatury medycznej, diagnostycznej itp.),
3) organizację placówek ochrony zdrowia (dostępność, lokalizacja, dojazd, obsługa
itp.),
4) jakość usług medycznych (standaryzacja procedur medycznych, oczekiwania
i satysfakcja pacjentów),
5) nowe technologie medyczne (wprowadzenie szkieł okularowych, sztucznych
soczewek oka, sztucznych stawów, tomografii komputerowej itp.),
6) akcje marketingowe (Białe niedziele, Szpital przyjazny dziecku, akcja różowej
wstążki),
7) programy polityki zdrowotnej (Narodowy program zdrowia, Program profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych),
8) zachorowalność (rozwój chorób cywilizacyjnych  chorób układu krążenia,
układu pokarmowego, nowotworów, alergii, uzależnień),
9) ryzyko lub zagrożenie zachorowania (szczepienia przeciw WZW, grypie, śwince,
chorobie kleszczowej itp.),
10) konkurencję z nowopowstającymi prywatnymi instytucjami służby zdrowia,
11) szeroko pojęty marketing usług medycznych.
Większość opisanych wyżej czynników w zakresie popytu na usługi medyczne ma
również zastosowanie przy kształtowaniu podaży świadczeń zdrowotnych. Wskutek
różnych czynników (zmiany demograficzne, spadek urodzeń, wzrost ludności
w wieku poprodukcyjnym, szeroko rozwinięta baza łóżkowa, wyspecjalizowana kadra
medyczna, rozwój sektora prywatnego) można zaobserwować w chwili obecnej
nadpodaż niektórych usług, w szczególności w zakresie pediatrii, położnictwa,
chirurgii dziecięcej.
22
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Do dalszego rozwoju rynku usług zdrowotnych w Polsce konieczny jest:
1. Rozwój bazy informatycznej w zakresie:
a) ilości i struktury podmiotów działających na rynku świadczeń zdrowotnych,
b) ilości i struktury usług zdrowotnych,
c) ilości i struktury personelu medycznego,
d) ilości i struktury kształcenia personelu medycznego,
e) infrastruktury placówek ochrony zdrowia,
f) informacji dotyczących struktury demograficznej,
g) informacji dotyczących struktury epidemiologicznej.
Posiadanie powyższych informacji pozwoli decydentom szczebla centralnego
i lokalnego podejmować prawidłowe decyzje w sprawach dotyczących kierunku,
struktury i wielkości rynku usług zdrowotnych.
2. Wzrost nakładów finansowych na sektor ochrony zdrowia  żaden kraj na
świecie nie posiada wystarczających środków na pełne zaspokojenie potrzeb
zdrowotnych swoich obywateli, ale w Polsce w ostatnim okresie obserwuje się
znaczny spadek nakładów na zdrowie (nawet do 3,5% PKB), pogłębiany przez
rosnące bezrobocie, przy równoczesnym wzroście potrzeb zdrowotnych
populacji. Z wielkością nakładów na zdrowie znajdujemy się aktualnie na
poziomie notowanym w większości krajów rozwijających się. Zapewnienie
dostępności do świadczeń zdrowotnych, finansowanych ze środków publicznych,
z równoczesnym wykreowaniem rynku po stronie podaży jest możliwe tylko
wówczas, gdy wzrosną nakłady na ochronę zdrowia (chociaż do poziomu
występującego w innych krajach europejskich, w których średnio wydaje się
7 10% PKB).
23
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
5. Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych
 pielęgniarka w roli świadczeniodawcy
Zmiany społeczno-ekonomiczne i polityczne, dokonujące się w naszym kraju na
przestrzeni ostatnich lat, spowodowały powstawanie wielu prac badawczych
i programów oraz koncepcji przekształceń w systemie ochrony zdrowia. Podstawy
zmian finansowania opieki zdrowotnej stworzyła ustawa o zakładach opieki
zdrowotnej z 1991 r., a następnie ustawa o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym z 6 lutego 1997 r. Jednym z najważniejszych uprawnień, w świetle
ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, stała się możliwość zawierania
kontraktów (umów cywilno-prawnych) na świadczenia zdrowotne oraz wprowadzenie
równości podmiotów w dostępie do środków finansowych, przeznaczonych na
świadczenia zdrowotne. Kolejne zmiany w sposobie finansowania opieki zdrowotnej
oraz zmiany w zakresie organizacji funkcjonowania powszechnego ubezpieczenia
zdrowotnego wprowadza ustawa z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Nie zmieniła ona jednak uprawnień
do zawierania kontraktów przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych.
Nowe warunki finansowania świadczeń zdrowotnych w podstawowej opiece
zdrowotnej dały możliwość rozwoju i usamodzielnienia się oraz pozwoliły
wypracować projekty rozwiązań kontraktowania usług świadczonych przez
pielęgniarki/położne środowiskowo-rodzinne, pielęgniarki w miejscu nauczania
i wychowania.
Kontraktowaniu podlegają wszystkie formy świadczeń zdrowotnych zdefiniowane
w art. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, służące zachowaniu, ratowaniu,
przywracaniu i poprawie zdrowia, a w szczególności:
1) badanie i porada lekarska,
2) leczenie,
3) badanie i terapia psychologiczna,
4) rehabilitacja lecznicza,
24
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
5) opieka nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad
noworodkiem,
6) opieka nad zdrowym dzieckiem,
7) badania diagnostyczne i analityka medyczna,
8) pielęgnacja chorych,
9) pielęgnacja i opieka nad niepełnosprawnymi,
10) opieka paliatywno-hospicyjna,
11) czynności techniczne z zakresu protetyki stomatologicznej i ortodoncji,
12) czynności z zakresu zaopatrzenia ortopedycznego,
13) orzekanie i opiniowanie o stanie zdrowia,
14) zapobieganie powstawaniu urazów i chorób, przez działania profilaktyczne oraz
szczepienia ochronne.
Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane w myśl art. 4. ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej przez zakłady opieki zdrowotnej, osoby fizyczne wykonujące zawód
medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową praktykę
pielęgniarek/położnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Pielęgniarki i położne mają możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych w formie:
1. Kontraktów indywidualnych  jako osoby fizyczne, wykonujące zawód
pielęgniarki/położnej. Są one zawierane na realizację określonych świadczeń
zdrowotnych przez jedną pielęgniarkę/położną, która sama organizuje swoją
praktykę, zarządza nią, dba o jej zaopatrzenie i wyposażenie. Aby pielęgniarki
i położne mogły rozpocząć prowadzenie praktyki indywidualnej, muszą spełniać
określone warunki przewidziane prawem:
a) uzyskać od Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych, właściwej ze względu
na miejsce zamieszkania zgodę na prowadzenie indywidualnej praktyki
(zasady i tryb udzielania zgody oraz rejestracji indywidualnych i grupowych
praktyk pielęgniarek i położnych określają przepisy ustawy z 5 lipca 1996 r.
o zawodach pielęgniarki i położnej),
b) spełnić warunki określone w ustawie z 23 grudnia 1988 r. o działalności
gospodarczej (Dz. U. nr 41, poz. 324 z póz
n. zm.), dotyczące głównie ochrony
25
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także warunków określonych
w przepisach budowlanych, sanitarnych, przeciwpożarowych,
c) zgłosić praktykę do ewidencji działalności gospodarczej,
d) uzyskać tytuł prawny do lokalu, w którym ma być prowadzona działalność
(umowa najmu, dzierżawy, podnajmu),
e) zgłosić obowiązek podatkowy do właściwego urzędu skarbowego,
f) zgłosić działalność do właściwego zakładu ubezpieczeń społecznych w celu
ubezpieczenia się.
2. Kontraktów samodzielnych, zorganizowanych w formie zespołu praktyk
indywidualnych.
Ta forma kontraktowania polega tym, że pielęgniarki i położne świadczą usługi
samodzielnie na zasadach opisanych przy kontraktach indywidualnych, wspólnie
wykorzystują tylko określony lokal użytkowy oraz niezbędny sprzęt. Zatem każda
pielęgniarka czy położna prowadzi swoją działalność, pracując we własnym
imieniu i na własną odpowiedzialność.
3. Kontraktów grupowych.
Ta forma kontraktowania świadczeń pielęgniarskich polega na tym, że minimum
dwie lub więcej pielęgniarek świadczy wspólnie usługi określonej liczbie osób.
Status prawny tak zorganizowanych usług regulują przepisy kodeksu cywilnego
i kodeksu handlowego, w świetle których kontrakty grupowe mogą być
realizowane w formie spółek bez osobowości prawnej (spółki osobowe), do
których zaliczamy spółki cywilne, jawne, komandytowe.
W przypadku funkcjonowania spółek bez osobowości prawnej, działalność
gospodarczą prowadzą wspólnicy. Spółka może być utworzona również
z udziałem innych osób, na przykład lekarzy, pielęgniarek, położnych,
rehabilitantów, laborantów.
4. Kontrakty zespołowe jako praktyka towarzysząca.
W tym przypadku realizacja świadczeń pielęgniarskich odbywa się w ramach
różnych form kontraktów lekarskich, pielęgniarka czy położna zatrudniana jest
w ramach umowy o pracę przez lekarza, który zawarł kontrakt na realizację nie
tylko świadczeń lekarskich, ale także niektórych usług pielęgniarskich. Ta forma
organizacyjna kontraktowania świadczeń przeznaczona jest dla pielęgniarek
26
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
i położnych, które z różnych względów nie chcą prowadzić działalności
gospodarczej we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.
Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych odbywa się w drodze konkursu ofert
w ramach którego zleceniodawca  dysponent środków publicznych na ochronę
zdrowia i zleceniobiorca  dostawca świadczeń zdrowotnych, będący osobą
wykonującą zawód medyczny lub instytucją udzielającą świadczeń zdrowotnych,
zawierają kontrakt, który określa warunki i zasady dostarczania, a także
finansowania określonych w kontrakcie usług.
Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych jest umową cywilnoprawną:
1) stanowi jedno z podstawowych z
ródeł powstawania zobowiązań,
2) jej zasada wyrażona jest w art. 353 kodeksu cywilnego:  Strony zawierające
umowę mogą ułożyć stosunek prawny według uznania, byleby jego treść lub cel
nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom
współżycia społecznego .
Warunki, według których kształtowana jest treść umowy zawarte zostały w art. 35
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. W myśl art. 74 ustawy o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, Minister Zdrowia, po zasięgnięciu
opinii Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych,
określi w drodze rozporządzenia, ogólne warunki udzielania świadczeń zdrowotnych.
Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych powinna zawierać:
1) oznaczenie stron umowy,
2) określenie rodzaju świadczeń zdrowotnych i przewidywalną ich liczbę,
3) obszar, którego mieszkańcy będą mogli korzystać ze świadczeń,
4) wyszczególnienie osób uprawnionych do świadczeń zdrowotnych,
5) organizację udzielania świadczeń (dni, godziny, zasady),
6) określenie warunków lokalowych,
7) wykaz sprzętu i aparatury medycznej używanej w procesie udzielania świadczeń
zdrowotnych,
8) liczbę i kwalifikacje osób udzielających świadczenia,
27
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
9) określenie czasu, na jaki została zawarta umowa,
10) określenie terminu, w jakim należy zgłaszać wolę kontynuowania i zmiany
warunków na jakich następuje jej rozwiązanie,
11) zobowiązanie przyjmującego zamówienie do poddania się kontroli udzielającego
zamówienia w zakresie przedmiotu umowy,
12) zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do ubezpieczenia się od
odpowiedzialności cywilnej z tytułu ewentualnych szkód przy udzielaniu
świadczeń,
13) zobowiązanie do prowadzenia dokumentacji medycznej i sprawozdawczości
statystycznej,
14) sumę należności, jaką udzielający zamówienia ma obowiązek przekazać
przyjmującemu zamówienie z tytułu realizacji przedmiotu umowy i związane z tym
zagadnieniem terminy i zasady płatności oraz rozliczenia.
28
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Słownik
Efekt substytucyjny  tendencja kupowania większej ilości, gdy siła nabywcza
rośnie i mniejszej, gdy siła nabywcza spada.
Kontrakt  zobowiązanie stron dokonujących transakcji (treść aktu wymiany),
instrument regulujący zachowania stron biorących udział w akcie wymiany.
Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ)  państwowa jednostka organizacyjna,
posiadająca osobowość prawną, działająca na podstawie ustawy i statutu, który
nadaje funduszowi w drodze rozporządzenia Prezes Rady Ministrów. Fundusz
w celu zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych ubezpieczonych zarządza środkami
finansowymi przekazywanymi na podstawie ustawy, zawiera umowy ze
świadczeniodawcami oraz finansuje świadczenia i zapewnia refundację leków
w ramach posiadanych środków.
Podaż  relacja między możliwymi cenami a ilościami dobra, które producenci są
skłonni i są w stanie zaoferować w danym czasie.
Popyt  relacja między możliwymi cenami dobra a ich ilościami, które konsumenci
są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie.
Regulamin  przepisy i rozporządzenia ustalające sposób postępowania w jakiejś
dziedzinie, obowiązujące członków jakiejś instytucji, zgromadzenia itp.
Rynek  zbiór ludzi z obecną lub potencjalną zdolnością i pragnieniem do
zakupywania towarów lub usług bądz
miejsce, gdzie towary i usługi są kupowane
i sprzedawane, bezpośrednio lub przez pośredników.
Statut  zbiór przepisów określających strukturę, zadania, zakres i sposób działania
instytucji bądz
organizacji.
29
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Substytut  tendencja do nabywania towarów o niższej cenie w zamian za towary
o wyższej cenie.
Zakład opieki zdrowotnej (ZOZ)  wyodrębniony organizacyjnie zespół osób
i środków majątkowych, utworzony i utrzymywany w celu udzielania świadczeń
zdrowotnych i promocji zdrowia.
30
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Bibliografia
1. Buczkowska Elżebieta., 1998: Prywatna praktyka pielęgniarska, Wydawnictwo
 Zdrowie i zarządzanie , Kraków.
2. Dercz Maciej, Izdebski Hubert, 2001: Organizacja ochrony zdrowia
w Rzeczypospolitej Polskiej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Polskie
Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa Poznań.
3. Durlik M., 2001: Skuteczne zarządzanie w warunkach usług medycznych,
Antidotum, nr 9.
4. Krot Katarzyna, 2002: Marketing relacji w usługach medycznych, Antidotum, nr 1.
5. A
uczak Jacek, 1998: Rynek usług zdrowotnych, Wydawnictwo  Zdrowie
i zarządzanie , Kraków.
6. Marciniak Jacek, Dudarewicz Dariusz, Tymowska Katarzyna, 1996: Samodzielny
publiczny zakład opieki zdrowotnej, MZiOS, Warszawa.
7. Ostrowska Aurelia, 2001: Pacjent w systemie PUZ, Oficyna wydawnicza EDO,
Warszawa.
8. Stępień Józef, 2000: Popyt i podaż  analiza polskiego rynku usług medycznych,
Antidotum, nr 8.
9. Sztembis Barbara, 1997: Kierunki zmian systemowych w ochronie zdrowia
i reforma pielęgniarstwa w podstawowej opiece zdrowotnej, Centrum Edukacji
Medycznej, Warszawa.
10. Sztembis Barbara, 1997: Kontraktowanie usług pielęgniarskich, Centrum Edukacji
Medycznej, Warszawa.
11. Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce, 1998: Ministerstwo Zdrowia
i Opieki Społecznej, Warszawa.
12. Ustawa z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, poz. 391 z póz
n. zm.).
13. Zarządzanie opieką pielęgniarską w reformowanym systemie ochrony zdrowia,
1998: (red.) Helena Lenartowicz, Wydawnictwo  Rehabilitacja Medyczna ,
Kraków.
31
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
Literatura podstawowa
1. Buczkowska Elżebieta., 1998: Prywatna praktyka pielęgniarska, Wydawnictwo
 Zdrowie i zarządzanie , Kraków, s. 1 14.
2. Dercz Maciej, Izdebski Hubert, 2001: Organizacja ochrony zdrowia
w Rzeczypospolitej Polskiej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Polskie
Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa Poznań, s. 162 164, 173 208.
3. A
uczak Jacek, 1998: Rynek usług zdrowotnych, Wydawnictwo  Zdrowie
i zarządzanie , Kraków.
4. Stępień Józef, 2000: Popyt i podaż  analiza polskiego rynku usług medycznych,
Antidotum, nr 8.
5. Sztembis Barbara, 1997: Kontraktowanie usług pielęgniarskich, Centrum Edukacji
Medycznej, Warszawa, s. 7 14.
6. Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce, 1998: Ministerstwo Zdrowia
i Opieki Społecznej, Warszawa, s. 73 83.
7. Ustawa z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, poz. 391 z póz
n. zm.).
Literatura uzupełniająca
1. Durlik M., 2001: Skuteczne zarządzanie w warunkach usług medycznych,
Antidotum, nr 9.
2. Krot Katarzyna, 2002: Marketing relacji w usługach medycznych, Antidotum, nr 1.
3. Marciniak Jacek, Dudarewicz Dariusz, Tymowska Katarzyna, 1996: Samodzielny
publiczny zakład opieki zdrowotnej, MZiOS, Warszawa.
4. Ostrowska Aurelia, 2001: Pacjent w systemie PUZ, Oficyna wydawnicza EDO,
Warszawa.
5. Sztembis Barbara, 1997: Kierunki zmian systemowych w ochronie zdrowia
i reforma pielęgniarstwa w podstawowej opiece zdrowotnej, Centrum Edukacji
Medycznej, Warszawa.
32
y
ródła finansowania opieki zdrowotnej
6. Zarządzanie opieką pielęgniarską w reformowanym systemie ochrony zdrowia,
1998: (red.) Helena Lenartowicz, Wydawnictwo  Rehabilitacja Medyczna ,
Kraków.
33