Co mog´ zrobiç , Å»eby nie zachorowaç  na serce ?
Å„ð ðCo to sÄ… czynniki ryzyka?
Å„ð ðO sercu  z sercem  czyli poÅ»ytek ze zdrowej diety,
unikania t"uszczu i cholesterolu
Å„ð ðSerce, a nadciĘnienie  czyli mniej soli, wi´cej kontroli
Å„ð ðAktywnoĘç fizyczna  powiedz jej wreszcie  tak
Å„ð ðNiebezpieczne kilogramy  powiedz im w koÅ‚
cu  nie
Å„ð ðPalenie tytoniu, czyli zbrodnia na w"asnym organizmie.
Mam stwierdzonÄ… chorob´ wieÅ‚
cowÄ…, lub przeszed"em zawa"
 co teraz& ?
Å„ð ðZdrowy tryb Å»ycia  zawsze i wsz´dzie
Å„ð ðKwas acetylosalicylowy  nie tylko na przezi´bienie
Å„ð ðJak leczyç chorob´ wieÅ‚
cowÄ…?
Choroba wieł
cowa jest g"ówną przyczyną zgonów w Polsce, a takŻe w bogatych krajach
uprzemys"owionych, na ca "ym Ęwie cie. Jej du Ża, nisz czycielska si "a po lega na tym, Że uszka
dza
najwaŻniejszy narząd w organizmie cz"owieka  nasze serce.
Bez chwili przerwy serce t"oczy do tkanek ca"ego cia"a krew, bogatą w tlen i sk"adniki odŻywcze.
Aby mo g"o spraw nie pra cowaç, ser ce sa mo po trzebuje tle nu i sub stancji ener getycznych. Krew
dop"ywa do ser ca spe cjalnymi na czyniami zwa nymi t´t nicami wieÅ‚
cowymi (po niewaÅ» opla tajÄ…
powierzchni´ serca na kszta"t wieÅ‚
ca). zdrowa t´tnica t´tnica ze zmianami
miaŻdŻycowymi
Nadmiar t"uszczów we krwi, takich jak cholesterol, moÅ»e gromadziç si´ wewnÄ…trz Ęciany naczynia
tworzÄ…c blasz k´ miaÅ» dÅ»ycowÄ…. Blasz ka zw´ Å»a i niejako  zatyka t´t nic´ wieÅ‚
cowÄ… ogra niczajÄ…c
G"ównymi czynnikami ryzyka
dost´p krwi do serca. Jest to przyczynÄ… bólu i zadyszki, które pojawiajÄ… si´ najcz´Ä˜ciej podczas wysi"ku,
choroby wieł
cowej,
kiedy serce potrzebuje wi´cej tlenu. Uczucie to zosta"o trafnie nazwane  dusznicÄ… bolesnÄ… .
z którymi moÅ»emy sobie poradziç sÄ…:
" Wysoki poziom cholesterolu we krwi
JeĘli zw´Å»enie jest dostatecznie duÅ»e, dop"yw krwi do serca zostaje ca"kowicie odci´ty i powstaje
" Wysokie ciĘnienie t´tnicze (nadciĘnienie)
zawa". Jest to stan bezpoĘrednio zagraÅ»ajÄ…cy Å»yciu; ból za mostkiem jest najcz´Ä˜ciej silny i uporczy-
wy. Nie mija po przyj´ciu nitrogliceryny i po po"oÅ»eniu si´. " Niedostateczna aktywnoĘç fizyczna
" Palenie tytoniu
Po latach obserwacji i badał
medycznych lekarze ustalili w jakich sytuacjach i stanach, zwi´ksza si´
" Nad waga i oty"oĘç
prawdopodobieł
stwo wystąpienia choroby wieł
cowej. Sytuacje te nazwano  czynnikami ryzyka .
" Cukrzyca
Na szcz´ Ęcie wi´k szoĘç z nich moÅ» na kon trolowaç lub zmie niaç, tak aby praw dopodobieÅ‚
stwo
" Nad mierny stres
wystÄ…pienia zawa"u zmniejszyç do minimum.
Cholesterol ca"kowity:
mniejszy niŻ 200 mg/dl  ryzyko choroby wieł
cowej jest bardzo ma"e,
do takiego poziomu naleÅ»y dÄ…Å»yç
200 mg/dl a 240 mg/dl  ryzyko wi´ksze,  sygna" ostrzegawczy
powyÅ»ej 240 mg/dl  ryzyko jest duÅ»e, powinniĘmy intensywnie dÄ…Å»yç do jego obniÅ»enia
Cholesterol to ro dzaj t"usz czu, którego nad miar we krwi przy czynia si´ do po wstania zmian
miaÅ»dÅ»ycowych. Le karze cz´ sto mó wiÄ… o  z"ym cho lesterolu (zwa nym cho lesterolem LDL)
Praktyczne porady:
oraz  dobrym (zwanym cholesterolem HDL). Kiedy s"yszymy po prostu  cholesterol , to chodzi
o po ziom ca" kowitego (su ma  z"e go i  do brego ) cho lesterolu we krwi. U osób z cho robą
" Czas przejĘç na chude mleko, zrób to stop-
wieł
cowÄ… po ziom z"e go cho lesterolu (LDL) po winien byç mniej szy niÅ» 100 mg/dl, a po ziom
niowo przechodzÄ…c z pe"nego mleka na
dobrego (HDL) cholesterolu wyŻszy niŻ 35 mg/dl. Najw"aĘciwsze, w Twoim przypadku wartoĘci
mleko 2%, póęniej 1% i na koł
cu na mleko
pomoÅ»e ustaliç lekarz.
bezt"uszczowe
"  Za przyjaÄ™nij si´ z etykietami na produk-
Poziom cholesterolu we krwi zaleÅ»y od iloĘci tej substancji w naszym jedzeniu. Jego iloĘç
tach, wi´kszoĘç z nich za wiera informacje
zwi´ksza teÅ» die ta ob fita w in ne t"usz cze, szcze gólnie zwie rz´ce. Spe cjaliĘci na zwali te t"usz cze
o iloĘci i ro dzaju cholesterolu oraz in nych
nasyconymi w przeciwieł
stwie do tych, które spotyka si´ w roĘlinach i rybach czyli nienasyconych.
t"uszczów
T"uszcze na sycone wy st´pujÄ… w mle ku i je go prze tworach (ma s"o, se ry); w czer wonym mi´ sie
" Oddzielaj wi doczny t"uszcz od ka wa"ków
i skorupiakach.
samego mi´sa; oddzielaj t"uszcz i skór´
Dla ser ca nie bezpieczne są szcze gólnie potrawy sma Żone; lep sze jest natomiast np. grilowanie.
z kurczaka i indyka
T"uszcze nie nasycone sÄ… zdrow sze niÅ» na sycone i to w"a Ęnie ten ro dzaj t"usz czu po winien byç
jednym z podstawowych sk"adników naszej diety. " Za wsze sch"adzaj zupy i wyrzucaj zbie-
DuÅ»o cholesterolu zawierajÄ… podroby i Å»ó"tka jaj. NaleÅ»y zatem zmieniç Å»ó"tka na bia"ka. rajÄ…cy si´ na wierzchu t"uszcz
" UŻy waj margaryny zamiast mas"a
Czy znasz swój poziom cholesterolu? ...................................................................
" Jedz owoce i warzywa za miast prze kÄ…sek
w rodzaju chipsów
JeĘli nie to najwyÅ»szy czas go zbadaç.
Praktyczne porady:
" Wybieraj Å»ywnoĘç z etykietÄ…:  niskosodowa ,  niesolona ,  bez soli
" Przy gotowaniu próbuj soliç o po"ow´ mniej niÅ» dotychczas
Wysokie ciĘnienie t´t nicze zwi´ksza bar dzo sil nie ry zyko choroby wieÅ‚
cowej i udaru mó zgu.
" Ograniczaj spoÅ»ycie w´dzonych lub konserwowanych mi´s w rodzaju szynki
Kiedy lekarz stwier dzi nadciĘnienie, trze ba ĘciĘle przestrzegaç jego zaleceÅ‚
: stale braç leki,
czy kie"basy
które prze pisze, ogra niczyç iloĘç so li w ja d"ospisie, sta raç si´ ob niÅ»yç ma s´ cia "a (je Ęli jest zbyt
duÅ»a) i (po uzgodnieniu z lekarzem) zwi´kszyç iloĘç regularnych çwiczeÅ‚
fizycznych. " Za miast mas"a uŻywaj margaryny
" Zabierz solniczk´ ze sto"u
Pami´tajmy o tym, Å»e nadciĘnienie  nie boli i nie daje praktycznie Å»adnych dolegliwoĘci,
" Za miast dosalania pokarmów prze staw si´
dlatego jest tak bardzo zdradliwe  uszkadza serce, mózg i nerki bez sygna"ów ostrzegawczych.
na przyprawy zio"o we:
Z tego powodu nazywane jest cz´sto  cichym zabójcÄ… .
czosnek, papry k´,
oregano, chili
Nie zapominajmy takÅ»e, Å»e najcz´Ä˜ciej leki na nadciĘnienie trzeba braç stale. JeĘli si´ je odstawia,
to ciĘnienie znowu wzrasta.
Czy znasz wartoĘci swojego ciĘnienia?
CiĘnienie skurczowe ......................... (podawane jako pierwsze, zwykle wyŻsze)
CiĘnienie rozkurczowe ............................ (podawane jako drugie, zwykle niŻsze)
PoŻądane ciĘnienie t´tnicze to 120/80
JeĘli masz ciĘnienie powyŻej 140/90 (stwierdzone przez lekarza
lub piel´gniark´, w trakcie przynajmniej 3 oddzielnych wizyt),
to oznacza to nadciĘnienie
Praktyczne porady:
" Codziennie poĘwi´ç 30 minut na çwiczenia fizyczne
" Unikaj schodów ruchomych, wchodę i schodę
AktywnoĘç fizyczna prowadzi do spadku wagi cia"a, obniÅ»enia ciĘnienia krwi i poziomu ca"kowitego
po  zwyk"ych schodach
cholesterolu. Co wi´ cej, re gularny, za planowany wysi"ek fi zyczny po maga nam zrelaksowaç si´,
" Wysiądę przystanek lub dwa wczeĘniej,
lepiej zasypiamy, czujemy si´  na"adowani energiÄ…, a nasze serce i p"uca po prostu pracujÄ… lepiej.
przejdÄ™ ten odcinek pieszo
Niezwykle waÅ» na jest re gularnoĘç çwi czeÅ‚
. Po moÅ»e nam w tym plan dzien ny lub ty godniowy, " Wi´cej czasu sp´dzaj w ogrodzie lub
którego naleÅ»y przestrzegaç niezaleÅ»nie od naszych  humorów czy z"ej pogody, szczególnie istotna na spacerach;
jest wi´c samodyscyplina i samozaparcie. jeĘli moÅ»esz kup rower,
zapisz si´ na kurs taÅ‚
ca
JeŻeli jesteĘ w Ęrednim lub starszym wieku, do tej pory prowadzi"eĘ ma"o aktywny tryb Życia przed
" Po pewnym czasie moŻesz
rozpocz´ciem regularnie prowadzonej aktywnoĘci fizycznej, przy najbliÅ»szej wizycie poproĘ lekarza
zaczÄ…ç regularnie uprawiaç:
o ocen´ stanu zdrowia i najlepszy dobór çwiczeÅ‚
.
bieganie, p"ywa nie,
gr´ w pi"k´ noÅ»nÄ…,
jazd´ na rowerze
Tygodniowy plan regularnej aktywnoĘci fizycznej
Poniedzia"ek ......................................................................................................................
Wtorek ..............................................................................................................................
Âroda ................................................................................................................................
Czwartek ...........................................................................................................................
PiÄ…tek ................................................................................................................................
Sobota ...............................................................................................................................
Niedziela ...........................................................................................................................
Praktyczne porady:
" Szukaj na opakowaniach produktów spoŻyw czych
Oty"oĘç przyczynia si´ do po wstania choroby wieÅ‚
cowej i zwi´ksza prawdopodobieÅ‚
stwo
informacji o iloĘci kalorii
rozwoju cukrzycy. Zb´dne kilogramy podwyÅ»szajÄ… ciĘnienie krwi.
" Wi´cej gotuj, mniej smaÅ»
Pomóc moŻe dobrze zaplanowana ubogokaloryczna dieta oraz regularny wysi"ek fizyczny. WaŻ-
" Jedz mniej pokarmów boga tych
ne jest przy tym, aby utrata nie potrzebnych kilogramów nast´powa"a stop niowo, nie po przez
w t"uszcze np. t"ustych w´ dlin czy
g"odówk´ czy in nÄ…  diet´-cud , ale we wspó" pracy z le karzem czy dietetykiem. NaleÅ»y wy zna-
smaŻonego kurczaka
czyç sobie cele d"ugoterminowe, np. schudni´cie o 20 kg w ciÄ…gu roku, a póęniej rozpisaç je na
" Ogranicz lub zrezygnuj z pokarmów
poszczególne miesiące i tygodnie np. 0,5 kg na tydzieł
.
bogatych w energi´ (kalorie)
W okre Ęleniu pra wid"owej ma sy cia"a le karzom i pa cjentom po maga wskaę nik BMI (Bo dy Mass
takich jak: ciastka, cukier ki,
Index). Prawid"owo powinien wynosiç 18,5-24,9; przy wartoĘciach powyÅ»ej 25 do 29,9 mówimy
makarony
o nad wadze, po wyÅ»ej 30 to juÅ» oty "oĘç. Po mocne sÄ… tak Å»e róŻ ne me tody kon trolowania wa gi
" Jedz wi´cej warzyw, owoców,
cia"a, np. spe cjalne kar ty czy wy kresy, na któ rych moÅ» na spraw dziç czy nie ma my zbyt wie lu
pe"noziarnistego pieczywa
kilogramów.
" Za mieł
talerz na mniejszy,
jedz mniejsze porcje,
nie pozwalaj sobie na dok"adk´
" Nie omijaj posi"ków,
jedz mniej a cz´Ä˜ciej
Czy znasz swój wskaęnik BMI?
" PoĘwi´caj przynajmniej 30 minut
BMI = waga w kg/wzrost w metrach do kwadratu = .................................................
na aktywnoĘç fizycznÄ…,
2
(np. u osoby która waŻy 90 kg i ma 1,75 m wzrostu wskaęnik ten wynosi 90/1,75 = 29,4)
pomoŻe Ci nawet
10-minutowy spacer
Praktyczne porady:
" Ustal dat´ rzucenia na"ogu na 2 do 4 tygodni od tej chwili. Do tego czasu
prowadÄ™ dzienniczek, w którym zapisywaç b´dziesz kiedy i dlaczego si´gnÄ…"eĘ po
Szkodliwe dzia"anie palenia tytoniu na uk"ad krąŻenia nie ulega najmniejszej wątpliwoĘci.
papierosa. Ta ki dzien niczek po moŻe To bie i le karzowi na opracowanie pla nu
ZagraŻa rozwojem miaŻdŻycy i jest równieŻ waŻnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka, rozedmy
zwalczania nawyków związanych z paleniem.
p"uc, czy uda ru mó zgu. Pa ląc w miej scu pu blicznym, w pra cy czy w do mu szko dzimy nie tyl ko
" Bądę Ęwiadom objawów zwią zanych z odstawieniem ni kotyny: zde nerwowania,
sobie, ale rów nieŻ prze bywającym obok nas oso bom nie palącym, w tym w"a snym dzie ciom.
utraty koncentracji, nasilenia kaszlu, bólów g"o wy, uczucia g"o du. Objawy te
Rzucanie pa lenia jest trud ne. Ni kotyna jest sub stancjÄ… uza leÅ»niajÄ…cÄ…, wy twarza si´ teÅ» wie le
zanikajÄ… stopniowo w ciÄ…gu kilku tygodni; "agodzÄ… je lub znoszÄ… zupe"nie gumy
nawyków zwiÄ…zanych z paleniem. U wi´kszoĘci palaczy, na wet tych, którzy po waÅ»nie myĘlÄ…
lub plastry z ma"ą iloĘcią nikotyny
o rzu ceniu palenia, wielokrotnie pró by koł
czÄ… si´ nie powodzeniem. Na szcz´ Ęcie pojawi"o si´
" Zapytaj lekarza o bupropion  Ęrodek przyjmowany sam lub razem z nikotynową
wiele Ęrod ków i pro gramów, któ re mo gÄ… nam w tym po móc. Naj waÅ»niejsze to uzy skaç
terapiÄ… zast´pczÄ…; zwi´ksza on szans´ rzucenia palenia
odpowiednie wparcie; przede wszystkim od swojego lekarza lub innego specjalisty, zajmujÄ…cego
" Uwolnij swój dom od dymu tytoniowego, nie pozwól nikomu w nim paliç
si´ wy chodzeniem z na "ogów. Ta ka oso ba na uczy nas jak ra dziç so bie ze stre sem i tym sa mym
potrzebÄ… si´gni´cia po papierosa. PomogÄ… nam cz"onkowie rodziny, znajomi z pracy, przyjaciele.
" Da waj sobie nagrody za  niepalenie , co pewien czas moÅ»esz takÄ… nagrod´
W aptekach dost´pne sÄ… pre paraty zast´pujÄ…ce ni kotyn´, w postaci gu my i plastrów. Le karz
kupiç. PomogÄ… zaoszcz´dzone
moÅ»e takÅ»e zapisaç skuteczny Ęrodek farmakologiczny.
na papierosach pieniÄ…dze.
" Pa mi´taj, Å»e dodatkowe kilogramy,
które sÄ… cz´sto niekorzystnym efektem
rzucenia papierosów są o wiele
mniejszym ryzykiem dla Twojego
Czy wiesz, z jakimi czynnoĘciami wiÄ…Å»e si´ ch´ç si´gni´cia po papierosa, co moÅ»esz zrobiç zamiast tego?
serca niÅ» papierosy. Aby uniknÄ…ç
1 Pal´ zawsze przy filiÅ»ance kawy. Zamiast kawy b´d´ pi" herbat´
przybierania na wadze warto
2 Pal´ wtedy, kiedy jestem zdenerwowany. Zamiast tego pójd´ na krótki spacer.
przegryzaç niskokaloryczne
3 Pal´ w przerwach w pracy. Zamiast tego b´d´ rozmawiaç z kolegami, którzy nie palÄ….
przekÄ…ski np. owoce i rozpoczÄ…ç
4............................................................ Zamiast tego........................................................
regularne çwiczenia fizyczne.
5............................................................ Zamiast tego........................................................
Dlatego program regularnego wysi"ku fizycznego powinien byç ustalony przez lekarza w oparciu
o ten w"aĘnie wskaęnik. Jako cel minimalny Polskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca wyko-
nywanie umiarkowanej aktywnoĘci fizycznej 3-4 razy w tygodniu przez 30-60 minut.
JeĘli nie mamy choroby wieł
cowej, a chcemy si´ przed niÄ… uchroniç, powinniĘmy zapobiegaç
jej, zwalczajÄ…c nasze czynniki ryzyka. Post´powanie to nazywamy prewencjÄ… pierwotnÄ….
" Zaprzestanie palenia pa pierosów przez oso by z cho robą wieł
cowÄ…
Prewencja wtór na ma na celu za hamowanie lub od wrócenie juŻ ist niejącej cho roby.
jest ko niecznoĘcią. Na "óg ten sta nowi bez poĘrednie za groŻenie ich
W przy padku cho roby wieł
cowej ozna cza to na przy k"ad nie dopuszczenie do za wa"u
Życia. Pa lenie na sila po wstawanie bla szek miaŻ dŻycowych; jest
serca.
przyczynÄ… zwi´k krze pliwoĘci krwi i wy raÄ™nie zwi´k sza
szonej
Zdrowy styl Życia i zasady stosowane w prewencji pierwotnej obowiązują równieŻ w pre-
ryzyko zawa"u serca. Szkodliwe jest takŻe palenie bierne, kaŻda
wencji wtórnej. NaleÅ»y jednak zwróciç uwag´ na kilka istotnych róŻnic:
osoba z chorobą wieł
cowÄ… powinna unikaç dymu tytoniowego
w swoim otoczeniu. KorzyĘci z rzucenia palenia są widoczne
bardzo szyb ko. JuÅ» po 2-3 la tach od za przestania pa lenia
" Zasady do tyczące po ziomów cho lesterolu są bar dziej re strykcyjne u osób cho rych niŻ
ryzyko za wa"u wra ca do po ziomu, któ ry ob serwuje si´
u osób bez stwier dzonej cho roby wieł
cowej. Przyj muje si´, Å»e  z"y cho lesterol  LDL
u osób z chorobą wieł
cową, które nigdy nie by"y palaczami.
powinien byç po niÅ»ej 100 mg/dl. Cz´ sto ko nieczne b´ dÄ…, w tej sy tuacji nie tyl ko zmia na
diety i zwi´kszona aktywnoĘç fizyczna, ale takÅ»e specjalne leki zwane  statynami .
" Zastosowanie leków b´dzie teÅ» prawdopodobnie niezb´dne w leczeniu nadciĘnienia towa-
rzyszącego cho robie wieł
cowej. Po winniĘmy ob niÅ»yç je go war toĘci do 140/90 mmHg lub
niÅ»ej. Sto suje si´ tu taj ta kie le ki jak: be ta-blokery, blo kery ka na"u wap niowego, in hibitory
konwertazy angiotensyny. Wystarczy obniÅ»yç wartoĘç ciĘnienia tylko o 5 mmHg, aby zmniej-
szyç ryzyko zawa"u (i innych powaÅ»nych powik"aÅ‚
choroby wieł
cowej) o 15%.
" Chorym po za wale mi´Ä˜nia sercowego, a tak Å»e u wielu osób z chorobÄ… wieÅ‚
cowÄ… bez
przebytego za wa"u wy konuje si´ test wysi"kowy. Po zwala on mi´ dzy in nymi na okreĘlenie
maksymalnego wysi"ku, który chory moÅ»e wykonaç bez objawów dusznicy bolesnej.
Niektóre towarzystwa lekarskie i inne organizacje idą jeszcze dalej, uwaŻając Że korzyĘci z przyjmo-
wania kwasu acetylosalicylowego mo gÄ… od nieĘç nie tyl ko oso by z chorobÄ… wieÅ‚
cową, ale tak Że:
m´Å»czyÄ™ni po wyÅ»ej 40 roku Å»ycia, ko
biety po me nopauzie lub oso by m"od sze je Ęli ist nieją u nich
czynniki ryzyka choroby wieł
cowej.
Ten lek towarzyszy nam od wieków. Jego naturalnie wyst´pujÄ…cy odpowiednik, kwas salicylowy spo-
tykany jest w korze wierzby. Nasi przodkowie zauwaŻyli, Że wywar z kory dzia"a przeciwgorączko-
Systematyczne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego powinno byç skonsultowane z lekarzem.
wo i przeciwbólowo. Zwalcza równieÅ» stany zapalne. Do tej pory uÅ»ywa si´ kwasu acetylosalicylo-
Jak kaÅ»dy lek równieÅ» i ten ma swoje dzia"ania uboczne. MoÅ»e to byç podraÅ»nienie b"ony Ęluzowej
wego w"aĘnie w tych sytuacjach. MogÄ… to byç bóle g"owy, zapalenia stawów czy angina z wysokÄ…
Å»o"Ä…dka, krwotok, uczulenie. Leku nie powinno si´ stosowaç u osób, które mia"y w przesz"oĘci lub
gorÄ…czkÄ….
mają obec nie wrzo dy Żo "ądka lub dwu nastnicy, któ re mają nie uregulowane wy sokie ci Ęnienie,
chorob´ przebiegajÄ…cÄ… z krwawieniem, uczulenie na kwas acetylosalicylowy. U dzieci naleÅ»y ten lek
stosowaç ostroÅ»nie.
Jednak w ciągu ostatnich 20 lat medycyna odkry"a jeszcze jedno, bardzo waŻne zastosowanie kwasu
acetylosalicylowego. Substancja ta pomaga w zapobieganiu zawa"om serca i udarom mózgu. Kwas
Lekarz powinien okreĘliç odpowiedniÄ… dla Ciebie
acetylosalicylowy zmniej sza sk"on noĘç p"y tek krwi do zle piania si´ i two rzenia za krzepów, któ re
dawk´ kwasu acetylosalicylowego.
bezpoĘrednio odpowiadajÄ… za zawa" serca czy udar mózgu. Mówi si´ zatem o  przeciwp"ytkowym
B´dzie to zapewne od 75 mg
dzia"aniu kwasu acetylosalicylowego . MoÅ»na powiedzieç, Å»e kwas acetylosalicylowy pomaga utrzy-
(ACARD® - Polfa Warszawa S.A.)
maç  droÅ»ne t´tnice .
do 250 mg dziennie.
Wed"ug Amerykał
skiego Stowarzyszenia Chorób Serca przyj´cie jednej tabletki kwasu acetylosa-
licylowego w trakcie pierwszych objawów zawa"u moÅ»e uratowaç tysiÄ…ce ludzi. Podobnie, duÅ»e
korzyĘci od noszą cho rzy z nie stabilną po stacią cho roby wieł
cowej, oso by po za wale ser ca, po
zabiegu pomostowania t´tnic wieÅ‚
cowych (tzw. by-passach), po zabiegu angioplastyki ( baloniko-
wania ). Stowarzyszenie zaleca codzienne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego u wszystkich
osób po zawale serca lub osób z wysokim ryzykiem zawa"u serca lub udaru mózgu. Polskie Towa-
rzystwo Kardiologiczne zaleca podawanie kwasu acetylosalicylowego kaŻdemu choremu na cho-
rob´ wieÅ‚
cową, jeĘli nie ma przeciwwskazał
do jej przyjmowania.
Zanim wkroczy w nasze Życie chirurg
spróbujmy zapobiegaç lub zatrzymaç
Oprócz zmiany stylu Życia u osób z chorobą wieł
cowÄ… konieczne b´dzie stosowanie leków. Pozwa-
miaÅ»dÅ»yc´ i tym samym
lają one na z"agodzenie lub ca"kowite zniesienie objawów (bólu lub dusznoĘci), sprawiają, Że serce
rozwój choroby wieł
cowej.
jest mniej obciąŻone, zapobiegają rozwojowi miaŻdŻycy i tworzeniu zakrzepów. Udowodniono, Że
dzi´ki niektórym z nich (np. beta-blokerom przyjmowanym przez osoby po przebytym zawale ser-
ca) wy d"uÅ»a si´ okres prze Å»ycia. Do naj waÅ»niejszych grup le ków sto sowanych u osób z cho robÄ…
wieł
cową naleŻą: beta-blokery, azotany, antagoniĘci kana"u wapniowego, inhibitory konwertazy, tri-
metazydyna.
Aby zapobiegaç rozwojowi miaÅ»dÅ»ycy i obniÅ»yç poziom cholesterolu u wielu osób konieczne b´dzie
przyjmowanie  statyn . Oprócz kwasu acetylosalicylowego potrzebne mogÄ… byç doustne leki prze-
ciwzakrzepowe, a u niektórych chorych tiklopidyna i klopidogrel.
Choroba wieł
cowa powstaje na skutek  zablokowania przep"ywu krwi w t´tnicy wieÅ‚
cowej przez
blaszk´ miaÅ»dÅ»ycowÄ…. MoÅ»liwe jest (decyduje o tym wynik badania zwanego koronarografiÄ…)
 odblokowanie tego naczynia za pomocÄ… specjalnego cewnika wprowadzonego przez t´tnic´ udo-
wą aŻ do serca. Cewnik ten jest zakoł
czony balonikiem. W miejscu zw´Å»enia balonik nape"nia si´
p"ynem, co powoduje rozszerzenie zw´Å»onej t´tnicy. W to poszerzone miejsce wprowadza si´ (nie
zawsze, ale cz´sto) rodzaj siateczki ze szlachetnego metalu zwany  stentem . Stent pozwala na d"u-
gotrwa"e utrzymanie droŻnoĘci naczynia. Ten rodzaj leczenia nazywamy angioplastyką wieł
cowÄ….
Zadbajmy o nasze serce
JeĘli angioplastyka jest nieskuteczna lub niemoŻliwa do przeprowadzenia, a chory wymaga zabiegu
operacyjnego, wykonuje si´ wtedy by-passy. Omija si´ zw´Å»ony odcinek t´tnicy wieÅ‚
cowej i wsz-
bo jest tego warte!
czepia dodatkowe po"Ä…czenia. Wykorzystuje si´ do tego Å»y"y pobrane z koÅ‚
czyn dolnych.