Pytania egzaminacyjne z przedmiotu diagnoza niedostosowanych społecznie

w roku ak.2011/2012

 

1.      Pojecie diagnozy.

2.      Elementy składowe diagnozy rozwiniętej,

3.      Cele diagnozy dla potrzeb resocjalizacji.

4.      Modele diagnozy resocjalizacyjnej w ujęciu Siek, Brzezinski - różnicowa, funkcjonalna, psychospołeczna.

5.      Studium przypadku - definicja.

6.      Studium przypadku- rodzaje deskryptywne, eksperymentalne.

7.      Etapy konstruowania.

8.      Techniki użyteczne w realizacji studium przypadku.

9.      Zalety i wady studium indywidualnego przypadku w diagnozie resocjalizacyjnej.

10.  Charakterystyka Skali Nieprzystosowania Społecznego L.Pytki - cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki , interpretacja .

11.  Charakterystyka Arkusza Zachowania się Ucznia - j.w.

12.  Charakterystyka SABD - cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki interpretacja.

13.  Kwestionariusz K.Kmiecik _ baran - j.w.

14.  Kompetencje społeczne - definicja.

15.  Struktura kompetencji społecznych wg Bar-Ona.

16.  Czynniki determinujące kompetencje społeczne.

17.  Skutki braku kompetencji społecznych.

18.  KKS - cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki , interpretacja .

19.  KUS- cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki , interpretacja .

20.  Psychologiczna diagnoza sądowa- ekspertyza a diagnoza.

21.  Źródła wiedzy o osobowości i ich wiarygodność.

22.  Bariery w stosowaniu kwestionariuszy osobowości w badaniu przestępców.

23.  Osobowość jako czynnik przepowiadający nieprzystosowanie-  ograniczenia takiego podejścia.

24.  Pojęcie specyficznych zaburzeń osobowości.

25.  Kryteria ogólne dla diagnozy specyficznych zaburzeń osobowości.

26.  Rodzaje specyficznych zaburzeń osobowości.

27.  Agresja - pojęcie ,  rodzaje, główne koncepcje etiologiczne.

28.  Sposoby badania agresji - główne strategie.

29.  Wskaźniki agresywności w rysunkach.

30.  Diagnoza inteligencji testami psychologicznymi - zalety i wady.

31.  Test WISC -R- nasycenie czynnikowe poszczególnych podtestów.

32.  Cechy upośledzonych umysłowo sprzyjające agresji, chroniące przed agresją.

33.  Upośledzenie umysłowe a przestępczość.

def.Stefan Ziemski 1973

Diagnoza - rozpoznanie badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu lub gatunku, przez przyczynowe i celowościowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego dalszego rozwoju.

 

2.Elementy składowe diagnozy rozwiniętej

a) diagnoza nozologiczna (typologiczna, klasyfikacyjna)

b) diagnoza genetyczna (kazualna, przyczynowa)

-przyczyny zewnętrzne: rodzina, środowisko lokalne

-przyczyny wewnętrzne, czyli predyspozycje: osobowość i zaburzenia osobowości, deficyty rozwojowe, temperament, uzależnienia, choroby

c)diagnoza znaczenia (jak np. uzależnienie rzutuje na wypełnianie ról społecznych)

d) diagnoza fazy

e) diagnoza prognostyczna (zwrócenie uwagi na to, co się będzie działo dalej, w przyszłości)

Ta diagnoza jest interdyscyplinarna.

 

Diagnoza

 

Przeszłość                                                   Tu i Teraz                                          Przyszłość

 

 

                                                                      - stanu                                                                                                  Genetyczna                                                        - typologiczna                                           Prognostyczna

                                                                      - fazy

                                                                      - znaczenia

 

 

3.Cele diagnozy dla potrzeb resocjalizacji

L.Pytka 1993

Diagnoza resocjalizacyjna obejmuje identyfikację i wyjaśnienie znaczenia poszczególnych dysfunkcji w adaptacji społecznej jednostki i jej zaburzeniach, służące zaprojektowaniu odpowiednich oddziaływań profilaktycznych, wychowawczych i terapeutycznych.

Modele diagnozowania:
-Behawioralny
-Interakcyjny

Diagnoza Interdyscyplinarna - w pedagogice resocjalizacyjnej istnieje obecnie tendencja do upowszechniania tego modelu. Nieprzystosowanie społeczne jest tutaj ujmowane jako twórczy antagonizm destruktywny przejawiający się w sferze postaw i ról antyspołecznych.
Nie tylko zachowanie ale i mechanizmy regulacji psychologicznych i społecznych jednostki, które doprowadzają do zaburzeń przystosowania.

Podstawowe cele diagnozy interdyscyplinarnej:

- identyfikacja postaw antyspołecznych,
- określenie sposobu ich wewnętrznej integracji,
- identyfikacja wadliwych ról społecznych,
- stwierdzenie stopnia uwewnętrznienia przez jednostkę przepisów, nakazów, ról społecznych,
- wskazanie hipotetycznych czynników biopsychicznych i socjokulturowych, zwiększających prawdopodobieństwo wadliwego przystosowania społecznego.

Diagnoza resocjalizacyjna jest diagnozą interdyscyplinarną - jest sporządzana przez nie tylko jednego specjalistę - pedagoga + psychologa + psychiatria.

 

4.Modele diagnozy resocjalizacyjnej w ujęciu Siek, Brzeziński -

różnicowa, funkcjonalna, psychospołeczna.

1)Diagnoza różnicowa (objawowa, nozologiczna)

-wywodzi się z medycyny

-polega na rozpoznaniu objawów i ich kwalifikacji w odniesieniu do normy

 

Zalety tego modelu: wygodna, nie nakłada odpowiedzialności za efekty terapii, stosowana głównie w kryminologii.

 

 

Wady:

-traktowanie przedmiotowo i mechanistycznie klienta, diagnoza o pacjencie

-brak precyzyjnego określenia normy

-drugorzędna wobec medycyny

-ekstremalność myślenia

-odpowiedzialność za problem spada na pacjenta

-gabinetowa, brak kontekstu sytuacyjnego

 

2)Diagnoza funkcjonalna

o       Celem jest zbadanie funkcjonowania klienta w kontekście konstruktów osobowości

o       Rozpoznanie na jakich właściwościach można się oprzeć w postępowaniu korekcyjnym, a następnie zaprojektowanie oddziaływań, czyli oparcie na mocnych stronach w konstruowaniu programu pomocy

o       Nieprzystosowanie jest funkcją wadliwie działającego systemu rodzinno-społecznego

o       Problem polega na braku relacji z otoczeniem

Zalety:

     Umożliwia wykorzystanie w terapii

     Uwzględnia kontekst społeczny (osoba diagnozująca powinna wejść w środowisko)

     Poszukuje wsporników resocjalizacji

Wady:

     Nadal diagnoza głównie gabinetowa, a badanie w środowisku jest pośrednie (np.kurator)

     Narzucanie klientowi działań naprawczych

     Brak współpracy różnych specjalistów

 

3)Diagnoza psychospołeczna (model najlepszy)

     Ekologiczny kontekst (spojrzenie na człowieka w szerokim aspekcie)

     Osoba nie jest  odpowiedzialna za swój stan

     Stan ten jest niepożądany, ale przemijający

     Wszyscy członkowie społeczeństwa uczestniczą w jego likwidacji

     Diagnoza jest elastyczna, podmiotowa, podlega negocjacji, diagnoza dostosowana do człowieka, spojrzenie na problem od strony klienta

     Oparta na dialogu

     Celem jest terapia, korekcja

     Podejście diagnostyczno-korekcyjne

 

5.Studium przypadku - definicja.

Stefan Nowak - studium przypadku jest metodą badania, w której dążymy do możliwie wszechstronnego opisu pewnej zbiorowości lub jednostki, z uwzględnieniem dosyć bogatego zestawu zmiennych, przy czym interesują nas zarówno wartości tych zmiennych, jak też zależności między nimi.

6.Studium przypadku rodzaje: deskryptywne, eksperymentalne.

Metoda indywidualna, 2 etapy:

     Diagnoza - SIP

     Praca z przypadkiem

Studium przypadku - metoda biograficzna:

     Anamneza (historia życia osoby i jej wykolejenia)

     Diagnoza społeczna

     Case work (kontrakt)

I.Studium deskryptywne (opisowe)

     Przydatne w diagnozie typologicznej

     Celem jest rozpoznanie zaburzenia funkcjonowania pacjenta i przyporządkowanie go do odpowiedniej klasy

     Dokonuje uogólnień i wyodrębnia nowe zespoły zaburzeń przez porównanie wyników

     Stosowany w medycynie i psychologii klinicznej

     Długotrwały kontakt z osobą badaną

     Analiza jakościowa zjawiska

II.Eksperymentalne studium przypadku

     Szacowanie zmian pod wpływem manipulacji zmienną niezależną

     Wyizolowanie efektów terapii od efektów innych czynników, które równocześnie mogą działać na pacjenta

7.Etapy konstruowania.

1)Zbieranie danych

Doświadczenia dzieciństwa, nauka w szkole, praca, sytuacja rodzinna, zainteresowania, cechy osobowościowe, wyniki testów.

2)Budowanie wyjaśnień

Odwołanie do ogólnych teorii: uczenia się, konfliktu motywów i mechanizmów obronnych, funkcjonowania grup społecznych, a szczególnie rodziny.

8.Techniki używane w realizacji studium przypadku.

1.     Obserwacja, głównie fotograficzna

2.     Wywiad

3.     Badania kwestionariuszowe i testy

4.     Eksperyment

5.     Analiza dokumentacji

9.Zalety i wady studium przypadku w diagnozie resocjalizacyjnej.

Zalety:

     Przeprowadzanie badań kilkuletnich i zmian związanych z wiekiem

     Zastosowanie w dziedzinach niemożliwych do badań grupowych, w niejednolitych obrazach zaburzeń, badanie przypadków wyjątkowych

     Ścisły związek z praktyką, z codziennym życiem (case work)

     Zebranie maksymalnej liczby informacji od różnych osób

     Stwarza możliwości odkrywania nowych teorii

Wady:

     Trudność w generalizowaniu wniosków

     Zawodna intuicja badacza

     Długi czas trwania i wysokie koszty

     Metoda subiektywna, długotrwały kontakt powoduje więź emocjonalną

 

10. SNS L.Pytki

Celem stosowania SNS jest wstępny pomiar nieprzystosowania młodzieży w wieku 13-17 lat, oszacowanie skali zjawiska, intensywności i częstotliwości zaburzonych zachowań. Skala rejestruje zachowania, jak i jego kontekstowe sytuacje, w tym odniesione do osób socjalizująco znaczących dla badanego. 3 etapy obserwacji: postrzeganie, rejestracja, interpretacja.

6 podstawowych skal i przydzielenie każdej z nich 10 kategorii, w każdej ze skal obowiązuje punktacja-0,1,2 punkty. Im więcej punktów, tym silniejsze są niedostosowane zachowania. Dla każdej ze skal dobrani mogą być informatorzy, którym należy zapewnić pełną dyskrecję.

 

Podstawowymi skalami są: 

-NR-Nieprzystosowanie Rodzinne - mierzy nieprzystosowanie jednostki do wymogów życia rodzinnego, tzn. jej reakcje na wymagania i oczekiwania ze strony rodziców i środowiska rodzinnego; bada interakcje z rodziną, tło emocjonalne, ale też wywiązywanie się dziecka z obowiązków, kontrolę nad nim, identyfikację i naśladownictwo rodziców przez dziecko itd.

-NK-Nieprzystowanie Koleżeńskie-odnosi się do grupy rówieśniczej, przedstawia ocenę jednostki przez grupę, utożsamienie się z jej normami, umiejętność podtrzymywania rówieśniczych więzi, popularność jednostki w grupie.

-NS-Nieprzystowanie Szkolne-pokazuje relacje z wymogami stawianymi przez szkołę. Tu głównym respondentem jest nauczyciel (wychowawca), oceniana jest choćby frekwencja dziecka na lekcjach, wyniki osiągane w nauce, stosunek do szkoły i nauczycieli, stopień zaspokojenia potrzeb przez szkołę.

-ZA-Zachowanie Antyspołeczne-mierzy jego częstotliwość. Tu w sferze zainteresowania znajdują się m.in. problemy kłamstwa, agresji i przemocy (także autoagresji), ucieczek z domu i szkoły, alkoholizowania się  itp.

-BP-BioPsychicznych czynników kumulacja - mierzy stopień ich nagromadzenia, koncentruje się na np. lęku, nieśmiałości, dyslekcji, zaburzeniach psychosomatycznych, nadpobudliwości psychoruchowej i tp., które często bywają powiązane z zaburzeniem w zachowaniu.

-SK-SocjoKulturowych niekorzystnych czynników kumulacja-wiąże się m.in. z problemem naznaczenia jednostki, zwraca uwagę na status społeczno-ekonomiczny rodziny, jej strukturę, wzorce, także dewiacyjne, skalę identyfikacji jednostki z np. subkulturami.

 

Profil ostry - wyniki zróżnicowane w poszczególnych podskalach.

Profil wyrównany - wyniki podobne w poszczególnych podskalach.

Profil „w normie” - wynik oscyluje m.5 a 6 stenem we wszystkim podskalach.

Negatywna dewiacja społeczna - powyżej 6 stena, zwłaszcza w obrębie 8,9,10

 

Wysokie wyniki w większości podskal, zwłaszcza w III, IV i VI zdecydowanie świadczą o wadliwym przystosowaniu społecznym.

Skala szacunkowa, tekst skali, arkusz zbiorczy, normy stenowe dla dziewcząt i chłopców.

 

11.Charakterystyka Arkusza Zachowania się Ucznia

B.Markowska Pracownia Psychometryczna PAN 1971

 

AZU służy do charakterystyki osobowości dziecka i do oceny jego przystosowania do grupy
i wymagań szkoły i przeznaczony jest do diagnozy przystosowania szkolnego dzieci i młodzieży w wieku 7-14 lat w zakresie 5 czynników:

I.       Motywacji do nauki

II.    Zachowania antyspołecznego

III.  Przyhamowania

IV.  Uspołecznienia

V.    Zainteresowań seksualnych

 

Zaletą techniki jest duża uniwersalność wybranych kategorii zachowań, szybki czas oceniania, szacowanie na pięciopunktowej skali numerycznej i przysłówkowej, precyzyjny klucz i istnienie norm. Cyfry na skali oznaczają stopień nasilenia cechy od 1-nigdy, 2-rzadko, 3-przeciętnie, 4-często do 5-zawsze, 50 pytań.

Wady to ograniczenie oceny tylko do okoliczności towarzyszących uczeniu się, brak aspektu etiologicznego, zdezaktualizowane z lat 70 normy polskie i mało trafny obecnie kulturowo czynnik zainteresowania seksualnego.

W technice tej głównie czynnik IV Uspołecznienie pozwala oszacować umiejętności ucznia do bezkonfliktowego funkcjonowania w środowisku szkolnym, zachowanie się o dużej wrażliwości społecznej, gotowość dziecka do budowania relacji z innymi.

Wysoki poziom uspołecznienia cechuje osoby pochodzące z rodzin o dużym stopniu integracji, silnej więzi emocjonalnej oraz zapewnionym poczuciu bezpieczeństwa.

Niski poziom uspołecznienia mogą wykazywać dzieci z rodzin o słabej więzi uczuciowej oraz dzieci, wobec których rodzice stosują niekonsekwentne metody wychowawcze.

 

14. Kompetencje społeczne - definicja

Kompetencje - umiejętność efektywnego i skutecznego bycia z drugim człowiekiem.

Kompetencje społeczne - adaptacyjny potencjał podmiotu pozwalający mu na dostosowanie się do warunków wyznaczanych przez charakter otoczenia.

M.Argyle 1994 - „zdolność do podejmowania celów osobistych, wywieranie pożądanego wpływu na innych w sytuacjach społecznych”.

Wg def. Mamy kompetencje (potencjał) i umiejętności (to, co nabywamy)), wynikające
z treningu społecznego.

H.Sęk - „skuteczność w działaniach z ludźmi”.

 

Główne cechy pojęcia kompetencje społeczne:

-kompetencje społeczne zawsze odnoszą się do relacji człowiek - otoczenie społeczne (drugi człowiek, grupa, społeczeństwo)

-mają charakter intelektualny, emocjonalno-motywacyjny i behawioralny

-wiążą się ze skuteczną komunikacją

-zapewniają prawidłowe wypełnianie ról społecznych

-determinują bezkolizyjne, bliskie, trwałe i satysfakcjonujące kontakty interpersonalne

-zapewniają efektywność działania

-są warunkiem dobrego przystosowania społecznego

-są uwarunkowane wiekiem i charakterem sytuacji

 

Historia:

-Kompetencje językowe (wiedza o języku) N.Chomsky-twórca tzw.gramatyki generatywnej)

-Kompetencje komunikacyjne (wiedza o społecznych regułach posługiwania się językiem) D.Hymes

Wiedza o użytkowaniu języka polega na tym, że wiemy do kogo, jak i w jakich sytuacjach (kontekst sytuacyjny) możemy mówić.

Do kogo? (osobiste, publiczne, medialne)

Jakie są rangi społeczne? (stosunek podrzędny, równorzędny, nadrzędny)

Po co mówimy? (informacyjny, perswazyjny)

Kompetencje językowe to też są motywacje.

 

     -Kompetencje emocjonalne i społeczne D.Goleman:

Wg Golemana inteligencja emocjonalna zawiera potencjał umiejętności społecznych:

1)     kompetencje osobiste, czyli umiejętność kierowania swoim zachowaniem: samoświadomość, motywacja, kierowanie samym sobą

2)     stopień umiejętności wykorzystania w/w predyspozycji w relacjach z innymi osobami: empatia, umiejętność dobrego układania stosunków z innymi ludźmi

Kompetencje emocjonalne gwarantują dobre relacje z ludźmi, jeśli uświadamiamy, rozumiemy i panujemy nad emocjami.

15.Struktura kompetencji społecznych wg Bar-Ona

W modelu Bar-Ona 1997 kompetencje społeczne stanowią integralny składnik inteligencji emocjonalnej, w tym:

1.Kompetencje interpersonalne:

     empatia, (wymiar emocjonalny i poznawczy - rozumienie)

     zdolność utrzymywania więzi interpersonalnych, (umiejętność korzystania ze wsparcia i umiejętność wspierania)

     odpowiedzialność społeczna. (branie na siebie różnych zadań, odpowiedzialności i wywiązywanie się)

2.Kompetencje intrapersonalne

a) Emocjonalna samoświadomość (dobry wgląd w siebie)

b) Asertywność     (TZA - Trening Zastępowania Agresji )

Strategie życiowe wg Harrisa

	JESTEM O.K.	NIE JESTEM O.K.
INNI SĄ O.OK	STRATEGIA ASERTYWNA	STRATEGIA BIERNA
INNI NIE SĄ O.K.	STRATEGIA AGRESYWNA	STRATEGIA MANIPULACYJNA

 

Strategia bierna nie rozwija, jesteśmy ofiarą.

Strategia agresywna=sytuacja konfliktu,, idziemy na konflikt i nie rozwiązujmy problemu, ale go pogłębiamy.

Strategia manipulacyjna - budzi dystans i niczego nie rozwiązuje.

Strategia asertywna - strategia siły psychicznej.

 

c)     Samoakceptacja i szacunek

d)     Samorealizacja (rozwój)

e)     Samoaktualizacja

f)      Niezależność

3.Kompetencje przystosowawcze

a) zdolność rozwiązywania konfliktów, dostrzegania i rozwiązywania problemów

b) realizm

c) giętkość (elastyczność) przystosowawcza

4.Radzenie sobie ze stresem (tolerancja na stres i kontrola impulsów -  stres nie może być afektywny i z wybuchem)

5.Ogólny nastrój (poczucie szczęścia i optymizm - umiejętność podnoszenia się  porażek, zaczynanie od początku)

Schemat komunikacji FUKOZ:

F akty

U czucia

O czekiwania

Z aplecze (układ społeczny)

 

Badania K.S.:

1.Obiektywne

a) obserwacja

-w sytuacjach naturalnych

-w sytuacjach aranżowanych

b) socjometria

 

2.Subiektywne - kwestionariusze:

a) KUS (do TZA) bada zmiany

b) KKS - normy

 

 

Ograniczenia testów:

-wrażliwość na aprobatę społeczną

-poziom samooceny

-krytycyzm

-chęć do współpracy

-zrozumienie i interpretacja treści

 

16.Czynniki determinujące kompetencje społeczne.

Cechy wrodzone i społeczne doświadczenia determinują k.s.

      cechy osobowości i temperament

      zdolności, w tym zdolności intelektualne i inteligencja emocjonalna

     naturalny trening społeczny (wiedza, doświadczenie)

 

17.Skutki braku kompetencji społecznych

     agresja  i nieprzystosowanie społeczne

     -poważne trudności związane z codziennymi sytuacjami społecznymi i relacjami interpersonalnymi, brak skuteczności działania i niemożność osiągania celów

     -podejmowanie ryzykownych zachowań (nałogi, wandalizm, przestępczość, przemoc),

     -angażowanie się w bardziej patologiczne związki interpersonalne, które przyczyniają się do zaburzenia samooceny oraz są źródłem negatywnych wzorców zachowań społecznych

18. KKS - cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki, interpretacja.

 

KKS A.Matczak 2001 - służy do oceny kompetencji społecznych rozumianych jako nabyte umiejętności warunkujące efektywność funkcjonowania człowieka w różnych sytuacjach społecznych.

Daje wynik ogólny oraz trzy wyniki szczegółowe w zakresie sytuacji intymnych I, sytuacji ekspozycji społecznej ES oraz asertywności A.

Składa się z 90 pozycji ocenianych skali czteropunktowej, 30 to pozycje buforowe, niewliczane do wyniku ogólnego. Punktowanie odpowiedzi: 4-zdecydowanie dobrze,
3-nieźle, 2-raczej słabo, 1-zdecydowanie źle.

Przedziały: 1-3 wyniki niskie, 3-7 wyniki przeciętne, 8-10 wyniki wysokie.

Wskaźniki dobroci psychometrycznej KKS:

-rzetelność (wysokie wskaźniki zgodności wewnętrznej)

-trafność

-normy stenowe dla młodzieży, studentów, dorosłych (kobiet i mężczyzn).

 

19. KUS - cel, sposób badania, osoby badane, rodzaj techniki, interpretacja.

 

KUS A.Goldsteina 2003

Kwestionariusz przeprowadzany w ramach TZA (ang ART.), przed i po 2-3 miesięcznym treningu.

Przeznaczone są dla samych trenujących (dzieci, młodzież, dorośli) oraz dla nauczycieli/wychowawców i rodziców. KUS wykorzystywany jest też do badania młodzieży przejawiającej zachowania niedostosowawcze, gdyż przy jego pomocy można zbadać posiadane umiejętności w różnych sferach interpersonalnych.

Nie posiadają norm, ponieważ są stosowane jako metoda weryfikacji postępów w treningu.

Lista ważnych społecznie umiejętności licząca 50 kategorii ocenianych na skali pięciopunktowej: od 1 - prawie nigdy do 5 - prawie zawsze.

Wybierając 1 - osoba badana nie potrafi wykorzystać tej umiejętności, 2 - rzadko jej się udaje, 3 - czasami potrafi, 4 - często wykorzystuje, 5 - zawsze potrafi wykorzystać tę umiejętność.

Skala I - początkowe/wstępne umiejętności społeczne (przedstawianie się, rozpoczynanie rozmowy, dziękowanie)

Skala II - zaawansowane umiejętności społeczne (proszenie o pomoc, przepraszanie)

Skala III - umiejętności służące kontroli emocji (znajomość swoich uczuć, radzenie sobie z czyjąś złością, radzenie sobie ze strachem)

Skala IV - alternatywne umiejętności wobec agresji, obrona swoich praw, reagowanie na zaczepki, unikanie bójek)

Skala V - umiejętności radzenia sobie ze stresem (radzenie sobie z odrzuceniem, reagowanie na namawianie, radzenie sobie z presją grupy, przygotowywanie się do trudnej rozmowy)

Skala VI - umiejętności planowania (podejmowanie decyzji, wyznaczanie celu, określanie swoich możliwości)

 

Trzy wersje :

- dla uczniów

- dla nauczycieli

- dla rodziców

 

 

 20.Psychologiczna diagnoza sądowa - ekspertyza a diagnoza

 

Ekspertyza może być częściowa, diagnoza jest całościowa.

Ekspertyza jest diagnozą dla potrzeb sądu, czyli odpowiada na pytania sądu i to sąd decyduje, czy to będzie ekspertyza całościowa, czy częściowa.

Diagnoza jest dobrowolna, z inicjatywy klienta, motywacja ze strony osoby badanej.

Ekspertyza nie zawsze wiąże się z dobrowolnością.

2 rodzaje przymusu:

1)przymus psychologiczny

2)przymus faktyczny (dotyczy spraw karnych)

-instytucja podejrzanego (musi wyrazić zgodę na e., może odmówić)

-instytucja oskarżonego (musi się poddać ekspertyzie)

Diagnoza jest zawsze pisemna, ekspertyza może być ustna.

Osoba sporządzająca e. to zawsze biegły sądowy (wymogi dla biegłego).

W ekspertyzie zawarte są rokowania.

 

Specyficzną formą diagnozy jest ekspertyza ( opinia ) psychologiczno - pedagogiczna w sprawach nieletnich, sporządzana dla potrzeb sądu dla nieletnich. Jest tez formułowana na potrzeby pedagoga pracującego bezpośrednio z nieletnim.
Ekspertyza powinna ukazywać :
1. przyczyny
2. stopień demoralizacji
3. propozycje zastosowania środka wychowawczego czy poprawczego
4. zalecenia dotyczące jego wykonywania.
Badania psychologiczne mają na celu :
- sprawdzenie poziomu umysłowego,
- określenie ewentualnych zmian organicznych w obrębie centralnego układu nerwowego,
- określenie stanu rozwoju osobowości a zwłaszcza rozwoju emocjonalnego, moralnego, społecznego,
- ustalenie zainteresowań.
Badania te koncentrują się głównie na :
- analizie stopnia wykolejenia społecznego,
- uwarunkowaniu społecznym dotychczasowego procesu socjalizacji,
- poziomie zdobytej wiedzy i umiejętności.

 

21.Źródla wiedzy o osobowości i ich wiarygodność.
 

 

Osobowość - konstrukt teoretyczny, hipotetycznie wyjaśniający różnice między ludźmi w zakresie typowych dla poszczególnych jednostek zachowań.

Osobowość - jest to występujący u każdego człowieka:

      -zespół utrwalonych postaw i mechanizmów przystosowawczych pozwalających mu utrzymać równowagę między wewnętrznym stanem a otoczeniem,

      -wyznacza indywidualny, niepowtarzalny styl życia,

      -determinanty osobowości są złożone.

Metody badania osobowości:

     Introspekcja (wejrzenie do wewnątrz)

     Obserwacja (metoda najbardziej uniwersalna)

     Rozmowa kliniczna (cykliczne spotkania, rozmowa dwustronna, pytania problemowe, może przebiegać w warunkach nieformalnych, wada: dużo dowiadujemy się o osobie, ale nie da się tej sytuacji powtórzyć, trudno zbadać zmiany jakościowe)

     Testy projekcyjne (np. test Ludzie na drzewie, każda osoba inaczej odbiera swój materiał)

     Eksperyment laboratoryjny (psychologiczny)

     Testy osobowości

 

 

22.Bariery w stosowaniu kwestionariuszy osobowości w badaniu przestępców.

 

Kwestionariusz osobowości - ograniczenia wiarygodności:

 

     -wszyscy ludzie mają te same cechy, ale w różnym nasileniu

     -cechy te są względnie stałe i można je mierzyć

     -badany posiada wiedzę o sobie i potrafi poprzez udzielenie prawdziwych odpowiedzi na pytania scharakteryzować swoją osobowość

     -odpowiedzi są powiązane z prawdziwymi zachowaniami

 

23.Osobowość jako czynnik przepowiadający nieprzystosowanie - ograniczenia takiego podejścia.

 

Specyficzne zaburzenia osobowości:

 

      Pojawiają się w okresie późnego dzieciństwa, trwają w okresie młodzieńczym i dorosłym,
ale ich rozpoznanie jest możliwe dopiero od 16-17 roku życia,

      Nie są związane z uszkodzeniem OUN,

      Nie są symptomem choroby (choroba ma swoją dynamikę,)

      Nie mają charakteru patologicznego.

 

24.Pojęcie specyficznych zaburzeń osobowości.

 

Specyficzne zaburzenia osobowości - są to ciężkie zaburzenia struktury charakteru i zachowania się osoby, zazwyczaj obejmujące kilka wymiarów osobowości i prawie zawsze związane z dostrzegalnymi zaburzeniami funkcjonowania indywidualnego i społecznego. (ICD-10)

 

25.Kryteria ogólne dla diagnozy specyficznych zaburzeń osobowości.

 

      Wzorzec zaburzonego zachowania jest sztywny i obejmuje szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych

      Jest długotrwały, niezmienny, początki sięgają dzieciństwa

      Jest całościowy i wyraźnie niedostosowany do rozmaitych sytuacji osobistych i społecznych

      Zaburzenia prowadzą do wyraźnie złego samopoczucia (dystresu)

      Nie są rezultatem zaburzeń psychicznych

      Nie są konsekwencją zażycia substancji psychoaktywnych

      Zaburzenie współwystępuje z zaburzeniami funkcjonowania zawodowego i społecznego

 

Zaburzenia dotyczą sfer:

      Poznawczej

      Afektywnej

      Funkcjonowania społecznego

      Kontrolowania własnych emocji (impulsywność, oziębłość, labilność)

 

26.Rodzaje specyficznych zaburzeń osobowości.

 

I.Osobowości izolujące się

1)O.paranoiczna

     Nieufność, podejrzliwość, oziębłość, brak zaufania, skłonność do wybuchów gniewu, patologiczna zazdrość

     Przyczyny - wieloczynnikowa

     Różnicować ze schizofrenią, zaburzeniami psychotycznymi - tu izolacja.

2)O.schizoidalna

      4 objawy: izolacja od świata, samotnictwo, ograniczona ekspresja emocjonalna, oporność na wzmocnienia, bezbarwność, oziębłość

      Przyczyny: dziedziczne, zaburzenia równowagi wydzielania dokrewnego oraz AUN, ektomorficzny typ budowy ciała, zahamowanie psychoruchowe, zaburzenia komunikowania w rodzinie.

3)O.schizotypowa (dziwak)

      Ekscentryczność w myśleniu, zachowaniu, zaburzenia percepcji, brak bliskich więzi, nadmierny lęk społeczny, podejrzliwość, myśli ksobne

      Etiologia - dysfunkcje o charakterze biochemicznym, atmosfera zimna emocjonalnie, poniżanie i odrzucenie, nadmierna kontrola.

II.Osobowości dramatyczne

1)O.antyspołeczna

      Łamanie norm, oszukiwanie, impulsywność, okrucieństwo, lekkomyślność, brak odpowiedzialności, brak wyrzutów sumienia

      Etiologia - biogenne ADHD, socjogenna - odrzucenie, przemoc, czyli patologia środowiskowa

2)O.borderline (o.pogranicza, chwiejna)

      5 objawów: lęk społeczny, niestabilny obraz siebie, zmienność nastrojów, poczucie pustki, skłonność do gniewu, impulsywność

      Przyczyny - wysoka reaktywność AUN, niekonsekwentne wychowanie (raz źle, raz dobrze)

3)O.histrioniczna

      5 objawów: egocentryzm, płytka emocjonalność, dramatyzm, prowokowanie otoczenia, sugestywność, manipulatorstwo

      Etiopatogeneza - histeryczni rodzice, nieodpowiedzialni, pobudliwość, UN (limbiczny, siateczkowaty), diedziczenie.

4)O.narcystyczna

      Wielkościowe myśli, sądy, oczekiwanie szczególnych względów, egoizm, zazdrość, arogancja, płytkie emocje

      Etiopatogeneza - nadpobudliwość, nadmierna koncentracja na dziecku.

III. Osobowości lękliwe

1) O.lękliwa (unikająca)

      4 objawy: lęk społeczny, rezerwa w kontaktach, niska samoocena, napięcie emocjonalne, brak wiary w siebie

      Etiopatogeneza: wysoki poziom pobudzenia, dzieci kapryśne,, ośmieszane, z trudnościami w nauce.

2)O.zależna (bluszcz)

      4 objawy: potrzeba opieki, uległość, brak samodzielności, niepewność, bezsilność, trudności z wyrażaniem własnego zdania

      Etiopatogeneza: nadopiekuńczość, deficyty rozwojowe, nadwrażliwość.

3)O.anankastyczna (obsesyjno-kompulsywna)

      5 objawów: perfekcjonizm, nadmierna sumienność, skrupulatność, skąpstwo, nadmierna kontrola, brak spontaniczności w kontaktach z ludźmi, skąpstwo, zbieractwo

      Etiopatogeneza - nadmierna kontrola rodzicielska, surowa dyscyplina, przemoc fizyczna.

27.Agresja - pojęcie, rodzaje, główne koncepcje etiologiczne.

 

 

Agresja - działanie intencjonalne, ukierunkowane na spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej; każde zamierzone działanie fizyczne lub słowne w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Kryteria: emocje, intencjonalność, konsekwencje, kontekst społeczny.

 

Przyczyny:

1)     Czynniki psychospołeczne (frustracja-agresja, społeczne uczenie się: naśladownictwo, modelowanie, identyfikacja-nieświadomie dodajemy swoje elementy, warunkowanie-nagradzanie agresji, wzmacnianie)

2)     Czynniki biopsychiczne

-osobowość (temperament, ale też wpływ środowiska)

-zdrowie (dziedziczenie, hormony-testosteron, układ nerwowy-silny zrównoważony czy niezrównoważony słaby, uszkodzenia organiczne OUN)

-substancje psychoaktywne

 

Rodzaje agresji:

Bezpośrednia - pośrednia (przeniesiona)

Zewnętrzna - autoagresja

Gniewna - instrumentalna

Czynna (działanie) - bierna (powstrzymanie się, oportunizm, negatywizm)

Atakująca - obronna (reaktywna)

 

Determinanty:

     Mechanizmy poznawcze (doświadczenia, osobowość, uczenie się, specyficzna percepcja rzeczywistości)

     Sygnały wywoławcze agresji, ich wielkość i odbieranie jako frustrujących

     Silne nawyki reagowania agresją na sytuacje stresowe

     Słabe mechanizmy kontroli emocji i zachowania

     Predyspozycje wynikające z temperamentu

     Instrumentalne reagowanie agresją w określonych sytuacjach

 

28.Sposoby badania agresji - główne strategie.

Agresję mierzyć można na kilka sposobów - za pomocą:

     metod obserwacyjnych (SNS Pytki, Kwestionariusz TRF Achenbacha),

     metod projekcyjnych

     kwestionariuszy i ankiet opartych na samoopisie (SABD i Nastroje i Humory, Kwestionariusz do badania agresji w środowisku szkolnym K.Kmiecik-Baran, Skale A
i O raczej do diagnozy grup).

Arkusz Obserwacyjny Thomasa M. Achenbacha

Arkusz TRF służy do pomiaru kompetencji społecznych. Zaletą tej skali jest dość trafne rozpoznanie zaburzeń internalizacyjnych, eksternalizacyjnych oraz nadpobudliwości ruchowej i problemów psychicznych.

Mankamentem skali jest brak polskich norm, brak adaptacji kulturowej w zakresie języka, czasochłonność i konieczność znajomości ucznia.

Raportowane przez rodziców lub nauczycieli symptomy poddawane są tu odpowiedniej procedurze analitycznej, w wyniku której otrzymuje się profil zachowania ujmujący jakościowo i ilościowo zaburzone - niedostosowane zachowanie danego dziecka.
Są trzy wersje arkusza:

      dla nauczycieli ( Teachers Report Form - TRF )

      dla rodziców ( Child Behavioral Checklist - CBCL )

      dla młodzieży ( Youth Self-Report - YSR )

Dwie pierwsze służą do badania dzieci oraz młodzieży od 5 do 18 lat, natomiast trzecią ( YSR ) można badać młodzież od 14 roku życia. Wszystkie wersje posiadają odpowiednie podręczniki, w których podane są zasady stosowania, normy dla poszczególnych roczników z uwzględnieniem płci badanego, zasady diagnozy i typologii oraz przykłady zastosowań ze względu na określone problemy wychowawcze i rodzaje zaburzeń w zachowaniu.
Nauczyciele rozpoznający symptomy i wypełniający TRF nie muszą mieć jakiegoś specjalistycznego przygotowania psychologicznego czy psychiatrycznego. Podają o dziecku informacje tak jak je widzą i oceniają (chodzi o konkretne zachowania występujące w naturalnych środowiskach wychowawczych).

 

ARKUSZ DLA NAUCZYCIELI ( TRF )

Arkusz ten składa się ( tak jak i pozostałe dwie wersje: CBCL i YSR ) z dwóch zasadniczych części: :
Część pierwsza zawiera :

      dane o badanym dziecku i jego rodzicach

      pytania dotyczące stopnia znajomości dziecka przez informatora, wyników w nauce z głównych przedmiotów, wyników w testach inteligencji i uzdolnień ( jeśli dziecko była badane ), zdrowia fizycznego i psychicznego, głównych "problemów" stanowiących podstawę do interwencji

      porównanie dziecka z typowym uczniem w tym samym wieku, pod względem czterech kryteriów : pracowitości, ogólnego zachowania, wyników w nauce i poczuciu szczęśliwości. Porównania tego dokonuje w skali siedmiostopniowej

      charakterystykę dziecka według dowolnych kryteriów przyjętych przez nauczyciela

(wywiad wstępny)

Część druga zawiera :

113 itemów, obok których umieszczona jest skala. Udzielający informacji o dziecku ma zaznaczyć odpowiednio "zero", "jeden", lub "dwa" w zależności od stopnia, w jakim dany item odpowiada badanemu dziecku. Większość itemów dotyczy konkretnych zachowań jednoznacznie postrzeganych przez obserwatora, inne dotyczą pewnych stanów psychicznych ( np. item 35 "czuję się mało wartościowym" ), ale łatwo przekładanych na konkretne formy behawioralne.

ETAPY OPRACOWYWANIA DANYCH

Etap pierwszy :
-kończy się liczbowym ujęciem całości odpowiedzi ze wszystkich 113 itemów drugiej części arkusza oraz dwóch problemów części pierwszej ( VII-wyniki w nauce i VIII - porównanie badanego ucznia z uczniem typowym uczniem typowym pod względem czterech kryteriów ).
Etap drugi :
-przenoszenie wyników surowych na odpowiednie skale "Profilu". Dokonuje się tego za pomocą odpowiedniego klucza, na którym liczbami arabskimi oznaczone są kolejne itemy,
a rzymskimi numery skal w "Profilu". Profile zróżnicowane ze względu na płeć i wiek, 8 skal:

I.      wycofanie

II.   symptomy somatyczne

III.                      lęki i depresje

IV.  problemy społeczne

V.     zaburzenia psychiczne

VI.  problemy uwagi

VII.                     zachowania przestępcze

VIII.                 zachowania agresywne

Całościowe wyniki surowe w poszczególnych skalach odszukuje się w kolumnie wyników percentylowych, odpowiadającej przedziałowi wieku, w którym mieści się badane dziecko.
Odpowiednie wartości w ośmiu kolumnach ( skalach ) zaznacza się znakiem "x" . Połączenie ich linią daje wykres odzwierciedlający układ ( profil ) symptomów zaburzeń, czyli graficzny obraz zaburzonego zachowania dziecka ujętego według ośmiu skal. Wartości wyników surowych oceniane są w skali per centylowej, podzielonej na trzy strefy:

      poniżej 95 percentyla - strefa normalności, wynik nie kwalifikuje dziecka do grupy zaburzonych

      pomiędzy 95 a 98 percentylem - strefa graniczna

      powyżej 98 - strefa kliniczna

Dzieci zaburzone to takie, których wyniki w poszcz. skalach lokują się w strefie klinicznej.
Badanie arkuszem TRF daje możliwość zakwalifikowania dziecka do jednego z dwóch typów zaburzeń w zachowaniu :

      zachowania internalizacyjne

      zachowania eksternalizacyjne

ZACHOWANIA INTERNALIZACYJNE

Skala I ( wycofanie ) + Skala III ( lęki i depresje ) + Skala II ( symptomy somatyczne )

Zachowania Internalizacyjne - to "rzutowanie do wewnątrz" problemów psychicznych przeżywanych przez jednostkę, często określa się to terminami wycofanie, lęki, zachowania zahamowane. Dzieci zaliczane do tego typu, mimo przeciętnych lub wyższych ogólnych zdolności intelektualnych, czy zdolności specjalnych, nie osiągają wyników adekwatnych do tego poziomu i czują się przez to mało wartościowe i niedoceniane. Ze względu na bojaźliwość, dzieci te przesadnie podporządkowują się normom regulaminowym, a więc nie sprawiają większych kłopotów i przez to nie są zauważane przez nauczycieli. Zdecydowana większość tych symptomów świadczy o biernej postawie, chociaż część z nich oznacza również skłonność do wybuchów ujawniających się w szczególnych okolicznościach, które dla dziecka zahamowanego są "ponad granicę wytrzymałości" ( np. krytyka ze strony kolegów lub nauczycieli, niepowodzenia w spełnianiu obowiązków ).
Dzieci zaliczone do tego typu nie stanowią zagrożenia dla innych, jednak nie realizują własnego interesu, dotkliwie cierpią z powodu wewnętrznych problemów, dla otoczenia są poważnym obciążeniem, także wyzwaniem dla cierpliwości rodziców i nauczycieli.
 

ZACHOWANIA EKSTERNALIZACYJNE

Skala VII ( zachowania przestępcze ) + VIII ( zachowania agresywne )

Zachowania eksternalizacyjne w odróżnieniu od zachowań internalizacyjnych występują w postaci jednoznacznie ocenianych aktów, sprzecznych z ogólnie akceptowanymi normami społecznymi. Podstawowymi ich składnikami są przejawy agresji, przeciwstawianie się i opór wobec otoczenia, impulsywność, destruktywność i antyspołeczność. Źródłowym czynnikiem tych wszystkich przejawów jest słaba kontrola, która oznacza "rzutowanie na zewnątrz" przeżywanych problemów. Negatywne konsekwencje tych zachowań dotyczą w większym stopniu otoczenia społecznego niż samej jednostki - podmiotu i sprawcy tych zachowań.

Pozostałe trzy skale ( problemy społeczne, zaburzenia psychiczne, problemy uwagi ) nie stanowią podstawy do wyróżnienia głównych typów zaburzonego zachowania.
PROBLEMY SPOŁECZNE ( skala IV )

Itemy tej skali oznaczają symptom nieefektywnego funkcjonowania w grupie rówieśniczej,
są przejawami nierespektowania norm grupowych i nieumiejętności bezkonfliktowego rozwiązywania własnych problemów.

ZABURZENIA PSYCHICZNE ( skala V )
Zawiera zbiór zachowań, które mogą być traktowane jako symptomy choroby psychicznej
( halucynacje, natręctwo myśli, lęki itp.).
PROBLEMY UWAGI ( skala VI )
W typologii zaburzeń dokonywanej w odpowiednio dużej populacji, jeśli dziecko uzyska odpowiednią liczbę punktów skali VII ( odpowiednią liczbę symptomów, których łączna punktacja przekracza strefę graniczną ), to niezależnie od pierwotne kwalifikacji do typu internalizacyjnego lub eksternizacyjnego, należy ponadto włączyć go do grupy "problemy uwagi" lub takie przypadki traktować indywidualnie.
 

12.SABD

 

Kwestionariusz agresywności „Nastroje i humory” w adaptacji M. Choynowskiego

Kwestionariusz zawiera 100 pytań dotyczących zachowań agresywnych, a także mierzących poczucie winy. Pozwala on zbadać poziom agresywności młodzieży od 12. roku życia oraz osób dorosłych, opierając się na następujących skalach:

I.      Napastliwość fizyczna (Npf),

II.  Napastliwość słowna (Nps),

III.                     Napastliwość pośrednia (Npp),

IV. Negatywizm (Ngt),

V.    Podejrzliwość (Pdj),

VI. Uraza (Urz) oraz

VII.                    VII. Drażliwość (Drl)

W celu uzyskania informacji o ogólnej agresywności (WOA) osoby badanej należy zsumować wyniki surowe uzyskane przez nią w skalach I-VII. Ważną informacja są również wyniki w zakresie poszczególnych skal, gdyż odzwierciedlają one poziom wyżej wymienionych form zachowań agresywnych u badanego. Ponadto w kwestionariuszu występuje skala

VIII - Poczucie winy (Pw)

Bada ona skłonność do odczuwania wyrzutów sumienia, uczucia niezadowolenia, że uczyniło sie coś złego.

Kwestionariusz „Nastroje i humory” może służyć do badan zarówno grupowych, jak
i indywidualnych.

Przy każdym stwierdzeniu badany ma do wyboru trzy odpowiedzi: „tak”, znak zapytania

(„?”) i „nie”. Za każdą odpowiedź diagnostyczną osoba badana otrzymuje 2 punkty, a za

każdą odpowiedź oznaczającą niezdecydowanie („?”) - 1 punkt.

Surowe wyniki uzyskane przez osobę badana w poszczególnych skalach oraz wynik w ogólnej

agresywności (WOA) są przeliczane na skale tetronową i centylową, co pozwala zakwalifikować je do określonej kategorii opisowej. Metoda może być wykorzystana w badaniach młodzieży z lekkim upośledzeniem umysłowym ze względu na prosty sposób sformułowania twierdzeń, które wymagają jednoznacznej odpowiedzi.

 

 

13.Kwestionariusz Kmiecik-Baran

 

Kwestionariusze po 20 pytań

Twierdzenia dotyczą:

     Kolegów ze szkoły

     Kolegów z osiedla

     Nauczycieli

     Rodziców

     Rodzeństwa

     Obcych osób

 

Skala A - JA

Skala 0 - INNI

 

Odpowiedzi: 0 - nie, 1 - rzadko, 2 - często, 3 - bardzo często

 

29. Wskaźniki agresywności w rysunkach.

 

Test projekcyjny Postacie na Drzewie (cechy postaci, relacje społeczne, aktywność postaci, symbolika przestrzeni, symbolika drzewa), Test Kolorowych Kwadratów A.Weyssenhoff.

 

Projekcja jest złożonym, nieświadomym procesem psychicznym, za pośrednictwem którego uzewnętrzniają się w całości lub oddzielnie, różnorodne elementy naszego prywatnego świata, naszych doświadczeń, refleksji i przeżyć.

Techniki projekcyjne to forma swobodnej, naturalnej ekspresji, polegająca na spontanicznym, nieuświadomionym i nieintencjonalnym uzewnętrznianiu i wyrażaniu treści psychicznych w formach symbolicznych lub na przedmiotach fizycznych.

 

Wskaźniki: treść agresywna, identyfikacja z agresorem, umieszczenie narzędzi agresji, umieszczenie zwierzęcia agresywnego, duża odległość od osoby lub przedmiotu, narysowanie bardzo dużych postaci, pomijanie członków rodziny, długie i spiczaste palce, wyjątkowo duże drzewo, dom bez okien, kolor czerwony - agresja, zestawienie koloru czarnego i czerwonego - tłumienie agresji, zaczernione płaszczyzny, bardzo ciemne lub mocno zaznaczone, silny nacisk kredki i in.

30.Diagnoza inteligencji testami psychologicznymi - zalety i wady.

Pojęcie inteligencji:

     Inteligencja oznacza możliwość uczenia się na podstawie doświadczenia

     Jest zdolnością przystosowania się do otaczającego świata

     Umożliwia metapoznanie i kontrolę nad własnym myśleniem

(meta-świadomość tego, że myślimy)

Wskaźniki pomiaru inteligencji:

     Wiek umysłowy

     Iloraz inteligencji I.Q.

Do oceny używa się współcześnie i.i. opartego na średniej arytmetycznej 100 i odchyleniu standardowym 15 lub 16. Test Wechslera - rozkład i.i. 70 -130.

Testy:

     Skala Stanford-Binet w adaptacji Termana-Merill

     Wechslera: -WAIS-R dorośli, -WISC-R dzieci i młodzież,-WPPSI dzieci przedszkolne (niezaadaptowany w Polsce). Badania słowne i wykonawcze.

     Test Matryc Ravena - test bezsłowny stosowany u osób głuchych i niedostosowanych społecznie, bada potencjał inteligencji ogólnej, 5 skal po 12 zadań.

 

Rodzaje inteligencji wg Howarda Gardnera:

     Językowe (rozumienie, tworzenie tekstu)

     Matematyczno-logiczne

     Przestrzenne

     Muzyczne

     Fizyczne

     Interpersonalne

                                                        Inteligencja emocjonalna

     Intrapersonalne

 

Zalety testów:

      uzyskanie informacji dotyczących funkcjonowania poznawczego osoby w określonych sferach.

      uzyskanie informacji o pewnych cechach osobowości , o poziomie lęku występującego
u badanego w sytuacjach społecznych, umiejętności trafnego oceniania i interpretowania sytuacji społecznych.

      uzyskanie informacji o uszkodzeniach mózgu i określenie obszarów do stymulacji.

 

Ograniczenia pomiaru:

     Konieczność adaptacji kulturowej

     Statyczność pomiaru

     Analityczność pomiaru

     Brak prognozy

     Różne znaczenie diagnostyczne testów w zależności od poziomu wiekowego

     Malejąca z wiekiem diagnostyczność testów

     zawężanie zakresu badanych sprawności umysłowych

      zafałszowany i nadmiernie uproszczony obraz umiejętności umysłowych i emocjonalnych ludzi i sztuczna  selekcja na „lepszych” i „gorszych.

31.Test WISC-R - nasycenie czynnikowe poszczególnych podtestów.

Test z 1974 roku, wiek badanych od 6;0 do 16;11, składa się z 10 testów podstawowych i 2 dodatkowych, czas badania 50-75 minut, wyniki w skali pełnej, słownej i bezsłownej. Polska adaptacja polegała na zmianie kolejności, treści, liczby pozycji, limitów czasowych i in.

Test pozwala ocenić nie tylko ogólny poziom inteligencji, ale także informacje o silnych
i słabych punktach danej osoby badanej. Najlepiej sprawdza się w ocenie przeciętnej inteligencji, nie jest przeznaczony do diagnozowania upośledzeń i badania inteligencji ponadprzeciętnej. Dzieli się na skalę słowną (werbalną) i bezsłowną (wykonawczą). Dzięki temu skala Wechslera pozwala ocenić werbalny i niewerbalny IQ.

Skala słowna:

1.Wiadomości

Czynniki: rozumienie sensu słów, zdań, wyrazów i zwrotów, zakres wiedzy i umiejętność jej organizowania, zainteresowania i ich zakres.

2.Podobieństwa

Mierzy zdolność tworzenia i rozumienia pojęć, zdolność klasyfikowania, porównywania, uogólniania, pamięć.

3.Arytmetyka

Mierzy zdolność rozumowania, wykonywanie operacji rachunkowych, wykonywanie operacji liczbowych, rozwój pojęć liczbowych, pamięć i lęk.

4.Słownik

Mierzy zdolność rozumienia sensu słów, bogactwo słownikowe, umiejętność zwerbalizowania znaczenia danego słowa, pamięć.

5.Rozumienie - czynniki:

o       Zdolność rozumienia znaczenia wyrazów, zdań, zwrotów

o       Rozumienie i uświadamianie obowiązujących zachowań społeczno-moralnych

o       Zainteresowanie otaczającą rzeczywistością, pragnienie rozumienia

6.Pamięć (powtarzanie) cyfr.

Skala bezsłowna:

1.Uzupełnianie obrazków

Mierzy spostrzegawczość, odróżnianie szczegółów istotnych i nieistotnych, rozpoznawanie szczegółów znanych przedmiotów, pamięć wzrokową.

2.Porządkowanie obrazków

Czynniki: pamięć, organizowanie fragmentów w logiczną całość, organizację wzrokowo-przestrzenną, syntetyczne ujęcie niewerbalnego materiału.

3.Wzory z klocków

Czynnik manipulacyjny, wykonawczy, zdolności analityczno-syntetyczne, zdolność organizowania wzrokowo spostrzeganego materiału, zdolności komunikacyjne.

4.Układanki

Czynnik wykonawczy, manipulacyjny, mierzy zdolność organizowania wzrokowo spostrzeganego materiału tj. organizację przestrzenną, wzrokowo-ruchową zakładającą zdolność integracji.

5.Kodowanie

Czynniki: pamięć, tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego.

6.Labirynty

Czynnik wykonawczy, percepcja przestrzenna, koordynacja wzrokowo-ruchowa.

32.Cechy upośledzonych umysłowo sprzyjające agresji, chroniące przed agresją.

Przyczyny nieprzystosowania u.m.:

     Uszkodzenie układu nerwowego

     S��abość procesów korowych - gorsza kontrola impulsów

     Słabsza pamięć i deficyty w rozwoju mowy - gorsze rozumienie i zapamiętanie norm

     Defekty wzroku i słuchu - dodatkowe bariery w komunikowaniu się

     Podatność na złe wpływy

Przyczyny społeczne:

     Większa liczba frustracji

     Gorsze traktowanie w instytucjach

     Negatywne postawy rodzicielskie

     Niska popularność wśród rówieśników

     Przemoc wśród upośledzonych umysłowo

Przyczyny psychologiczne:

     Poczucie krzywdy

     Niska samoocena

     Poczucie bezradności

     Słabe mechanizmy obronne - rzadko racjonalizacja

     Konformizm

     Brak krytycyzmu

     Podatność na modelowanie agresji

 

Czynniki hamujące  agresję:

     Wysoki lęk, niepokój

     Zdolność empatii

     Lęk przed karą

     Zahamowanie

     Silna potrzeba afiliacji

 

33.Upośledzenie umysłowe a przestępczość.

 

1) Wśród przestępców znacząco więcej jest upośledzonych umysłowo, ale nie uwzględniono dodatkowych zmiennych: doboru grup, środowiska społeczno-kulturowego, rodzaju testu inteligencji

2) Są 3 poglądy: u.u. to najważniejszy czynnik etiologiczny, jeden z wielu lub nie ma znaczenia

3) Być może inteligencja zapobiega wykrywaniu przestępstwa.

Najczęstsze przestępstwa u.u.:

1)     Zaniedbanie obowiązków

2)     Włóczęgostwo

3)     Nieudolne kradzieże

4)     Nielegalne posiadanie broni

5)     Prostytucja

6)     Gwałty, napady, zabójstwa

7)     Piromania

---